ΓΕΡ.: Τη σχέση της ταπεινώσεως με την προσευχή την περιγράφει με πολλή σαφήνεια ό άββάς Δωρόθεος. «Ή αδιάλειπτη προσευχή», λέει ό όσιος, «καταπολεμάει την υπερηφάνεια Γιατί είναι ολοφάνερο πώς ό ταπεινός, ό ευλαβής, γνωρίζοντας ότι κανένα καλό δεν είναι δυνατό να κατορθώσει ή ψυχή χωρίς τη βοήθεια και τη σκέπη τού Θεού, δεν σταματά να προσεύχεται ικετευτικά στον Θεό, για να τον ελεήσει. Κι αυτός πού προσεύχεται αδιάλειπτα στον Θεό, ότι κι αν αξιωθεί να κατορθώσει, ξέρει με Ποιου τη δύναμη το κατόρθωσε. Γι’
αυτό και δεν μπορεί να υπερηφανευτεί ή να το αποδώσει στην δική του δύναμη. Στον Θεό αποδίδει κάθε κατόρθωμα, Αυτόν πάντα ευχαριστεί και Αυτόν πάντα παρακαλεί, τρέμοντας μήπως χάσει αυτή τη βοήθεια, οπότε θα φανεί πόσο ασθενικός και αδύναμος είναι. Κι έτσι με τη βοήθεια της ταπεινώσεως προσεύχεται και με την προσευχή ταπεινώνεται- και όσο κατορθώνει κάτι, τόσο ταπεινώνεται- και όσο ταπεινώνεται, βοηθείται και προκόβει».
Όποιος στην προσευχή του αξιώνεται να αισθανθεί κατάνυξη —και ή κατάνυξη γεννιέται μόνο από την προσεκτική προσευχή—, αυτός εμπειρικά γνωρίζει ότι, ακριβώς στις πολύτιμες κατανυκτικές στιγμές, εμφανίζονται στον νου του ταπεινοί λογισμοί, πού φέρνουν στην καρδιά το αίσθημα της ταπεινώσεως. Κι αυτό συμβαίνει προπαντός όταν ή κατάνυξη συνοδεύεται από δάκρυα. Όσο συχνότερα επισκέπτεται ή κατάνυξη τον εργάτη της προσευχής, τόσο συχνότερα επαναλαμβάνεται στον νου του και τόσο βαθύτερα διαποτίζει την καρδιά του ή μυστική διδασκαλία για την ταπείνωση. Ή διαρκής κατάνυξη κρατάει την ψυχή σε διαρκή ταπείνωση, σε διαρκή προσευχητική διάθεση, σε διαρκή μνήμη τού Θεού. Οι άγιοι πατέρες παρατηρούν ότι, σε αντίθεση με την υπερηφάνεια, πού σκορπίζει τούς λογισμούς τού άνθρωπου σ’ όλη την κτίση, ή ταπείνωση τούς συγκεντρώνει στην ψυχή. Από την άκαρπη και επιπόλαιη θεώρηση όλου τού κόσμου ή ταπείνωση μάς μεταφέρει στην πολύκαρπη και βαθιά θεώρηση τού εαυτού μας, στη νοερή ησυχία, στην κατάσταση πού απαιτείται για την αληθινή προσευχή και πού αποκτάται με την προσεκτική προσευχή.
Τέλος, ή χαριτόβρυτη ενέργεια της προσευχής και ή χαριτόβρυτη ενέργεια της ταπεινώσεως είναι ή ίδια, όπως είπα στην αρχή. Αυτή ή ενέργεια, πού παρουσιάζεται αφενός στη χριστομίμητη ταπείνωση και αφετέρου στη θεία αγάπη, τον ύψιστο καρπό της προσευχής, ανήκει στον Κύριο μας Ιησού Χριστό. Αυτός είναι πού ενεργεί στους εκλεκτούς Του με τρόπο ανέκφραστο και ακατάληπτο διά του Αγίου Πνεύματος. Αμήν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ B ΑΓΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
