Ο γέροντας Παΐσιος υπήρξε μια από τις πιο φωτισμένες αγίες μορφές της
Εκκλησίας μας, των τελευταίων δεκαετιών. Γεννήθηκε στα Φάρασα της
Καππαδοκίας, που βρίσκεται στη Μικρά Ασία, στις 25 Ιουλίου του 1924 και προτού
γίνει μοναχός ονομαζόταν Αρσένιος. Οι γονείς του, Πρόδρομος και Ευλαμπία
Ενζεπίδη, ήταν πολύ ευσεβείς, ενώ ο Αρσένιος είχε άλλα 9 αδέλφια. Ο Αρσένιος
από τη βρεφική κιόλας ηλικία, δέχτηκε την ευλογία από το Θεό να βαπτισθεί από
έναν Άγιο που ζούσε στην περιοχή του, τον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη. Ο Άγιος
Αρσένιος προβλέποντας τον μελλοντικό αγιασμένο βίο του παιδιού, ζήτησε από
την νονά του να το βαφτίσει Αρσένιο λέγοντας χαρακτηριστικά ότι ήθελε να
αφήσει και αυτός καλόγερο στο πόδι του, δηλαδή που να έχει το όνομά του. Έναν
μήνα σχεδόν μετά τη βάπτιση του Αρσενίου η οικογένεια του ακολούθησε το
δρόμο της προσφυγιάς για την Ελλάδα, όπου και τελικά εγκαταστάθηκε στη
Κόνιτσα. Ο μικρός Αρσένιος ζούσε έχοντας μεγάλη αγάπη στο Χριστό και την
Παναγία μας και είχε πολύ μεγάλο πόθο να γίνει μοναχός. Πολύ του άρεσε να
πηγαίνει στο δάσος όπου, κρατώντας έναν ξύλινο σταυρό, που είχε φτιάξει μόνος
του, προσευχόταν. Σε ηλικία 21 ετών κατατάσσεται στο στρατό, όπου διακρίνεται
για το ήθος και τη γενναιότητα του. Πάντα ζητούσε να πηγαίνει στην πρώτη
γραμμή και στις πιο επικίνδυνες θέσεις, προτιμώντας έτσι να βρίσκεται εκείνος σε
κίνδυνο και όχι κάποιος άλλος. Πάρα πολλές φορές κινδύνευσε να σκοτωθεί ο
ίδιος, να γλιτώσει κάποιος άλλος συστρατιώτης του. Αφού τελείωσε το στρατό
πήγε στο Άγιο Όρος γιατί είχε αποφασίσει να μονάσει εκεί. Το 1954 γίνεται
μοναχός με το όνομα Αβέρκιος και έπειτα Παΐσιος, όπου και μόνασε στην Ιερά
Μονή Εσφιγμένου και κατόπιν στην Ιερά Μονή Φιλοθέου. Ως μοναχός είχε
υποδειγματική υπακοή ενώ προσπαθούσε να βοηθήσει τους αδελφούς του
μοναχούς όποτε και όπως μπορούσε. Από το έτος 1958 έως το 1964 ο Παΐσιος
βρίσκεται εκτός του Αγίου Όρους, στην περιοχή της Κόνιτσας αρχικά για να
στηρίξει χιλιάδες ψυχές, και να τις βοηθήσει να ξεφύγουν από την πλάνη των
αιρετικών, ενώ αργότερα πηγαίνει στο ερημικό και δύσβατο Σινά στο κελί των
Αγίων Γαλακτίωνος και Επιστήμης. Το 1964 επιστρέφει στο Άγιο Όρος. Εκεί
μόνασε δίπλα σε χαρισματούχους γέροντες όπως ο παπά-Τύχωνας ο οποίος
πολλές φορές έβλεπε την ώρα της Θείας Λειτουργίας, όπως ο ίδιος ομολογούσε, τα
Χερουβείμ και τα Σεραφείμ να δοξολογούν το Θεό. Ο γέροντας πια Παΐσιος το 1979
μόνασε σε ένα κελάκι μόνος του στην περιοχή «Παναγούδα». Σιγά – σιγά αρχίζει
να γίνεται γνωστή η αγία μορφή του σε όλο και περισσότερους προσκυνητές. Όλη
την ημέρα, από την ανατολή μέχρι την δύση, συμβουλεύει, παρηγορεί, διώχνει
κάθε στενοχώρια, γεμίζει τις ψυχές με πίστη, ελπίδα και αγάπη για τον Θεό, ενώ
τις νύχτες διαβάζει επιστολές που κατά δεκάδες του έστελναν καθημερινά και
προσεύχεται στον Θεό επί ώρες για τους ανθρώπους που του ζητούν βοήθεια. Σε
όλη αυτήν την καθημερινή κούραση του γέροντος Παϊσίου έρχονται να
προστεθούν και τα προβλήματα υγείας που τον ταλαιπωρούσαν από το 1966. Τα
τελευταία χρόνια της ζωής του οι πόνοι από τις διάφορες αρρώστιες και κυρίως
από τον καρκίνο που του είχε διαγνωσθεί λίγα χρόνια πριν, γίνονταν όλο και
περισσότεροι. Παρ’ όλ’ αυτά όμως αυτός ήταν ήρεμος και υπέμενε χωρίς να
διαμαρτύρεται καθόλου. Αντιθέτως συνέχιζε να προσεύχεται για όλους. Οι
τελευταίες του ημέρες ήταν οδυνηρές, γεμάτες αφόρητους πόνους, που
ξεπερνούσε χάρη στην βαθιά πίστη και αγάπη του στο Θεό. Στις 12 Ιουλίου 1994 ο
γέροντας Παΐσιος παρέδωσε την όσια ψυχή του ήρεμα και ταπεινά στον Κύριο, τον
Οποίο τόσο αγάπησε και υπηρέτησε από τη νεαρή του ηλικία.
Σημείωμα για τον αναγνώστη

Το παρακάτω κείμενο σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί δική μου συγγραφική
προσπάθεια. Απλά θέλοντας να συμπεριλάβω στα ψυχωφελή βιβλία ένα με τα
λόγια του Γέροντα Παΐσιου του Αγιορείτη, που τόσους πολλούς ανθρώπους
βοήθησαν, συγκέντρωσα από την ιστοσελίδα w ww . r el . g r όσα κείμενα υπήρχαν με
τα λόγια του Γέροντα και τα μορφοποίησα σε ένα βιβλίο.
Δεν έκανα καμιά παρέμβαση στα κείμενα. Η μόνη δική μου προσπάθεια είναι η
καλύτερη παρουσίαση τους και η σειρά τους.
Νίκος Κοπελιάς
Λευκόβρυση 5 Δεκεμβρίου 2005
10
ΜΕΡΟΣ 1
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η ανάγκη πνευματικού οδηγού
Με την εξομολόγηση ο άνθρωπος λυτρώνεται
– Γέροντα, στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού οι Χριστιανοί έκαναν
δημόσια εξομολόγηση. Βοηθάει αυτό;
– Άλλα τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού και άλλα τώρα. Σήμερα αυτό δεν
βοηθάει.
– Γιατί, Γέροντα; Τότε είχαν πιο πολύ ζήλο;
– Και πιο πολύ ζήλο είχαν και δεν είχαν αυτά που έχουν σήμερα οι άνθρωποι.
Τώρα, βλέπεις, τα ανδρόγυνα χωρίζουν στα καλά καθούμενα, δεν είναι όπως
παλιά.
Έχουν απομακρυνθεί οι άνθρωποι από το μυστήριο της εξομολογήσεως, γι’ αυτό
και πνίγονται από τους λογισμούς και τα πάθη. Πόσοι έρχονται και ζητούν να
τους βοηθήσω σε κάποιο πρόβλημα τους, και ούτε εξομολογούνται ούτε
εκκλησιάζονται! «Εκκλησιάζεσαι καθόλου;», τους ρωτάω. «Όχι», μου λένε.
«Εξομολογήθηκες καμία φορά;». «Όχι. Ήρθα να με κάνης καλά». «Μα πως; Πρέπει
να μετανοήσεις για τα σφάλματά σου, να εξομολογείσαι, να εκκλησιάζεσαι, να
κοινωνάς, όταν έχεις ευλογία από τον πνευματικό σου, και εγώ θα κάνω προσευχή
να γίνεις καλά. Ξεχνάς ότι υπάρχει και άλλη ζωή και πρέπει να ετοιμασθούμε για
‘κεί;». «Κοίταξε, πάτερ, αυτά που λες, εκκλησίες, άλλη ζωή κ.λπ., εμένα δεν με
απασχολούν. Αυτά είναι παραμύθια. Έχω πάει σε μάγους, σε μέντιουμ και δεν
μπόρεσαν να με κάνουν καλά. Έμαθα ότι εσύ μπορείς να με κάνης καλά». Άντε
τώρα! Τους μιλάς για εξομολόγηση, για την μέλλουσα ζωή, και σου λένε «αυτά
είναι παραμύθια», και από την άλλη μεριά: «Βοήθησέ με, παίρνω χάπια». Εμ πως,
με μαγικό τρόπο θα γίνουν καλά;
Και βλέπεις, πολλοί, ενώ έχουν προβλήματα που τα προκάλεσαν οι αμαρτίες τους,
δεν πηγαίνουν στον πνευματικό που μπορεί να τους βοηθήσει θετικά, αλλά
καταλήγουν να εξομολογούνται στους ψυχολόγους. Λένε το ιστορικό τους, τους
συμβουλεύονται για τα προβλήματά τους και, αν έχουν να περάσουν ένα ποτάμι,
τους ρίχνουν μέσα και ή πνίγονται ή βγαίνουν , αλλά που βγαίνουν… Ενώ, αν
πάνε να εξομολογηθούν στον πνευματικό, θα περάσουν στην άλλη όχθη από την
11
γέφυρα άνετα, γιατί με το μυστήριο της εξομολογήσεως ενεργεί η Χάρις του Θεού
και λυτρώνονται.
– Γέροντα, μερικοί λένε: «Δεν βρίσκουμε καλούς πνευματικούς, γι’ αυτό δεν
πάμε να εξομολογηθούμε».
– Αυτά είναι δικαιολογίες. Κάθε πνευματικός έχει θεία εξουσία, εφόσον φοράει
πετραχήλι. Τελεί το μυστήριο, έχει την θεία Χάρη και, όταν διαβάσει την
συγχωρητική ευχή, ο Θεός σβήνει όλες τις αμαρτίες τις οποίες εξομολογηθήκαμε
με ειλικρινή μετάνοια. Από μας εξαρτάται πόσο θα βοηθηθούμε από το μυστήριο
της εξομολογήσεως. Ήρθε εκεί στο Καλύβι μια φορά κάποιος που είχε ψυχολογικά
προβλήματα, με τον λογισμό ότι έχω διορατικό χάρισμα και θα μπορούσα να τον
βοηθήσω. «Τι προβλέπεις, μου λέει, για μένα;». «Να βρεις, του λέω, έναν
πνευματικό να εξομολογείσαι, για να κοιμάσαι σαν το πουλάκι και να μην
παίρνεις χάπια». «Δεν υπάρχουν, μου λέει, σήμερα καλοί πνευματικοί. Παλιά
υπήρχαν». Έρχονται με καλό λογισμό, ότι θα βοηθηθούν, αλλά δεν δέχονται αυτό
που τους λες, και κρίμα στα ναύλα.
Βλέπω όμως και μια καινούργια τέχνη του διαβόλου. Βάζει στους ανθρώπους τον
λογισμό ότι, αν κάνουν κάποιο τάμα και το εκπληρώσουν, αν πάνε και κανένα
προσκύνημα, είναι εντάξει πνευματικά. Και βλέπεις πολλούς να πηγαίνουν με
λαμπάδες και με τάματα στα μοναστήρια, στα προσκυνήματα, να τα κρεμάνε εκεί,
να κάνουν και μεγάλους σταυρούς, να κλαίνε και λιγάκι, και να αρκούνται σ’
αυτά. Δεν μετανοούν, δεν εξομολογούνται, δεν διορθώνονται, και χαίρεται το
ταγκαλάκι.
– Γέροντα, ένας άνθρωπος που δεν εξομολογείται μπορεί να είναι εσωτερικά
αναπαυμένος;
– Πώς να είναι αναπαυμένος; Για να νιώσει κανείς ανάπαυση, πρέπει να πετάξει
τα μπάζα από μέσα του. Αυτό θα γίνει με την εξομολόγηση. Ανοίγοντας ο
άνθρωπος την καρδιά του στον πνευματικό και λέγοντας τα σφάλματά του,
ταπεινώνεται, και έτσι ανοίγει την πύλη του Ουρανού, έρχεται πλούσια η Χάρις
του Θεού και ελευθερώνεται.
Πριν από την εξομολόγηση στην κορυφή του υπάρχει ομίχλη, βλέπει θαμπά και
δικαιολογεί τα σφάλματά του. Γιατί, όταν ο νους του είναι σκοτισμένος από τις
αμαρτίες, δεν βλέπει καθαρά. Με την εξομολόγηση κάνει μια «φούουου», φεύγει η
ομίχλη και καθαρίζει ο ορίζοντας. Γι’ αυτό, όσους έρχονται να συζητήσουμε ένα
θέμα ή να μου ζητήσουν μια συμβουλή κ.λπ., αν δεν έχουν εξομολογηθεί ποτέ,
τους στέλνω πρώτα να εξομολογηθούν και μετά να έρθουν να μιλήσουμε. Μερικοί
μου λένε: «Γέροντα, αφού εσύ μπορείς να καταλάβεις τι πρέπει να κάνω γι’ αυτό
το θέμα, πες μου». «Και να καταλάβω εγώ τι πρέπει να κάνης, τους λέω, δεν θα
καταλάβεις εσύ τι θα σου πω. Γι’ αυτό πήγαινε πρώτα να εξομολογηθείς και
ύστερα έλα να συζητήσουμε». Γιατί, πώς να επικοινωνήσεις και να συνεννοηθείς
με έναν άνθρωπο, όταν βρίσκεται σε άλλη συχνότητα;
Με την εξομολόγηση πετάει ο άνθρωπος από μέσα του ότι άχρηστο έχει και
καρποφορεί πνευματικά. Μια μέρα έσκαβα τον κήπο μου, για να φυτέψω λίγες
ντοματιές. Εκείνη την ώρα ήρθε κάποιος και μου λέει: «Τι κάνεις, Γέροντα;». «Τι να
12
κάνω; του λέω, εξομολογώ τον κήπο μου». «Καλά, Γέροντα, μου λέει, χρειάζεται
και ο κήπος εξομολόγηση;». «Ασφαλώς χρειάζεται. Έχω διαπιστώσει πως, όταν τον
εξομολογώ, βγάζω δηλαδή έξω πέτρες, αγριάδες, αγκάθια κ.λπ., τότε βγάζει
επίσημα κηπευτικά, αλλιώς οι ντομάτες γίνονται κιτρινιάρικες, καχεκτικές!»…
Ο Θεός θέλει ο άνθρωπος, να διορθώνεται δια του ανθρώπου
– Γέροντα, όταν αντιμετωπίζω ένα θέμα και προσεύχομαι γι’ αυτό, πως θα
καταλάβω ποιο είναι το θέλημα του Θεού;
– Το θέλημα του Θεού δεν βρίσκεται έτσι. Καλύτερα να ρωτάς για ένα πρόβλημά
σου. Να μη ζητάς πληροφορία από τον Θεό, εφόσον μπορείς να συμβουλευθείς
κάποιον άνθρωπο, γιατί μπορεί να πλανηθείς. Κάποιος πήγαινε σε μια εκκλησία,
στεκόταν μπροστά στο εικονοστάσι και έλεγε: «Παναγία μου, να πάρω χρήματα
από το κουτί;». Του έλεγε ο λογισμός: «Πάρ’ τα». «Ναι, θα τα πάρω», έλεγε και
έπαιρνε τα χρήματα. Μια – δυο – τρεις φορές, ένας επίτροπος προβληματίσθηκε.
«Τι γίνεται; Λέει. Κάποιος πρέπει να παίρνει τα χρήματα» και πήγε να
παρακολούθηση. Τι να δει; Σε λίγο ήρθε αυτός και επανέλαβε τα ίδια: «Παναγία
μου, να πάρω τα χρήματα από το κουτί;… Ναι, θα τα πάρω», είπε, οπότε τον
έπιασε ο επίτροπος.
Πάντοτε, όταν ύπαρχοι άνθρωπος πνευματικός, τον οποίο μπορείς να ρωτήσεις,
πρέπει να ρωτήσεις. Όταν δεν ύπαρχοι άνθρωπος να ρωτήσεις – λ.χ. βρίσκεσαι
στην έρημο -, αλλά ύπαρχοι μέσα σου η δίψα της υπακοής, τότε ο Καλός Θεός
γίνεται ο Ίδιος Γέροντας και σε φωτίζει και σε πληροφορεί. Δεν μπορείς, ας
υποθέσουμε, να βρεις κάποιον, για να σου εξήγηση ένα χωρίο από την Αγία
Γραφή; Τότε σε φωτίζει ο Θεός και το καταλαβαίνεις.
– Γέροντα, πως θα καταλάβει κανείς, αν κάτι που συμβαίνει στον αγώνα του
είναι από τον πειρασμό ή από δική του απροσεξία;
– Θα πάει να ρωτήσει.
– Δηλαδή μόνος του δεν μπορεί να το καταλάβει;
– Και να καταλαβαίνει κάτι, δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Εδώ και ένας που έχει
εμπειρία, πάει και ρωτάει κάποιον άλλον. Εγώ για ένα ατομικό μου θέμα πάντοτε
θα ρωτήσω. Την δική μου λύση, και σοφότερη να είναι, την θεωρώ την μεγαλύτερη
βλακεία, όταν πρόκειται για προσωπικό μου θέμα. Ούτε πάω σε κάποιον που ξέρει
τι με αναπαύει, αλλά σε κάποιον που δεν ξέρει. Βλέπεις, και ένας γιατρός, για να
είναι σίγουρος ότι έκανε καλή διάγνωση σε μια δύσκολη περίπτωση,
συμβουλεύεται και άλλον γιατρό, πόσο μάλλον ένας φοιτητής! Όσο πνευματικός
άνθρωπος κι αν είναι κανείς, και όσο καλή τακτοποίηση κι αν κάνη μόνος του στα
θέματά του, δεν μπορεί να αναπαυθεί, γιατί ο Θεός θέλει ο άνθρωπος να
βοηθιέται από τον άνθρωπο και να διορθώνεται δια του ανθρώπου. Τα οικονομάει
έτσι ο Καλός Θεός, για να ταπεινώνεται ο άνθρωπος. Πρέπει να εκθέτη κανείς
τους λογισμούς του και τις καταστάσεις που περνάει στον πνευματικό του, να τον
συμβουλεύεται και να μην αποφασίζει μόνος του για τα δύσκολα θέματα ούτε να
αντιμετωπίζει μόνος τους τις δυσκολίες που συναντάει στον αγώνα του, κάνοντας
13
πρόβες στον εαυτό του, γιατί ο πειρασμός θα τον μπερδέψει και θα του
δημιουργήσει προβλήματα. Μερικοί φθάνουν στο σημείο να βάζουν μόνοι τους
κανόνα στον εαυτό τους. Είναι πολύ επικίνδυνα αυτά τα πράγματα.
Όποιος δεν έχει πνευματικό, για να τον συμβουλεύεται στην πνευματική του
πορεία, μπερδεύεται, κουράζεται, καθυστερεί και δύσκολα θα φθάσει στον
προορισμό του. Αν δίνη μόνος του λύση στα προβλήματά του, όσο σοφός και αν
είναι, επειδή κινείται με αυτοπεποίθηση και υπερηφάνεια, μένει σκοτισμένος. Ενώ,
όποιος ταπεινώνεται και πηγαίνει με εμπιστοσύνη και αυταπάρνηση στον
πνευματικό και ζητά την γνώμη του, βοηθιέται και του δίνει την σωστή απάντηση.
Να, όταν έρχεται κάποιος με ευλάβεια, με τον λογισμό πως είμαι άγιος, ενώ εγώ
είμαι τενεκές, έχω προσέξει ότι νιώθω μέσα μου μια αλλοίωση και αυτή που του
λέω δεν είναι δικά μου. Από αυτό καταλαβαίνω ξεκάθαρα ότι ο άνθρωπος αυτός
έχει έρθει με ευλάβεια, και ο Θεός, για να μην τον αδικήσει, δίνει σ’ εμένα αυτήν
την καλή κατάσταση. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αν πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα, ο
Θεός σε πληροφορεί και μπορείς να του πεις τι θα συμβεί, πότε θα συμβεί και πώς
να το αντιμετωπίσει.
Χρειάζεται πνευματικός οδηγός στην πνευματική ζωή
Σήμερα το πιο απαραίτητο είναι να βρουν οι άνθρωποι έναν πνευματικό, να
εξομολογούνται, να του έχουν εμπιστοσύνη και να τον συμβουλεύονται. Αν έχουν
πνευματικό και βάλουν ένα πρόγραμμα με προσευχή και λίγη μελέτη,
εκκλησιάζονται, κοινωνούν, τότε δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν σ’ αυτήν την ζωή.
Η ψυχή πρέπει να παρακολουθείται από τον πνευματικό, για να μη λαθέψει τον
δρόμο της. Μπορεί να βοηθάει στον αγώνα λ.χ. και η πνευματική μελέτη, αλλά, αν
κανείς δεν έχει πνευματικό οδηγό, μπορεί να δίνη δικές του ερμηνείες σ’ αυτά που
διαβάζει, και να πλανηθεί. Βλέπεις, και όταν κάποιος πάει κάπου με το αυτοκίνητό
του και δεν γνωρίζει καλά τον δρόμο, μπορεί να συμβουλεύεται τον χάρτη, αλλά
σταματάει κιόλας και ρωτάει, για να μην πάρει λάθος δρόμο. Ξεκινάει, ας
υποθέσουμε, από την Αθήνα να πάει στην Φλώρινα. Έχει χάρτη και τον
παρακολουθεί, αλλά ρωτάει και σε κανένα περίπτερο αν πηγαίνει καλά, αν ο
δρόμος είναι καλός, γιατί σε καμιά διασταύρωση υπάρχει κίνδυνος να πάρει άλλο
δρόμο και να βρεθεί στην Καβάλα ή σε κάποιον γκρεμό να κινδυνέψει να
σκοτωθεί. Φυσικά, μπορεί κάποιος να ρωτήσει, αλλά να μην πάρει τον δρόμο που
θα του πουν, και να βρεθεί τελικά αλλού, ή να μην προσέξει τα επικίνδυνα σημεία,
και να πάθη κακό. Όποιος όμως του δείξει τον δρόμο και συγχρόνως του πει:
«πρόσεξε, στο τάδε σημείο έχει μια στροφή επικίνδυνη, εκεί έχει έναν γκρεμό…»,
εκείνος θα έχει το μισθό του. Το ίδιο, θέλω να πω, πρέπει να γίνεται και στην
πνευματική ζωή. Είναι απαραίτητο ο πιστός να έχει πνευματικό που θα τον
καθοδηγεί με τις συμβουλές του και θα τον βοηθάει δια του μυστηρίου της
εξομολογήσεως. Έτσι μόνον μπορεί να ζήση ορθόδοξη πνευματική ζωή και να
είναι σίγουρος ότι βρίσκεται στον σωστό δρόμο.
Τον πνευματικό οδηγό φυσικά κανείς θα τον διαλέξει. Δεν θα εμπιστευθεί στον
οποιονδήποτε την ψυχή του. Όπως για την υγεία του σώματος ψάχνει να βρει καλό
14
γιατρό, έτσι και για την υγεία της ψυχής του θα ψάξει να βρει κάποιον καλό
πνευματικό και θα πηγαίνει σ’ αυτόν, τον γιατρό της ψυχής, τακτικά.
Στείλτε τους ανθρώπους στον πνευματικό
– Γέροντα, πολλές φορές οι άνθρωποι βλέποντας ράσο μας λένε τον πόνο τους,
το πρόβλημά τους, ακόμη και εξομολόγηση. Ποια πρέπει να είναι η στάση
μας απέναντί τους;
– Εξ αρχής, όταν απευθύνονται σ’ εσάς για κάποιο πρόβλημά τους, να τους
ρωτήσετε: «Έχετε πνευματικό;». Κι εγώ στους ανθρώπους που έρχονται εκεί στο
Καλύβι να με ρωτήσουν για κάποιο θέμα λέω: «Εγώ δεν είμαι πνευματικός· να
πάτε στον πνευματικό σας και να κάνετε ότι σας πει εκείνος». Πρέπει να
μετανοήσουν οι άνθρωποι και να έχουν έναν πνευματικό να εξομολογούνται, για
να κοπούν τα δικαιώματα του διαβόλου. Να ακούσει η μοναχή μια φορά κάποια
πονεμένη γυναίκα που έχει ένα πρόβλημα και μετά να την στείλει στον
πνευματικό, αυτό το καταλαβαίνω. Όχι όμως να συνεχίζει να συζητάει μαζί της.
Ή, αν μία γυναίκα δεν αναπαύεται στον πνευματικό της ή δεν έχει πάει ποτέ για
εξομολόγηση ή βρίσκεται σε κατάσταση απελπισίας, ας την ακούσει μια φορά και
πάλι να την στείλει στον πνευματικό και να της πει ότι εκείνη θα εύχεται.
Εκτός που δεν έχει υποχρέωση η μοναχή να τους βοηθήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο,
ακούγοντας δηλαδή συνεχώς τα προβλήματά τους, δεν βοηθιούνται κιόλας έτσι οι
άνθρωποι. Γιατί ο άνθρωπος παθαίνει τριών ειδών αλλοιώσεις: από τον εαυτό του,
από τους άλλους και από τον διάβολο. Έρχονται εδώ, βρίσκουν μια παρηγοριά
ανθρώπινη, αλλά, μόλις φύγουν από το Μοναστήρι και πάνε σπίτι, γυρίζουν πάλι
στο δικό τους και αρχίζουν τα ίδια. Και οι γυναίκες και οι άνδρες να πάνε στον
πνευματικό τους. Δεν είναι σωστό να λένε τα θέματά τους στην καλόγρια. Γιατί
μετά λένε: «τα είπα· είμαι εντάξει», αναπαύουν ψεύτικα τον λογισμό τους και δεν
πάνε στον πνευματικό. Αυτό είναι τέχνασμα του διαβόλου, για να μην
εξομολογούνται.
Πρέπει να καταλάβετε ποια είναι η αποστολή σας ως μοναχές και να μην πάτε να
κάνετε δήθεν ιεραποστολή, επειδή δεν έχετε καταλάβει την καλογερική
αποστολή. Ως μοναχοί έχουμε υποχρέωση να κάνουμε προσευχή για τα
προβλήματα των άλλων· δεν είμαστε όμως υποχρεωμένοι να ασχοληθούμε με τα
προβλήματά τους. Ο πνευματικός έχει υποχρέωση να το κάνη αυτό, έχει και
ευθύνη. Αν συζητούν μ’ εσάς, φορτώνουν σ’ εσάς την ευθύνη. Εκείνος μπορεί να
τους παρακολουθεί από κοντά και να δίνη λύση στα προβλήματά τους. Χρειάζεται
δηλαδή δουλειά. Αυτή η δουλειά δεν είναι των μοναχών. Από μας μόνον προσευχή
να ζητάνε. Ας στέλνουν κανένα γράμμα με ονόματα, να κάνουμε κανένα
κομποσχοίνι.
Πνευματικός από κοντά
Όπως κανείς φροντίζει ο οικογενειακός γιατρός να βρίσκεται, όσο το δυνατόν,
κοντά του, έτσι πρέπει να φροντίσει και ο πνευματικός να βρίσκεται κοντά του.
Ένας γιατρός, όταν είναι κοντά στον άρρωστο, μπορεί να τον βοηθήσει καλύτερα
15
από καθηγητές πανεπιστημίου – έστω και αν δεν έχει τόση πείρα -, γιατί μπορεί να
τον παρακολουθεί συστηματικά και, αν χρειαστεί, θα τον στείλει στον ειδικό
γιατρό. Μου έκανε εντύπωση το εξής, όταν ήμουν στο Σανατόριο[1] : Πολλοί
πλούσιοι που είχαν φυματίωση έμεναν στο σπίτι τους και πήγαιναν εκεί
καθηγητές πανεπιστημίου, για να τους κάνουν θεραπεία. Αποδείχθηκε όμως ότι η
θεραπεία δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, γιατί δεν μπορούσαν να τους
παρακολουθούν συστηματικά. Γι’ αυτό αναγκάσθηκαν να δημιουργήσουν στο
Σανατόριο ξεχωριστά τμήματα, για να νοσηλεύονται εκεί, ώστε να
παρακολουθούνται συστηματικά.
