Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ – ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ Π. ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ.
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ: ΕΚ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ: Π. ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΕΣΣΕΧ
Από την συχνοτητα της χρησης του ορου ΕΜΠΕΙΡΙΑ στα εργα του π. Σωφρονιου μπορει κανεις ευκολα να καταλαβει την σπουδαιοτητα αυτης της εννοιας στην διδασκαλια του. Στοχος βεβαια της δικης μας προσπαθειας είναι να εξετασουμε την εμπειρια σε σχεση με την Θεολογια.Θα πρεπει λοιπον να ξεκινησουμε αποκλειστικα από την εννοια της εμπειριας, τονιζοντας κυριως την διαφορα της σημασιας & του ρολου της αναμεσα στη θεολογια & την φιλοσοφικη & επιστημονικη σκεψη.
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ & ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΑ.
Στην καθιερωμενη φιλοσοφικη σκεψη η εμπειρικη γνωση είναι γνωση η οποια ΑΠΟΚΤΙΕΤΑΙ με την αμεση εποπτεια των πραγματων, ειτε αυτή αναφερεται στον εξωτερικο κοσμο του ανθρωπου, ειτ στον εσωτερικο. Η εμπειρια αντιτιθεται σε κάθε γνωση η οποια στηριζεται στην παραδοση η είναι προιον της ΙΔΕΑΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ. Γι’ αυτόν τον λογο η εμπειρικη γνωση στους αρχαιους φιλοσοφους εθεωρειτο ως γνωση ΑΠΑΤΗΛΗ. Για πρωτη φορα η εμπειρια αποκτα μεγαλυτερη σημασια στον Αριστοτελη, ο οποιος την χαρακτηριζει ως μεσο ΔΙ’ ΟΥ ΤΗΝ ΚΑΘ ΟΛΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ. Σημειωνει όμως ο φιλοσοφος αυτος ότι η εμπειρια μας διδασκει μονον το τι υπαρχει & όχι το ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ.Διαπιστωνει δηλ. την ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ να εισχωρησει στην ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ.Οι κατ εξοχην εμπειριοκρατες, θα μπορουσαμε να πουμε, αναμεσα στους αρχαιους φιλοσοφους είναι οι ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΙ, στους ΟΠΟΙΟΥΣ Η ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΓΝΩΣΗ καταληγει να γινεται ΑΙΣΘΗΣΙΟΚΡΑΤΙΑ.Στον επιστημονικο κοσμο η θεμελιωση της εμπειριοκρατιας ως ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ ΜΕ ΤΟΝ FRANCIS BACON. Στον αντιποδα της ΔΥΤΙΚΗΣ σχολαστικης σκεψης, ο φιλοσοφος αυτος αντιτασσει την μεθοδικη εμπειρια & την ΕΠΑΓΩΓΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟ.Κυριο χαρακτηριστικο σε αυτην την μεθοδο είναι ο πειραματισμος ο οποιος θεμελιωνει την γνωση των πραγματων μεσα από την επαναληψη του πειραματος.Η εμπειριοκρατια δεσποζει εκτοτε στην επιστημονικη σκεψη από τον ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ μεχρι τις ημερες μας εχοντας ΕΝΘΕΡΜΟΥΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΑΣ αλλα & αντιπαλους.Στην συντριπτικη πλειοψηφια παντως οσοι από τους επιστημονες πορευονται προς την ΓΝΩΣΗ μεσω της ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ μεθοδου αναφερονται αποκλειστικα στο επιπεδο της κτιστης πραγματικοτητας, χωρις να αφηνουν περιθωρια για προσεγγιση της θρησκευτικης ζωης μεσω της ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ.Θα μπορουσε κανεις σε αυτό το σημειο να επιση μανει ότι οσοι από τους Διαφωτιστες(οι οποιοι κατ’ εξοχη εμπειριοκρατες), δεν ηταν ΑΘΕΟΙ δηλωναν ντειστες.
