Γέροντας Ἐφραὶμ Φιλοθεΐτης

Ἐπειδὴ πορευόμαστε πρὸς τὴν μεγάλη ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων καὶ πολλοὶ ἄνθρωποι θὰ προστρέξουν στὸ πετραχήλι τοῦ Πνευματικοῦ, δημοσιεύουμε ἕνα ἀπόσπασμα σχετικὰ μὲ τὸ πῶς πρέπει νὰ ἐξετάζουμε τὸν ἑαυτό μας πρὶν τὴν ἐξομολόγηση.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἱερομονάχου Γρηγορίου «Μετάνοια καὶ Ἐξομολόγησις», Ἱερὸν Κουτλουμουσιανὸν Κελλίον Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, Ἅγιον Ὅρος.

Γιὰ νὰ ὁμολογήσουμε στὸν Πνευματικὸ ὅτι ἔχουμε ἁμαρτήσει, πρέπει νὰ γνωρίζουμε τὴν ἁμαρτία μας. Πῶς ἀποκτοῦμε ὅμως τὴν γνώση αὐτή; Μὲ τὴν γνώση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν συνεχῆ ἐξέταση τοῦ ἑαυτοῦ μας κάτω ἀπὸ τὸ φῶς τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸς ποὺ ἀγνοεῖ τὸν θεῖο νόμο, ἢ τὸν γνωρίζει ἀλλὰ δὲν ἐξετάζει συστηματικὰ τὸν ἑαυτό του, πιστεύει πὼς δὲν ἔχει φταίξει σὲ κάτι σημαντικὸ καὶ δὲν μετανοεῖ. Λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Μὴν θεωρῆς ἀσήμαντα τὰ ἁμαρτήματά σου, ἀλλὰ συγκέντρωσέ τα καὶ κατέγραψέ τα… Ἂς ἐξετάζουμε τὰ πάντα μὲ προσοχή, καὶ τότε θὰ διαπιστώσουμε ὅτι εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιὰ πολλὲς ἁμαρτίες». Ἂν λείπη ἡ συναίσθηση τῶν ἁμαρτιῶν «πῶς θὰ παρακαλέσουμε τὸν Θεὸ καὶ θὰ ζητήσουμε τὴν ἄφεση;… Ὅταν ἐσὺ ὁ ἴδιος δὲν θέλης νὰ μάθης ὅτι ἁμάρτησες, γιὰ ποιὰ σφάλματα θὰ παρακαλέσεις τὸν Θεό; Γι΄ αὐτὰ ποῦ δὲν γνωρίζεις;».

Γιὰ νὰ γνωρίσουμε τὶς ἁμαρτίες μας καὶ νὰ μετανοήσουμε, ὁ Θεὸς τοποθέτησε μέσα μας τὴν συνείδηση ἡ ὁποία εἶναι ἡ φωνὴ Του μέσα μας. Εἶναι ἕνα εἶδος δικαστηρίου ποὺ μᾶς δικάζει, πρὶν μᾶς δικάση ὁ Θεός. Ὁ φιλάνθρωπος Κύριος, «ὅταν δημιούργησε τὸν ἄνθρωπο, τοποθέτησε μέσα του τὴν συνείδηση ὡς ἀδιάλειπτο κατήγορο ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ σφάλη οὔτε νὰ…
ἐξαπατηθῆ. Καὶ ἂν ἀκόμη μπορέση κάποιος ποὺ ἁμάρτησε, νὰ διαφύγη τὴν προσοχὴ ὅλων τῶν ἀνθρώπων,… αὐτὸν τὸν κατήγορο δὲν μπορεῖ νὰ τὸν ξεφύγη».