Θέλω να πω ότι, όπως ο γιατρός από κοντά παρακολουθεί τον άρρωστο, όταν του
δίνη κάποια θεραπεία, βλέπει αν τα φάρμακα που του έδωσε τον βοηθούν ή έχουν
παρενέργειες κ.λπ., και ανάλογα αυξάνει ή ελαττώνει την δόση και, αν χρειαστεί,
μπορεί ακόμη και να αλλάξει την θεραπεία, έτσι και ο πνευματικός πρέπει από
κοντά να παρακολουθεί την ψυχή, γιατί κατά καιρούς παρουσιάζει διάφορες
αλλαγές και αντιδράσεις, τις οποίες από μακριά δεν μπορεί να παρακολουθήσει,
για να τον βοηθήσει αποτελεσματικά. Μια φορά είχα πει σε μια ψυχή που είχε
έναν πειρασμό: «Θα κάνης αυτό και θα δεις ότι θα το ξεπεράσεις». Πράγματι μ’
άκουσε και το ξεπέρασε. Μετά από λίγο καιρό είχε έναν τελείως αντίθετο
πειρασμό, τον αντιμετώπισε με τον ίδιο τρόπο και ταλαιπωρήθηκε! Μπορούσε η
ευλογημένη να στείλει έναν άνθρωπο ή να γράψει ένα γράμμα, για να με ρωτήσει
τι έπρεπε να κάνη, αφού αντιμετώπιζε άλλη δυσκολία. Θα της έδινα άλλο
φάρμακο, δηλαδή άλλη συμβουλή. Δυσκολεύτηκε να με ρωτήσει, επειδή ήμουν
μακριά. Γι’ αυτό εγώ από μακριά δεν συνηθίζω να δίνω συμβουλές, αν δεν
γνωρίζω καλά τον άνθρωπο και δεν έχω στενή επικοινωνία μαζί του.
Ο πνευματικός στην οικογένεια
– Γέροντα, ποια βιβλία μπορούν να βοηθήσουν τους συζύγους;
– Εκείνο που βοηθάει το ανδρόγυνο είναι να μη δικαιολογεί ο καθένας τον εαυτό
του. Αν δικαιολογούν τον εαυτό τους, όσα πνευματικά βιβλία κι αν διαβάσουν, δεν
ωφελούνται. Αν έχουν καλή διάθεση, έχουν πνευματικό και του κάνουν υπακοή,
δεν θα έχουν προβλήματα. Χωρίς πνευματικό διαιτητή δεν γίνεται.
Το καλύτερο είναι να έχουν τα ανδρόγυνα τον ίδιο πνευματικό. Όχι άλλον
πνευματικό ο άνδρας και άλλον η γυναίκα. Δύο ξύλα, αν τα πελεκήσουν δύο
μαραγκοί, όπως νομίζει ο καθένας, δεν θα μπορέσουν ποτέ να εφαρμόσουν. Ενώ,
όταν έχουν τον ίδιο πνευματικό, ο πνευματικός πελεκάει τα εξογκώματα – τα
ελαττώματα – του ενός, πελεκάει και τα εξογκώματα του άλλου, και έτσι
εξομαλύνονται οι δυσκολίες. Αλλά σήμερα, ακόμη και ανδρόγυνα που ζουν
πνευματικά, έχουν διαφορετικό πνευματικό. Σπάνια έχουν και οι δυο τον ίδιο
πνευματικό, γι’ αυτό και δεν βοηθιούνται. Έχω υπ’ όψιν μου ανδρόγυνα που
ταίριαζαν, αλλά δεν είχαν τον ίδιο πνευματικό, για να τους βοηθήσει, και χώρισαν.
Και άλλο που, ενώ δεν ταίριαζαν, επειδή είχαν τον ίδιο πνευματικό, έζησαν
αρμονικά.
16
Βέβαια, όταν έχει όλη η οικογένεια τον ίδιο πνευματικό, αυτό είναι ακόμη
καλύτερο. Ο πνευματικός θα τους ακούσει όλους και θα χειρισθεί ανάλογα το
θέμα. Άλλοτε θα ζορίσει τον πατέρα ή την μητέρα, άλλοτε θα καλέσει τα παιδιά,
αν δεν μπορεί να βγάλει συμπέρασμα από αυτά που του λένε οι γονείς. Ή, αν το
ανδρόγυνο έχει προβλήματα και φταίει λ.χ. η γυναίκα, μπορεί να καλέσει τον
άνδρα, για να τον συμβουλέψει πως πρέπει να φερθεί, ή να ζητήσει από κάποιον
συγγενή τους ή γνωστό τους να βοηθήσει διακριτικά.
Αλλαγή πνευματικού
-Γέροντα, όταν κανείς αναγκασθεί για κάποιον λόγο να αλλάξει πνευματικό,
χρειάζεται να εξομολογηθεί πάλι αμαρτίες που έχει εξομολογηθεί;
– Καλά είναι να ενημέρωση τον καινούργιο πνευματικό, όπως ο ασθενής, όταν
αλλάζει γιατρό, λέει πάλι το ιστορικό του, για να μπόρεση ο γιατρός να τον
βοηθήσει καλύτερα.
– Γέροντα, όταν κάποιος θέλει να αλλάξει πνευματικό και μας ρωτάει αν είναι
σωστό, τι πρέπει να πούμε;
– Να πάρει ευλογία από τον πνευματικό του. Δεν είναι καλό να αλλάζει κανείς
εύκολα πνευματικό. Μια οικοδομή δεν θα γίνει ποτέ σωστή, αν αλλάζουν συνέχεια
οι μηχανικοί και οι οικοδόμοι.
Παλιά πήγαιναν οι άνθρωποι σε Γέροντες, για να ζητήσουν συμβουλή για ένα
θέμα που τους απασχολούσε και να βοηθηθούν. Σήμερα πολλοί δεν πάνε για
συμβουλή, αλλά για να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους ή για να πουν ότι
συμβουλεύτηκαν και τον τάδε Γέροντα. «Πήγα στον τάδε και στον τάδε, ρώτησα
και τον πατέρα Παΐσιο γι’ αυτό το θέμα», λέει ο άλλος, και εγώ μπορεί να τον
μάλωσα ή να ήρθε μέχρι την πόρτα και να μη χτύπησε! Έτσι καταλήγουν να
γυρίζουν από τον έναν πατέρα στον άλλον, χωρίς να έχουν κάποιον μόνιμο
πνευματικό, με αποτέλεσμα να μπερδεύονται.
Άλλοι πάλι κάνουν ένα σφάλμα και δεν πάνε να το πουν στον πνευματικό τους,
αλλά πάνε και το λένε σε άλλον πνευματικό, για να μη χάσουν την αξιοπρέπειά
τους. Μετά από λίγο καιρό κάνουν το ίδιο σφάλμα και το λένε σε άλλον, ύστερα σε
άλλον, και τελικά παρουσιάζονται στον έναν πνευματικό ότι το έκαναν μια φορά,
στον άλλο μια φορά, και έτσι συνεχίζουν να σφάλλουν και μένουν αδιόρθωτοι.
Είναι και μερικοί, έχω παρατηρήσει, οι οποίοι αποφεύγουν να πουν κάτι στον
πνευματικό τους, αν και ξέρουν ότι θα τους βοηθήσει και δεν πρόκειται να το
διαδώσει, και το λένε σε κάποιον γνωστό τους, που δεν μπορεί να τους βοηθήσει
και που σίγουρα θα το πει και σε άλλους. Θυμάμαι, όταν ήμουν αρχάριος μοναχός
στο Κοινόβιο, είχε έρθει κάποιος να κοινοβιάσει. Κάθισε ένα διάστημα και μετά
είχε λογισμούς να φύγει. Στον ηγούμενο δεν πήγε να πει τους λογισμούς του ούτε
σε κανέναν άλλον πνευματικό πατέρα, αλλά τα είπε σε έναν εργάτη από την
Ιερισσό, που εργαζόταν στο μοναστήρι. Ήμουν και εγώ εκεί κοντά, όταν του τα
έλεγε· καθάριζα κρεμμύδια έξω από την κουζίνα. Άρχισε λοιπόν από δύο μέτρα
πιο πέρα να του κάνη εξομολόγηση δυνατά. «Μετάνιωσα που έγινα μοναχός».
«Όταν ήρθες, δεν δοκίμασες;», τον ρωτάει ο εργάτης. «Δοκίμασα δύο χρόνια».
17
«Καλά, γιατί δεν έφυγες νωρίτερα;». «Να, δεν έφυγα». «Με το ζόρι σε έκαναν
καλόγερο;». «Όχι, ήθελα και εγώ». «Καλά, του λέει, τα είπες αυτά στον
ηγούμενο;». «Όχι», του απαντά. «Σ’ εμένα που τα λες, τι θα ωφεληθείς;», του λέει.
Του είχε πει ολόκληρο το ιστορικό του. Βλέπετε; Στον ηγούμενο που έπρεπε να τα
πει, για να βοηθηθεί, δεν τα είπε και πήγε να εξομολογηθεί στον εργάτη. Και
εκείνος θα τα έλεγε το Σαββατοκύριακο στο καφενείο στην Ιερισσό, για να
γελάσουν, και θα γέμιζε το χωριό. Και να πεις πως ήταν λειψός; Ξέρετε πόσα
λεξικά είχε; Τα αρχαία ελληνικά τα ήξερε απταίστως.
– Γέροντα, μπορεί ένας λαϊκός να ρωτήσει για ένα πρόβλημά του ή για έναν
πειρασμό του κάποιον πνευματικό αδελφό του, αν ο πνευματικός του
απουσιάζει;
– Δεν μπορεί να τηλεφωνήσει στον πνευματικό του; Ο αδελφός άλλοτε μπορεί να
βοηθήσει και άλλοτε δεν μπορεί να βοηθήσει ή, παρά την καλή του διάθεση,
μπορεί ακόμη και να τον βλάψει. Σε μια ανάγκη με ένα τηλεφώνημα στον
πνευματικό βολεύονται τα πράγματα. Και αν δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τον
πνευματικό του και είναι κάτι σοβαρό και επείγον, ας ρωτήσει έναν άλλον
πνευματικό. Καλά είναι να τον έχει ρωτήσει εκ των προτέρων ποιον πνευματικό
μπορεί να συμβουλευθεί σε τέτοια περίπτωση, ώστε να πάει σε κάποιον που έχει
το ίδιο πνεύμα, Γιατί κάθε μοναχός έχει δικό του σχέδιο. Μπορεί να είναι καλό και
το ένα σχέδιο και το άλλο, αλλά είναι διαφορετικά.
18
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Για μια σωστή εξομολόγηση
Να δένουμε το τραύμα μας
– Γέροντα, όταν στον αγώνα μου έχω πτώσεις, πανικοβάλλομαι.
– Μη φοβάσαι. Αγώνας είναι και θα έχουμε και τραύματα. Με την εξομολόγηση
αυτά θεραπεύονται. Βλέπεις, οι στρατιώτες στον πόλεμο, όταν τραυματίζονται
επάνω στην μάχη, τρέχουν αμέσως στον γιατρό, δένουν το τραύμα τους και
συνεχίζουν να πολεμούν φιλότιμα. Εν τω μεταξύ αποκτούν και πείρα από τον
τραυματισμό και προφυλάγονται καλύτερα, ώστε να μην ξανατραυματισθούν.
Έτσι και εμείς, όταν τραυματιζόμαστε πάνω στον αγώνα μας, δεν πρέπει να
δειλιάζουμε, αλλά να τρέχουμε στον γιατρό – στον πνευματικό -, να του δείχνουμε
το τραύμα μας, να θεραπευόμαστε πνευματικά, και πάλι να συνεχίζουμε «τον
καλόν αγώνα». Κακό είναι, όταν δεν ψάχνουμε να βρούμε τους φοβερούς εχθρούς
της ψυχής, τα πάθη, και δεν αγωνιζόμαστε, για να τους εξοντώσουμε.
– Γέροντα, μερικοί από φιλότιμο δεν πάνε να εξομολογηθούν. «Αφού μπορεί να
ξανακάνω το ίδιο σφάλμα, λένε, για ποιο λόγο να πάω να το εξομολογηθώ;
για να κοροϊδεύω τον παπά;».
– Αυτό δεν είναι σωστό! Είναι σαν να λέει ένας στρατιώτης, όταν τραυματίζεται:
«Αφού ο πόλεμος δεν τέλειωσε και μπορεί πάλι να τραυματισθώ, γιατί να δέσω το
τραύμα μου;». Αλλά, αν δεν το δέση, θα πάθη αιμορραγία και θα πεθάνει. Μπορεί
από φιλότιμο να μην πηγαίνουν να εξομολογηθούν, τελικά όμως αχρηστεύονται.
Ο διάβολος, βλέπεις, εκμεταλλεύεται και τα χαρίσματα. Αν δεν καθαρίζουμε με
την εξομολόγηση την ψυχή μας, όταν πέφτουμε και λερωνόμαστε, με τον λογισμό
ότι πάλι θα πέσουμε και θα λερωθούμε, προσθέτουμε λάσπες πάνω στις παλιές
λάσπες και είναι δύσκολο μετά να καθαρίσουν.
Η ανάγκη για εξομολόγηση
– Γέροντα, ο Όσιος Μάρκος ο Ασκητής λέει: «Ο γνωστικός εξομολογείται στον
Θεό όχι με την απαρίθμηση των παραπτωμάτων του, αλλά με την υπομονή
των επερχομένων θλίψεων». Τι εννοεί;
– Και το ένα πρέπει να γίνεται και το άλλο. Εξομολογείται ο πιστός στον
πνευματικό, εξομολογείται και πριν από την προσευχή ταπεινά στον Θεό,
απογυμνώνοντας τον εαυτό του: «Θεέ μου, έσφαλα, είμαι τέτοιος, τέτοιος».
Συγχρόνως όμως δέχεται και τις θλίψεις που του συμβαίνουν σαν φάρμακο. Ο
Άγιος δεν λέει να μην κάνης την πρώτη και την δεύτερη εξομολόγηση, αλλά μόνο
να υπομένεις τις θλίψεις. Τι θα πει «εξομολογούμαι;». Δεν θα πει «ομολογώ έξω
19
αυτό που έχω μέσα μου»; Αν έχεις μέσα στο καλά, «εξομολογείσαι τω Κυρίω»,
δηλαδή δοξολογείς τον Θεό. Αν έχεις κακά, εξομολογείσαι τις αμαρτίες σου.
– Γέροντα, την πρώτη φορά που θα πάει κανείς για εξομολόγηση, θα μιλήσει
στον πνευματικό για όλη την προηγούμενη ζωή του;
– Την πρώτη φορά θα κάνη μια γενική εξομολόγηση. Όπως ο ασθενής, όταν μπει
στο νοσοκομείο, δίνει το ιστορικό του, π.χ. λέει: «είχα μια πάθηση στους
πνεύμονες, αλλά τώρα έχει περάσει, έχω κάνει μια εγχείρηση με ολική ή τοπική
νάρκωση κ.λπ.», έτσι και στην πρώτη εξομολόγηση, ας προσπαθήσει κανείς να πει
στον πνευματικό λεπτομέρειες από την ζωή του, και εκείνος θα βρει την πληγή,
για να την θεραπεύσει. Πολλές φορές ένα χτύπημα, που δεν του δίνεις σημασία,
έχει ύστερα συνέπειες. Βέβαια, την πρώτη φορά που θα πάει στον πνευματικό, θα
έχει να πει, ας υποθέσουμε, εκατό αμαρτίες. Την δεύτερη θα έχει να πει εκατόν
δέκα, γιατί θα τον πολεμήσει περισσότερο ο διάβολος, επειδή εξομολογήθηκε και
του χάλασε τη δουλειά. Την τρίτη φορά μπορεί να πει εκατόν πενήντα, αλλά
ύστερα θα ελαττώνεται συνέχεια ο αριθμός, μέχρι που θα πηγαίνει για
εξομολόγηση και θα έχει να πει ελάχιστες αμαρτίες.
Η σωστή εξομολόγηση
– Γιατί μερικές φορές, ενώ η συνείδηση μας ελέγχει, δεν κάνουμε τον ανάλογο
αγώνα, για να διορθωθούμε;
– Αυτό μπορεί να συμβεί και από ένα τσάκισμα ψυχικό. Όταν είναι κανείς
πανικοβλημένος από κάποιον πειρασμό, θέλει να αγωνισθεί, αλλά δεν έχει
διάθεση, δεν έχει ψυχική δύναμη. Τότε πρέπει να τακτοποιηθεί εσωτερικά με την
εξομολόγηση. Με την εξομολόγηση παρηγοριέται, τονώνεται και ξαναβρίσκει με
την Χάρη του Θεού το κουράγιο για αγώνα. Αν δεν τακτοποιηθεί, μπορεί να του
έρθει και άλλος πειρασμός, οπότε, θλιμμένος όπως είναι, τσακίζεται περισσότερο,
τον πνίγουν οι λογισμοί, απελπίζεται και μετά δεν μπορεί να αγωνισθεί καθόλου.
– Και αν αυτό συμβαίνει συχνά;
– Αν συμβαίνει συχνά, πρέπει ο άνθρωπος να τακτοποιείται συχνά, να ανοίγει την
καρδιά του στον πνευματικό, για να παίρνει κουράγιο. Και όταν τακτοποιηθεί,
πρέπει να Βάλη την μηχανή να τρέξει, να αγωνισθεί φιλότιμα και εντατικά, για να
πάρει καταπόδι τον έξω από δω.
– Γέροντα, όταν δεν αισθάνονται την ανάγκη για εξομολόγηση, τι φταίει;
– Μήπως δεν παρακολουθείς τον εαυτό σου; Η εξομολόγηση είναι μυστήριο. Να
πηγαίνεις και απλά να λες τις αμαρτίες σου. Γιατί, τι νομίζεις; Πείσμα δεν έχεις;
Εγωισμό δεν έχεις; Δεν πληγώνεις την αδελφή; Δεν κατακρίνεις; Μήπως εγώ τι
πηγαίνω και λέω; «Θύμωσα, κατέκρινα…» και μου διαβάζει ο πνευματικός την
συγχωρητική ευχή. Αλλά και οι μικρές αμαρτίες έχουν και αυτές βάρος. Όταν
πήγαιναν στον Παπά – Τύχωνα να εξομολογηθώ, δεν είχα τίποτα σοβαρό να πω
και μου έλεγε: «Αμμούδα, παιδάκι μου, αμμούδα»! Οι μικρές αμαρτίες μαζεύονται
και κάνουν ένα σωρό αμμούδα, που είναι όμως βαρύτερη από μια μεγάλη πέτρα. Ο
20
άλλος που έχει κάνει ένα αμάρτημα μεγάλο, το σκέφτεται συνέχεια, μετανοεί και
ταπεινώνεται. Εσύ έχεις πολλά μικρά. Εάν όμως εξέτασης τις συνθήκες με τις
οποίες εσύ μεγάλωσες και τις συνθήκες με τις οποίες μεγάλωσε ο άλλος, θα δεις
ότι είσαι χειρότερη από εκείνον. Να προσπαθείς επίσης να είσαι συγκεκριμένη
στην εξομολόγησή σου. Δεν φθάνει να πει κανείς λ.χ. «ζηλεύω, θυμώνω κ.λπ.»,
αλλά πρέπει να πει τις συγκεκριμένες πτώσεις του, για να βοηθηθεί. Και, όταν
πρόκειται για κάτι βαρύ, όπως η πονηριά, πρέπει να πει και πως σκέφθηκε και πως
ενήργησε· αλλιώς κοροϊδεύει τον Χριστό. Αν ο άνθρωπος δεν ομολογεί την
αλήθεια στον πνευματικό, δεν του αποκαλύπτει το σφάλμα του, για να μπορέσει
να τον βοηθήσει, παθαίνει ζημιά, όπως και ο άρρωστος κάνει μεγάλο κακό στην
υγεία του, όταν κρύβει την πάθησή του από τον γιατρό. Ενώ, όταν εκθέτη τον
εαυτό του όπως ακριβώς είναι, τότε ο πνευματικός μπορεί να τον γνωρίσει
καλύτερα και να τον βοηθήσει πιο θετικά.
Ύστερα, όταν κανείς αδικήσει ή πληγώσει με την συμπεριφορά του έναν άνθρωπο,
πρέπει πρώτα να πάει να του ζητήσει ταπεινά συγχώρηση, να συμφιλιωθεί μαζί
του, και έπειτα να εξομολογηθεί την πτώση του στον πνευματικό, για να λάβει την
άφεση. Έτσι έρχεται η Χάρις του Θεού. Αν πει το σφάλμα του στον πνευματικό,
χωρίς προηγουμένως να ζητήσει συγχώρηση από τον άνθρωπο που πλήγωσε, δεν
είναι δυνατόν να ειρηνεύσει η ψυχή του, γιατί δεν ταπεινώνεται. Εκτός αν ο
άνθρωπος που πλήγωσε έχει πεθάνει ή δεν μπορεί να τον βρει, γιατί άλλαξε
κατοικία και δεν έχει την διεύθυνσή του, για να του ζητήσει, έστω και γραπτώς,
συγγνώμη, αλλά έχει διάθεση να το κάνη, τότε ο Θεός τον συγχωρεί, γιατί βλέπει
την διάθεσή του.
– Αν, Γέροντα, ζητήσουμε συγχώρεση και δεν μας συγχωρήσει;
– Τότε να κάνουμε προσευχή να μαλακώσει ο Θεός την καρδιά του. Υπάρχει όμως
περίπτωση να μη βοηθάει ο Θεός να μαλακώσει η καρδιά του, γιατί, αν μας
συγχωρήσει, μπορεί να ξαναπέσουμε στο ίδιο σφάλμα.
– Γέροντα, όταν κανείς κάνη ένα σοβαρό σφάλμα, υπάρχει περίπτωση να μην
μπορεί να το εξομολογηθεί αμέσως;
– Γιατί να το αφήσει; Για να ξινίσει; Όσο κρατάς ένα χαλασμένο πράγμα, τόσο
χαλάει. Γιατί να αφήσει να περάσουν ένας-δύο μήνες, για να πάει στον
πνευματικό να το εξομολογηθεί; Να πάει το συντομότερο. Αν έχει μια πληγή
ανοιχτή, θα αφήσει να περάσει ένας μήνας, για να την θεραπεύσει; Ούτε να
περιμένει να πάει, όταν θα έχει πολύ χρόνο ο πνευματικός, για να έχει πιο πολλή
άνεση. Αυτό το ένα σφάλμα, τακ-τακ να το λέει αμέσως και μετά, όταν ο
πνευματικός θα έχει χρόνο, να πηγαίνει για πιο πολύ, για μια συζήτηση κ.λπ.
Δεν χρειάζεται ώρα πολλή, για να δώσω εικόνα του εαυτού μου. Όταν η συνείδηση
δουλεύει σωστά, δίνει ο άνθρωπος με δυο λόγια εικόνα της καταστάσεώς του.
Όταν όμως υπάρχει μέσα του σύγχυση, μπορεί να λέει πολλά και να μη δίνη
εικόνα. Να, βλέπω, μερικοί μου γράφουν ολόκληρα τετράδια, είκοσι-τριάντα
σελίδες αναφοράς με μικρά γράμματα, και μερικές σελίδες υστερόγραφο… Όλα
αυτά που γράφουν, μπορούσαν να τα βάλουν σε μια σελίδα.
21
Τα ελαφρυντικά στην εξομολόγησή μας γίνονται επιβαρυντικά για την
συνείδηση
– Όταν, Γέροντα, κατά την εξομολόγησή μιας αμαρτίας δεν νιώθει κανείς τον
πόνο που ένιωσε, όταν έκανε την αμαρτία, σημαίνει ότι δεν υπάρχει
πραγματική μετάνοια;
– Αν έχει περάσει καιρός από τότε που έκανε αυτήν την αμαρτία, επουλώνεται η
πληγή, γι’ αυτό δεν νιώθει τον ίδιο πόνο. Αυτό που πρέπει να προσέξει, είναι να μη
δικαιολογεί τον εαυτό του κατά την εξομολόγηση. Εγώ, όταν πάω να
εξομολογηθώ και πω λ.χ. «θύμωσα» – άσχετα αν χρειαζόταν να δώσω και
σκαμπίλι -, δεν αναφέρω το θέμα, για να μη μου δώσει ελαφρυντικό ο
πνευματικός. Όποιος εξομολογείται και δικαιολογεί τον εαυτό του, δεν έχει
ανάπαυση εσωτερική, όσο ασυνείδητος και αν είναι. Τα ελαφρυντικά που
χρησιμοποιεί στην εξομολόγησή του γίνονται επιβαρυντικά για την συνείδησή
του. Ενώ, όποιος υπερβάλλει τα σφάλματά του, γιατί έχει λεπτή συνείδηση, και
δέχεται και μεγάλο κανόνα από τον πνευματικό, αυτός νιώθει ανέκφραστη
αγαλλίαση. Υπάρχουν άνθρωποι που, αν κλέψουν λ.χ. μια ρώγα, νιώθουν σαν να
πήραν πολλά καλάθια σταφύλια και σκέφτονται συνέχεια το σφάλμα τους. Δεν
κοιμούνται όλη την νύχτα, μέχρι να το εξομολογηθούν. Και άλλοι, ενώ έχουν
κλέψει ολόκληρα καλάθια σταφύλια, δικαιολογούν τον εαυτό τους και λένε πως
πήραν ένα τσαμπί. Αυτοί όμως που όχι μόνο δεν δικαιολογούν τον εαυτό τους,
αλλά μεγαλοποιούν το παραμικρό σφάλμα τους και στενοχωριούνται και
υποφέρουν πολύ για μια μικρή τους αταξία, ξέρετε τι θεία παρηγοριά νιώθουν;
Εδώ βλέπεις την θεία δικαιοσύνη, πως ο Καλός Θεός ανταμείβει.
Έχω παρατηρήσει ότι όσοι εκθέτουν τα σφάλματά τους ταπεινά στον πνευματικό
και εξευτελίζονται, λάμπουν, γιατί δέχονται την Χάρη του Θεού. Ένας απόστρατος
με πόση συντριβή μου διηγήθηκε ότι είχε κάνει από οκτώ χρονών παιδάκι. Ένα
τόπι είχε πάρει από ένα παιδάκι για μια μόνο νύχτα – την άλλη μέρα του το έδωσε
– και έκλαιγε, γιατί το στενοχώρησε. Όταν αποστρατεύθηκε, έψαξε και βρήκε
όσους είχε λυπήσει, όταν υπηρετούσε – άσχετα αν εκτελούσε καθήκον της
υπηρεσίας του-, και τους ζήτησε συγγνώμη! Μου έκανε εντύπωση! Όλα τα έπαιρνε
επάνω του. Μένει τώρα σε ένα χωριό και τα χρήματά του τα δίνει ελεημοσύνη.
Υπηρετεί και την ηλικιωμένη μάνα του, ενενήντα πέντε χρόνων, κατάκοιτη με
ημιπληγία και, επειδή βλέπει το σώμα της, όταν την φροντίζει, τον πειράζει ο
λογισμός. «Αν ο Χαμ που είδε την γύμνωση του πατέρα του τιμωρήθηκε, λέει, τότε
εγώ…». Συνέχεια έκλαιγε. Το πρόσωπο του ήταν αλλοιωμένο. Πόσο διδάχθηκα
από την συντριβή του!
– Μπορεί, Γέροντα, να μεγαλοποιεί κανείς τα σφάλματά του, για να δείξει ότι
κάνει λεπτή εργασία΄
– Εκείνο είναι άλλο· τότε υπερηφανεύεται από την ταπείνωση.
Μετά την εξομολόγηση
– Γέροντα, μετά την εξομολόγηση δικαιολογείται να νιώθεις βάρος;
22
– Γιατί να νιώθεις βάρος; Με μια σωστή εξομολόγηση σβήνουν όλα τα παλιά.
Ανοίγονται νέα δεφτέρια. Έρχεται η Χάρις του Θεού και αλλάζει τελείως ο
άνθρωπος. Χάνονται η ταραχή, η αγριάδα, το άγχος και έρχονται η γαλήνη, η
ηρεμία. Τόσο αισθητό είναι αυτό ακόμη και εξωτερικά, που λέω σε μερικούς να
φωτογραφηθούν πριν από την εξομολόγηση και μετά την εξομολόγηση, για να
διαπιστώσουν και οι ίδιοι την καλή αλλοίωση, γιατί στο πρόσωπο ζωγραφίζεται η
εσωτερική πνευματική κατάσταση. Τα μυστήρια της Εκκλησίας κάνουν θαύματα.