Ο επιστημων φιλοσοφος που για πρωτη φορα εισηγαγε την εμπειρια ως μονη μεθοδο προσεγγισσης της θρησκευτικης ζωης & επομενως της υπερτατης αληθειας είναι ο WILLIAM JAMES ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΥ.Ο αναφερομενος παραδεχεται ότι ο πραγματισμος δεν είναι κατι το καινουργιο & ότι ενυπηρχε σε πρωιμη μορφη τοσο στην σκεψη των αρχαιων φιλοσοφων ιδιαιτερα του Αριστοτελη, οσο & στους νεωτερους LOCKE,BERKELEY & HUME. Στοχος της πραγματιστικης σκεψης είναι να ξεφυγει από τα δεσμα της ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΔΙΑΝΟΗΣΗΣ, των priori κρισεων, των παγιωμενων & αμεταβλητων αρχων & των κλειστων συστηματων.Αναζητα την συγκεκριμενη πραγματικοτητα η οποια εμπεριεχει την σαφη αισθηση της επαρκειας & της ορθοτητας.Γενικοτερα ο πραγματισμος ως γνωσιολογικη μεθοδο κειται στον αντιποδα της νοησιαρχιας, της οποιας οι διαφορες εκφρασεις (ρασιοναλισμος, δογματισμος. Κλπ.) συμπυκνωνονται στον ορο INTELLECTUALISMUS.Για τον φιλοσοφο αυτόν ο οποιος δημοσιευσε & ιδιαιτερο συγγραμμα για την θρησκευτικη εμπειρια, οι αληθειες που περισσοτερο μας ενδιαφερει να γνωριζουμε είναι οι αληθειες που αισθανθηκαμε & ζησαμε πριν τις σκεφτουμε.Το τι είναι αληθινο κρινεται από τα αποτελεσματα του, & τελικα πραγματικα αληθινο είναι ότι προαγει την ζωην & ιδιαιτερα την ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΝ.
Αν ο JAMES ΣΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ αφηνει αρκετα περιθωρια για τη θεση του ανθρωπου, οντας ο ιδιος εξω από ότι η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ονομαζει ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ., παραμενει κατ΄εξοχην ανθρωποκεντρικος ως προς την γνωση του Θεου. Γι’ αυτόν η αληθης πραγματικοτητα βρισκεται στην ανθρωπινη προσωπικοτητα & σε αυτην την τελευταια πρεπει να την αναζητα κανεις.Οντας ο ιδιος ψυχολογος θεωρει σε ολο του το εργο την θρησκευτικη εμπειρια κατω από το πρισμα της ψυχολογιας.Υποστηριζει ότι η ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ – ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ επεχει θεση πραγματικοτητας στην συνειδηση του θρησκευομενου. Σε οσους τον κατηγορουσαν για τον κινδυνο συγχυσης του αυθεντικου θρησκευτικου βιωματος με ψυχοπαθολογικες καταστασεις, ισχυριζοταν, χωρις να αποκλειει την συνυπαρξη ψυχοπαθογενειας & θρησκευτικης εμπειριας, ότι δεν εχει τοση σπουδαιοτητα η προελευση του συναισθηματος- εμπειριας, οση το αποτελεσμα, εννοουμενο ως καρπος της θρησκευτικης εμπειριας. Για ότι καλυτερο εχει να επιδειξει η ανθρωπινη ιστορια είναι το συνολον των καρπων αυτων το περιλαμβανει στον ορο ΙΕΡΟΤΗΤΑ η οποια εχει μεσω των κοινων χαρακτηριστικων της σε ολες τις θρησκειες παγκοσμιο χαρακτηρα. Τα χαρακτηριστικα της ΙΕΡΟΤΗΤΑΣ κατά JAMES όπως ΦΑΝΕΡΩΝΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤ’ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ , είναι ο ΑΣΚΗΤΙΣΜΟΣ, η δυναμη της ψυχης, η καθαροτητα & η φιλανθρωπιας