Ἡ συνείδηση εἶναι ἕνα δῶρο τῆς προνοίας τοῦ Θεοῦ. «Ἐὰν δὲν ἐπρόκειτο νὰ δώσουμε λόγο γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας στὴν μέλλουσα Κρίση, ὁ Θεὸς δὲν θὰ ἐγκαθιστοῦσε μέσα μας τέτοιο δικαστήριο. Ἀλλὰ καὶ αὐτὸ εἶναι ἀπόδειξη φιλανθρωπίας Του. Ἐπειδὴ τότε πρόκειται νὰ μᾶς ζητήση λόγο γιὰ τὶς ἁμαρτίες, ἔβαλε μέσα μας αὐτὸν τὸν ἀδέκαστο κριτή, ὥστε αὐτός, δικάζοντάς μας ἐδῶ γιὰ τὰ ἁμαρτήματά μας καὶ διορθώνοντάς μας, νὰ μᾶς γλυτώση ἀπὸ τὴν μέλλουσα Κρίση». Γι΄ αὐτὸ «ὁ καθένας μας ἂς εἰσέλθη στὴν συνείδησή του, καὶ ἀφοῦ ξεδιπλώση τὴν ζωή του καὶ ἐξετάση μὲ προσοχὴ ὅλα τὰ σφάλματα ποὺ ἔχει διαπράξει, ἂς κατηγορήση τὴν ψυχή του ποὺ τὰ ἔκαμε… Ἂς τιμωρήση τὸν ἑαυτό του μὲ τὴν αὐτοκαταδίκη, μὲ εἰλικρινῆ μετάνοια, μὲ δάκρυα, μὲ ἐξομολόγηση, μὲ νηστεία καὶ ἐλεημοσύνη, μὲ ἐγκράτεια καὶ ἀγάπη, γιὰ νὰ μπορέσουμε μὲ κάθε τρόπο, ἀφοῦ ἀποβάλουμε ἐδῶ ὅλα τὰ ἁμαρτήματα, μὲ μεγάλη παρρησία νὰ φύγουμε γιὰ τὸν οὐρανό».

Πολλὲς φορὲς πηγαίνουμε νὰ ἐξομολογηθοῦμε καὶ δὲν ἔχουμε νὰ ποῦμε τίποτε στὸν Πνευματικό. Αὐτὸ δείχνει ὅτι δὲν παρακολουθοῦμε τὸν ἑαυτό μας. Ὅταν προετοιμαζώμαστε γιὰ τὴν Ἱερὰ Ἐξομολόγηση, ἂς ἀφιερώνουμε κάποιο χρόνο, γιὰ νὰ ἐξετάσουμε τὴν πνευματική μας πορεία ἀπὸ τὴν τελευταία φορὰ ποὺ ἐξομολογηθήκαμε. Μὲ βάση τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ ἐρευνοῦμε τὴ ζωή μας καὶ βλέπουμε τὰ συγκεκριμένα μας ἁμαρτήματα.

Ὁ Χριστὸς εἶπε ὅτι ἡ πρώτη καὶ μεγαλύτερη ἐντολὴ εἶναι ἡ ἐντολὴ τῆς ἀγάπης: «Νὰ ἀγαπήσης τὸν Κύριο καὶ Θεό σου μὲ ὅλη σου τὴν καρδιά, μὲ ὅλη σου τὴν ψυχὴ καὶ μὲ ὅλη σου τὴν σκέψη,… καὶ νὰ ἀγαπήσης τὸν πλησίον σου ὅπως τὸν ἑαυτό σου». Σύμφωνα μὲ τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ, πρέπει νὰ ἐρευνήσουμε τὴν πορεία μας σὲ τρεῖς βασικοὺς ἄξονες: Τὴ σκέση μας μὲ τὸν Θεό, τὶς σχέσεις μας μὲ τοὺς ἀδελφούς μας καὶ τὴ σχέση μας μὲ τὸν ἑαυτό μας.

Ἡ προσεκτικὴ ἐξέταση τοῦ ἑαυτοῦ μας θὰ μᾶς φέρη σὲ συναίσθηση καὶ μετάνοια. Ἐπιπλέον θὰ μᾶς προετοιμάση γιὰ τὴν ὁμολογία τῶν ἁμαρτημάτων μας ἐνώπιον τοῦ Πνευματικοῦ.