Όσο πλησιάζει κανείς στον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, θεώνεται, και επόμενο είναι
να ακτινοβολεί και να προδίδεται από την θεία Χάρη.
– Δηλαδή, Γέροντα, μετά από μια ειλικρινή εξομολόγηση νιώθεις αμέσως
χαρά;
– Όχι πάντοτε. Μπορεί και να μη χαρείς αμέσως, αλλά σιγά-σιγά γεννιέται μέσα
σου η χαρά. Μετά την εξομολόγηση χρειάζεται η φιλότιμη αναγνώριση. Να
νοιώθεις όπως αυτός που του χαρίζεται ένα χρέος που έχει, και από φιλότιμο
αισθάνεται ευγνωμοσύνη και υποχρέωση προς τον ευεργέτη του. Να ευχαριστείς
τον Θεό, αλλά συγχρόνως να ζεις και το ψαλμικό: «την ανομίαν μου εγώ γινώσκω
και η αμαρτία μου ενώπιόν μου εστι διαπαντός», για να μην ξεθαρρεύεις και
επαναλαμβάνεις τα ίδια σφάλματα.
– Γέροντα, διάβασα κάπου ότι οι δαίμονες θα μας βασανίσουν στην άλλη ζωή
ακόμη και για έναν κακό λογισμό που δεν εξομολογηθήκαμε.
– Κοίταξε, όταν ο άνθρωπος μετανοήσει και πει στον πνευματικό ότι θυμόταν,
χωρίς να έχει την πρόθεση να κρύψει κάτι, τελείωσε· τα ταγκαλάκια δεν έχουν
καμιά εξουσία επάνω του. Όταν όμως δεν εξομολογηθεί εν γνώσει του μερικές
αμαρτίες του, θα βασανίζεται στην άλλη ζωή γι’ αυτές.
– Γέροντα, όταν κάποιος εξομολογήθηκε νεανικά του σφάλματα, αλλά πάλι τα
σκέφτεται και ταλαιπωρείται, είναι σωστή αντιμετώπιση;
– Αν έχει πολλή συντριβή για τα νεανικά του σφάλματα και τα εξομολογήθηκε,
δεν υπάρχει λόγος να ταλαιπωρείται, αφού ο Θεός του τα συγχώρησε από την
στιγμή που τα εξομολογήθηκε. Στο εξής δεν πρέπει να σκαλίζει τα παλιά, ιδίως
σαρκικά αμαρτήματα, γιατί μπορεί να πάθη ζημιά. Στον πόλεμο π.χ. πέφτει μια
χειροβομβίδα δίπλα σε έναν στρατιώτη, αλλά τον φυλάει ο Θεός και δεν σκάζει.
Όταν τελειώσει ο πόλεμος, βρίσκει ο στρατιώτης την χειροβομβίδα που δεν έσκασε
και αρχίζει να την περιεργάζεται, και τελικά ανατινάζεται στον αέρα σε καιρό
ειρήνης.
Η εμπιστοσύνη στον πνευματικό
– Γέροντα, αν στενοχωρηθεί κάποιος πολύ, γιατί τον μάλωσε για κάποιο
σφάλμα του ο πνευματικός, και πέσει σε λύπη, αυτό έχει μέσα εγωισμό;
– Εμ βέβαια, έχει μέσα εγωισμό. Αν στενοχωρηθεί κατά Θεόν, θα έχει παρηγοριά,
θα έχει και πρόοδο, γιατί θα προσπαθήσει να μην το ξανακάνει. Πρέπει να λέει τις
δυσκολίες, τους λογισμούς του, τις πτώσεις του στον πνευματικό και να δέχεται με
23
χαρά και την ήπια και την αυστηρή συμπεριφορά του, γιατί όλα από αγάπη και
ενδιαφέρον γίνονται για την πρόοδο της ψυχής του.
– Και αν, Γέροντα, δεν δέχομαι το μάλωμα ή την παρατήρηση;
– Αν δεν δέχεσαι, θα μείνεις αδιόρθωτη. Όσοι δεν δέχονται παρατηρήσεις ούτε από
τους ανθρώπους που τους αγαπούν, τελικά παραμένουν στραβόξυλα και
αχρηστεύονται μόνοι τους πνευματικά. Όπως οι σανίδες που δεν δέχονται το
πλάνισμα του μαραγκού, για να γίνουν έπιπλα, καταλήγουν στα μπετά ή στις
σκαλωσιές και πατιούνται και λασπώνονται, μέχρι που καταλήγουν στην φωτιά,
έτσι και αυτοί στο τέλος καταστρέφονται.
– Γέροντα, όταν κάποιος διαφωνεί σε ένα θέμα με τον πνευματικό του, τι
πρέπει να κάνη;
– Να πει απλά και ταπεινά τον λογισμό του. Βέβαια χρειάζεται πολλή προσοχή
στην εκλογή του πνευματικού, ώστε να μπορεί κανείς να τον εμπιστεύεται και να
αναπαύεται με την καθοδήγησή του.
– Συμφέρει, Γέροντα, όταν κανείς βλέπει κάτι διαφορετικά από τον
πνευματικό, να επιμένει στην γνώμη του;
– Όχι, γιατί δεν ξέρει τι κρύβεται πίσω από αυτό που ο ίδιος δεν θεωρεί σωστό. Για
να καταλάβει π.χ. κάποιος τι κρύβεται πίσω από μια ενέργεια του πνευματικού
του, ίσως ο πνευματικός να πρέπει να του πει την εξομολόγηση ενός άλλου.
Επιτρέπεται να πει την εξομολόγηση του άλλου; Ασφαλώς όχι. Ας πούμε ότι έχει
συνεννοηθεί με τον πνευματικό να τον δη την τάδε ώρα, αλλά την ώρα εκείνη
πηγαίνει και κάποιος άλλος που είχε λογισμούς να αυτοκτονήσει και ο
πνευματικός παίρνει πρώτα εκείνον. Οπότε σκέφτεται: «Πήρε πρώτα αυτόν, εμένα
με περιφρονεί». Πώς να του πει όμως ο πνευματικός ότι αυτός είχε φθάσει στο
σημείο να κάνη απόπειρα αυτοκτονίας; Αν του εξηγήσει. Καταστρέφει,
χαντακώνει τον άλλον. Ενώ, αν σκανδαλισθεί αυτός ή αν κατεβάσει τα μούτρα,
δεν θα γίνει και μεγάλο κακό. Μια φορά έτσι σκανδαλίσθηκαν μερικοί που ήρθαν
εκεί στο Καλύβι. Ήταν κάποιος που τον κατάφεραν με πολλή δυσκολία οι δικοί του
να έρθει να συζητήσουμε και τον δέχθηκα με πολλή χαρά. Τον ασπάσθηκα, του
έδωσα κομποσχοίνι, εικονάκια. Οι άλλοι παρεξηγήθηκαν. «Εμάς ο Γέροντας,
είπαν, ούτε μας έδωσε σημασία». Αυτός ο καημένος ήταν άσωτος· εγώ ήξερα
λεπτομέρειες από την ζωή του. Έφυγε μετά άλλος άνθρωπος. Χίλιες φορές να
σκανδαλισθούν οι άλλοι. Δεν μπορείς, για να αναπαύσεις τον έναν με μια
εξήγηση, να καταστρέψεις τον άλλον.
Η σωστή επικοινωνία με τον πνευματικό
Ένας πνευματικός άνθρωπος, όταν θέλει να βοηθήσει κάποιον, προσπαθεί να τον
συνδέσει με τον Χριστό και όχι να τον δέση με τον εαυτό του. Στην συνέχεια
χαίρεται, όταν καταφέρει να τον συνδέσει με τον Χριστό, και ο άλλος αγωνίζεται
προσβλέποντας στον Χριστό. Τότε και ο ένας και ο άλλος έχει τον μισθό του και τα
πράγματα πάνε κανονικά. Όταν όμως ο άνθρωπος αγωνίζεται και κοιτάζει πώς να
24
ευχαριστήσει αυτόν που προσπαθεί να τον συνδέσει με τον Χριστό, αν δηλαδή μια
ενέργειά του θα στενοχωρήσει ή θα χαροποιήσει εκείνον, και δεν κοιτάζει πως ο
Χριστός βλέπει αυτήν την ενέργειά του, τότε ούτε τον άνθρωπο που τον βοηθάει
ευχαριστεί, ούτε τον Χριστό, αλλά ούτε ο ίδιος ωφελείται, γιατί δεν δέχεται θεϊκή
βοήθεια. Δηλαδή ούτε ο Χριστός ούτε ο πνευματικός χαίρεται γι’ αυτό το οποίο
κάνει, αλλά ούτε ο ίδιος βοηθιέται, για να ξεπεράσει μια δυσκολία. Ας υποθέσουμε
ότι ψάλλει μια αδελφή και σκέφτεται: «Άραγε ψάλλω καλά; Θα χαρεί η
Γερόντισσα;». Ε, αυτή δεν βοηθιέται. Ενώ, αν ψάλλει για τον Χριστό, τα πράγματα
πάνε κανονικά· και καλά θα ψάλλει και την Γερόντισσα θα ευχαριστήσει.
– Γέροντα, όταν κανείς δεν καταλάβει σωστά αυτό που του είπε ο πνευματικός,
φταίει;
– Κοίταξε, αν δεν κατάλαβε, επειδή είχε μια επιθυμία και ο νους του ήταν εκεί,
πάλι φταίει. Μερικοί το θέλημα το δικό τους το κάνουν θέλημα του Θεού. Ρωτάει
λ.χ. κάποιος τον πνευματικό του για ένα πρόβλημά του και έχει στο λογισμό του
την λύση που θέλει, που τον αναπαύει. Ο πνευματικός του λέει τι πρέπει να κάνη
και αυτός καταλαβαίνει ότι του είπε να κάνη αυτό που ήθελε, και το κάνει με
χαρά, νομίζοντας κιόλας ότι κάνει υπακοή. Και αν του πει μετά ο πνευματικός
«γιατί ενήργησες έτσι;», του λέει: «Έτσι δεν μου είπες να κάνω;»
Αλλά και μερικές φορές, αυτό που λέει ο πνευματικός, δεν είναι να το πάρει κανείς
κατά γράμμα. Μπορεί να είναι τρόπος του λέγειν. Θα σας πω μια περίπτωση, για
να καταλάβετε. Μια σαρανταπεντάρα καθηγήτρια, που είχε και παιδιά, είχε
μπλέξει έναν δεκαεξάχρονο μαθητή της. Το παιδί έφυγε από το σπίτι και συζούσε
με την καθηγήτρια. Όταν ο πατέρας του ήρθε στο Καλύβι και μου είπε τον πόνο
του, του είπα να κάνη για το θέμα αυτό ότι του πει ο πνευματικός του. Πήγε
λοιπόν ο καημένος στον πνευματικό και μετά ήρθε πάλι σ’ εμένα. Εγώ είχα εκείνη
την ημέρα την Εξαρχία του Πατριαρχείου , δεν μπορούσα να συζητήσω μαζί του
και του είπα: «Να κάνης ότι σου είπε ο πνευματικός σου». Αυτός δεν έφευγε – και
ευτυχώς που δεν έφυγε και επέμενε. Κάποια στιγμή που ευκαίρησα, τον είδα λίγο
και μου είπε: «Γέροντα, αποφάσισα να την σκοτώσω αυτή την γυναίκα, γιατί έτσι
μου είπε ο πνευματικός μου». «Για στάσου, καλέ μου άνθρωπε, του λέω, τι ακριβώς
σου είπε ο πνευματικός;». «Μου είπε: ‘’Αυτή η γυναίκα είναι για σκότωμα’’».
Καταλάβατε; Ο πνευματικός είπε, τρόπος του λέγειν, «αυτή η γυναίκα είναι για
σκότωμα», όχι να την σκοτώσει! Από τότε δεν λέω σε κανέναν: «να κάνης ότι σου
είπε ο πνευματικός», αλλά ρωτάω τι του είπε ο πνευματικός…
– Μπορεί, Γέροντα, να ζητάει κάποιος βοήθεια από τον πνευματικό του και
συγχρόνως να προτείνει και την λύση;
– Εμ τότε, τι βοήθεια ζητάει; Άλλο είναι να πει ταπεινά σαν λογισμό στον
πνευματικό του, τι νομίζει ότι θα τον βοηθήσει – αυτό επιβάλλεται – και άλλο είναι
να επιμένει ότι ο λογισμός του αυτός είναι σωστός. Τότε είναι που δεν κάνει ο
άνθρωπος προκοπή. Είναι σαν να πηγαίνει στον γιατρό και να του λέει: «Αυτό το
φάρμακο να μου δώσεις». Ο άρρωστος οφείλει να κάνη υπακοή στον γιατρό· δεν
θα του υποδείξει τι είδους φάρμακα θα του δώσει. Δεν είναι εδώ θέμα ορέξεως,
25
όπως με τα φαγητά και τα γλυκά, για να πει κανείς: «Θέλω μπακλαβά ή θέλω
κανταΐφι». Ανάλογα με την πάθηση ο γιατρός δίνει και το φάρμακο.
26
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Ο πνευματικός ιατρός της ψυχής
Ανάγκη καλών πνευματικών
– Οι άνθρωποι σήμερα είναι κουρασμένοι, ζαλισμένοι και σκοτισμένοι από την
αμαρτία και τον εγωισμό. Γι’ αυτό υπάρχει ανάγκη, περισσότερο από κάθε άλλη
εποχή, από καλούς και έμπειρους πνευματικούς, που θα πλησιάζουν τους
ανθρώπους απλά και με πραγματική αγάπη και θα τους καθοδηγούν με διάκριση,
για να ειρηνεύουν. Χωρίς καλούς πνευματικούς αδειάζουν οι εκκλησίες και
γεμίζουν τα ψυχιατρεία, οι φυλακές και τα νοσοκομεία. Πρέπει να συναισθανθούν
οι άνθρωποι ότι ταλαιπωρούνται, γιατί είναι μακριά από τον Θεό, να μετανοήσουν
και να εξομολογηθούν ταπεινά τις αμαρτίες τους.
Η εργασία του πνευματικού είναι εσωτερική θεραπεία. Δεν υπάρχει ανώτερος
γιατρός από τον έμπειρο πνευματικό, που εμπνέει εμπιστοσύνη με την αγιότητά
του, πετάει από τα ευαίσθητα πλάσματα του Θεού τους λογισμούς που φέρνει το
ταγκαλάκι και θεραπεύει ψυχές και σώματα δίχως φάρμακα, με την Χάρη του
Θεού.
Ο πνευματικός, όταν έχει θείο φωτισμό, πνεύμα Θεού, καταλαβαίνει και διακρίνει
καταστάσεις, και μπορεί να δίνη σωστές κατευθύνσεις στις ψυχές. Καλά είναι να
μην έχει πολλές απασχολήσεις, για να μπορεί να διαθέτη τον απαιτούμενο χρόνο
για την κάθε ψυχή και να κάνη σωστά την δουλειά του. Διαφορετικά, παθαίνει ότι
και ένας καλός χειρουργός που, όταν κάθε μέρα έχει να κάνει πολλές εγχειρήσεις,
κουράζεται και είναι φυσικό να μην αποδίδει όσο μπορεί. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται
να αναμειγνύεται σε όλα τα οικογενειακά θέματα, αλλά να περιορίζεται σε ότι
σχετίζεται με την συγκεκριμένη κάθε φορά ψυχή, ώστε να έχει τον χρόνο να την
βοηθήσει αποτελεσματικά. Ούτε όμως ο εξομολογούμενος πρέπει να απασχολεί
τον πνευματικό με θέματα για τα οποία μπορεί να ρωτήσει άλλους πιο αρμόδιους,
να τον ρωτάει π.χ. ποιο σπίτι να νοικιάσει ή σε ποιο φροντιστήριο να στείλει το
παιδί του κ.λπ.
Στην εξομολόγηση κρίνεται και ο εξομολογούμενος και ο πνευματικός. Πολύ
βοηθάει για την καθοδήγηση της ψυχής η ελευθερία η πνευματική. Να μην
ακολουθεί δηλαδή ο πνευματικός κάποια γραμμή που του βάζουν άλλοι, αλλά να
βλέπει τι λένε οι Πατέρες και να ενεργεί με διάκριση ανάλογα με τον άνθρωπο, με
την πτώση, με την μετάνοια. Βλέπω όμως μερικές φορές ότι δεν υπάρχει
ειλικρίνεια. Μερικοί που έχουν ευθύνη για τις ψυχές δεν κάθονται να πουν στον
άλλον, που είναι λ.χ. μπλεγμένος με μάγους, με πλανεμένους κ.λπ., μια κουβέντα,
να τον προβληματίσουν λίγο, να πάρουν μια θέση, για να μην έχουν φασαρίες
μαζί τους. Δηλαδή, για να μην τα χαλάσουμε με τον έναν και με τον άλλον και για
να λένε καλά λόγια για μας, να αφήσουμε τον άνθρωπο να καταστραφεί και να
χαίρεται ο διάβολος;
27
Η διάκριση και η πείρα του πνευματικού
– Γέροντα, στην εποχή μας, με την τόση αμαρτία που υπάρχει στον κόσμο, δεν
είναι δύσκολη μερικές φορές η θέση του πνευματικού;
– Ναι, είναι δύσκολη. Γι’ αυτό στην αρχή καλά είναι ο πνευματικός να προσπαθεί
να διορθώνει τα πολύ σοβαρά αμαρτήματα, μέχρι να φύγει η πολλή αμαρτία από
τα πλάσματα του Θεού και να γίνουν πιο δεκτικά. Να φέρεται με επιείκεια, αλλά
συγχρόνως με τρόπο να καθοδηγεί τον άνθρωπο έτσι, ώστε να καταλάβει τα
σφάλματά του και να ζητήσει από τον Θεό συγχώρηση. Είναι απαραίτητο να
τονίζει στον εξομολογούμενο ότι χρειάζεται μετάνοια, αλλαγή ζωής, για να λάβει
το έλεος του Θεού. Επίσης πολύ βοηθάει να μιλάει στους ανθρώπους με αγάπη για
την μεγάλη αγάπη του Θεού, ώστε μόνοι τους να φιλοτιμηθούν, να αισθανθούν τα
λάθη τους και να αλλάξουν συνήθειες.
Ένας νέος πνευματικός, μέχρι να αποκτήσει πείρα, είναι καλύτερα να βοηθάει σε
εύκολες περιπτώσεις. Μπορεί λ.χ. μια δύσκολη ψυχή να καθυστερεί την
πνευματική του πρόοδο με τα σαμποτάζ που θα του κάνη και να του τρώει όλον
τον χρόνο. Αν δεν προσέξει, με την καλή του διάθεση θα δίνη πάντοτε σημασία
στις σκηνές που θα κάνη μια τέτοια ψυχή, θα ξοδεύει άσκοπα τις δυνάμεις του και
θα ταλαιπωρείται. Όταν αποκτήσει πείρα, θα ξέρει πότε πρέπει να δώσει σημασία
και πότε να αδιαφορήσει. Να, τώρα εγώ στα γράμματα που μου στέλνουν ρίχνω
μια ματιά και, αν είναι κάτι σοβαρό, σ’ εκείνο θα δώσω προσοχή. Είναι και του
πειρασμού πολλές φορές. Άλλος σου λέει: «δυο λεπτά, κάτι θα σου πω εδώ στην
πόρτα» και σε κρατάει μια ώρα. Να είσαι ιδρωμένος, να σε χτυπάει εν τω μεταξύ
το ρεύμα, να τρέμεις, και να σου λέει ιστορίες, σαν να μη συμβαίνει τίποτε. Ε, από
τον Θεό είναι αυτό; Μετά αρρωσταίνεις, δεν μπορείς να κάνης προσευχή ούτε για
τον κόσμο ούτε για τον εαυτό σου, και αχρηστεύεσαι για μέρες. Έρχεται ύστερα
κάποιος που ο καημένος έχει πραγματική ανάγκη, και δεν μπορείς να τον
βοηθήσεις.
Αυτούς πάλι που έχουν κάποιο σοβαρό πρόβλημα, δεν φθάνει να τους ακούσης, να
δεις ότι έχουν έναν πόνο και να τους πεις: «Πάρε μια ασπιρίνη». «Ένα λεπτό να σε
απασχολήσω, λένε μερικοί, γιατί φεύγει το αυτοκίνητο», και σου λένε ένα σοβαρό
θέμα. Σαν να έχει κάποιος καρκίνο και να λέει στον γιατρό: «Κάνε μια εγχείρηση,
γιατί φεύγω σε λίγο με το αεροπλάνο!». Κάθε πάθηση θέλει τον ανάλογο χρόνο.
Να δεις από πού ξεκινάει, τι συμπτώματα έχει κ.λπ. Σε ένα σοβαρό θέμα δεν
μπορείς να δώσεις πρόχειρες λύσεις. Ένας δόκιμος μοναχός με πλησίασε στην
λιτανεία που κάνουν στο Άγον Όρος την Διακαινήσιμο εβδομάδα, ακριβώς μόλις
πήραμε μια ανηφόρα, και ήθελε να του πω περί νοεράς προσευχής. Τόσες φορές
είχε έρθει στο Καλύβι και ποτέ δεν ρώτησε γι’ αυτό το θέμα, και εκεί, πάνω στην
ανηφόρα, είχε την έμπνευση να ρωτήσει για ένα τόσο λεπτό θέμα! Ένα λεπτό και
σοβαρό θέμα δεν συζητιέται ούτε στο πόδι ούτε στον ανήφορο…
28
Ο πνευματικός καθορίζει κάθε πότε θα κοινωνάη ο πιστός
– Γέροντα, ο Απόστολος Παύλος γράφει: «Ο εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα
εαυτώ εσθίει και πίνει». Πότε κοινωνάει κανείς «αναξίως»;
– Βασικά πρέπει να προσερχόμαστε στην θεία Κοινωνία έχοντας συναίσθηση της
αναξιότητας μας. Ο Χριστός ζητά από μας την συντριβή και την ταπείνωση. Όταν
υπάρχει κάτι που ενοχλεί την συνείδησή μας, πρέπει να το τακτοποιούμε. Αν π.χ.
μαλώσαμε με κάποιον, πρέπει να συμφιλιωθούμε μαζί του και ύστερα να
κοινωνήσουμε..
– Γέροντα, μερικοί, ενώ έχουν ευλογία από τον πνευματικό να κοινωνήσουν,
διστάζουν.
– Δεν θα ρυθμίσει κανείς μόνος του, αν θα κοινωνήσει ή όχι. Αν μόνος του
αποφασίζει να κοινωνήσει ή να μην κοινωνήσει, θα το εκμεταλλευτεί ο διάβολος
και θα του ανοίξει δουλειά. Πολλές φορές νομίζουμε ότι είμαστε άξιοι, ενώ δεν
είμαστε, ή άλλοτε σύμφωνα με τον νόμο πράγματι δεν είμαστε άξιοι, αλλά
σύμφωνα με το πνεύμα των Αγίων Πατέρων χρειάζεται η θεία μετάγγιση για
νοσηλεία και η θεία παρηγοριά, γιατί από την πολλή συντριβή της μετανοίας
μπορεί να έρθει από τα δεξιά ο εχθρός και να μας ρίξει σε απόγνωση.
– Δηλαδή, Γέροντα, κάθε πότε πρέπει να κοινωνάει κανείς;
– Το κάθε πότε πρέπει να κοινωνάει κανείς και το πόσο πρέπει να νηστεύει πριν
από τη θεία Κοινωνία δεν μπαίνουν σε καλούπι. Ο πνευματικός θα καθορίζει με
διάκριση κάθε πότε θα κοινωνάει και πόσο θα νηστεύει, ανάλογα με την αντοχή
που έχει. Παράλληλα θα τον οδηγεί και στην πνευματική νηστεία, την αποχή από
τα πάθη, ρυθμίζοντάς την και αυτήν ανάλογα με την πνευματική του ευαισθησία,
ανάλογα δηλαδή με το πόσο συναισθάνεται το σφάλμα του, και έχοντας υπ’ όψιν
του το κακό που μπορεί να κάνη ο εχθρός πολεμώντας μια ευαίσθητη ψυχή, για να
την φέρει σε απόγνωση. Σε πτώσεις λ.χ. σαρκικές, για τις οποίες δίνεται κανόνας
σαράντα ημερών αποχής από την θεία Κοινωνία, μπορεί ο διάβολος να ρίξει πάλι
την ψυχή στις τριάντα πέντε ημέρες και, αν δοθεί νέος κανόνας σαράντα ημερών,
ο διάβολος θα πάρει φαλάγγι την ψυχή, οπότε ζαλίζεται και απελπίζεται. Σ’ αυτές
τις περιπτώσεις μπορεί ο πνευματικός, μετά τον πρώτο κανόνα, να πει: «κοίταξε,
πρόσεξε μια εβδομάδα και να κοινωνήσεις», και ύστερα να κοινωνάει συνέχεια σε
κάθε θεία Λειτουργία, για να μπορέσει να πάρει επάνω της η ψυχή και να πάει ο
διάβολος πέρα. Ένας πάλι που ζει πνευματική και προσεκτική ζωή θα προσέρχεται
στο μυστήριο, όποτε αισθάνεται την θεία Κοινωνία ως ανάγκη και όχι από
συνήθεια, αλλά και αυτό θα γίνεται με την ευλογία του πνευματικού του.
Η χρήση των επιτιμίων
– Γέροντα, η ακριβής τήρηση των εντολών βοηθάει να έχουμε την αίσθηση
του Θεού;
-Ποιων εντολών; του Μωσαϊκού Νόμου;
29
– Όχι, του Ευαγγελίου.
– Η τήρηση των εντολών βοηθάει, αλλά η σωστή τήρηση, γιατί μπορεί κανείς να
τηρεί τις εντολές και λανθασμένα. Στην πνευματική ζωή χρειάζεται η θεία
δικαιοσύνη και όχι η ξερή εφαρμογή του νόμου. Βλέπουμε και οι Άγιοι Πατέρες με
πόση διάκριση έλεγαν να εφαρμόζονται οι ιεροί κανόνες! Ο Μέγας Βασίλειος, ο πιο
αυστηρός Πατέρας της Εκκλησίας, που έχει γράψει τους πιο αυστηρούς κανόνες,
αναφέρει τον κανόνα που ισχύει για μια αμαρτία, αλλά μετά ο ίδιος προσθέτει:
«Μην εξετάζεις χρόνο αλλά τρόπο μετανοίας». Δηλαδή, αν δύο άνθρωποι κάνουν
την ίδια αμαρτία, ο πνευματικός, ανάλογα με την μετάνοια του καθενός, μπορεί
στον έναν να βάλει κανόνα να μην κοινωνήσει δύο χρόνια και στον άλλον δύο
μήνες. Τόση διαφορά δηλαδή!
– Γέροντα, το επιτίμιο βοηθάει να κοπή ένα πάθος;
– Πρέπει να καταλάβει ότι το επιτίμιο θα τον βοηθήσει. Αλλιώς, τι να πει κανείς;
Αν προσπαθείς να διορθώσεις έναν άνθρωπο με το ξύλο, δεν κάνεις τίποτε. Την
ημέρα της Κρίσεως ο Χριστός σ’ εσένα, που πήγες να τον διορθώσεις δια της βίας,
θα πει: «Διοκλητιανός ήσουν;» και σ’ εκείνον θα πει: «Ότι έκανες, το έκανες δια της
βίας». Δεν θα τον πνίξουμε τον άλλο, για να τον στείλουμε στον Παράδεισο, αλλά
θα τον βοηθήσουμε να ζητήσει μόνος του να κάνη κάποια άσκηση. Να φθάσει να
χαίρεται γιατί ζει, να χαίρεται γιατί πεθαίνει.
Τα επιτίμια είναι στην διάκριση του πνευματικού. Στους εν ψυχρώ αμαρτάνοντας
ο πνευματικός πρέπει να είναι ανυποχώρητα αυστηρός. Αυτόν που νικιέται, αλλά
μετανοεί, ταπεινώνεται, ζητάει με συστολή συγχώρεση, θα τον βοηθάει με
διάκριση να πλησιάσει πάλι στον Θεό. Έτσι έκαναν και τόσοι Άγιοι. Ο Άγιος
Αρσένιος ο Καππαδόκης λ.χ. ως πνευματικός συνήθως δεν έβαζε κανόνα στους
ανθρώπους. Προσπαθούσε να τους φέρει σε συναίσθηση, ώστε από φιλότιμο να
ζητήσουν μόνοι τους να κάνουν άσκηση ή ελεημοσύνες ή άλλου είδους καλοσύνες.