Παρα το γεγονος βεβαια ότι ο JAMES ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ πηγης γνωσεως ιδιαιτερα στην θρησκευτικη ζωη, οι θεσεις του απεχουν κατά πολύ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ. Η προσεγγιση του θεματος κυριως από ψυχολογικης & φιλοσοφικης πλευρας, καθως & η προσπαθεια του να εξετασει την θρησκευτικη ΕΜΠΕΙΡΙΑ ως παγκοσμιο φαινομενο, τον οδηγουν αναποφευκτα σε συγκρητισμο. Περα τουτου φαινεται ότι κατά πασα πιθανοτητα δεν γνωριζει την ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ, ΑΦΟΥ ΠΟΥΘΕΝΑ ΔΕΝ ΤΗΝ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠ΄ΟΨΙΝ ΤΟΥ. Οι κρισεις του για τον χριστιανισμο περιστρεφονται αποκλειστικα γωρω από ρωμαιοκαθολικισμο & προτεσταντισμο.Οι ιστορικες του αναφορες & τα παραδειγματα τα οποια χρησιμοποιει ως προτυπα αντλουνται αποκλειστικα από τα δυο αυτά ρευματα. Η ιδιοτητα του ως προτεσταντη τον ωθει να αξιολογει την ποιοτητα & πιστοτητα της εμπειριας στο ατομικο επιπεδο. Πιστευει ότι η εμπειρια στην επαφη με το θειο εχει αυθεντικο χαρακτηρα, μονον όταν συντελειται στο ατομικο επιπεδο εξω από κάθε μορφη θεσμοποιημενης θρησκειας, όπως η Εκκλησια.
Στην θεση της Εκκλησιας η οποια στη ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ είναι ο μοναδικος φορεας που πιστοποιει την γνησιοτητα της εμπειριας του ανθρωπου στην επαφη του με τον θειο, ο james επιλεγει το ατομο το οποιο στην συνεχεια με την ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗ προσωπικοτητα του επηρεαζει & την ανθρωποτητα. Συμφωνα με αυτό το σκεπτικο δινει στον θειο ένα ευρυ χαρακτηρισμο που να μπορει να συμπεριλαμβανει ολες τις μορφες θρησκευτικοτητας
ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΣΩΦΡΟΝΙΟ τα πραγματα είναι σαφως διαφορετικα από τις θεωριες που ως τωρα ειδαμε με συντομια. Κάθε ανθρωπος, αναξαρτητα από την ατομικη του ζωη & την κοινωνικη του θεση, προβληματιζεται ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ& θετει ΠΡΟ ΕΑΥΤΟΥ αγωνιωδως το ερωτημα ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ?
Πολύ περισσοτερο αυτό το ερωτημα βρισκεται στο επικεντρο του ενδιαφεροντος της ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ. Στην συνηθισμενη πορεια της φιλοσοφικης σκεψης με σκοπο την γνωση της αληθειας διακρινονται το ΓΝΩΡΙΖΟΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ & το ΓΝΩΡΙΖΟΜΕΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ.Η επιστημη εξαλλου, την οποια καλει ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ (ο συγγραφεας) υπονοωντας εδώ τον πειραματικο χαρακτηρα της, προχωρα στην γνωση του φυσικου κοσμου μεσω ΤΗΣ ΕΠΑΓΩΓΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ, ΠΟΥ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ. Μεσω αυτης της συλλογικης διαδικασιας ο νους, ζητωντας επιμονα την ενοτητα, καταφευγει στην συνθεση, η οποια είναι παντα & αναποφευκτα τεχνητη, & η ενοτητα εκεινη στην οποια καταληγει ακολουθωντας αυτην την οδο, δεν είναι κατι το οποιο υπαρχει πραγματικα, αλλα απλα καποια ιδιαιτερη μορφη διανοησης. Τελικα μεσα από αυτόν τον τροπο σκεψης, οπου ως μονη δυναμη για την αποκτηση της γνωσης της αληθειας προβαλλεται η ανθρωπινη λογικη, η επιστημη & η φιλοσοφια δεν παιρνουν ικανοποιητικη απαντηση. Η συντριπτικη πλειοψηφια των ανθρωπων στεκεται στι ιδιο επιπεδο σκεψης με κεινο του ΠΙΛΑΤΟΥ όταν υπεβαλλε στον χριστο το ερωτημα ; ΤΙ ΕΣΤΙΝ ΑΛΗΘΕΙΑ; Ερωτημα στο οποιο ηταν πεπεισμενος ότι υπηρχε ικανοποιητικη απαντηση.Και εάν , όταν αναφερομαστε στην αληθεια εννοουμε την υστατη αληθεια η οποια αποτελει το θεμελιο ολης της υπαρξης του κοσμου, τοτε ειχε δικιο ο Πιλατος να μην αναμενει απαντηση στο ερωτημα.