Όταν έβλεπε κανένα παιδάκι δαιμονισμένο ή παράλυτο και καταλάβαινε ότι οι
γονείς ήταν αιτία που ταλαιπωρείται το καημένο, θεράπευε πρώτα το παιδί και
έδινε κανόνα στους γονείς, για να προσέχουν στην συνέχεια.
Μερικοί λένε: «Α, ο τάδε πνευματικός είναι πολύ πατερικός. Πολύ αυστηρός! Είναι
έξυπνος, έχει μνήμη, ξέρει το Πηδάλιο απ’ έξω». Ένας πνευματικός όμως που
εφαρμόζει κατά γράμμα τους κανόνες που αναφέρει το Πηδάλιο μπορεί να κάνη
κακό στην Εκκλησία. Δεν βοηθάει να πάρει ο πνευματικός το Πηδάλιο και να
αρχίσει: «Τι αμαρτία έκανες εσύ; Αυτή. Τι γράφει εδώ γι’ αυτήν την περίπτωση;
Τόσα χρόνια αποχή από την θεία Κοινωνία! Εσύ τι έκανες; Αυτό. Τι γράφει εδώ;
Αυτόν τον κανόνα!».
– Πρέπει, Γέροντα, κανείς να λαμβάνει υπ’ όψιν του δεκάδες πράγματα.
– Ναι, ιδίως στην σημερινή εποχή δεν είναι να πάει κανείς να εφαρμόσει όλον τον
νόμο της Εκκλησίας με μια αδιάκριτη αυστηρότητα, αλλά πρέπει να καλλιεργήσει
το φιλότιμο στους ανθρώπους. Να κάνη πρώτα δουλειά στον εαυτό του, για να
μπορεί να βοηθάει τις ψυχές, αλλιώς θα σπάζει κεφάλια.
30
Το Πηδάλιο λέγεται πηδάλιο, γιατί οδηγεί προς την σωτηρία τον άνθρωπο πότε με
τον έναν τρόπο και πότε με τον άλλον, όπως ο καραβοκύρης πάει το πηδάλιο πότε
αριστερά και πότε δεξιά, για να βγάλει το καράβι στην ακτή. Αν το πάει ολόισια,
χωρίς να στρίψει όπου χρειάζεται, θα ρίξει το καράβι πάνω στα βράχια, θα το
βουλιάξει και θα πνιγούν οι άνθρωποι. Αν ο πνευματικός χρησιμοποιεί τους
κανόνες σαν… κανόνια, και όχι με διάκριση, ανάλογα με τον άνθρωπο, με την
μετάνοια που έχει κ.λπ., αντί να θεραπεύει ψυχές, θα εγκληματεί.
Η συγχωρητική ευχή
Μερικοί πνευματικοί έχουν ένα τυπικό: Όταν δεν επιτρέπεται ο εξομολογούμενος
να κοινωνήσει, δεν του διαβάζουν συγχωρητική ευχή. Υπάρχουν και άλλοι που
λένε: «Είναι η γραμμή μας να μη διαβάζουμε πάντοτε συγχωρητική ευχή». Αυτό
είναι κάτι σαν προτεσταντικό… Ήρθε ένα παιδί στο Καλύβι που είχε μερικές
πτώσεις. Πήγε, εξομολογήθηκε, αλλά δεν του διάβασε συγχωρητική ευχή ο
πνευματικός. Το καημένο, το έπιασε απελπισία. «Για να μη μου διαβάσει ευχή ο
πνευματικός, άρα δεν με συγχωράει ο Θεός», σκέφθηκε και πήγαινε για
αυτοκτονία. «Να πας, του λέω, στον πνευματικό να σου διαβάσει ευχή. Και αν δεν
σου διαβάσει αυτός, να πας σε άλλον πνευματικό».
Χωρίς συγχωρητική ευχή θα έχει συνέχεια πτώσεις ο άνθρωπος, γιατί δεν χάνει ο
διάβολος τα δικαιώματα. Πώς να παλέψει ο άνθρωπος, αφού ο διάβολος έχει
ακόμη δικαιώματα; Δεν είναι ελευθερωμένος· δέχεται δαιμονικές επιδράσεις. Ενώ
με την συγχωρητική ευχή κόβονται οι επιδράσεις, γίνεται ανακατάληψη του
εδάφους, οπότε ο καημένος βοηθιέται και μπορεί να παλέψει, να αγωνισθεί, για να
απαλλαγή από τα πάθη.
31
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Η εργασία του πνευματικού στις ψυχές
Ο χειρισμός της ψυχής είναι λεπτός
– Γέροντα, μερικοί χαρακτήρες που είναι δύσκολοι, στριμμένοι, πως θα
βοηθηθούν;
– Εγώ σαν μαραγκός δούλευα και στριμμένα ξύλα. Χρειαζόταν όμως υπομονή,
γιατί τα στριφτά ξύλα τα πλανίζεις από ‘δώ, σηκώνουν αντιξυλιά, τα πλανίζεις
από ‘κεί, σηκώνουν πάλι αντιξυλιά. Τα έτριβα λοιπόν με το διπλό λεπίδι λίγο από
τι μια μεριά κόντρα, λίγο από την άλλη, και έτσι τα έφερνα σε λογαριασμό.
Γίνονταν μάλιστα πολύ όμορφα, επειδή και ωραία νερά έχουν και δεν σπάζουν
εύκολα· έχουν πολλή αντοχή. Αν δεν το ήξερες αυτό, μπορεί να τα έβλεπες έτσι
και να τα πετούσες. Θέλω να πω, και οι άνθρωποι που έχουν δύσκολο χαρακτήρα,
έχουν μέσα τους δυνάμεις και, να αφεθούν να τους δουλέψεις, μπορούν να κάνουν
άλματα στην πνευματική ζωή, αλλά χρειάζεται να διαθέσεις αρκετό χρόνο.
Ύστερα, ποτέ δεν χρησιμοποιούσα μεγάλες πρόκες, για να σφίξω δυο στραβές
σανίδες, αλλά πρώτα τις πλάνιζα, τις έφερνα σε λογαριασμό, και τις ένωνα με ένα
καρφάκι. Δεν τις ζόριζα, για να σφίξουν, γιατί, όταν τις στραβές σανίδες
προσπαθούμε να τις κάνουμε να εφαρμόσουν με μεγάλες πρόκες, θα σχισθούν και
πάλι θα βγουν από την ζορισμένη εφαρμογή τους, οπότε τι καταλάβαμε;
Χρειάζεται διάκριση και ξανά διάκριση, όταν έχει κανείς να κάνη με ψυχές. Στην
πνευματική ζωή δεν υπάρχει μία συνταγή, ένας κανόνας. Η κάθε ψυχή έχει την
δική της ποιότητα και χωρητικότητα. Υπάρχουν δοχεία με μεγάλη χωρητικότητα
και δοχεία με μικρή χωρητικότητα. Άλλα είναι πλαστικά και δεν αντέχουν πολύ
και άλλα είναι μεταλλικά και αντέχουν. Όταν ο πνευματικός γνωρίσει την
ποιότητα και την χωρητικότητα της ψυχής, θα ενεργεί ανάλογα με τις δυνατότητες
και με την κληρονομικότητα που έχει, και με την πρόοδο που έχει κάνει. Η
συμπεριφορά του θα είναι ανάλογη με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο
εξομολογούμενος, με την αμαρτία που έκανε, και με ένα σωρό άλλα. Στον αναιδή
θα προσέξει να μη δίνη δικαίωμα για αναίδεια. Την ευαίσθητη ψυχή θα κοιτάξει
πώς να την βοηθήσει να αντιμετωπίσει με ανδρισμό τα προβλήματά της.
Επίσης θέλει προσοχή να μη βασίζεται κανείς σ’ αυτό που βλέπει εξωτερικά σ’
έναν άνθρωπο και να μην πιστεύει εύκολα αυτά που του λένε και βγάζει
συμπεράσματα, ειδικά αν δεν έχει το χάρισμα να βλέπει βαθύτερα. Μερικές
σανίδες, ενώ φαίνονται κατάγερες απ’ έξω, μέσα είναι όλο ίνες. Όταν πλανισθεί
το χνούδι που έχουν απ’ έξω, τότε δείχνουν τι είναι. Άλλες πάλι, ενώ απ’ έξω
φαίνονται άχρηστες, μέσα είναι δαδένιες.
Ο χειρισμός της ψυχής είναι λεπτός. Δεν πρέπει να γίνονται λάθη στις συνταγές.
Ο κάθε οργανισμός, βλέπετε, έχει ανάγκη από την βιταμίνη που του λείπει και η
κάθε πάθηση από τα ανάλογα φάρμακα.
32
Να μην αναπαύουμε τον άλλον στα πάθη του
– Γέροντα, όταν κάποια γυναίκα μας πει: «δεν με κατάλαβε ο πνευματικός», τι
πρέπει να της πούμε;
– Πέστε της: «Μήπως εσύ δεν του έδωσες να καταλάβει; Μήπως το σφάλμα είναι
δικό σου;». Σ’ αυτές τις περιπτώσεις να προβληματίζετε τον άλλον, να μην τον
δικαιολογείτε εύκολα. Τα πράγματα είναι πολύ λεπτά. Εδώ, βλέπεις, και τους
πνευματικούς ακόμη τους μπερδεύουν.
– Και αν μας πει ότι δεν αναπαύεται στον πνευματικό της;
– Για να μην αναπαύεται, μήπως φταίει και αυτή, μήπως ζητά να την αναπαύει ο
πνευματικός στο θέλημά της. Κάποιος, ας υποθέσουμε, αδιαφορεί για την
οικογένειά του και έχουν συνέχεια φασαρίες με την γυναίκα του. Θέλει να την
χωρίσει και έρχεται και μου κάνει παράπονα, με την απαίτηση να πάρω το μέρος
του, για να διαλύσω την οικογένεια του! Αν του πω: «εσύ είσαι ένοχος για όλη την
ιστορία», αν δεν συναισθανθεί την ενοχή του, θα πει ότι δεν τον ανέπαυσα. Λένε
δηλαδή μερικού: «δεν με ανέπαυσε ο πνευματικός», γιατί δεν τους λέει να κάνουν
αυτό που θέλουν.
Αν ο πνευματικός δικαιολογεί τα πάθη του καθενός, μπορεί να τους αναπαύσει
όλους, αλλά δεν βοηθιούνται έτσι οι άνθρωποι. Αν είναι να αναπαύουμε τον
καθέναν στα πάθη του, τότε ας αναπαύσουμε και τον διάβολο. Έρχεσαι λ.χ. εσύ
και μου λες: «Η τάδε αδελφή μου μίλησε άσχημα». «Ε, σου λέω, μη δίνης σημασία
σ’ αυτήν», και σε αναπαύω. Έρχεται μετά από λίγο αυτή η αδελφή και μου λέει για
σένα: «Η τάδε αδελφή έτσι και έτσι έκανε». «Ε, τώρα, της λέω, καλά, δεν την ξέρεις
αυτήν; Μην την παίρνεις και στα σοβαρά». Την ανέπαυσα και αυτήν. Έτσι όλους
τους αναπαύω, αλλά και όλους τους πεδικλώνω! Ενώ πρέπει να σου πω: «έλα εδώ·
για να σου μιλήσει έτσι η αδελφή, κάτι της έκανες», οπότε θα αισθανθείς την
ενοχή σου και θα διορθωθείς. Γιατί, από την στιγμή που θα αισθανθείς την ενοχή
σου, όλα θα πάνε καλά. Η πραγματική ανάπαυση έρχεται, όταν τοποθετηθεί ο
άνθρωπος σωστά.
Σκοπός είναι πως θα αναπαυθούμε στον Παράδεισο, όχι πως θα αναπαυθούμε
στην γη. Είναι μερικοί πνευματικοί που αναπαύουν τον λογισμό του άλλου, και
μετά εκείνος λέει: «πολύ με ανέπαυσε ο πνευματικός», αλλά μένει αδιόρθωτος.
Ενώ πρέπει να βοηθήσουν τον άνθρωπο να βρει τα κουσούρια του, να διορθωθεί
και στην συνέχεια να τον κατευθύνουν. Τότε μόνον έρχεται η πραγματική
ανάπαυση. Το να αναπαύσεις τον άλλον στα πάθη του, δεν είναι βοήθεια· αυτό για
μένα είναι έγκλημα.
Για να μπορέσει να βοηθήσει ο πνευματικός δύο ανθρώπους που έχουν σχέση,
πρέπει να έχει επικοινωνία και με τους δύο. Όταν ακούει λ.χ. λογισμούς δύο
ανθρώπων που έχουν διαφορές, πρέπει να γνωρίζει και τις δύο ψυχές, γιατί ο
καθένας μπορεί να παρουσιάζει το θέμα, όπως το καταλαβαίνει. Και να δεχθεί να
λύση τις διαφορές τους, μόνον αν δεχθούν να τις λύσει σύμφωνα με το Ευαγγέλιο,
γιατί όλες οι άλλες λύσεις είναι ένας συνεχής πονοκέφαλος και χρειάζονται
συνέχεια ασπιρίνες. Ύστερα να βάλει τον καθέναν στην θέση του, να μη δικαιώσει
33
κανέναν. Να πει στον καθέναν τα κουσούρια του, οπότε πελεκιέται το ένα στραβό,
πελεκιέται και το άλλο, και έτσι συμφωνούν και συνεννοούνται.
Το μόνο καλό που έχω είναι αυτό: ποτέ δεν δικαιώνω κανέναν, έστω και αν δεν
φταίει. Όταν λ.χ. έρχονται οι γυναίκες και μου λένε ότι έχουν προβλήματα στην
οικογένεια και φταίει ο άνδρας, κατσαδιάζω τις γυναίκες. Όταν έρχονται οι άνδρες
και κάνουν παράπονα για τις γυναίκες, κατσιάζω τους άνδρες. Δεν αναπαύω τον
λογισμό τους, αλλά λέω τα στραβά του καθενός. Λέω στον καθέναν αυτό που του
χρειάζεται, για να βοηθηθεί. Αλλιώς φεύγει αναπαυμένος ο ένας, φεύγει
αναπαυμένος ο άλλος, και στο σπίτι πιάνονται μεταξύ τους. «Είχε δίκιο που μου
είπε για σένα έτσι!». «Και σ’ εμένα ξέρεις τι είπε για σένα;». Θέλω να πω, κανέναν
δεν αναπαύω στα πάθη του. Πολλούς μάλιστα τους μαλώνω πολύ – φυσικά για το
καλό τους -, αλλά φεύγουν πραγματικά αναπαυμένοι. Μπορεί να φεύγουν
πικραμένοι, αλλά μέσα τους καταλαβαίνουν ότι εγώ πικράθηκα πιο πολύ από
αυτούς, και αυτό τους πληροφορεί.
– Μερικοί, Γέροντα, νιώθουν σιγουριά, όταν τους μαλώνετε.
– Ναι, γιατί δεν τον μαλώνω τον άλλον ξερά. Θα του πω ότι έχει αυτά τα καλά, για
να τα αξιοποιήσει, και αυτά τα κουσούρια, για να τα διορθώσει. Όταν δεν του πεις
την αλήθεια, τότε, σε μια στιγμή που δεν κολακεύεται, παλαβώνει.
Αντιμετώπιση περιπτώσεων απελπισίας
Ήρθε κάποιος νεαρός αναστατωμένος και μου είπε: «Γέροντα, δεν πρόκειται να
διορθωθώ. Μου είπε ο πνευματικός μου: ‘’αυτά είναι και κληρονομικά…’’». Τον
είχε πιάσει απελπισία. Εγώ, όταν μου πει κάποιος ότι έχει προβλήματα κ.λπ., θα
του πω: «Αυτό συμβαίνει γι’ αυτόν και γι’ αυτόν τον λόγο· για ν’ αλλάξεις, πρέπει
να κάνης εκείνο κι εκείνο». Έχει λ.χ. κάποιος έναν λογισμό που τον βασανίζει και
δεν κοιμάται, παίρνει χάπια για το κεφάλι, για το στομάχι και με ρωτάει: «Να
κόψω τα χάπια;». «Όχι, του λέω, να μην κόψης τα χάπια. Να πετάξεις τον λογισμό
που σε βασανίζει και ύστερα να τα κόψεις. Αν δεν πετάξεις τον λογισμό, έτσι θα
πας· θα ταλαιπωρείσαι». Γιατί, τι θα ωφελήσει να κόψη τα χάπια, όταν κρατάει
μέσα του τον λογισμό που τον βασανίζει;
Καλά είναι ο πνευματικός να μη φθάνει μέχρι του σημείου να ανάβει κόκκινο φως.
Να ανέχεται λίγο μία κατάσταση, αλλά φυσικά πρέπει και ο άλλος να δουλεύει
σωστά, για να βοηθηθεί. Ένας νεαρός ζόρισε κάποια φορά την αρραβωνιαστικιά
του – ποιος ξέρει τι της έλεγε; – και εκείνη από την αγανάκτησή της πήρε το
αυτοκίνητο και έφυγε και στον δρόμο σκοτώθηκε. Μετά ο νεαρός ήθελε να
αυτοκτονήσει, γιατί ένιωθε ότι αυτός έγινε αιτία και σκοτώθηκε η κοπέλα. Όταν
ήρθε και μου το είπε, αν και στην ουσία είχε κάνει έγκλημα, τον παρηγόρησα και
τον έφερα σε λογαριασμό. Έπειτα όμως το έριξε τελείως έξω, έγινε τελείως
αδιάφορος, βρήκε εν τω μεταξύ και μια άλλη. Όταν ξαναήρθε μετά από δύο-τρία
χρόνια, του έδωσα ένα τράνταγμα γερό, γιατί τότε δεν υπήρχε κίνδυνος να
αυτοκτονήσει. Χρειαζόταν το τράνταγμα, αφού δεν υπήρχε αναγνώριση. «Δεν
καταλαβαίνεις, του είπα, ότι έκανες φόνο, ότι έγινες αιτία και σκοτώθηκε η
κοπέλα;». Αν δούλευε σωστά, θα συνέχιζε να υποφέρει, αλλά θα ανταμειβόταν με
34
θεϊκή παρηγοριά· δεν θα έφθανε σ’ αυτήν την κατάσταση την αλήτικη της
αδιαφορίας.
Θέλει δηλαδή πολλή προσοχή. Κάνει κάποιος ένα σφάλμα και πέφτει στην
απελπισία. Εκείνη την στιγμή μπορεί να τον παρηγορήσεις, αλλά, για να μη
βλαφθεί, χρειάζεται και το δικό του φιλότιμο. Μια φορά είχε έρθει στο Καλύβι ένα
νέο παιδί απελπισμένο, γιατί έπεφτε σε σαρκική αμαρτία και δεν μπορούσε να
απαλλαγή από αυτό το πάθος. Είχε πάει σε δύο πνευματικούς που προσπάθησαν
με αυστηρό τρόπο να το βοηθήσουν να καταλάβει ότι είναι βαρύ αυτό που κάνει.
Το παιδί απελπίσθηκε. «Αφού ξέρω ότι αυτό που κάνω είναι αμαρτία, είπε, και δεν
μπορώ να σταματήσω να το κάνω και να διορθωθώ, θα κόψω κάθε σχέση μου με
τον Θεό».όταν άκουσα το πρόβλημά του, το πόνεσα το καημένο και του είπα:
«Κοίταξε, ευλογημένο, ποτέ να μην ξεκινάς τον αγώνα σου από αυτά που δεν
μπορείς να κάνης, αλλά από αυτά που μπορείς να κάνης. Για να δούμε τι μπορείς
να κάνης, και να αρχίσεις από αυτά. Μπορείς να εκκλησιάζεσαι κάθε Κυριακή;».
«Μπορώ», μου λέει. «Μπορείς να νηστεύεις κάθε Τετάρτη και Παρασκευή;».
«Μπορώ». «Μπορείς να δίνης ελεημοσύνη το ένα δέκατο από τον μισθό σου ή να
επισκέπτεσαι αρρώστους και να τους βοηθάς;». «Μπορώ». «Μπορείς να
προσεύχεσαι κάθε βράδυ, έστω κι αν αμάρτησες, και να λες ‘’Θεέ μου, σώσε την
ψυχή μου’’;». «Θα το κάνω, Γέροντα», μου λέει. «Άρχισε λοιπόν, του λέω, από
σήμερα να κάνης όλα αυτά που μπορείς, και ο παντοδύναμος Θεός θα κάνη το ένα
που δεν μπορείς». Το καημένο ηρέμησε και συνέχεια έλεγε: «Σ’ ευχαριστώ, πάτερ».
Είχε, βλέπεις, φιλότιμο και ο Καλός Θεός το βοήθησε.
Αυστηρότητα στους αναιδείς, επιείκεια στους φιλότιμους
Αν ένας άνθρωπος έχει αγαθή προαίρεση, αλλά δεν βοηθήθηκε από μικρός, δεν
είναι κολακεία να του πεις τα καλά που βλέπεις σ’ αυτόν, γιατί κατ’ αυτόν τον
τρόπο βοηθιέται και αλλοιώνεται, επειδή δικαιούται και την θεία βοήθεια. Είπα σε
κάποιον: «Εσύ είσαι καλός. Δεν ταιριάζουν σ’ εσένα αυτά που κάνεις». Του το είπα
αυτό, γιατί είδα το καλό του χωράφι και τον κακό σπόρο που είχε ρίξει. Είδα ότι
εσωτερικά ήταν καλός και, ό,τι κακό έκανε, ήταν εξωτερικό. Δεν του είπα: «είσαι
καλός», για να τον κολακέψω, αλλά για να τον βοηθήσω, να του κινήσω το
φιλότιμο.
Μερικοί έχουν το εξής τυπικό: Έχει, δεν έχει ο άλλος κάποιο χάρισμα, του λένε:
«δεν έχει χάρισμα», δήθεν για να μην υπερηφανευθεί και βλαφτεί. Ένα ισοπέδωμα
δηλαδή. Όταν όμως απελπίζεται ο άλλος για το κακό που κάνει, απελπίζεται και
για το καλό που έχει, τότε πως θα ξεθαρρέψει, για να αγωνισθεί με προθυμία;
Ενώ, αν του πεις τα καλά που έχει και του καλλιεργήσεις το φιλότιμο και την
αρχοντιά, βοηθιέται, αναπτύσσεται και προχωράει.
Εγώ έχω τυπικό, όταν βλέπω ότι κάποιος έχει ένα χάρισμα ή ότι πάει καλά στον
αγώνα του, να του το λέω και, όταν βλέπω κάτι στραβό, να παίρνω βρεγμένη
σανίδα… Δεν σκέφτομαι μήπως βλαφτεί η ψυχή με τον πρώτο ή τον δεύτερο
τρόπο, επειδή και οι δύο τρόποι έχουν αγάπη. Αν βλαφτεί από την συμπεριφορά
μου, αυτό σημαίνει ότι θα έχει βλάβη. Αν π.χ. η εικόνα που έκανε μια αδελφή είναι
καλή, θα της πως ότι είναι καλή. Αν δω ότι υπερηφανεύθηκε και αρχίζει να
35
αποκτάει αναίδεια, θα της δώσω μια και θα την κάνω πέρα. Φυσικά, αν
υπερηφανευτεί, θα κάνη μετά καρικατούρες, οπότε θα φάει άλλο μάλωμα. Αν
ταπεινωθεί ξανά, θα κάνη πάλι καλή δουλειά. Εμένα αρρωστημένα πράγματα δεν
με αναπαύουν. Στραμπουλιγμένα πράγματα δεν τα μπορώ. Θα τα κάνω έτσι από
‘δώ, έτσι από ‘κεί, ώστε να βρουν την θέση τους. Τι; θα οικονομάω αρρωστημένες
καταστάσεις;
– Γέροντα, όταν ο αναιδής γίνεται πιο αναιδής από το ενδιαφέρον που του
δείχνεις, πως θα τον βοηθήσεις;
– Να σου πω, όταν βλέπω ότι ο άλλος δεν βοηθιέται από το ενδιαφέρον μου, την
καλοσύνη, την αγάπη, τότε λέω ότι δεν έχω συγγένεια μαζί του και αναγκάζομαι
να μην του φέρομαι με καλοσύνη. Κανονικά, όσο καλοσύνη σου δείχνουν, τόσο
πρέπει να αλλοιώνεσαι, να διαλύεσαι, να λιώνεις.
Παλιά τι είχε συμβεί με κάποιον. Στην αρχή, για να τον βοηθήσω, αναγκάστηκα
να του πω μερικά θεία γεγονότα που είχα ζήσει. Αντί όμως να πει: «Θεέ μου, πώς
να Σε ευχαριστήσω γι’ αυτήν την παρηγοριά κ.λπ.» και να διαλυθεί, πήρε θάρρος
και φερόταν με αναίδεια. Τότε κράτησα μια αυστηρή στάση. «Θα τον βοηθώ, είπα,
από μακριά με την προσευχή». Αυτό το έκανα, όχι γιατί δεν τον αγαπούσα, αλλά
γιατί αυτός ο τρόπος θα τον βοηθούσε.
– Και αν, Γέροντα, καταλάβει, το λάθος του και ζητήσει συγγνώμη;
– Αν το καταλάβει, εντάξει, μπορούμε να συνεννοηθούμε. Διαφορετικά, αν δεν
βοηθιέται από το φιλότιμό μου, δεν βρίσκω ανταπόκριση, και δεν έχω συγγένεια
μαζί του. Όταν ο άλλος έχει ευλάβεια, ταπείνωση, δεν έχει αναίδεια, κι εσύ
κινείσαι απλά. Εγώ εξ αρχής φέρομαι σε όλους με άνεση και απλότητα. Δεν
φέρομαι περιορισμένα, δήθεν για να μη δώσω θάρρος στον άλλον και τον βλάψω.
Δίνομαι ολόκληρος, για να βοηθηθεί, να αναπτυχθεί μέσα σ’ ένα κλίμα αγάπης,
και σιγά-σιγά του λέω τα κουσούρια του. Τον θεωρώ αδελφό μου, πατέρα μου,
παππού μου, ανάλογα με την ηλικία του. Κάνω λιακάδα, για να βγουν όλα τα
φίδια, οι σκορπιοί, τα σκαθάρια – τα πάθη -, και ύστερα τον βοηθάω να τα
σκοτώσει. Αν όμως δω ότι δεν το εκτιμάει αυτό και δεν βοηθιέται από την
συμπεριφορά μου, αλλά εκμεταλλεύεται την απλότητά μου και την αληθινή
αγάπη μου και αρχίζει να φέρεται με αναίδεια, τραβιέμαι σιγά-σιγά, για να μη
γίνει περισσότερα αναιδής. Αλλά στην αρχή δίνομαι ολόκληρος, γι’ αυτό μετά έχω
αναπαυμένη την συνείδησή μου. Μια φορά στην Μονή Στομίου είχα πάρει ένα
παιδί, για να το βοηθήσω, να του μάθω και την τέχνη του μαραγκού. Του
φερόμουν με πολλή καλοσύνη, τον είχα σαν αδελφό. Έβλεπα όμως μερικά
πράγματα που δεν με ανέπαυαν. Μια φορά τον ρωτάω: «Τι ώρα είναι;». «Με τα
μυαλά τα δικά σου πάει το ρολόι!», μου λέει. Ε, τότε είπα: «Δεν συμφέρει να
συνεχίσω έτσι. Θα συμμαζέψω σιγά-σιγά ‘’τα μυαλά μου’’, γιατί δεν ωφελείται».
Κανονικά αυτός, αν ήταν φιλότιμος, έτσι όπως του φερόμουν, έπρεπε να διαλυθεί.
Αλλά είδα ότι δεν με χωρούσε, δεν με καταλάβαινε. Ύστερα μόνος του έφυγε. Δεν
τον έδιωξα. Βλέπεις, η ανοχή, η αγάπη κάνουν τον αναιδή πιο αναιδή και τον
φιλότιμο πιο φιλότιμο.
36
Η καλοσύνη βλάπτει τον αμετανόητο
– Γέροντα, θυμάμαι, μια φορά με είχατε μαλώσει πολύ.
– Αν χρειασθεί, πάλι θα σε μαλώσω, για να πάμε όλοι μαζί στον Παράδεισο. Τώρα
θα λάβω δρακόντεια μέτρα!… Κοίταξε, έχω τυπικό πρώτα να δώσω στον άλλον να
καταλάβει ότι χρειάζεται το μάλωμα και ύστερα να τον μαλώσω. Καλά δεν κάνω;
Εγώ, επειδή μαλώνω τον άλλον, όταν βλέπω να κάνη κάτι βαρύ, γίνομαι κακός.
Αλλά τι να κάνω; να αναπαύω καθέναν στο πάθος του, για να είμαι τάχα καλός
μαζί του, και μετά να πάμε όλοι μαζί στην κόλαση; Ποτέ δεν με πειράζει η
συνείδηση, όταν μαλώνω κάποιον ή του κάνω παρατήρηση κι εκείνος
στενοχωριέται, γιατί από αγάπη το κάνω, για το καλό του. Βλέπω ότι δεν
καταλαβαίνει πόσο πλήγωσε τον Χριστό με αυτό που έκανε, γι’ αυτό τον μαλώνω.
Εγώ πονάω, λειώνω εκείνη την ώρα, αλλά δεν με πειράζει η συνείδηση, γιατί τον
μάλωσα. Μπορώ να πάω να κοινωνήσω ήσυχος, χωρίς να εξομολογηθώ. Νιώθω
μέσα μου μια παρηγοριά, μια χαρά. Γιατί για μένα παρηγοριά και χαρά είναι η
σωτηρία της ψυχής.
– Γέροντα, μου περνά ο λογισμός ότι μου μιλάτε παρηγορητικά, ή γιατί δεν
σηκώνω την αυστηρότητα ή γιατί μου έχετε πει πολλές φορές να κάνω κάτι
και δεν το έκανα, οπότε με αφήνετε.
– Ευλογημένη ψυχή, με την σωτηρία της ψυχής σου θα παίζω; Ο νέος κάνει πρόβες.
Ο μεγάλος έχει κρίση και βαδίζει σταθερά. Να νιώθεις σιγουριά. Αν δω κάτι
στραβό, είτε από μακριά είτε από κοντά, θα σου το πω. Εσύ έχε εμπιστοσύνη και
ειρήνευε. Α, δεν μ’ έχετε καταλάβει εμένα! Έτσι εύκολα θα αναπαύω λογισμούς;
Όταν βλέπω ότι η ψυχή είναι ευαίσθητη ή συγκλονίζεται ολόκληρη από την
συναίσθηση του σφάλματός της, τι να πω; Τότε την παρηγορώ, για να μην πέσει
στην απελπισία. Όταν όμως βλέπω πέτρα την καρδιά, τότε μιλώ αυστηρά, για να
την ταρακουνήσω. Αν ένας προχωράει προς τον γκρεμό και του λέω: «προχώρα,
πολύ καλά πας», δεν εγκληματώ; Το κακό με μερικούς είναι που δεν πιστεύουν,
όταν τους λες να μην ανησυχούν, και βασανίζονται. Αν δω κάτι κακό, πως δεν θα
το πω; Πως να αφήσεις τον άλλον να πάει στην κόλαση; Όταν έχεις ευθύνη, θα
βάλεις και τις φωνές, όταν χρειάζεται. Για μένα πιο καλά είναι να μη μιλάω, αλλά
δεν μπορώ, όταν έχω ευθύνη.
Ύστερα να προσέξει κανείς το εξής: Μου κάνεις λ.χ. ένα κακό· εγώ σε συγχωρώ.
Μου ξανακάνεις κάποιο άλλο κακό και πάλι σε συγχωρώ. Εγώ είμαι εντάξει,
αλλά, εάν εσύ δεν διορθώνεσαι, επειδή σε συγχωρώ. Αυτό είναι πολύ βαρύ. Άλλο
εάν δεν μπορείς τελείως να διορθωθείς. Να προσπαθήσεις όμως να διορθωθείς,
όσο μπορείς. Όχι να αναπαύεις τον λογισμό σου και να λες: «Αφού με συγχωρεί,
εντάξει τακτοποιήθηκα και δεν βαριέσαι, δεν χρειάζεται στενοχώρια». Μπορεί
κάποιος να σφάλλει, αλλά αν μετανοεί, κλαίει, ζητάει με συστολή συγχώρηση,
αγωνίζεται να διορθωθεί, τότε υπάρχει η αναγνώριση και πρέπει και ο
πνευματικός να συγχωράει. Αν όμως δεν μετανοεί και συνεχίζει την τακτική του,
δεν μπορεί αυτός που έχει την ευθύνη της ψυχής του να γελάει. Η καλοσύνη τον
αμετανόητο τον βλάπτει.
37
Ο σεβασμός της ελευθερίας του άλλου
– Γέροντα, είναι δυνατόν κανείς συνειδητά να κρύβει μια πτώση του από τον
πνευματικό του;
– Ναι, αλλά, και αν ξέρη ο πνευματικός την πτώση του ή κάτι καταλαβαίνει, δεν
συμφέρει, ούτε θα τον ωφελήσει, να του το πει. Πολλές φορές βλέπω στον αγώνα
του άλλου κάτι, καταλαβαίνω ή ξέρω τι έχει κάνει, όμως από σεβασμό δεν του λέω
τίποτε, αν δεν μου το πει ο ίδιος. Το θεωρώ εκβιασμό, ατιμία, να του το πω, την
στιγμή που εκείνος δεν θέλει μόνος του να το φανερώσει. Είναι λεπτό το θέμα,
γιατί θα τον ρεζιλέψεις. Πως να βιάσης τον άλλον; Υπάρχει ελευθερία. Εκτός αν
δω ότι κινδυνεύει και δεν πρόκειται να βοηθηθεί από αλλού ή ότι έχει άγνοια και
θα σπάσει τα μούτρα του, θα καταστραφεί, τότε θα κοιτάξω με τρόπο να του πω
κάτι.
Είναι καλύτερα να δίνης στον άλλον να καταλαβαίνει που φταίει, εφόσον το
ζητήσει, και να χτυπά μόνος του τον παλαιό του άνθρωπο, γιατί έτσι πονά
λιγότερο. Βλέπεις, κι ένα παιδάκι, όταν πέσει μόνο του και χτυπήσει, κλαίει
λιγότερο απ’ ό,τι κλαίει, αν πέσει, γιατί το έσπρωξε ένα άλλο παιδί. Για να πει
κανείς στον άλλον να κάνει κάτι, πρέπει αυτός που θα το ακούσει να είναι
ταπεινός και αυτός που θα το πει να είναι δέκα φορές πιο ταπεινός και να
προσπαθεί να το εφαρμόζει αυτό που θα πει. Θα κάνω ενάμισι εγώ, για να πω
στον άλλον να κάνη ένα, και πάλι θα σκεφθώ αν το πω.
Βέβαια, ο έλεγχος γίνεται πάντοτε σε άνθρωπο που είναι δικός σου ή γνωστός. Ο
πνευματικός θα δει τι δικαιώματα του έδωσε ο άλλος και τι ευθύνη έχει γι’ αυτόν
και ανάλογα θα φερθεί. Όταν έχει αναλάβει την ευθύνη της ψυχής, τότε
επιβάλλεται ο έλεγχος, φυσικά με διάκριση. Δεν βοηθάει όμως να κάνεις στον
άλλον τον δάσκαλο και να τον ελέγχεις για τις συνήθειές του, αν εκείνος δεν σου
δώσει το δικαίωμα. Είναι σαν να μπει κάποιος στο κελί μου και να μου αλλάξει τα
πράγματα, να μου βάλει το κανδήλι εδώ, το κρεβάτι εκεί, να κρεμάσει το
κομποσχοίνι αλλού, χωρίς να με ρωτήσει.
Αγάπη πνευματικού προς τον εξομολογούμενο
Ο χαριτωμένος πνευματικός αγαπάει και πονάει την ψυχή, γιατί γνωρίζει την
μεγάλη αξία της. Την βοηθάει στην μετάνοια, την ξαλαφρώνει με την
εξομολόγηση, την ελευθερώνει από το άγχος και την οδηγεί στον Παράδεισο. Ο
πνευματικός ονομάζεται «πατήρ», γι’ αυτό πρέπει να προσπαθήσει να είναι
αληθινός πατέρας· να νουθετεί με θεϊκή αγάπη και στοργή. Να έρχεται στην θέση
του κάθε εξομολογούμενου και να ζει τον πόνο του, ώστε ο εξομολογούμενος να
βλέπει στο πρόσωπό του ζωγραφισμένο τον δικό του πόνο. Αυτό χρειάζεται
ιδιαίτερα στην εποχή μας, που οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από λίγο δροσερό νερό,
και όχι από δυνατό ξίδι. Οι περισσότεροι, επειδή δέχονται επιδράσεις δαιμονικές,
δύσκολα δέχονται μια πνευματική συμβουλή ή μια παρατήρηση. Γι’ αυτό και το
μάλωμα πρέπει να γίνεται με αγάπη και η υπόδειξη του σφάλματος με λεπτό
τρόπο, με γέλιο ή με ένα αστείο.
38
Η αγάπη πληροφορεί, ενώ τα ψυχικά πάθη προδίδουν τον άνθρωπο. Όταν δεν
υπάρχει αγάπη, η παρατήρηση μπορεί να γίνεται με όμορφο τρόπο, αλλά ο άλλος
κλωτσάει, γιατί αισθάνεται το ανθρώπινο στοιχείο στην συμπεριφορά μας. Ενώ,
όταν το μάλωμα γίνεται με πόνο και αγάπη, ο άλλος μπορεί να στενοχωριέται,
αλλά στο βάθος δεν πληγώνεται, γιατί νιώθει την αγάπη. Γνωρίζω έναν
πνευματικό που είναι αρκετά παχύς – φυσικά είναι και η κράση του, αλλά μπορεί
και στο φαγητό λίγο να μην προσέχει -, ξέρετε όμως πόσο πονάει για τον άλλον,
πόσο ενδιαφέρεται για τους πονεμένους; Αυτός έχει ταπείνωση, γιατί λέει ότι δεν
κάνει άσκηση, αλλά παράλληλα έχει πολλή καλοσύνη, και έτσι πολλοί
αναπαύονται περισσότερο σ’ αυτόν παρά σε έναν ασκητικό πνευματικό.
Ένας πνευματικός, που δεν είναι αποφασισμένος να πάει ακόμη και στην κόλαση
για την αγάπη των πνευματικών παιδιών του, δεν είναι πνευματικός.
39
Παραπομπές
Το 1966 ο Γέροντας έκανε στο Σανατόριο εγχείρηση στους πνεύμονες, επειδή
έπασχε από βρογχεκτασία.
Στην Ι. Μονή Εσφιγμένου, 1953-1956.
Α’ Τιμ. 6, 12.
Βλ. Οσίου Μάρκου του Ασκητού, Περί των οιομένων εξ έργων δικαιούσθαι, κεφ.
ρνε’, Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών, τόμος Α’, σ. 120.
Βλ. Ψαλμ 106,1.
Βλ. Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Αγιορείται Πατέρες και Αγιορείτικα, σ. 15-40.
Βλ. Γεν. 9, 20-27.
Ψαλμ. 50, 5.
Αντιπρόσωποι του Πατριαρχείου.
Α’ Κορ. 11, 29.
Βλ. Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου, Επιστολή 217, παρ. 84, PG 32, 808B: «Ου γαρ
πάντως τω χρόνω κρίνομεν τα τοιαύτα, αλλά τω τρόπω της μετανοίας προσέχομεν».
Συλλογή Κανόνων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία περιέχει τους Ιερούς
Κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων, τους Αποστολικούς Κανόνες, καθώς και
τους Κανόνες των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, με σύντομη ερμηνεία. Την
συνέταξαν κατά το 1793 ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης και ο μοναχός Αγάπιος.
Δαδένιος,: γερός, ανθεκτικός.
40
41
ΜΕΡΟΣ 2
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΘΕΟ
Από την γη στον Ουρανό
Ο καλός Θεός Αγγέλους έκανε, αλλά μερικοί Άγγελοι από την υπερηφάνεια τους
έγιναν δαίμονες. Έπλασε μετά τον άνθρωπο ο Θεός, για να συμπληρώσει το
ξεπεσμένο Αγγελικό τάγμα, και άφησε και τους δαίμονες ελεύθερους μέχρις ενός
σημείου και έως καιρού, για να μας βοηθάνε με την κακία τους, να δίνουμε δηλαδή
εξετάσεις στην γη και να περνάμε στην ουράνια ζωή, την αιώνια. Όσο ζει ο
άνθρωπος έχει δικαίωμα να δίνει πνευματικές εξετάσεις. Μετεξεταστέος δεν
υπάρχει. Ας αγωνιστούμε, λοιπόν, έστω να πιάσουμε έστω την πνευματική βάση,
να περάσουμε στον παράδεισο. Αμήν.
Ό ποιος αγωνίζεται πνευματικά, πολεμάει τον εχθρό διάβολο, και επόμενο είναι
να πολεμηθεί και απ’ αυτόν. Ο άνθρωπος που θα νικήσει τον νοητό εχθρό, θα
στεφανωθεί από τον Χριστό.
Η πείρα αποκτιέται από τα πυρά των δαιμόνων, που δέχεται ο στρατιώτης του
Χριστού στην πνευματική μάχη. Πριν αρχίσει την μάχη ο εχθρός, αρχίζει τον
βομβαρδισμό με τους λογισμούς. Η ευχή του Ιησού είναι το βαρύτερο όπλο κατά
των λογισμών του εχθρού.
Η πνευματική προκοπή του αγωνιζόμενου δεν θα εξαρτηθεί από τον καλό
Πνευματικό Πατέρα, αλλά από τους καλούς λογισμούς του υποτακτικού.
Ο υποτακτικός που δέχεται πονηρό λογισμό για τον Γέροντά του, και αφαιρείται η
εμπιστοσύνη του, σωριάζεται πια μόνος του, όπως γκρεμίζεται και ο τρούλος, όταν
αφαιρεθεί το κεντρικό τούβλο, το κλειδί.
Για να εξαγνισθεί ο νους και η καρδιά, πρέπει ο άνθρωπος να μην δέχεται
πονηρούς λογισμούς, αλλ’ ούτε και ο ίδιος να σκέφτεται πονηρά. Να ενεργεί απλά
και ταπεινά και ν’ αγωνίζεται φιλότιμα.
Μεγαλύτερη πνευματική δύναμη έχουν οι αγνοί λογισμοί από κάθε άλλη άσκηση,
νηστεία, αγρυπνία κ.λ.π. γι αυτούς που αγωνίζονται να φυλάξουν την ψυχική τους
και σωματική τους αγνότητα.
Ο φυσικός σαρκικός πόλεμος υποχωρεί με τη νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, όταν
δεν υπάρχει υπερηφάνεια.
Ο πονηρός λογισμός, όταν συνεργαστεί με τον σαρκικό παλαιό άνθρωπο, κάνει
διπλό κακό στην ψυχή όπως και ο διάβολος, όταν συνεργαστεί με τον άνθρωπο
κάνει διπλό κακό στον κόσμο.
Οι βλάσφημοι όμως λογισμοί είναι όλοι του διαβόλου και όχι του ανθρώπου.
Με βλάσφημους λογισμούς βασανίζει ο διάβολος συνήθως του ευαίσθητους
ανθρώπους, για να τους θλίβει και να τους φέρνει σε απόγνωση.
Οι βλάσφημοι λογισμοί είναι όπως τα αεροπλάνα που μας ενοχλούν με τον
θόρυβό τους, χωρίς να το θέλουμε, αλλ’ ούτε και να μπορούμε να τους
42
εμποδίσουμε. Το βαρύ αντιαεροπορικό είναι η ψαλμωδία, γιατί είναι και προσευχή
στον Χριστό, αλλά και περιφρόνηση στον διάβολο.
Στην αρχή της πνευματικής ζωής ο αγωνιζόμενος διώχνει τους κακούς λογισμούς
με την μελέτη την πνευματική, την αδιάλειπτη προσευχή και την φιλότιμη
άσκηση. Μετά έρχονται όλο καλοί λογισμοί. Αργότερα σταματάνε και οι καλοί
λογισμοί και νιώθει ένα άδειασμα, και μετά έρχεται ο Θείος φωτισμός στον
άνθρωπο.
Τον πονηρό τον γνωρίζει ο άνθρωπος του Θεού, ενώ τους καλούς λογισμούς των
ανθρώπων ο πονηρός δεν τους γνωρίζει.
Η μεγαλύτερη αρρώστια στην εποχή μας είναι οι μάταιοι λογισμοί των κοσμικών
ανθρώπων, που φέρνουν άγχος. Την θεραπεία την φέρνει ο Χριστός με την ψυχική
γαλήνη, μαζί και την αιωνιότητα, αρκεί να μετανοήσει ο άνθρωπος και να στραφεί
στον Χριστό.
Ο πολύ αμαρτωλός έχει και πολύ υλικό για ταπείνωση δέχεται την Θεία Χάρη,
αρκεί ο άνθρωπος να αποφεύγει στην συνέχεια τις αφορμές, τα αίτια, για να την
διατηρήσει.
Η έρημος πολύ βοηθάει για την εξάλειψη των ψυχικών παθών, διότι και η αγριάδα
εξαφανίζεται στην άγονη έρημο, ενώ στον βούρκο γίνεται σαν καλάμι.
Μη θαυμάζετε αυτούς που πλησιάζουν στο φεγγάρι, αλλ’ αυτούς που αποφεύγουν
το κοσμικό φρόνημα και πλησιάζουν στον Θεό και αγάλλονται.
Ο άνθρωπος που απομακρύνεται από τον Θεό, ανάπαυση ψυχική δεν βρίσκει ούτε
στην πρόσκαιρη αυτή ζωή αλλ’ ούτε και στην αιώνια. Διότι, όποιος δεν πιστεύει
στον Θεό και στην μέλλουσα ζωή, μένει απαρηγόρητος και σ αυτή την ζωή,
καταδικάζει και την ψυχή του αιώνια.
Όσο απομακρύνονται οι άνθρωποι από την φυσική ζωή, την απλή και προχωρούν
στην πολυτέλεια, αυξάνουν και το ανθρώπινο άγχος. Και όσο προχωρεί η κοσμική
ευγένεια, τόσο χάνεται η απλότητα, η χαρά και το φυσικό ανθρώπινο χαμόγελο.
Ο Θεός είναι άπειρος νους, και ο άνθρωπος με τον νου συγγενεύει με τον Θεό και
με τον νου Τον πλησιάζει. Ο Θεός είναι άπειρη αγάπη, και με καθαρή καρδιά ο
άνθρωπος ζει τον Θεό. Ο Θεός είναι απλός, και με απλότητα πιστεύει ο άνθρωπος
και αγωνίζεται ταπεινά και φιλότιμα και ζει τα μυστήρια του Θεού.
Τ α χρόνια περνάνε οι άνθρωποι γερνάνε. Μη κάθεστε λοιπόν στο σταυροδρόμι,
διαλέξτε ένα Σταυρό ανάλογα με το φιλότιμό σας και προχωρείτε σ’ ένα δρόμο,
από τους δύο της Εκκλησίας μας, και ακολουθείστε τον Χριστό στην Σταύρωση,
εάν θέλετε να χαρείτε αναστάσιμα.
Οι ανθρώπινοι σταυροί είναι απλώς σταυρουδάκια, που μας βοηθάνε για την
σωτηρία της ψυχής μας, ενώ του Χριστού ήταν πολύ βαρύς, διότι δεν
χρησιμοποίησε την θεϊκή Του δύναμη για τον εαυτό του.
Το καλύτερο φάρμακο για την κάθε δοκιμασία μας είναι η μεγαλύτερη δοκιμασία
των συνανθρώπων μας των συνανθρώπων μας, αρκεί να την φέρουμε στον
λογισμό μας.
43
Η νυχτερινή προσευχή
Ο Ιησούς είναι γλυκύς, και όποιος ακουμπήσει την πίκρα του πόνου του στον
Χριστό, το πικρό μεταβάλλεται σε γλυκό σιρόπι.
Θέλεις η προσευχή σου να γίνει καρδιακή, για να είναι ευπρόσδεκτη στον Θεό;
Κάνε τον πόνο του συνανθρώπου σου δικό σου πόνο. Και μόνο ένας καρδιακός
αναστεναγμός για τον πλησίον σου φέρνει θετικά αποτελέσματα. Η θεϊκή
πληροφορία της ευπρόσδεκτης προσευχής είναι θεία παρηγοριά που νιώθει μετά
την προσευχή ο άνθρωπος.
Η νυχτερινή ήσυχη προσευχή πολύ βοηθάει με την ηρεμία της και είναι πιο
αποτελεσματική και για την δική μας πνευματική ανάπτυξη, όπως και η νυχτερινή
σιωπηλή βροχή πολύ βοηθάει στην ανάπτυξη των φυτών.
Ο ύπνος μετά την δύση του ηλίου πολύ ωφελεί στο σώμα. Αλλά και η αγρυπνία
μετά την δύση του ηλίου πολύ βοηθάει στην ψυχή με την κατανυκτική προσευχή.
Τραβάτε συνέχεια κομποσκοίνι, μέχρι να ξεπαγώσουν τα πνευματικά λάδια, για
να πάρει μπρος η πνευματική μηχανή, να δουλεύει μόνη της η καρδιά την ευχή.
Ανάλογα με την θυσία και την προσευχή που κάνει ο άνθρωπος για τον εαυτό του
ή για τον συνάνθρωπό του, θα δεχθεί και την θεία βοήθεια.
Η εμπιστοσύνη στον θεό για ό,τι δεν γίνεται ανθρωπίνως, είναι μια μυστική
συνεχής προσευχή με θετικά αποτελέσματα.
Ό ποιος εμπιστεύεται στον Θεό, σπέρνει δοξολογία και δέχεται την θεϊκή χαρά και
την αιώνια ευλογία. Όποιος σπέρνει κακομοιριά, θερίζει κακομοιριά και
αποθηκεύει άγχος.
Η αγάπη προς τον πλησίον
Την γλυκιά ζωή δεν την αισθάνονται αυτοί που την χαίρονται κοσμικά, αλλ’ αυτοί
που ζουν πνευματικά και δέχονται και τις πίκρες με χαρά, σαν ιαματικά βότανα
για την υγεία της ψυχής, και τρέφονται για την συντήρηση του σώματος.
Εάν πεινάει ο πλησίον σου δώσε την τροφή σου. Εάν δεν υπάρχει πεινασμένος
άνθρωπος, δώσε την τροφή σου στα πεινασμένα ζώα, γιατί εσύ θα ωφεληθείς
ψυχικά από την νηστεία για τον Παράδεισο, ενώ τα καημένα ζώα δεν έχουν
Παράδεισο. Έχουν όμως και το καλό, που δεν έχουν ούτε κόλαση.
Η χαρά που νιώθει ο άνθρωπος, όταν δέχεται υλική ευλογία, είναι χαρά
ανθρώπινη. Ενώ η χαρά που νιώθει, όταν δίνει ο άνθρωπος, είναι χαρά θεϊκή. Ή
θεϊκή έρχεται με το δόσιμο!
Την πνευματική αλλοίωση που δέχεται η ψυχή μαζί με την καρδιακή αγαλλίαση
και από μια μικρή ελεημοσύνη ή καλοσύνη προς τον συνάνθρωπο, δεν μπορεί να
την δώσει ούτε ο μεγαλύτερος καρδιολόγος, ακόμη και αν του δώσεις ένα σακί
δολάρια.
Όποιος κουράζεται για το πλησίον του από καθαρή αγάπη, ξεκουράζεται με την
κούραση. Ενώ εκείνος που αγαπάει τον εαυτό του και τεμπελιάζει, κουράζεται και
με το να κάθεται.
Ο προκομμένος άνθρωπος, σε όποια ζωή και αν βρεθεί, είτε μοναχός είτε λαϊκός,
θα κάνει προκοπή πνευματική, γιατί θα εργαστεί φιλότιμα. Ενώ ο άνθρωπος που
44
δεν καλλιεργεί το φιλότιμο, που του χάρισε ο Θεός, ανεπρόκοπος θα είναι και στην
μια ζωή και στην άλλη.
Τα καημένα τα ζώα είναι καλύτερα στους τρόπους από τους αναίσθητους
ανθρώπους, διότι αγοράζονται και από πονόψυχους και από άσπλαχνους και
υποτάσσονται αδιάκριτα και εργάζονται σκληρά και υπομένουν αγόγγυστα χωρίς
κανένα μισθό. Επομένως, μας πέρασαν και στην ακτημοσύνη και στην υπομονή
και στην υπακοή.
Ανώτερη αγάπη έχει ο άνθρωπος που σηκώνει ταπεινά το σφάλμα του
συνανθρώπου του, παρά εκείνος που σηκώνει το βαρύ τορβά του συνοδοιπόρου
του.
Δέξου την αδικία σαν μεγάλη ευλογία, γιατί αποταμιεύεις απ’ αυτήν ουράνια
ευλογία. Μην επιδιώκεις όμως να σε αδικούν, γιατί αυτό κρύβει κακότητα
ευγενική. Όταν αδικείσαι να μη λες: «Να το βρει από το Θεό», γιατί τότε
καταριέσαι με ευγένεια.
Ο άνθρωπος που σου ζητάει ειλικρινή συγχώρεση, όταν σφάλλει, να τον
συγχωράς, κάθε φορά που σφάλλει, με καλοσύνη και να τον αγαπάς και από
κοντά. Τον δε πονηρό που σου ζητάει δήθεν συγχώρεση, για να κάνει την δουλειά
του και συνέχεια να σε μπλέκει στις υποθέσεις του, που βλάπτουν ψυχικά και
άλλους ανθρώπους, συγχώρεσέ τον εβδομήντα επτά φορές μαζεμένες και στο εξής
να τον αγαπάς από μακριά και να εύχεσαι γι’ αυτόν.
Δέξου την αδικία με χαρά, όταν δε σε βλάπτει ψυχικά. Όσο περισσότερο
πνευματικός είναι ένας άνθρωπος, τόσο λιγότερα δικαιώματα έχει σ’ αυτή την
ζωή, διότι τα δικαιώματα του δικαίου τα φυλάει ο Χριστός στην ουράνια ζωή.
Όσο περισσότερο κοπιάζει το σώμα για το Χριστό, τόσο περισσότερο αγάλλεται
και η ψυχή η ψυχή κοντά στον Χριστό, και η προσφορά του ανθρώπου προς τους
συνανθρώπους του είναι πιο αποτελεσματική, διότι τότε είναι πνευματική.
Ο πονόψυχος άνθρωπος έρχεται στην θέση του πονεμένου, εύχεται, παρηγορεί,
αλλά ανταμείβεται και ο ίδιος από τον Χριστό με θεία παρηγοριά ανάλογα από
τον πόνο του. Ενώ ο άσπλαχνος που επιδιώκει την θέση του άλλου, όταν την
καταλαμβάνει, καταλαμβάνεται και ο ίδιος από το άγχος και ζει μέρος της
κολάσεως από τούτη την ζωή.
Μέσα στην αγάπη προς τον πλησίον μας κρύβεται η πολύ αγάπη μας για τον
Χριστό. Μέσα στην ευλάβειά μας προς την Παναγία και τους αγίους κρύβεται η
πολύ ευλάβειά μας πάλι για τον Χριστό- στον Τριαδικό Θεό.
Το αγγελικό σχήμα
Οι άγιοι άγγελοι δοξολογούν ακατάπαυστα τον Θεό με φτερουγισμένη ευλάβεια:
Άγιος, Άγιος…
Ο άνθρωπος για να πετάξει αγγελικά πρέπει να πετάξει δηλαδή όλα τα ψυχικά
του πάθη και τα υλικά του πράγματα στους φτωχούς, διότι όπου υλικός πλούτος
εκεί πνευματική φτώχεια.
Τον φτωχό άνθρωπο και ο ληστής ακόμα τον ευσπλαχνίζεται και τον ελεεί, ενώ
τον πλούσιο ο ληστής τον κάνει ακτήμονα με άσχημο τρόπο. Καλό είναι ο
45
άνθρωπος να γίνει ακτήμων μόνος του, από το Ιερό Ευαγγέλιο του Χριστού, για να
κληρονομήσει την ουράνια Βασιλεία Του.
Επειδή η ουράνια ζωή των ανθρώπων θα είναι πια αγγελική, γι’ αυτό ορισμένοι
φιλότιμοι νέοι αρχίζουν από τούτη την ζωή, γίνονται μοναχοί και ζουν με
παρθενία, ακτημοσύνη και υπακοή.
Ένα είναι το αγγελικό σχήμα των Μοναχών και των Μοναζουσών. Ουκ ένι άρσεν
και θήλυ. (Γαλ.γ΄,28)
Για να αναπτυχθεί το μοναχικό φρόνιμα στην καρδιά μας, πρέπει να πεθάνει
προηγουμένως το κοσμικό μας φρόνημα και να γίνει φυτόχωμα. Και για να
πεθάνουν τα πάθη, πρέπει να σκέφτεται κανείς τον θάνατο, την κρίση και να
πάθη και αυτός φιλότιμα για τον Χριστό, που πολλά έπαθε για τον μέχρι θανάτου
για να μας λυτρώσει!