Για τον γεροντα Σωφρονιο, η αναζητησης ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ με την αποκλειστικη χρηση της δυναμης που ενεχει η ανθρωπινη λογικη είναι ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΗ σε αιωνια ΑΠΟΡΙΑ. Αυτό συμβαινει, επειδη ο ανθρωπος στρεφεται προς ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ της αληθειας σαν να επροκειτο για καποιο θεωρητικο τυπο & αφηρημενη ιδεα, αποθετοντας ότι αν γνωρισει την ζητουμενη αληθεια ΤΙ?????, ΘΑ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΚΑΠΟΙΑ ΜΑΓΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ & ΘΑ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟΝ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΗ ΤΟΥ ΟΝΤΟΣ. Ετσι γοητευμενη από την λειτουργια της λογικης η ανθρωποτητα ΖΕΙ ΣΕ ΝΑΡΚΩΣΗ. ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΣΤΗΝ ΘΕΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ & ΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, αλλα & στο επιπεδο της θρηακευτικης ζωης παρατηρειται η ιδια απατηλη μεθοδος με αναποφευκτο αποτελεσμα ο ανθρωπος να πεφτει σε ΠΑΝΘΕΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ.
Οι αρχικες θεσεις του γεροντα Σωφρονιου ως κριτικη του για τον περιοριστικο χαρακτηρα της ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ & του ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΕΙΝ φαινονται να είναι κοντα σε εκεινες του james.Ωστοσο παρατηρουνται ριζικες διαφοροποιησεις στην πορεια του συλλογισμου του,τοσο ως προς την γνωσιολογικη μεθοδο οσο & ως προς το περιεχομενο της ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ. Η απροσωπη αναζητηση της ΑΛΗΘΕΙΑΣ στο θρησκευτικο επιπεδο οδηγει τον james σε συγκρητιστικη αντιληψη της θρησκευτικοτητας, η οποια για τον γεροντα αποτελει πανθειστικη κοσμοθεωρια. Αυτό συμβαινει διοτι ο james παρα την από μερους του αποδοχη της αξιας της εμπειρικης ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ γνωσης ΕΡΜΗΝΕΥΕΙ την θρησκευτικη εμπειρια μεσω ανθρωπινων κατηγοριων σκεψης. Ο ιδιος βεβαια προσπαθει να περιφρουρησει την ατομικα εμπειρια ισχυριζομενος ότι εχει μεγαλη αξια ως αδιαμφισβητητη γνωση για το υποκειμενο της.
Για τον γεροντα Σωφρονιο όμως η εμπειρια του θειου δεν μπορει να περιοριστει στην ατομικη θρησκευτικοτητα. Περιλαμβανει εντος της & ολον τον ανθρωπο ως πλησιον. Γι’ αυτό & ο ανθρωπος – φορεας αυτης της εμπειριας αποφασιζει να την εκθεσει με την πεποιθηση ότι αυτή η κοινοποιηση μπορει να βοηθηση ΕΣΤΩ & ΜΙΑ ΨΥΧΗ.