Καλά είναι να πεθάνει στην Μετάνοια του ο Μοναχός, αλλά εν μετανοία.
Όποιος γνωρίζει την μεγάλη αξία του Αγγελικού Σχήματος, δεν επιδιώκει άλλα
αξιώματα. Εάν γίνεις σωστός Μοναχός θα χαίρεσαι αγγελικά και στην γη και στον
Ουρανό. Αλλιώς θα σε χλευάζουν οι άνθρωποι οι κοσμικοί και θα λυπούνται οι
Άγγελοι.
Ο Μοναχός που ζει κοσμικά, είναι βασανισμένος και αποτυχημένος στη ζωή του.
Θα είναι πρόβλημα και για τον Χριστό με ποιους να τον κατατάξει στην άλλη ζωή,
με τους Μοναχούς ή με τους κοσμικούς;
Ο Μοναχός είναι φως, φάρος στα βράχια και όχι φανός για τον κόσμο.
Όταν ο Μοναχός δεν βλέπει ανθρώπους, για τον Χριστό, τότε βλέπει πολλούς
ανθρώπους και βοηθάει θεϊκά με την προσευχή σε πράγματα που δεν γίνονται
ανθρωπίνως.
Οι Μοναχοί είναι οι ασυρματιστές της Εκκλησίας μας και γι’ αυτό τον λόγο
απομακρύνονται από τους κοσμικούς θορύβους, για να έχουν καλή επαφή με τον
Χριστό, στην προσευχή, για να βοηθάνε.
Εάν ο Μοναχός συγκρίνει τον εαυτό του με τους κοσμικούς υπερήφανα, θα πέσει,
θα γίνει κοσμικός. Εάν ζητάει ταπεινά το έλεος του Θεού και αγωνίζεται και
βλέπει όλους τους ανθρώπους καλούς και αγίους, τότε μιμείται τους Αγίους.
Για να αναστηθεί η ψυχή πνευματικά, πρέπει να σταυρωθεί ο άνθρωπος, να
πεθάνουν τα πάθη τα ψυχικά, κυρίως ο εγωισμός, το αναρχικό παιδί της
υπερηφάνειας, που εμποδίζει τη θεία Χάρη και σπάει τα μούτρα του ανθρώπου.
Για να προκόψει πνευματικά ο Μοναχός, πρέπει να αφήσει την λογική, να
ταπεινωθεί και να δουλέψει με την καρδιά. Και για να προκόψει η Καλόγρια,
πρέπει να αφήσει τις ζήλιες κ.λ.π., να ανδρωθεί πνευματικά και να προπορεύεται
η λογική, για να φρενάρει την καρδιά.
Μη θεωρείτε σπατάλη χρόνου την πνευματική εργασία στον εαυτό σας, γιατί αυτό
είναι πνευματική προϋπόθεση για τον εαυτό σας και για τους συνανθρώπους σας
θετική βοήθεια.
Προσοχή, μη βγάλετε όνομα καλό, γιατί το όνομά σας θα γίνει μετά ο
μεγαλύτερος εχθρός της ησυχίας σας. Μεγαλύτερη προσοχή χρειάζεται να μην
βγάλει ο Μοναχός όνομα από την προσεγμένη πνευματική του ζωή, διότι χάνει
τους κόπους του από τους κοσμικούς επαίνους. Ενώ από την απρόσεκτη ζωή
46
κανείς όταν μετανοήσει, επειδή έχει ξεπέσει στα μάτια των ανθρώπων, εξοφλά
και καμιά αμαρτία.
Το καλό που κάνει ο άνθρωπος, όταν το κάνει γνωστό και υπερηφανεύεται, το
ξοφλάει, κουράζεται άσκοπα και κολάζεται.
Ο Μοναχός που σκέφτεται κοσμικά φαίνεται ότι λάθεψε τον δρόμο του, ενώ
ξεκίνησε για τον Χριστό, η ψυχή του πάει στον κόσμο.
Οι Μοναχοί που ασχολούνται συνέχεια με περιττά κτίσματα και κοσμικά
φτιαξίματα, φανερώνουν ότι είναι γήινοι τούβλα-πηλός, και καθόλου νους θεϊκός.
Τα απλά κτίρια και τα ταπεινά αντικείμενα μεταφέρουν τους Μοναχούς νοερώς
στις σπηλιές και τα απέριττα Ασκητήρια των Αγίων Πατέρων μας, και έτσι
ωφελούνται πνευματικά. Ενώ τα κοσμικά θυμίζουν κόσμο και κάνουν τους
Μοναχούς κοσμικούς στην ψυχή.
Άνθρωποι σαν κι εμάς ήταν οι Αθωνίτες Άγιοι. Βουνό άγριο ήταν και ο Άθωνας,
όπως και τα άλλα βουνά. Αλλά για να αγωνιστούν φιλότιμα οι Πατέρες μας,
αγίασαν κι αυτοί, αγίασαν και το όρος και ονομάστηκε Άγον Όρος, κι εμείς τώρα
καμαρώνουμε ως Αγιορείτες!
Οι Άγιοι Πατέρες μας την έρημο την είχαν αγιάσει, την είχαν μεταβάλλει σε
πνευματική πολιτεία, ενώ εμείς, δυστυχώς, τη μεταβάλλαμε σε κοσμική πολιτεία.
Η κάθε κοσμική τάξη στον Μοναχισμό είναι και μια μεγάλη αταξία πνευματική.
Μη θελήσεις, αδερφέ, να προσαρμόσεις την ήρεμη έρημο με τον ανήσυχο κοσμικό
εαυτό σου, αλλά σεβάσου την έρημο, για να σε βοηθήσει με την ηρεμία της, να
ερημωθείς από τα πάθη σου και να χαριτωθείς από τον Χριστό.
Εάν θέλεις να γίνεις Ησυχαστής, για να παραμείνεις στην ησυχία, απόκτησε
πρώτα την εσωτερική σου ησυχία μέσα στην εξωτερική σου ανησυχία, με καλούς
λογισμούς.
Ο αρχάριος που ξεκόβεται από την Αδελφότητα, για να γίνει ησυχαστής, μοιάζει
με το άγουρο σύκο που κόβεται από την συκιά, αλλά στάζει γάλα ακόμη, φαίνεται
πως έχει ανάγκη ακόμη από γάλα.
Παλαιά που ήταν περισσότεροι οι γεροντάδες, έκαναν και οι νεώτεροι πνευματική
προκοπή. Στην εποχή μας που είμαστε οι περισσότεροι γέροι, τι να κάνουν και οι
νέοι;
Η εγκράτεια και η απλότητα
Παλαιά οι Πατέρες μας είχαν αγωνιστικό πνεύμα. Νήστευαν πολύ και
προτιμούσαν τα νερόβραστα, γι’ αυτό και είχαν και αγιότητα και σωματική υγεία.
Στην εποχή μας που αποφεύγουμε την άσκηση και τα νερόβραστα, γίναμε εμείς
νερόβραστοι. Και η κότα ακόμη, εάν δεν ξεσκάλιζε και πετούσε τα πάχια της, θα
πετούσε, και δεν θα την έπιανε το γεράκι.
Ένα τουρβά μεταφέρει κανείς και λέει πότε να τον ξεφορτωθεί. Πόσο μάλλον να
κουβαλάει συνέχεια περίσσιο βάρος, το οποίο προσθέτει με την πολυφαγία, και
βλάπτει και στην υγεία!
Ο ασκητικός άνθρωπος βλέπει την σκελετωμένη του σάρκα σαν φίλο της ψυχής
του, που τον βοηθάει για τον αγιασμό της ενώ ο καλοθρεμμένος την σάρκα την
47
εχθρό της ψυχής του, και τον πολεμάει. Ευκαιρία ζητάει τότε ο πονηρός να τον
βομβαρδίσει με αισχρούς λογισμούς.
Μετά τη νηστεία το ψωμί είναι γλυκό. Μετά την αγρυπνία ο ύπνος είναι γλυκός.
Και μετά την κούραση και η σκληρή πέτρα μας ξεκουράζει καλύτερα κι απ’ την
πολυθρόνα.
Όσο αποφεύγει κανείς την ανθρώπινη παρηγοριά, τόσο τον πλησιάζει η θεία.
Εάν οι άνθρωποι ζούσαν απλά, Ευαγγελικά, κοντά στον Χριστό, θα γλυκαίνονταν
πνευματικά από τον Χριστό και δεν θα τους έπνιγε το κοσμικό άγχος, ώστε να
πικραίνονται με τα ψυχοφάρμακα και να γίνονται φυτά.
Επειδή οι ανθρώπινες ευκολίες ξεπέρασαν τα όρια, έγιναν δυσκολίες. Πλήθυναν οι
μηχανές, πλήθυνε ο περισπασμός, έκαναν και τον άνθρωπο μηχανή, και τώρα οι
μηχανές και τα σίδερα κάνουν κουμάντο και τον άνθρωπο, γι’ αυτό έγιναν οι
καρδιές των ανθρώπων σιδερένιες.
Η κοσμική εξέλιξη, με την αμαρτωλή αυτή ελευθερία, έφερε αυτή την πνευματική
σκλαβιά. Η πνευματική υποταγή στο θέλημα του Θεού είναι ελευθερία ψυχική, και
η παρακολούθηση η πνευματική έχει σιγουριά θεϊκή.
Η Υποταγή
Ανάλογα με την υποταγή του υποτακτικού φέρει ευθύνη και ο Πνευματικός
Πατέρας.
Ο αρχάριος είναι σαν άδεια κασέτα μαγνητοφώνου ευθύνη θα ζητηθεί από τον
Γέροντα.
Υποταγή δεν είναι, το να κάνει εξωτερικά υποταγή ο υποτακτικός, αλλά με χαρά
να είναι υποταγμένο το φρόνημά του στο πνεύμα του Γέροντά του.
Όποιος κρατάει το θέλημά του, διώχνει το θέλημα του Θεού και εμποδίζει την θεία
Χάρη.
Ο ταπεινός άνθρωπος, επειδή δεν έχει θέλημα και εγωισμό, δέχεται τον θείο
φωτισμό. Επειδή δέχεται ταπεινά και συμβουλές, γίνεται φιλόσοφος.
Για να υποταχθεί κανείς, ή θα πρέπει να τον ευλαβείται τον άλλον ή να τον
φοβάται. Η μεν υποταγή από ευλάβεια είναι πνευματική, η δε από φόβο είναι
πειθαρχία στρατιωτική.
Εάν δεν διορθωθεί ο καθένας μας, για να πληθύνει το καλό, πως μπορεί να
επικρατήσει το καλό με καλό τρόπο;
Να αναγνωρίζετε την αδυναμία σας και να ζητάτε το έλεος του Θεού
Μην καταπιέζετε εγωιστικά τον εαυτό σας, πάνω από τις δυνάμεις σας, και
δημιουργείτε άγχος. Ο Χριστός είναι στοργικός Πατέρας κι όχι τύραννος. Τον
φιλότιμο αγώνα μας χαίρεται ο Χριστός.
Εάν δεν μπορούμε να αγωνιστούμε πολύ ή καθόλου, τουλάχιστον να το
αναγνωρίζουμε ταπεινά και να ζητάμε το έλεος του Θεού. Εάν θα μας βοηθούσε
και η μη αναγνώριση, ούτε και αυτή θα μας την ζητούσε ο Χριστός.
Για να ακούσει κανείς το θείο μήνυμα του Λόγου του Θεού, για να αλλοιωθεί,
πρέπει και ο ίδιος να γυρίσει το κουμπί του στην ίδια συχνότητα, που εκπέμπει ο
48
Χριστός δια του Ιερού Ευαγγελίου, και να εφαρμόζει τις θείες Του εντολές με
ευλάβεια.
Άλλο ευλάβεια και άλλο ευσέβεια – ¨όπως η Ορθόδοξη Ανατολική ευλάβεια
διαφέρει από την Δυτική ευρωπαϊκή ευσέβεια. Η μεν ευλάβεια έχει θεία Χάρη, η δε
ευσέβεια έχει ανθρώπινο μυαλό.
Στην αποχή μας, που υπάρχει αυτή η σύγχυση του μυαλού, αφήσαμε τα Πατερικά
βιβλία και πιάσαμε τα περιοδικά, που συγχύζουν περισσότερο. Αφήσαμε και το
Ιερό Ευαγγέλιο, οι περισσότεροι, και ορμάμε να πιάσουμε το Πηδάλιο, έμπειροι και
άπειροι, γι’ αυτό θαλασσοδέρνεται το Ιερό σκάφος μας η Εκκλησία μας.
Καλό είναι το να διαβάζει κανείς βιβλία πνευματικά, αλλά καλύτερα είναι το να
τα εφαρμόζει, να ζει πνευματικά.
Σωστός άνθρωπος δεν είναι αυτός που λέει σωστές κουβέντες, αλλ’ εκείνος που ζει
και σωστά, Ευαγγελικά.
Παλαιά οι άνθρωποι είχαν ακρίβεια στην ζωή τους, ειλικρίνεια, τιμιότητα κ.τ.λ. Τα
δε υλικά πράγματα τότε ήταν φθηνά. Τώρα, δυστυχώς, στα χρόνια μας έφυγε από
εμάς τους ανθρώπους η ακρίβεια, και ακρίβυναν τα υλικά πράγματα.
Παλαιότερα οι Χριστιανοί σε κάθε ενέργειά τους έκαναν πρώτα τον Σταυρό τους,
στα δε σοβαρά θέματα έκαναν πολλή προσευχή. Στην εποχή μας, δυστυχώς, οι
περισσότεροι από εμάς, όχι μόνο δεν προσευχόμαστε στα σοβαρά θέματα, αλλά
ούτε και σκεφτόμαστε, και έτσι πληρώνουν και οι άλλοι τις απερισκεψίες μας.
Η αξία της ταπείνωσης
Η κάθε καλή ιδέα που έρχεται στον ανθρώπινο νου, είναι από άνω, από το Θεό.
Μόνο ότι κατεβάζει η μύτη μας με το συνάχι είναι δικό μας.
Είτε καθρέπτης είναι κανείς είτε καπάκι από κονσερβοκούτι, εάν δεν πέσουν οι
ηλιακές ακτίνες δεν λαμποκοπάει.
Μη στεναχωριέστε, εάν έχετε ελαττώματα κληρονομικά, αλλ’ ούτε να καμαρώνετε
για τις κληρονομικές σας αρετές, διότι ο Θεός θα εξετάσει την εργασία που έκανε ο
άνθρωπος στον παλαιό του άνθρωπο.
Εάν ο ήπιος χαρακτήρας βοηθάει μια φορά για την πνευματική πρόοδο, ο θυμώδης
βοηθάει πιο πολύ, αρκεί τη δύναμη αυτή του θυμού να την στρέψει εναντίον του
κακού, των ψυχικών του παθών.
Όπως η ξυλόγλυπτη εικόνα έχει ατελείωτη δουλειά, όταν δουλευτεί με φακό, έτσι
και η ψυχή του ανθρώπου έχει ατελείωτη δουλειά, όσο καθαρίζουν τα μάτια της
ψυχής του ανθρώπου και γίνονται τηλεσκόπια.
Εάν καμιά φορά δεν βρεις άνθρωπο, για να καθρεφτίσεις τον εαυτό σου
πνευματικά, απομακρύνσου λίγο από το κελί σου και δες τον εαυτό σου από εκεί,
σαν δεύτερο πρόσωπο, και θα βρεις πολλά ελαττώματα.
Εάν δεν γνωρίσει ο άνθρωπος τον παλαιό του άνθρωπο, για να ταπεινωθεί
φυσιολογικά, η ταπείνωση δεν μπορεί να του γίνει κατάσταση, για να παραμένει η
θεία Χάρις.
Μην επιδιώκεις να γίνεις Γέροντας, γιατί και ως σκέψη είναι αποτυχία. Ούτε να
θέλεις να κάνεις τον Γέροντα, εάν δεν έκανες υποτακτικός.
49
Εάν έγινες μόνος σου καπετάνιος, χωρίς να κάνεις προηγουμένως μούτσος
συμβουλέψου τουλάχιστον τους θαλασσοπόρους, για να μη βουλιάξεις μαζί με το
πλήρωμά σου (τα θαλασσώσεις).
Ό ποιος επιδιώκει αξιώματα μόνος του, θα παλεύει και μόνος του σε όλη του την
ζωή. Όποιος προωθείται από ανθρώπους θα έχει και ανθρώπους συμπαραστάτες
του. Και όποιος πληροφορείται από τον Θεό θα είναι ο Θεός συμπαραστάτης του.
Εάν τυχόν κάποιος από εμάς τους Γεροντάδες είναι λίγο αλλήθωρος πνευματικά,
να μην ζητάμε τυφλή υπακοή από τα καλογέρια, για να μην πέσουμε όλοι στον
γκρεμό κατά το γραφικό: Τυφλός τυφλόν εάν οδηγεί, αμφότεροι εις βόθηνον
πεσούνται. (Ματθ.ιε΄,14)
Η απαγκίστρωση από τα κοσμικά και η προσαρμογή στη μοναχική ζωή
Μην έρχεστε βιαστικά στο Μοναστήρι, πριν ξεμπλέξετε τα κοσμικά σας κουβάρια,
εάν θέλετε να πλεχτείτε ομαλά στην Αδελφότητα.
Πριν αναχωρήσεις από τον κόσμο, κάνε μια καρδιακή προσευχή στον Χριστό και
εμπιστέψου τους γονείς και τ’ αδέρφια σου στον Θεό, και εις το εξής μην τους
θυμάσαι, γιατί τότε είναι υποχρεωμένος ο Θεός να τους βοηθήσει.
Ο αρχάριος που θυμάται τους γονείς και τ’ αδέρφια του, εμποδίζει την θεία
βοήθεια. Εάν θυμάται και τον κόσμο, πολύ γρήγορα ξέχασε τι τράβηξε, για να
ξεγαντζωθεί από τον κόσμο.
Εάν δεν μπορείς να ξεγαντζωθείς από τον κόσμο, αγωνίσου τουλάχιστον να
ξεγαντζώσεις το κοσμικό φρόνημα από μέσα σου.
Δύσκολα ξεριζώνεται από μέσα μας ο κόσμος, εάν δεν ξεριζωθούμε εμείς πρώτα
από τον κόσμο, τις αφορμές.
Δύσκολο είναι να αποκτήσει κανείς θεϊκή αγάπη, εάν δεν βγάλει την αγάπη του
από την μικρή του οικογένεια, για να μπει στην μεγάλη μας οικογένεια, του Αδάμ-
του Θεού.
Ο αρχάριος δεν πρέπει να ρουφήξει κοσμικό φρόνημα στην αρχή της Καλογερικής,
γιατί θα τσιτσιρίζει συνέχεια, σαν το κερί που παίρνει νερό στο φιτίλι στο πρώτο
βούτηγμα.
Ο νέος, που έχει ζωηράδα και εγωισμό, δεν πρέπει να ταπεινώνεται απότομα από
τον Γέροντα, γιατί θα πετάει παραφυάδες, όπως το δένδρο το νέο, που έχει
πολλούς χυμούς όταν κλαδεύεται πολύ.
Ενώ το πνευματικό σου δένδρο είναι μικρό και τα κλωνάρια του χαμηλά, δέξου το
πνευματικό φράξιμο και το δέσιμο με χαρά, για να μη κουτσουρευτείς και
αχρηστευθείς από τα κατσίκια. Κάνε υπομονή, να μεγαλώσεις πνευματικά, για να
τρέφεις με τους καρπούς σου και να δροσίζεις με την σκιά σου.
Το δενδράκι δένεται απαλά με χόρτο και όχι με σύρμα, γιατί πληγώνεται ο φλοιός
και κατσιάζει. Και ο περιορισμός του αρχαρίου είναι απαλός, με καλοσύνη, για να
μην κατσιάσει πνευματικά.
Το πνευματικό παιδί δεν πρέπει να δίνει δικαιώματα πνευματικά σε κανένα άλλο
εκτός από τον Γέροντά του, ούτε να λέει λογισμούς του σε κοσμικούς και να
ταπεινώνεται, διότι θα βλαφτεί ψυχικά από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν την
μεγάλη αρετή της ταπεινοφροσύνης.
50
Ο σαρκικός πόλεμος δεν είναι εμπόδιο στον νέο που θέλει να γίνει Μοναχός, αρκεί
να μην σκέφτεται το γάμο. Με λίγη άσκηση, αγρυπνία και προσευχή υποτάσσεται
η σάρκα στο πνεύμα, όταν φυσικά υπάρχει ταπεινό φρόνημα. Αποταμιεύει δε
παράλληλα ο νέος ουράνιο μισθό απ’ τον αγώνα του.
Μην ξεκινάτε για τον Μοναχισμό, εάν δεν έχετε ολόκληρη την καρδιά σας εσείς,
γιατί θα αποτύχετε.
Ο νέος που δίνει ολόκληρη την καρδιά του στον Χριστό και αφήνεται με
εμπιστοσύνη σε έμπειρο πνευματικό Γέροντα, εύκολα απεκδύεται τον παλαιό του
άνθρωπο, όπως η νέα πατάτα που ξεφλουδίζεται με μεγάλη ευκολία. Ενώ ο
ηλικιωμένος, εάν δεν είναι πολύ απλός και ταπεινός, μοιάζει με την παλιά πατάτα
που δύσκολα ξεφλουδίζεται. Και βραστή να είναι ακόμη, πρέπει να ξεφλουδιστεί
ζεστή.
Πιο καθαρό είναι το σχήμα που έλαβε κανείς από μικρός, και ας σκονίστηκε και
λίγο με την πολυκαιρία, παρά του ηλικιωμένου, που το έλαβε στα τελευταία του
και το πήρε καθαρό και σιδερωμένο από τον Ράφτη στον τάφο.
Το μεγαλύτερο μνημόσυνο για τον κόσμο και για τους προγόνους μας είναι η
πνευματική μας πρόοδος, διότι δικαιούνται τότε τη θεϊκή βοήθεια – εκτός από την
προσευχή μας, που έχει παρρησία, και την χαρά που νιώθουν οι παππούδες μας
για τα καμάρια τους – ενώ από την άσχημη ζωή μας τριπλά υποφέρουν.
Ο μεγαλύτερος και καλύτερος πολύτεκνος είναι εκείνος ο άνθρωπος που
αναγεννήθηκε πνευματικά και βοηθάει για την πνευματική αναγέννηση των
παιδιών, για να εξασφαλίσουν τις ψυχές των στον Παράδεισο.
Όσοι γεννήθηκαν ανάπηροι ή έγιναν ανάπηροι από άλλους ή από δική τους
απροσεξία, εάν δεν γογγύζουν, αλλά δοξάζουν ταπεινά τον Θεό και ζουν κοντά
στο Χριστό, με τους ομολογητές θα τους κατατάξει ο Θεός.
Ο καλός Θεός είναι όλο φιλότιμο και συγκινείται και από την τιποτένια μας
προσφορά! Ενώ εμείς οι άνθρωποι τρώμε το γλυκό μέλι, στο Θεό προσφέρουμε το
κερί, και ο Θεός χαίρεται την προσφορά μας!
Ενώ ο Θεός με τα σκουπίδια και την κοπριά τρέφει τα δένδρα, και μας κάνουν
ωραίους αρωματισμένους καρπούς, και μας προσφέρει πλούσια την ευλογία Του,
εμείς οι ταλαίπωροι άνθρωποι με την αχαριστία μας, ενώ τρεφόμαστε από τους
ωραίους καρπούς και τους κάνουμε κοπριά, έχουμε δυστυχώς και την
υπερηφάνεια μας!
Όλοι οι άνθρωποι δέχονται τις πλούσιες ευλογίες του Θεού, αλλά λίγοι
ευχαριστούν τον Θεό και είναι ευχαριστημένοι και χαρούμενοι κοντά στον Θεό.
Πολλοί άνθρωποι τα έχουν όλα, αλλά έχουν και λύπη, γιατί τους λείπει ο Χριστός.
Γενέθλιον της Θεοτόκου τη 8η-9-1980 Κουτλουμουσιανό Κελλί <<Παναγούδα>>
Άγιον Όρος Μοναχός Παΐσιος
51
ΜΕΡΟΣ 3
Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η προσευχή όπλο ισχυρό
Παλιά, για να κάνει κανείς κάτι, αν ήταν κοσμικός άνθρωπος θα σκεφτόταν. Αν
ήταν πνευματικός άνθρωπος, θα σκεφτόταν και θα προσευχόταν. Στην εποχή μας
ακόμη και «πνευματικοί» άνθρωποι όχι μόνο δεν προσεύχονται, αλλά ούτε
σκέφτονται. Και μάλιστα, συχνά πρόκειται για σοβαρά θέματα, και αυτοί κάνουν
πρόβες με τον κόσμο.
Σε όλες τις περιπτώσεις, πριν ενεργήσουμε, να λέμε: «Σκέφτηκα γι’ αυτό;
Προσευχήθηκα γι’ αυτό;» Όταν κανείς ενεργεί, χωρίς να σκεφθεί και χωρίς να
προσευχηθεί, ενεργεί σατανικά. Και βλέπεις, συχνά πολλοί χριστιανοί με τον
τρόπο που ενεργούν, δεν αφήνουν τον Θεό να επέμβει. Νομίζουν ότι αυτοί θα τα
καταφέρουν όλα μόνοι τους. Ενώ ακόμα και ο άπιστος λέει «έχει ο Θεός», αυτοί δεν
το λένε (…).
Συνέχεια ανθρώπινες προσπάθειες και δεν αφήνουν τον Θεό να ενεργήσει. Δεν
καταφεύγουν στην προσευχή, ώστε να απαντήσει ο Θεός δια της προσευχής. Με
την ταπείνωση και την προσευχή διορθώνονται όλα τα αδιόρθωτα (…).
Αιτήματα στην προσευχή
– Γέροντα, αν είναι ευλογημένο, να μας λέγατε μερικά θέματα, για τα οποία
ιδιαίτερα πρέπει να προσευχόμαστε.
Να παρακαλούμε κατ’ αρχάς η προσευχή μας να έχει ως αποτέλεσμα να έρθουν
σε θεοσέβεια όσοι ζουν και όσοι θα ζήσουν. Εγώ στην προσευχή μου λέω
«Παράτεινον το έλεος Σου τοις γινώσκουσι Σε» και προσθέτω «και τοις μη
γινωσκουσι Σε». Ακόμα λέω «Κύριε, σώσον τους ασεβείς». (Βέβαια η Εκκλησία
καλά κανόνισε να λέει «Κύριε, σώσον τους ευσεβείς…», γιατί μπορεί να βρίζουν οι
ασεβείς, επειδή προσεύχονται γι’ αυτούς).
Όταν πάλι ο ιερέας λέει «Υπέρ των εντειλαμένων ημίν τοις αναξίοις εύχεσθαι
υπέρ αυτών», προσθέτω και «υπέρ των μη εντειλαμένων». Γιατί πρέπει να
προσευχόμαστε και γι’ αυτούς που μας ζήτησαν να προσευχηθούμε, αλλά και γι’
αυτούς που δεν μας ζήτησαν, και για τους γνωστούς και για τους αγνώστους.
Τόσες χιλιάδες άνθρωποι υπάρχουν που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη και
σοβαρότερα προβλήματα από αυτούς που μας ζήτησαν να προσευχηθούμε. Να
κάνουμε προσευχή και για όσους έχουν αδικηθεί, να φανεί το δίκαιο· να δοθεί
χάρη στους φυλακισμένους, να πιάσει τόπο η ταλαιπωρία που πέρασαν και να
52
βοηθηθούν. Όταν βάζω ξύλα στη φωτιά, δοξολογώ τον Θεό και λέω: «Ζέστανε,
Θεέ μου, όσους δεν έχουν ζεστασιά». Όταν πάλι καίω τα γράμματα που μου
στέλνουν – τα διαβάζω και μετά τα καίω, γιατί έχουν και θέματα και απόρρητα και
εξομολογήσεις -, λέω: «Να τους κάψει ο Θεός όλα τα κουσούρια. Να τους βοηθάει ο
Θεός να ζουν πνευματικά και να τους αγιάζει».
Ακόμη συνηθίζω να ζητώ από τους Αγίους να προστατεύουν τους ανθρώπους που
φέρουν το όνομά τους και από τους Αγίους Πάντες να προστατεύουν αυτούς που
δεν έχουν προστάτη Άγιο.
– Γέροντα, τι είναι καλύτερα, να ζητώ το έλεος του Θεού γενικά ή να αναφέρω
και συγκεκριμένα αιτήματα σύμφωνα με το «Αιτείτε και δοθήσεται υμίν»;
Να προσεύχεσαι γενικά και να λες «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον τους πάσχοντας
σωματικά και ψυχικά». Σ’ αυτήν την ευχή περιλαμβάνονται και οι κεκοιμημένοι.
Αν σου έρχεται στον νου ένα συγγενικό σου πρόσωπο, πες μια ευχή και γι’ αυτό,
«… ελέησον τον δούλον Σου τάδε», και πέρασε αμέσως στην γενική ευχή για όλον
τον κόσμο, «… ελέησον τον κόσμον Σου άπαντα»
Μπορείς να φέρνεις στον νου σου έναν συγκεκριμένο άνθρωπο που έχει ανάγκη,
να προσεύχεσαι λίγο γι’ αυτόν και μετά να λες «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον
ημάς» και να πονάς για όλους, για να μη φεύγει η… αμαξοστοιχία με έναν
επιβάτη. Να μη σκαλώνουμε σε ένα πρόσωπο και μετά δεν μπορούμε να
βοηθήσουμε με την προσευχή ούτε τον εαυτό μας ούτε τους άλλους.
Όταν προσεύχεσαι λ.χ. για έναν καρκινοπαθή, να προσεύχεσαι για όλους τους
καρκινοπαθείς και να λες και μια ευχή για τους κεκοιμημένους. Ή βλέπεις έναν
δυστυχισμένο· να πηγαίνει αμέσως ο νους σου σε όλους τους δυστυχισμένους και
να προσεύχεσαι γι’ αυτούς.
Να, θυμάμαι, μικρός είχα δει έναν ζητιάνο που πέθανε έξω από ένα τούρκικο
σπίτι, δέκα μέτρα μακριά από το δικό μας. Πέτρο τον έλεγαν. Τον βρήκε το πρωί η
Τουρκάλα πεσμένο έξω από το σπίτι της και τον σκούντηξε να σηκωθεί· τότε
κατάλαβε ότι είχε πεθάνει. Ακόμη τον μνημονεύω. Πόσοι τέτοιοι «Πέτροι»
υπάρχουν στον κόσμο!
Όταν πηγαίνει κανείς σε ειδικά θέματα και σκέφτεται ότι υποφέρουν οι
συνάνθρωποί μας, βοηθιέται, γιατί κεντιέται η καρδιά. Έτσι, με πονεμένη καρδιά
από τα ειδικά θέματα πηγαίνει και στα γενικά, και βοηθάει περισσότερο με την
καρδιακή προσευχή.
Καλά είναι ο μοναχός να μοιράζει την προσευχή του σε τρία μέρη: για τον εαυτό
του, για όλο τον κόσμο και για τους κεκοιμημένους. Αν και με αυτόν τον τρόπο,
παρόλο που φαίνεται δίκαιη η μοιρασιά, πάλι για τον εαυτό του φροντίζει
περισσότερο, γιατί ο εαυτός του είναι ένας, ενώ οι ζώντες και οι κεκοιμημένοι είναι
δισεκατομμύρια. (…)
Να θέλει και αυτός που ζητά την προσευχή να βοηθηθεί, να σωθεί, και να
αγωνίζεται. Για να βοηθηθεί δηλαδή κανείς από την προσευχή «δικαίου»
ανθρώπου, χρειάζεται να έχει καλή διάθεση. Η ευχή που γίνεται με την καρδιά
εισακούεται, πρέπει όμως και ο άλλος να είναι δεκτικός. Αλλιώς, εκείνος που
προσεύχεται πρέπει να έχει την αγιότητα του Μεγάλου Παϊσίου, για να μπορέσει
53
να τον βγάλει από την κόλαση. Γι’ αυτό κάνετε προσευχή πρώτα γι’ αυτούς που
έχουν διάθεση να σωθούν.
Εγώ, όταν παρακαλάω τον Θεό για διάφορες περιπτώσεις, λέω: «Θεέ μου, να είναι
αισθητή η βοήθειά Σου, για να βοηθηθούν οι άνθρωποι και πνευματικά. Αν δεν
είναι αισθητή, μη μας βοηθάς». Πολλοί ούτε καν καταλαβαίνουν από τι μπόρες
μας γλιτώνει ο Θεός και ούτε καν το σκέφτονται, για να δοξολογήσουν τον Θεό. Γι’
αυτό να ζητάμε να βοηθάνε ο Χριστός, η Παναγία, οι Άγιοι τον κόσμο, αλλά να
είναι και αισθητή η βοήθειά Τους, για να ωφελούνται οι άνθρωποι.
Ας υποθέσουμε ότι κινδυνεύει κάποιος να πέσει από την σκαλωσιά και οικονομάει
ο Θεός να σκαλώσει κάπου, που δεν ήταν να σκαλώσει και γλιτώνει. Ή πέφτει
κάπου και δεν σακατεύεται. Ή τρακάρει και γλιτώνει. Να ευχηθούμε να
καταλάβει ότι ο Θεός τον βοήθησε και σώθηκε, για να βοηθηθεί πνευματικά.
Κάποιος έπεσε από ένα γεφύρι κάτω και σώθηκε. «Κατέβηκες να μετρήσεις το
βάθος;», του λέω. Στα χέρια μας κρατούν οι Άγιοι. Ένα παιδί που του είχα δώσει
ένα σταυρουδάκι, καθώς έτρεχε με τον μοτοσακό, πέρασε πάνω από ένα ταξί,
έκανε μια τούμπα και συνέχισε να τρέχει στον δρόμο, χωρίς να πάθει τίποτα.
Πολλοί γλιτώνουν, αλλά λίγοι καταλαβαίνουν και διορθώνονται.
Η ποιότητα της προσευχής μετράει
– Γέροντα, όταν έχουμε ένα αίτημα για κάποιο σοβαρό θέμα, μήπως πρέπει η
προσευχή να συνοδεύεται με νηστεία;
Αυτό δεν χρειάζεται συζήτηση, είναι κάτι το οποίο επιβάλλεται. Η νηστεία, η
άσκηση, είναι προϋποθέσεις. Αλλά για να γίνει σωστή προσευχή, πρέπει να
πονάει κανείς για τους άλλους. Γιατί είναι και τυπικό πολλών χριστιανών της
εποχής μας να μη θέλουν να στενοχωρηθούν.
Και συνταξιούχοι ακόμη που όλη μέρα κάθονται, δεν πάνε να πλησιάσουν ένα
παιδί εγκαταλελειμμένο, γιατί αυτό έχει φασαρία. Θα φάνε, θα πιουν τον καφέ
τους και θα κάνουν έναν περίπατο, θα πάνε σε ένα νοσοκομείο που έχει
νοσοκόμους, σε κάτι οργανωμένο, για να δουν έναν άρρωστο, γιατί αυτό είναι πιο
εύκολο. Πάλι δηλαδή για να ευχαριστηθούν, οπότε αναπαύουν και τον λογισμό
τους ότι έκαναν το καθήκον τους. Πόσους έχω στριμώξει να βοηθήσουν κάτι
παιδάκια εγκαταλελειμμένα! Αυτοί τίποτε.
Στο Άγιον Όρος έκαναν κάπου Λιτανεία για την ανομβρία και, αντί να βρέξει,
έπιασε πυρκαγιά! Δεν γίνεται λιτανεία σαν να κάνουμε περίπατο. Θέλει να
πονέσουμε.
Μπορεί να παραμείνει πειρασμός ή μια δύσκολη κατάσταση, αν κάνουν καρδιακή
προσευχή οι καλόγεροι; Παρ’ όλα τα δύσκολα χρόνια βλέπω στα μοναστήρια να
επικρατεί ένα πνεύμα… Να είμαστε χαρούμενοι! Εδώ καίγεται ο κόσμος!
Μας ζητούν να κάνουμε μια αγρυπνία, ας υποθέσουμε, για έναν άρρωστο, και
ψάλλουμε «Ανοιξαντος Σου την χείρα» και χαιρόμαστε. Εμείς περνάμε ευχάριστα
την ώρα μας και ο άλλος εν τω μεταξύ πεθαίνει. «Κάνουμε, λέει, αγρυπνία για τον
άρρωστο». Τι αγρυπνία; Εσείς κάνετε διασκέδαση. Αυτό είναι πνευματική
διασκέδαση.
54
Μερικές φορές, ούτε όταν ο ιερέας λέει «Υπέρ των εν ασθενείαις κατακειμένων»,
προσευχόμαστε για τον άρρωστο. Θα βοηθούσαμε πιο θετικά, αν κάναμε και λίγη
ευχή με το κομποσχοίνι. Δεν λέω να καταργήσουμε τις πανηγυρικές αγρυπνίες
που προβλέπει το τυπικό, αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις να διαθέτουμε και λίγη
ώρα, για να κάνουμε τουλάχιστον ένα-δυο κομποσχοίνια λέγοντας «Κύριε Ιησού
Χριστέ, ελέησον τον δούλο σου».
Όλη η βάση είναι η ποιότητα της προσευχής. Η προσευχή πρέπει να είναι
καρδιακή, να γίνεται από πόνο. Για τον Θεό δεν μετράει τόσο η ποσότητα της
προσευχής όσο η ποιότητα. Η προσευχή που γίνεται στα μοναστήρια έχει
ποσότητα, αλλά δεν φτάνει αυτό· πρέπει να έχει και ποιότητα. Τόσες ώρες
προσευχή που γίνεται από τόσα άτομα, αν ήταν καρδιακή θα είχε αλλάξει ο
κόσμος. Γι’ αυτό σκοπός είναι οι Ακολουθίες να γίνονται από την καρδιά.
Η καρδιακή προσευχή βοηθάει όχι μόνον τους άλλους αλλά και τον ίδιο τον εαυτό
μας, γιατί βοηθάει να έρθει η εσωτερική καλοσύνη. Όταν ερχόμαστε στην θέση
του άλλου, έρχεται φυσιολογικά η αγάπη, ο πόνος, η ταπείνωση, η ευγνωμοσύνη
μας στον Θεό με την συνεχή δοξολογία, και τότε η προσευχή για τον συνάνθρωπό
μας γίνεται ευπρόσδεκτη από τον Θεό και τον βοηθάει.
Προσευχή με υπομονή
– Γέροντα, μένει ψυχρή η καρδιά μου στην προσευχή.
– Είναι γιατί ο νους δεν δίνει τηλεγράφημα στην καρδιά. Ύστερα στην προσευχή
χρειάζεται να εργασθεί κανείς. Δεν μπορεί από την μια στιγμή στην άλλη να
φθάσει σε κατάσταση, ώστε να μη φεύγει καθόλου ο νους του. Θέλει υπομονή.
Βλέπεις, άλλος χτυπάει την πόρτα, ξαναχτυπάει, περιμένει, και μετά ανοίγει η
πόρτα. Εσύ θες να χτυπήσεις μια και να μπεις μέσα. Δεν γίνεται έτσι.
Στην προσευχή χρειάζεται επιμονή. «Και παρεβιάσαντο αυτόν» (Λουκ. 24, 25), λέει
το Ευαγγέλιο για τους δύο Μαθητές που συνάντησαν τον Χριστό στον δρόμο προς
Εμμαούς. Έμεινε ο Χριστός μαζί τους, γιατί είχαν μια συγγένεια με τον Χριστό και
το δικαιούνταν. Είχαν ταπείνωση, απλότητα, καλοσύνη, θάρρος με την καλή
έννοια, όλες τις προϋποθέσεις, γι’ αυτό και ο Χριστός έμεινε μαζί τους.
Πρέπει να προσευχόμαστε με πίστη για κάθε ζήτημα και να κάνουμε υπομονή, και
ο Θεός θα μιλήσει. Γιατί, όταν ο άνθρωπος προσεύχεται με πίστη, υποχρεώνει τον
Θεό κατά κάποιο τρόπο για την πίστη του αυτή να του εκπληρώσει το αίτημά του.
Γι’ αυτό, όταν ζητούμε κάτι από τον Θεό, να μη «διακρινώμεθα» και θα
εισακουσθούμε. «Να έχετε πίστη χωρίς να διακριθείτε» (Ματθ. 21, 21), είπε ο
Κύριος. Ο Θεός ξέρει να μας δώσει αυτό που ζητούμε, ώστε να μη βλαφτούμε
πνευματικά.
Μερικές φορές ζητούμε κάτι από τον Θεό, αλλά δεν κάνουμε υπομονή και
ανησυχούμε. Αν δεν είχαμε δυνατό Θεό, τότε να ανησυχούσαμε. Αλλά αφού
έχουμε Θεό Παντοδύναμο και έχει πάρα πολλή αγάπη, τόση που μας τρέφει και με
το Αίμα Του, δεν δικαιολογούμαστε να ανησυχούμε.
Μερικές φορές δεν αφήνουμε ένα δύσκολο θέμα μας στα χέρια του Θεού, αλλά
ενεργούμε ανθρώπινα. Όταν ζητούμε κάτι από τον Θεό και κλονίζεται η πίστη μας
55
και θέλουμε να ενεργήσουμε ανθρωπίνως στα δυσκολοκατόρθωτα, χωρίς να
περιμένουμε την απάντηση στο αίτημά μας από τον Θεό, είναι σαν να κάνουμε
αίτηση στον βασιλέα Θεό και την παίρνουμε πίσω, την ώρα που Εκείνος απλώνει
το χέρι Του, για να ενεργήσει.
Τον παρακαλούμε πάλι, αλλά και πάλι κλονίζεται η πίστη μας και ανησυχούμε
και επαναλαμβάνουμε το ίδιο. Έτσι διαιωνίζεται η ταλαιπωρία μας. Κάνουμε
δηλαδή σαν εκείνον που κάνει μια αίτηση στο Υπουργείο και ύστερα από λίγο
μετανιώνει και την αποσύρει. Ξαναμετανιώνει, την υποβάλλει· μετά από λίγο
πάλι την αποσύρει. Η αίτηση όμως πρέπει να μείνει, για να παίρνει την σειρά της.
56
Προσευχή με πόνο
– Γέροντα, πως κάνετε ευχή για ένα θέμα;
– Όλη η βάση που γίνεται η ευχή είναι να πονάει ο άνθρωπος. Αν δεν πονάει,
μπορεί να κάθεται ώρες με το κομποσχοίνι και η προσευχή του να μην έχει κανένα
αποτέλεσμα. Αν υπάρχει πόνος για το θέμα, για το οποίο προσεύχεται, ακόμη και
μ’ έναν αναστεναγμό κάνει καρδιακή προσευχή.
Πολλοί, όταν την στιγμή που τους ζητούν οι άλλοι να προσευχηθούν δεν έχουν
χρόνο, προσεύχονται μ’ έναν αναστεναγμό για το πρόβλημά τους. Δεν λέω να μην
κάνει κανείς προσευχή, αλλά, αν τυχόν δεν υπάρχει χρόνος, ένας αναστεναγμός
για τον πόνο του άλλου είναι μια καρδιακή προσευχή· ισοδυναμεί δηλαδή με ώρες
προσευχής.
Διαβάζεις λ.χ. ένα γράμμα, βλέπεις ένα πρόβλημα, αναστενάζεις και μετά
προσεύχεσαι. Αυτό είναι μεγάλο πράγμα! Πριν πιάσεις το ακουστικό, πριν ακόμα
καλέσεις, σ’ ακούει ο Θεός! Και το πληροφορείται ο άλλος. Να δείτε πως οι
δαιμονισμένοι καταλαβαίνουν πότε κάνω προσευχή γι αυτούς και φωνάζουν, όπου
κι αν βρίσκονται!
Η πραγματική προσευχή ξεκινάει από έναν πόνο. Δεν είναι ευχαρίστηση,
«νιρβάνα». Τι πόνος είναι; Βασανίζεται με την καλή έννοια ο άνθρωπος. Πονάει,
βογκάει, υποφέρει, όταν κάνει προσευχή για οτιδήποτε.
Ξέρετε τι θα πει υποφέρει; Ναι, υποφέρει, γιατί συμμετέχει στον γενικό πόνο του
κόσμου ή στον πόνο ενός συγκεκριμένου ανθρώπου. Αυτή τη συμμετοχή, αυτόν
τον πόνο, τον ανταμείβει ο Θεός με τη θεία αγαλλίαση. Δεν ζητάει βέβαια ο
άνθρωπος τη θεία αγαλλίαση, αλλά η θεία αγαλλίαση έρχεται ως συνέπεια,
επειδή συμμετέχει στον πόνο του άλλου (…).
Η θεία παρηγοριά
– Γέροντα, όταν πονώ για τους άλλους, με πιάνει άγχος και δεν μπορώ να
προσευχηθώ.
– Το να έχει κανείς άγχος, όταν πονά για τους άλλους, και να μην μπορεί να
προσευχηθεί είναι δείγμα ότι υπάρχει ανθρώπινο στοιχείο μέσα του! Εγώ, όσο πιο
πολύ πονώ τον κόσμο, τόσο πιο πολύ προσεύχομαι και χαίρομαι πνευματικά, γιατί
τα λέω όλα στο Χριστό κι εκείνος τα τακτοποιεί.
Και βλέπω ότι όσο περνάει ο καιρός, ενώ το σωματικό κουράγιο ελαττώνεται, το
ψυχικό αυξάνει, γιατί η αγάπη, η θυσία, ο πόνος για τον άλλον δίνουν πολλή
ψυχική δύναμη. Κι ήμουν όρθιος όλη την νύχτα μέχρι τη Θεία Λειτουργία που
έβλεπα τον κόσμο. (Ο Γέροντας εννοεί την αγρυπνία της 9ης προς 10η Νοεμβρίου
του 1993. Παρόλο που ήταν πολύ ταλαιπωρημένος από τον καρκίνο, όρθιος,
στηριγμένος σε μια καρέκλα, έδωσε την ευχή του σε τριάντα χιλιάδες περίπου
ανθρώπους που πέρασαν εκείνη την ημέρα). Μετά και μέσα στην Εκκλησία και
πάλι όρθιος, αλλά δεν ένιωθα κούραση, γιατί πονούσα τον κόσμο και αυτό με
57
δυνάμωνε. Κι εσύ να προσεύχεσαι και να χαίρεσαι, γιατί ο Χριστός θα τα
οικονομήσει όλα.
Στην πνευματική αντιμετώπιση δεν υπάρχει θλίψη. Με τον κόσμο τώρα πόσο πόνο
πέρασα! Δεν τα περνούσα έτσι τα θέματά τους. Πονούσα, αναστέναζα, αλλά σε
κάθε αναστεναγμό άφηνα το θέμα στο Θεό, και στον πόνο που ένιωθα για τον
άλλον έδινε ο Θεός παρηγοριά. Δηλαδή με την πνευματική αντιμετώπιση ερχόταν
θεία παρηγοριά, γιατί ο πόνος, που έχει μέσα την ελπίδα στο Θεό, έχει θεία
παρηγοριά. Αλλιώς πως θα αντέξει κανείς! Πώς θα μπορούσα διαφορετικά να τα
βγάλω πέρα με τόσα που ακούω;
Πονάω, αλλά σκέφτομαι και τη θεία ανταμοιβή στους πονεμένους. Είμαστε στα
χέρια του Θεού. Αφού υπάρχει θεία δικαιοσύνη, θεία ανταπόδοση, τίποτε δεν πάει
χαμένο. Όσο βασανίζεται κανείς, άλλο τόσο θ’ ανταμειφθεί. Ο Θεός, ενώ βλέπει
τόσο πόνο πάνω στη γη, ακόμη και πράγματα που εμείς δεν μπορούμε να τα
συλλάβουμε, δεν τα χάνει.
«Περισσότερο υποφέρεις, λέει, περισσότερο θα σε οικονομήσω στην άλλη ζωή»,
και γι’ αυτό χαίρεται. Διαφορετικά πώς θα μπορούσε, ας πούμε, ν’ αντέξει τόση
αδικία, τόση κακία που υπάρχει; Έχει όμως υπ’ όψιν Του την ανταμοιβή αυτών που
υποφέρουν και μπορεί, τρόπος του λέγειν, ν’ αντέξει αυτόν τον μεγάλο πόνο. Εμείς
δεν βλέπουμε τι δόξα θα λάβει ο άλλος και πονούμε, γι’ αυτό ο Θεός μας
ανταμείβει με θεία παρηγοριά.
– Γέροντα, αυτή η στενοχώρια δεν καταβάλει τον άνθρωπο;
Όχι. Ο άνθρωπος, όταν αντιμετωπίζει το κάθε πρόβλημα πνευματικά, δεν
καταβάλλεται. Στην αρχή πικραίνεται, όταν ακούει ότι κάποιος υποφέρει, αλλά
μετά έρχεται ως ανταμοιβή η θεία παρηγοριά και δεν καταστρέφεται ο οργανισμός
του. Ενώ η πίκρα από την κοσμική στενοχώρια φέρνει γαστρορραγία κ.λ.π., αυτή
δεν βλάπτει τον οργανισμό, γιατί έχει το θείο βάλσαμο.
Ο κίνδυνος της αναισθησίας
– Γέροντα, μερικές φορές μου ζητούν λαϊκοί να προσευχηθώ για ένα πρόβλημά
τους. Το κάνω, χωρίς όμως να νιώσω πόνο.
– Εδώ υπάρχουν δύο περιπτώσεις: η πρώτη είναι επικίνδυνη, η δεύτερη έχει
πνευματική αντιμετώπιση. Όταν ο μοναχός ξεχνά τους δικούς του και δεν
σκέφτεται και τους άλλους, δηλαδή δεν προσεύχεται για τον κόσμο, τότε αυτό
είναι πολύ κακό. Ερχόμαστε δηλαδή στο μοναστήρι, εγκαταλείπουμε τους δικούς
μας, και φθάνουμε να ξεχάσουμε τους δικούς μας, πόσο μάλλον τους άλλους.
Αντιμετωπίζουμε τα πράγματα πνευματικά, αλλά δεν συμμετέχουμε στον πόνο
των άλλων πνευματικά. Δεν προχωρούμε πνευματικά, για να μπορέσουμε να
νιώσουμε τα προβλήματά τους, και υπάρχει κίνδυνος να φθάσουμε σε μια
αναισθησία. Αρχίζει σιγά-σιγά μία αδιαφορία και γίνεται η καρδιά πέτρα. Στην
δεύτερη περίπτωση πονά κανείς για όλο τον κόσμο, αλλά νιώθει και μια
παρηγοριά, γιατί σκέφτεται ότι ο άλλος που υποφέρει θα έχει μισθό από τον Θεό,
θα είναι μάρτυρας. Με αυτόν τον λογισμό νιώθει βαθιά σιγουριά και έχει μια
εσωτερική χαρά. Σ’ αυτήν την περίπτωση η καρδιά δεν είναι πέτρινη αλλά θεϊκή).
58
Αν δεν προσέξουν οι καλόγεροι, μπορεί να γίνει η καρδιά τους πολύ σκληρή. Οι
κοσμικοί βλέπουν ατυχήματα, την δυστυχία των άλλων, και πονούν. Εμείς δεν την
βλέπουμε και μπορεί να ζητάμε όλο για τον εαυτό μας. Αν δεν κάνουμε δηλαδή
λεπτή εργασία, για να νιώσουμε την δυστυχία των άλλων και να κάνουμε γι’
αυτούς καρδιακή προσευχή), θα γίνουμε σκληρόκαρδοι. Θα φθάσουμε σε σημείο
να θέλουμε το βόλεμά μας και θα γίνει η καρδιά μας πέτρινη με την αδιαφορία,
πράγμα που είναι αντιευαγγελικό. Ό μοναχός πρέπει να ενδιαφέρεται, να πονάει
και να προσεύχεται γενικά για τον κόσμο. Αυτό δεν του φέρνει περισπασμό, αλλά
αντιθέτως βοηθιέται και ο ίδιος με την προσευχή), βοηθάει και τους άλλους.
– Γέροντα, ενώ βλέπω τα χάλια μου, κάνω πιο πολλή προσευχή για τους
άλλους. Μήπως είναι καλύτερα να μην προσεύχομαι για τους άλλους και να
προσεύχομαι μόνο για τον εαυτό μου;
– Από ταπείνωση; Αν είναι από ταπείνωση, να λες στον Θεό με πολλή ταπείνωση:
«Θεέ μου, τέτοια που είμαι, δεν πρέπει να με ακούσεις. Αλλά δεν είναι αδικία να
υποφέρουν οι άλλοι εξ αιτίας μου; Γιατί, εάν είχα πνευματική κατάσταση,
παρρησία, θα με άκουγες και θα τους βοηθούσες. Φταίω και εγώ, που ο άλλος
υποφέρει. Τώρα όμως τι φταίει να υποφέρει εξ αιτίας μου; Σε παρακαλώ, βοήθησέ
τον».
Εξαρτάται δηλαδή πως τοποθετείσαι για τους άλλους. Νιώθεις ότι δεν είσαι άξια,
αλλά τυχαίνει, βλέπεις έναν πονεμένο, στενοχωριέσαι, πονάς, προσεύχεσαι. Όταν
λ.χ. βλέπω εν αν τυφλό, αισθάνομαι τον εαυτό μου ένοχο, γιατί, αν είχα
πνευματική κατάστασή, θα μπορούσα να τον θεραπεύσω.
Ο Θεός μας έδωσε την δυνατότητα να γίνουμε άγιοι, να κάνουμε θαύματα, όπως
έκανε και Εκείνος. Αναγνωρίζουμε την μεγάλη ή μικρή μας πνευματική αρρώστια
και ταπεινά ζητούμε την σωματική υγειά για τον συνάνθρωπό μας, ως ένοχοι για
την αρρώστια του. Γιατί, εάν είχαμε πνευματική υγειά, θα είχε θεραπευθεί προ
καιρού και δεν θα παιδευόταν. ‘Όταν τοποθετούμαστε σωστά, ότι είμαστε ένοχοι
για όλη την κατάσταση του κόσμου, και λέμε «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησον
ημάς», βοηθιέται και ο κόσμος όλος. Και για τα χάλια του πρέπει να πονέσει
κανείς και να ζητήσει το έλεος του Θεού. Φυσικά, αν φθάσει σε μια πνευματική
κατάσταση, τότε για τον εαυτό του δεν ζητάει τίποτε.
Βλέπω ότι πολλές φορές πιάνουμε στραβά το «Κύριε, ‘Ιησού Χριστέ, ελέησόν με»
και δήθεν από ταπείνωση δεν λέμε «ελέησον ημάς», δεν προσευχόμαστε για τους
άλλους παρά μόνο για τον εαυτό μας. Γι’ αυτό και μερικές φορές μας παρεξηγούν
εμάς τους μοναχούς οι κοσμικοί και λένε ότι είμαστε εγωιστές και ότι φροντίζουμε
να σώσουμε μόνον τον εαυτό μας. Το «ελέησόν με» είναι για να μην πέσουμε σε
υπερηφάνεια. Η ευχή ενός ταπεινού ανθρώπου, που πιστεύει ότι είναι χειρότερος
από όλους, έχει περισσότερη αξία από την αγρυπνία που κάνει ένας άλλος με
υπερήφανο λογισμό. Όταν προσευχόμαστε με υπερηφάνεια, κοροϊδεύουμε τον
εαυτό μας.
59
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Κατάσταση Συναγερμού
Μην ξεχνάτε ότι παίρνουμε δύσκολους καιρούς και χρειάζεται πολλή προσευχή.
Να θυμάστε την μεγάλη ανάγκη που έχει ο κόσμος σήμερα και την μεγάλη
απαίτηση που έχει ο Θεός από μας για προσευχή. Να εύχεστε για την γενική
εξωφρενική κατάσταση όλου του κόσμου, να λυπηθεί ο Χριστός τα πλάσματά Του,
γιατί βαδίζουν στην καταστροφή. Να επέμβει θεϊκά στην εξωφρενική εποχή που
ζούμε, γιατί ο κόσμος οδηγείται στην σύγχυση, στην τρελά και στο αδιέξοδο.
Μας κάλεσε ο Θεός να κάνουμε προσευχή για τον κόσμο, που έχει τόσα
προβλήματα! Οι καημένοι δεν προλαβαίνουν έναν σταυρό να κάνουν. Εάν εμείς οι
μονάχοι δεν κάνουμε προσευχή, ποίοι θα κάνουν; Ό στρατιώτης σε καιρό πολέμου
είναι σε κατάσταση συναγερμού, έτοιμος με τα παπούτσια. Στην ίδια κατάσταση
πρέπει να είναι και ο μοναχός. Αχ, Μακκαβαίος1 θα έβγαινα! Στα βουνά θα
έφευγα, για να προσεύχομαι συνέχεια για τον κόσμο.