Αυτό φανερωνει ότι & αλλοι ανθρωποι σε μεγαλυτερο βαθμο η μικροτερο ειχαν & εχουν εμπειριες. Η αντιληψη αυτή δεν είναι αυθαιρετη & απρουποθετη.Πηγαζει κατ’ αρχην από την ακλονητη πιστη στον ένα & μοναδικο θεο που νου βιωματος εξαλλου δοκιμαζεται μεσα στην Εκκλησια, η οποια είναι η μονη που μπορει να το ελεξει ως φορεα του ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ.Οπως θα φανει στην συνεχεια αυτή που παρεχει στον ανθρωπο την γνωσιολογικη μεθοδο προσεγγισης του θεου ΣΤΟ ΥΠΑΡΞΙΑΚΟ & ΟΧΙ ΣΤΟ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΟ επιπεδο & φυλασσει τον ανθρωπο από επ[ικυνδυνες αυθαιρεσιες & αποπροσανατολιστικες θεωρησεις. Η εξοδος από την ματαιη δινη της προσπαθειας για την ΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ με την εφαρμογη του ιδιαζοντα στην ανθρωπινη λογικη τροπου του ΣΚΕΠΤΕΣΘΑΙ συντελειται με την αναζητηση της αληθειας ως αναμφισβητητης προσωπικης ΟΝΤΟΤΗΤΑΣ. Αυτό όμως δεν τεκμηριωνεται επαγωγικα με λογικες αποδειξεις. Το ερωτημα ΤΙ ΕΣΤΙ ΑΛΗΘΕΙΑ? ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΤΕΘΕΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ Ως ΕΞΗΣ: ΤΙ ΕΣΤΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ & η απαντηση διδεται αμεσως: Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΘΕΟΣ Ο ΟΠΟΙΟς ΓΝΩΡΙΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΔΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΝ ΤΗ ΥΠΑΡΞΕΙ. Η γνωση του θεου βιωνεται ως γνωση της ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΣ – ΠΡΟΣΩΠΟΥ Ως ΦΟΡΕΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ είναι, χωρις όμως να είναι κλεισμενη στον εαυτον της αλλα ΖΩΝΤΕΣ ΕΝ ΕΤΕΡΑ.Για την τυπικη όμως λογικη αυτό είναι ενδειξη ανεπαρκειας της ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΚΑΘ’ ΕΑΥΤΗΝ & ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΑΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΛΥΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ.Η αντινομια της υπαρξιακης γνωσεως του ΑΠΟΛΥΤΟΥ ως προσωπου – υποστασεως δημιουργει την εντυπωση στους εκπροσωπους της επιστημης & της φιλοσοφιας …ότι οι χριστιανοι είναι ΑΝΕΔΑΦΙΚΟΙ & ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΙ, ΕΝΩ ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ ΤΡΕΦΟΥΝ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΩΣΗ ότι οι ιδιοι ΙΣΤΑΝΑΤΑΙ ΕΠΙ ΒΕΒΑΙΑΣ ΒΑΣΕΩΣ & ΑΥΤΟΝΟΜΑΖΟΝΑΤΙ ΘΕΤΙΚΙΣΤΕΣ.
Εκτος αυτου η πιστη στον ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΘΕΟ κατακριθηκε ότι εξεθρεψε σε πολλες περιπτωσεις την ηθικη ετερονομια, καθιστωντας την χριστιανικη πιστη πηγη αυταρχικοτητας. Ο ανθρωπινος ΝΟΥΣ μπορει να συλλαβει & να γνωρισει μονο οσα απτονται του ΚΤΙΣΤΟΥ επιπεδου πραγματικοτητας.Η αληθεια η οποια κειται στο θεμελιο παντος του ΕΙΝΑΙ ερχεται σε ζωντανη & αισθητη κοινωνια με τον ανθρωπο εμπειρικα. Και η εμπειρια αυτή για τον γερονατ Σωφρονιο σημαινει ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝ ΤΗ ΥΠΑΡΞΕΙ, η οποια ο ανθρωπος αντιλαμβανεται με ολες του τις αισθησεις & ιδιαιτερα μεσω της ΟΜΟΙΟΤΗΤΑΣ & ΣΥΓΓΕΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΘΕΟ. Δηλαδη, η εμπειρικη αυτή γνωση είναι κατι το εντελως διαφορετικο από ότι εννοουν με τον ιδιο ορο οι ΘΕΤΙΚΙΣΤΕΣ .Για να κανουμε σαφεστερη την ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΣΚΕΨΗΣ, για πολλους εκπροσωπους της συγχρονης επιστημης ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΠΑΝΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ, το οποιο μεσα από την πορεια εξελιξης δισεκατομμυριων ετων μετεβληθη σε οτι σημερα αποκαλουμε ΣΥΜΠΑΝ.
Δεν εθεσε όμως(O συγγραφεας) την επιστημη μπροστα της ακομη & το ερωτημα ΤΙ ΥΠΗΡΧΕ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ & ΠΟΙΟΣ ΜΕ ΤΕΤΟΙΑ ασυλληπτη δημιουργικη σοφια προετοιμασε το καταπληκτικο BIG–BANG. Για καποιον ο οποιος ελαβε πειρα της αιωνιοτητος μεσω προσωπικης κοινωνιας με τον θεο, φαινεται οντως απαραδεκτη η ιδεα ότι το ατομο του υδρογονου, ένα φυσικο – κτιστο στοιχειο του κοσμου τουτου αποτελει το πρωταρχικο ΟΝΤΩΣ ΟΝ. Τραγικη καταληξη διαπιστωνεται ότι συνοδευει & τις ευγενεστερες αναζητησεις ακομη & του μεγαλοφυη ΝΟΥ. Του αποκαλυπτονται νοερες θεωριες που υπερβαινουν το μετρο του επιτευκτου αυτου κοσμου & ο νους πεπεισμενος πια για την ανεπαρκεια του να πετυχει την τελειοτητα της αρχικης εικονας την οποιαν συνελαβε,υφισταται βαθυ ρηγμα στο πνευμα του & οδηγειται σε απωλεια.Για τον πνευματικο ανθρωπο ο οποιος αγωνιζεται για την αποκτηση & διατηρηση της γνωσης του Θεου, εννοουμενης ως εισοδου ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ η διανοητικη επιστημονικη μαθηση είναι ανεπαρκης οσο εμπειρικο & φαινομενικα αδιαμφισβητητο χαρακτηρα & να εχει.Η ανθρωπινη επιστημη παρεχει το μεσον για την εκφραση της εμπειριας της ΥΠΑΡΞΙΑΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ, ΑΛΛΑ είναι αδυνατο να μεταδωσει αυτή την γνωση με αυθεντικο τροπο, χωρις την συνεργασια της ΧΑΡΙΤΟΣ.Αν δεν ισχυε αυτό τοτε θα επρεπε οι ΑΝΑΒΑΣΕΙΣ ΜΑΣ στις σφαιρες της ΘΕΙΑΣ ΥΠΑΡΞΗΣ- της οντως αληθειας – να εξαρτωνται από την ΘΥΡΑΘΕΝ ΠΑΙΔΕΙΑ & την διανοητικη ικανοτητα, πραγμα που δεν συμβαινει.Στο σημειο αυτό γινεται αντιληπτο ότι ο ΓΕΡΩΝ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ κινειται στον ρου της ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ, η οποια απερριψε την δυνατοτητα κατανοησης του ΘΕΙΟΥ ΕΙΝΑΙ μεσω των κατηγοτιων της ΛΟΓΙΚΗΣ.
Αποδεχεται ωστοσο ο Π. ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ την δυνατοτητα ΔΙΑΙΣΘΗΣΗΣ του ΑΚΑΤΑΛΗΠΤΟΥ της θεοτητος ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΥΣΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ φιλοσοφικου στοχασμου.Τοτε φθανει ο νους στην κατασταση οπου ΣΙΩΠΑ. ΑΥΤΟ όμως ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑ ΠΟΛΥ ΥΠΟΔΕΕΣΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΝΗΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.Αυτην την πορεια εντοπιζει στα ασκητικα εργα των ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ. Χωρις να την υποτιμα & να την απορριπτει συλληβδην, (ο συγγραφεας) δεν την κατατασσει στις υψηλες βαθμιδες του πνευματος , οπου ο ΝΟΥΣ δεν σιωπα, αλλα πληρουται με τον φωτισμο των θειων ενεργειων & μετεχει στην ζωη του ΘΕΟΥ.
Η ΣΙΩΠΗ ΤΟΥ ΝΟΥ η οποια απαντα & ως ΣΚΟΤΟΣ η ΝΥΚΤΑ δειχνει ότι Η ΔΙΑΝΟΙΑ μπορει να ερθει σε αυθεντικη θεωρια, που ποτε όμως ξεχωριστα από την καρδια που είναι το κεντρο της ανθρωπινης ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΣ.
Χαρακτηριστικη, οσο αφορα την αναμειξη της επιστημης στην οντολογικη γνωση του θεου, είναι η γνωση του συγγραφεα για την χρηση της ψυχολογιας- ψυχαναλυση ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΑΝΩΘΕΝ ΔΟΘΕΙΣΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ.Η επιστημονικη ψυχαναλυση προσπαθει να μας πεισει, ώστε να μην εμπιστευομαστε τις ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΜΑΣ.
Όταν όμως προκειται για την προσωπικη φανερωση του θεου στον ανθρωπο, οπου κάθε αμφιβολια περι του ΦΑΝΕΡΩΘΕΝΤΟΣ ΕΚΠΙΠΤΕΙ, λογω του ότι ΕΚΕΙΝΟΣ είναι η ΑΛΗΘΙΝΗ ΑΡΧΗ ΠΑΝΤΟΣ ΥΠΑΡΚΤΟΥ, είναι ατοπη κάθε αποπειρα ψυχαναλυσις, γιατι οπου ενεργει ο θεος εκει ΑΡΓΕΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ. Η ψυχαναλυση τοποθετει την την ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ του ανθρωπου με τον θεον στο επιπεδο της φαντασιας.Αυτο δεν ισχυει, διοτι το γεγονος της ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ,η οποια οριζεται ως ΘΕΑ στην ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΚΕΨΗ, ξεπερνα τις δυνατοτητες της ανθρωπινης φαντασιας.
Το ιδιο συμπεραινει & ο π. Σωφρονιος, όταν πραγματευεται ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΦΟΒΟΥ.Ο φοβος του θεου, οντας συνεπεια πνευματικης ελλαμψεως του ανθρωπου, δεν εχει τιποτα κοινο προς το αντιστοιχο ΖΩΩΔΕΣ ΕΝΣΤΙΚΤΟ. Ετσι η φυση είναι ακαταληπτη για την ψυχολογια.
Θα πρεπει να αναφερουμε εδώ ότι ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ είναι κατ’ εξοχην εκπροσωπος της ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ στην εποχη μας.Τα κειμενα του εχουν μεταφραστει σε διαφορες γλωσσες & προβαλλουν ευρυτερα την αυθεντικη ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ & ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ γραμμες για την δυναμικη προβολη της θεολογιας στην εποχη μας, & την αντιμετωπιση των προβληματων του ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.
Ωστοσο αυτά δεν είναι ευκολα προσπελασιμα για οσους δεν εχουν ΚΑΠΟΙΑ ΣΧΕΤΙΚΗ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ, γιατι περιγραφουν σπανιες & υψηλες πνευματικες καταστασεις.
Τα αντιπροσωπευτικα κειμενα του ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ παρουσιαζουν τους καρπους της ΕΜΠΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ & ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ που μπορουν να βοηθησουν στην εκφραση & την αφομοιωση της βιωματικης εμπειριας.