Πρέπει να βοηθήσουμε με την προσευχή τον κόσμο, όλο, να μην κάνη ο διάβολος
ό,τι θέλει. ‘Έχει αποκτήσει δικαιώματα ο διάβολος. ‘Όχι ότι τον αφήνει ο Θεός,
αλλά δεν θέλει να παραβιάσει το αυτεξούσιο. Γι’ αυτό εμείς να βοηθήσουμε με την
προσευχή. Όταν πονάει κανείς για την σημερινή κατάσταση που επικρατεί στον
κόσμο και προσεύχεται, τότε βοηθιούνται οι άνθρωποι, χωρίς να παραβιάζεται το
αυτεξούσιο. Αν προχωρήσετε με τη Χάρη του Θεού ακόμη λίγο, θα αρχίσουμε να
κάνουμε μια προσπάθεια στο θέμα της προσευχής, να μπει μια σειρά, να γίνετε
ραντάρ, γιατί και τα πράγματα ζορίζουν. Θα διοργανώσουμε ένα συνεργείο
προσευχής. Να κάνετε πόλεμο με το κομποσχοίνι. Με πόνο να γίνεται η προσευχή.
Ξέρετε τι δύναμη έχει τότε η προσευχή;
Πολύ πληγώνομαι, όταν βλέπω μονάχους να ενεργούν ανθρωπίνως και όχι με την
προσευχή δια μέσου του Θεού στα δυσκολοκατόρθωτα ανθρωπίνως. Ο Θεός
μπορεί όλα να τα τακτοποίηση. Όταν κανείς κάνει σωστή πνευματική εργασία,
τότε μπορεί μόνο με την προσευχή να χτίση μοναστήρια και να τα εφοδιάσει με
όλα τα απαραίτητα και. να βοηθήσει το σύμπαν. Δεν χρειάζεται ούτε να δουλεύει-
αρκεί μόνο να προσεύχεται.
Ο μοναχός πρέπει να προσπαθήσει να μην πονοκεφαλάει για την άλφα ή βήτα
δυσκολία, είτε είναι ατομική είτε ενός συνανθρώπου του είτε αφορά στην γενική
κατάσταση, αλλά να καταφεύγει στην προσευχή και να στέλνει δια του Θεού
πολλές θείες δυνάμεις. Άλλωστε και το έργο του μονάχου αυτό είναι, και εάν αυτό
δεν το έχει καταλάβει ο μοναχός, η ζωή του δεν έχει κανένα νόημα. Γι’ αυτό, να
ξέρει ότι η κάθε αγωνία του που τον ωθεί να αναζητά ανθρώπινες λύσεις στα
διάφορα προβλήματα, με ένα βασάνισμα και πονοκέφαλο, είναι του πειρασμού.
Όταν βλέπετε ότι σας απασχολούν πράγματα για τα όποία ανθρωπίνως δεν
υπάρχει λύση και δεν τα εμπιστεύεστε στον Θεό, να ξέρετε ότι αυτό είναι
τέχνασμα του πειρασμού, για να αφήσετε την προσευχή, με την όποία μπορεί ο
Θεός να στείλει όχι απλώς θεία δύναμη αλλά θείες δυνάμεις, και η βοήθεια τότε
δεν θα είναι απλώς θεία βοήθεια αλλά θαύμα Θεού.
60
Από την στιγμή που αρχίζουμε να αγωνιούμε, εμποδίζουμε τον Θεό να επέμβει.
Βάζουμε την λογική μπροστά και όχι τον Θεό, το θειο θέλημα, ώστε να
δικαιούμαστε την θεία βοήθεια. Ο διάβολος προσπαθεί, κλέβοντας με τέχνη την
αγάπη του μονάχου, να τον κρατάει σε μια κοσμική αγάπη, σε μια κοσμική
αντιμετώπιση και κοσμική πρόσφορα στον συνάνθρωπό του, ενώ ως μοναχός έχει
την δυνατότητα να κινείται στον δικό του χώρο, στην δική του ειδικότητα, του
Ασυρματιστού, γιατί αυτό είναι και το διακόνημα που του έδωσε ο Θεός. Όλα τα
άλλα, όσα κάνουμε με τις ανθρώπινες προσπάθειες, είναι σε κατώτερη μοίρα.
Επίσης καλύτερα είναι ο μοναχός να βοηθάει τους άλλους με την προσευχή του
παρά με τα λόγια του. Αν δεν έχει την δύναμη να συγκρατήσει κάποιον που κάνει
κακό, ας τον βοηθήσει από μακριά με την προσευχή, γιατί διαφορετικά μπορεί και
να βλαφτεί. Μια ευχή καλή, καρδιακή, έχει περισσότερη δύναμη από χιλιάδες
λόγια, όταν οι άλλοι δεν παίρνουν από λόγια. Παρόλο που λένε ότι βοηθώ τον
κόσμο που έρχεται και με βρίσκει, ως θετική προσφορά μου στον κόσμο βλέπω την
μιάμιση ώρα που διαβάζω το Ψαλτήρι. Το άλλο το θεωρώ ψυχαγωγία. να πουν οι
καημένοι τον πόνο τους, να τους δώσω καμία συμβουλή.
Γι’ αυτό την βοήθεια δεν την θεωρώ προσφορά δική μου. Η προσευχή είναι που
βοηθάει. Αν είχα όλο τον χρόνο μου για προσευχή, περισσότερο θα βοηθούσα τον
κόσμο. Ας πούμε ότι θα δω την ημέρα διακόσιους πονεμένους, μόνο διακόσιοι
πονεμένοι υπάρχουν στον κόσμο; Αν δεν δω κανέναν και προσευχηθώ για όλον
τον κόσμο, τότε βλέπω όλον τον κόσμο. Γι’ αυτό λέω στον κόσμο: «Εγώ θέλω να
μιλώ για σας στον Θεό, και όχι σ’ εσάς για τον Θεό. Αυτό είναι καλύτερο για σας,
αλλά δεν με καταλαβαίνετε» .
Να μην παραμελούμε το θέμα της προσευχής σ’ αυτά τα δύσκολα χρόνια. Είναι
ασφάλεια η προσευχή, είναι επικοινωνία με τον Θεό. Είδατε τι λέει ο Αββάς Ισαάκ;
«Δεν θα μας ζητήσει λόγο ο Θεός, γιατί δεν κάναμε προσευχή, αλλά γιατί δεν
είχαμε επαφή με τον Χριστό και μας ταλαιπώρησε ο διάβολος».
Από το βιβλίο «Λόγοι Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Β΄»,
εκδ. Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος»,
Σουρωτή Θεσσαλλονίκης
61
ΜΕΡΟΣ 4
ΟΙ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΜΑΣ
«Για να πάη κανείς στον γλυκό Παράδεισο,
πρέπει να φάη πολλά πικρά εδώ,
να έχη το διαβατήριο των δοκιμασιών στο χέρι»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
‘’Διήλθομεν δια πυρός και ύδατος…’’
Οι σταυροί των δοκιμασιών
-Γέροντα, το σταυρουδάκι που μου δώσατε το φορώ συνέχεια και με βοηθάει
στις δυσκολίες.
– Να, τέτοια σταυρουδάκια είναι οι δικοί μας σταυροί, σαν αυτά που κρεμούμε στον
λαιμό μας και μας προστατεύουν στην ζωή μας. Τι νομίζεις, έχουμε μεγάλο
σταυρό εμείς; Μόνον ο Σταυρός του Χριστού μας ήταν πολύ βαρύς, γιατί ο Χριστός
από αγάπη προς εμάς τους ανθρώπους δεν θέλησε να χρησιμοποιήσει για τον
εαυτό Του την θεϊκή Του δύναμη. Και στην συνέχεια σηκώνει το βάρος των
σταυρών όλου του κόσμου και μας ελαφρώνει από τους πόνους των δοκιμασιών με
την θεία Του βοήθεια και με την γλυκιά Του παρηγοριά.
Ο Καλός Θεός οικονομάει για τον κάθε άνθρωπο έναν σταυρό ανάλογο με την
αντοχή του, όχι για να βασανιστή, αλλά για να ανέβει από τον σταυρό στον
Ουρανό – γιατί στην ουσία ο σταυρός είναι σκάλα προς τον Ουρανό. Αν
καταλάβουμε τι θησαυρό αποταμιεύουμε από τον πόνο των δοκιμασιών, δεν θα
γογγύζουμε, αλλά θα δοξολογούμε τον Θεό σηκώνοντας το σταυρουδάκι που μας
χάρισε, οπότε και σε τούτη την ζωή θα χαιρόμαστε, και στην άλλη θα έχουμε να
λάβουμε και σύνταξη και «εφάπαξ». Ο Θεός μας έχει εξασφαλισμένα κτήματα
εκεί στον Ουρανό. Όταν όμως ζητούμε να μας απαλλάξει από μια δοκιμασία, δίνει
αυτά τα κτήματα σε άλλους και τα χάνουμε. Ενώ, αν κάνουμε υπομονή, θα μας
δώσει και τόκο.
Είναι μακάριος αυτός που βασανίζεται εδώ, γιατί, όσο πιο πολύ παιδεύεται σ’
αυτήν την ζωή, τόσο περισσότερο βοηθιέται για την άλλη, επειδή εξοφλά
αμαρτίες. Οι σταυροί των δοκιμασιών είναι ανώτεροι από τα «τάλαντα», από τα
χαρίσματα, που μας δίνει ο Θεός. Είναι μακάριος εκείνος που έχει όχι έναν σταυρό
αλλά πέντε. Μια ταλαιπωρία ή ένας θάνατος μαρτυρικός είναι και καθαρός
μισθός. Γι’ αυτό σε κάθε δοκιμασία να λέμε: «Σ’ ευχαριστώ, Θεέ μου, γιατί αυτό
χρειαζόταν για την σωτηρία μου».
62
Οι δοκιμασίες βοηθούν να συνέλθουν οι άνθρωποι
– Γέροντα, μαθαίνω για την ταλαιπωρία των δικών μου. Θα τελειώσουν ποτέ
τα βάσανά τους;
– Κάνε υπομονή, αδελφή μου, και μη χάνεις την ελπίδα σου στον Θεό. Όπως
κατάλαβα από όλες τις δοκιμασίες που περνούν οι δικοί σου, ο Θεός σας αγαπάει
και επιτρέπει όλες αυτές τις δοκιμασίες για ένα λαμπικάρισμα πνευματικό
ολόκληρης της οικογένειας. Εάν εξετάσουμε κοσμικά τις δοκιμασίες της
οικογένειάς σου, φαίνεστε δυστυχισμένοι. Εάν όμως τις εξετάσουμε πνευματικά,
είστε ευτυχισμένοι, και στην άλλη ζωή θα σας ζηλεύουν όσοι θεωρούνται σε τούτη
την ζωή ευτυχισμένοι. Με αυτόν τον τρόπο ασκούνται και οι γονείς σου, μια που
τον αρχοντικό τρόπο, τον πνευματικό, δεν τον γνωρίζουν ή δεν τον
καταλαβαίνουν. Πάντως, κρύβεται ένα μυστήριο στις δοκιμασίες του σπιτιού σου,
αλλά και σε ορισμένα άλλα σπίτια, ενώ γίνεται τόση προσευχή! «Τις οίδε τα
κρίματα του Θεού;». Ο Θεός να βάλει το χέρι Του και να δώσει τέρμα στις
δοκιμασίες.
– Γέροντα, δεν γίνεται οι άνθρωποι να συνέλθουν με άλλον τρόπο και όχι με
κάποια δοκιμασία;
– Πριν επιτρέψει ο Θεός να έρθει μια δοκιμασία, εργάστηκε με καλό τρόπο, αλλά
δεν τον καταλάβαιναν, γι’ αυτό μετά επέτρεψε την δοκιμασία. Βλέπετε, και όταν
ένα παιδί είναι ανάποδο, στην αρχή ο πατέρας του το παίρνει με το καλό, του
κάνει τα χατίρια, αλλά, όταν εκείνο δεν αλλάζει, τότε του φέρεται αυστηρά, για να
διορθωθεί. Έτσι και ο Θεός μερικές φορές, όταν κάποιος δεν καταλαβαίνει με το
καλό, του δίνει μια δοκιμασία, για να συνέλθει. Αν δεν υπήρχε λίγος πόνος,
αρρώστιες κ.λπ., θα γίνονταν θηρία οι άνθρωποι· δεν θα πλησίαζαν καθόλου στον
Θεό.
Η ζωή αυτή είναι ψεύτικη και σύντομη· λίγα είναι τα χρόνια της. Και ευτυχώς που
είναι λίγα, γιατί γρήγορα θα περάσουν οι πίκρες, οι οποίες θα θεραπεύσουν τις
ψυχές μας σαν τα πικροφάρμακα. Βλέπεις, οι γιατροί, ενώ οι καημένοι οι άρρωστοι
πονούν, τους δίνουν πικρό φάρμακο, γιατί με το πικρό θα γίνουν καλά, όχι με το
γλυκό. Θέλω να πω ότι και η υγεία από το πικρό βγαίνει, και η σωτηρία της ψυχής
από το πικρό βγαίνει.
Με τον πόνο μας επισκέπτεται ο Χριστός
Άνθρωπος που δεν περνάει δοκιμασίες, που δεν θέλει να πονάει, να
ταλαιπωρείται, που δεν θέλει να τον στεναχωρούν ή να του κάνουν μια
παρατήρηση, αλλά θέλει να καλοπερνάει, είναι εκτός πραγματικότητας.
«Διήλθομεν δια πυρός και ύδατος, και εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν», λέει ο
Ψαλμωδός.
Βλέπεις, και η Παναγία μας πόνεσε και οι Άγιοί μας πόνεσαν, γι’ αυτό και εμείς
πρέπει να πονέσουμε, μια που τον ίδιο δρόμο ακολουθούμε. Με την διαφορά ότι
εμείς, όταν έχουμε λίγη ταλαιπωρία σ’ αυτήν την ζωή, ξοφλούμε λογαριασμούς
και σωζόμαστε. Αλλά και ο Χριστός με πόνο ήρθε στην γη. Κατέβηκε από τον
63
Ουρανό, σαρκώθηκε, ταλαιπωρήθηκε, σταυρώθηκε. Και τώρα ο Χριστιανός την
επίσκεψη του Χριστού έτσι την καταλαβαίνει, με τον πόνο.
Όταν επισκέπτεται ο πόνος τον άνθρωπο, τότε του κάνει επίσκεψη ο Χριστός. Ενώ,
όταν δεν περνάει ο άνθρωπος καμιά δοκιμασία, είναι σαν μία εγκατάλειψη του
Θεού. Ούτε ξοφλάει, ούτε αποταμιεύει. Μιλάω βέβαια για έναν ο οποίος δεν θέλει
την κακοπάθεια για την αγάπη του Χριστού. Σου λέει: «Έχω την υγεία μου, έχω
την όρεξή μου, τρώω, περνάω μια χαρά, ήσυχα…», και δεν λέει ένα «δόξα Σοι ο
Θεός». Τουλάχιστον, αν αναγνωρίζει όλες αυτές τις ευλογίες του Θεού, κάπως
τακτοποιείται η υπόθεση. «Δεν μου άξιζαν αυτά, να πη, αλλά, επειδή είμαι
αδύνατος, γι’ αυτό ο Θεός με οικονομάει». Στον βίο του Αγίου Αμβροσίου
αναφέρεται ότι κάποτε ο Άγιος φιλοξενήθηκε με την συνοδεία του στο σπίτι
κάποιου πλουσίου. Βλέποντας ο Άγιος τα αμύθητα πλούτη του τον ρώτησε να είχε
καμιά φορά δοκιμάσει κάποια θλίψη. «Όχι, ποτέ, του απάντησε εκείνος. Τα πλούτη
μου συνέχεια αυξάνονται, τα κτήματά μου ευφορούν, ούτε πόνο έχω, ούτε
αρρώστια είδα ποτέ». Τότε ο Άγιος δάκρυσε και είπε στην συνοδεία του:
«Ετοιμάστε τα αμάξια να φύγουμε γρήγορα από ‘δώ, γιατί αυτόν δεν τον
επισκέφθηκε ο Θεός!». Και μόλις βγήκαν στον δρόμο, το σπίτι του πλουσίου
βούλιαξε! Η καλοπέραση που είχε ήταν εγκατάλειψη Θεού.
«Ον αγαπά Κύριος παιδεύει»
– Γέροντα, γιατί ο κόσμος υποφέρει σήμερα τόσο πολύ;
– Από την αγάπη του Θεού! Εσύ σαν μοναχή σηκώνεσαι το πρωί, κάνεις τον
κανόνα σου, κάνεις κομποσχοίνια, μετάνοιες κ.λπ. Για τους κοσμικούς οι
δυσκολίες που περνούν είναι ο κανόνας τους, οπότε εξαγνίζονται μ’ αυτές. Τους
κάνουν μεγαλύτερο καλό από την κοσμική καλοπέραση, η οποία δεν τους βοηθάει
ούτε να πλησιάσουν στον Θεό, ούτε να αποταμιεύσουν μισθό ουράνιο. Γι’ αυτό
πρέπει να τις δέχονται ως δώρα από τον Θεό.
Ο Καλός Θεός με τις δοκιμασίες παιδαγωγεί σαν καλός Πατέρας τα παιδιά Του,
από αγάπη, από θεία καλοσύνη, και όχι από κακότητα ούτε από κοσμική, νομική,
δικαιοσύνη, γιατί θέλει να επιστρέψουν κοντά Του. Επειδή δηλαδή θέλει να σώσει
τα πλάσματά Του και να κληρονομήσουν την ουράνια Βασιλεία Του, επιτρέπει τις
δοκιμασίες, για να παλέψει ο άνθρωπος, να αγωνισθεί και να δώσει εξετάσεις
στην υπομονή στους πόνους, ώστε να μην μπορεί να Του πει ο διάβολος: «Πως τον
ανταμείβεις αυτόν ή πως τον σώζεις, αφού δεν κοπίασε;». Τον Θεό δεν Τον
ενδιαφέρει αυτή η ζωή, αλλά η άλλη. Πρώτα μας φροντίζει για την άλλη ζωή και
ύστερα γι’ αυτήν.
– Γιατί όμως, Γέροντα, ο Θεός σε μερικούς ανθρώπους δίνει πολλές δοκιμασίες,
ενώ σε άλλους δεν δίνει;
– Τι λέει η Αγία Γραφή; «Ον αγαπά Κύριος παιδεύει». Ένας πατέρας έχει λ.χ. οκτώ
παιδιά. Τα πέντε μένουν στο σπίτι, κοντά στον πατέρα τους, και τα τρία φεύγουν
μακριά του και δεν τον σκέφτονται. Σ’ αυτά που μένουν κοντά του, αν κάνουν
καμιά αταξία, τους τραβάει το αυτί, τους δίνει κανένα σκαμπιλάκι· ή, αν είναι
φρόνιμα, τα χαϊδεύει, τους δίνει και καμιά σοκολάτα. Ενώ αυτά που είναι μακριά,
ούτε χάδι ούτε σκαμπίλι έχουν. Έτσι κάνει και ο Θεός. Τους ανθρώπους που είναι
64
κοντά Του και εκείνους που έχουν καλή διάθεση, αν σφάλουν λίγο, τους δίνει ένα
σκαμπιλάκι και εξοφλούν ή, αν τους δώσει περισσότερα σκαμπίλια,
αποταμιεύουν. Σ’ εκείνους πάλι που είναι μακριά Του δίνει χρόνια, για να
μετανοήσουν. Γι’ αυτό βλέπουμε κοσμικούς ανθρώπους να κάνουν σοβαρές
αμαρτίες και παρ’ όλα αυτά να έχουν άφθονα υλικά αγαθά και να ζουν πολλά
χρόνια, χωρίς να περνούν δοκιμασίες. Αυτό γίνεται κατ’ οικονομίαν Θεού, για να
μετανοήσουν. Αν δεν μετανοήσουν, θα είναι αναπολόγητοι στην άλλη ζωή.
Ο πόνος του Θεού για τις δοκιμασίες των ανθρώπων
Πόσα βάσανα έχει ο κόσμος! Πόσα προβλήματα! Και έρχονται μερικοί εδώ να μου
τα πουν σε δυο λεπτά στο πόδι, για να παρηγορηθούν λίγο. Μια βασανισμένη
μάνα μου έλεγε: «Γέροντα, έρχονται στιγμές που δεν αντέχω άλλο και τότε λέω :
‘’Χριστέ μου, κάνε μια μικρή διακοπή και ύστερα ας ξαναρχίσουν τα βάσανα’’».
Πόση ανάγκη από προσευχή έχουν οι άνθρωποι! Αλλά και κάθε δοκιμασία είναι
δώρο από τον Θεό, είναι ένας βαθμός για την άλλη ζωή. Αυτή η ελπίδα της
ανταμοιβής στην άλλη ζωή μου δίνει χαρά, παρηγοριά και κουράγιο, και μπορώ να
αντέξω τον πόνο για τις δοκιμασίες που περνούν πολλοί άνθρωποι.
Ο Θεός μας δεν είναι Βάαλ, αλλά Θεός αγάπης. Είναι Πατέρας που βλέπει την
ταλαιπωρία των παιδιών Του από τους διάφορους πειρασμούς και τις δοκιμασίες
που περνούν και θα μας ανταμείψει, φθάνει να κάνουμε υπομονή στο μικρό
μαρτύριο της δοκιμασίας ή μάλλον της ευλογίας.
– Γέροντα, μερικοί λένε: «Δεν είναι σκληρό αυτό που επέτρεψε ο Θεός; Δεν
πονάει ο Θεός;».
– Ο πόνος του Θεού για τους ανθρώπους που βασανίζονται από αρρώστιες, από
δαίμονες, από βαρβάρους κ.λπ. έχει συγχρόνως και χαρά για την ουράνια αμοιβή
που τους έχει ετοιμάσει. Έχοντας δηλαδή υπ’ όψιν Του ο Θεός την ανταπόδοση που
θα λάβει στον Ουρανό όποιος περνάει δοκιμασίες και γνωρίζοντας τι τον
περιμένει στην άλλη ζωή, αυτό Τον κάνει να μπορεί να «αντέχει» τον πόνο. Εδώ
επέτρεψε να κάνη τόσα εγκλήματα ο Ηρώδης. Δεκατέσσερις χιλιάδες νήπια
έσφαξε και πόσους γονείς, που δεν άφηναν τους στρατιώτες να σκοτώσουν τα
παιδιά τους, τους σκότωναν κι εκείνους! Οι βάρβαροι στρατιώτες, για να φανούν
στους αρχηγούς τους καλύτεροι, έκοβαν τα παιδάκια κομματάκια. Όσο πιο πολύ
βασανίζονταν τα παιδάκια, τόσο περισσότερο πονούσε ο Θεός, αλλά και τόσο
περισσότερο χαιρόταν για την μεγαλύτερη δόξα που θα είχαν να απολαύσουν
στον Ουρανό. Χαιρόταν για τα Αγγελουδάκια αυτά, που θα αποτελούσαν το
αγγελικό μαρτυρικό τάγμα. Άγγελοι από Μάρτυρες!
Στις θλίψεις ο Θεός δίνει την αληθινή παρηγοριά
Ο Θεός βλέπει από κοντά τις ταλαιπωρίες των παιδιών Του και τα παρηγορεί σαν
καλός Πατέρας. Γιατί, τι νομίζεις, θέλει να βλέπει το παιδάκι Του να
ταλαιπωρείται; Όλα τα βάσανά του, τα κλάματά του, τα λαμβάνει υπ’ όψιν Του
και ύστερα πληρώνει. Μόνον ο Θεός δίνει στις θλίψεις την αληθινή παρηγοριά. Γι’
65
αυτό, άνθρωπος που δεν πιστεύει στην αληθινή ζωή, που δεν πιστεύει στον Θεό,
για να Του ζητήσει το έλεός Του στις δοκιμασίες που περνάει, είναι όλο απελπισία
και δεν έχει νόημα η ζωή του. Πάντα μένει αβοήθητος, απαρηγόρητος και
βασανισμένος σ’ αυτήν την ζωή, αλλά καταδικάζει και αιώνια την ψυχή του.
Οι πνευματικοί όμως άνθρωποι, επειδή όλες τις δοκιμασίες τις αντιμετωπίζουν
κοντά στον Χριστό, δεν έχουν δικές τους θλίψεις. Μαζεύουν τις πολλές πίκρες των
άλλων, αλλά παράλληλα μαζεύουν και την πολλή αγάπη του Θεού. Όταν ψάλλω
το τροπάριο «Μη καταπιστεύσης με ανθρωπίνη προστασία, Παναγία Δέσποινα»,
καμιά φορά σταματώ στο «αλλά δέξαι δέησιν του ικέτου σου…». Αφού δεν έχω
θλίψη, πως να πω «θλίψις γαρ έχει με, φέρειν ου δύναμαι»; Ψέματα να πω; Στην
πνευματική αντιμετώπιση δεν υπάρχει θλίψη, γιατί, όταν ο άνθρωπος
τοποθετηθεί σωστά, πνευματικά, όλα αλλάζουν. Αν ο άνθρωπος ακουμπήσει την
πίκρα του πόνου του στον γλυκύ Ιησού, οι πίκρες και τα φαρμάκια του
μεταβάλλονται σε μέλι.
Αν καταλάβει κανείς τα μυστικά της πνευματικής ζωής και τον μυστικό τρόπο με
τον οποίο εργάζεται ο Θεός, παύει να στεναχωριέται για ό,τι του συμβαίνει, γιατί
δέχεται με χαρά τα πικρά φάρμακα που του δίνει ο Θεός για την υγεία της ψυχής
του. Όλα τα θεωρεί αποτελέσματα της προσευχής του, αφού ζητάει συνέχεια από
τον Θεό να του λευκάνει την ψυχή. Όταν όμως οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τις
δοκιμασίες κοσμικά, βασανίζονται. Αφού ο Θεός όλους μας παρακολουθεί, πρέπει
να παραδίνεται κανείς εν λευκώ σ’ Αυτόν. Αλλιώς είναι βάσανο· ζητάει να του
έρθουν όλα, όπως εκείνος θέλει, αλλά δεν του έρχονται όλα όπως τα θέλει, και
ανάπαυση δε βρίσκει.
Είτε χορτάτος είναι κανείς είτε νηστικός, είτε τον επαινούν, είτε τον αδικούν,
πρέπει να χαίρεται και να τα αντιμετωπίζει όλα ταπεινά και με υπομονή. Τότε ο
Θεός συνέχεια θα του δίνη ευλογίες, ώσπου να φθάσει η ψυχή του σε σημείο να μη
χωράει, να μην αντέχει την καλοσύνη του Θεού. Και, όσο θα προχωράει
πνευματικά, τόσο θα βλέπει την αγάπη του Θεού σε μεγαλύτερο βαθμό και θα
λειώνει από την αγάπη Του.
Οι κατά παραχώρησιν Θεού πειρασμοί και θλίψεις
Οι δοκιμασίες που μας έρχονται είναι μερικές φορές η αντιβίωση που δίνει ο Θεός
για τις αρρώστιες της ψυχής μας και πολύ μας βοηθούν πνευματικά. Τρώει ο
άνθρωπος ένα μαλακό σκαμπίλι και μαλακώνει η καρδιά του. Ο Θεός ξέρει φυσικά
σε τι κατάσταση βρίσκεται ο καθένας μας, αλλά, επειδή εμείς δεν ξέρουμε,
επιτρέπει να δοκιμασθούμε, για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, να βρούμε τα πάθη
που υπάρχουν κρυμμένα μέσα μας και να μην έχουμε παράλογες απαιτήσεις την
ημέρα της Κρίσεως. Γιατί, και να παρέβλεπε τα πάθη μας και να μας έπαιρνε όπως
είμαστε στον Παράδεισο, και εκεί πάλι θα δημιουργούσαμε προβλήματα. Γι’ αυτό
ο Θεός επιτρέπει στον διάβολο να δημιουργεί εδώ πειρασμούς, για να μας
ξεσκονίζουν, ώστε να ταπεινωθεί και να εξαγνισθεί η ψυχή μας με τις θλίψεις,
οπότε μετά μας χαριτώνει.
66
Η πραγματική χαρά γεννιέται από την πίκρα που γεύεται κανείς με χαρά για τον
Χριστό που πικράθηκε, για να μας σώσει. Ο Χριστιανός πρέπει να χαίρεται
ιδιαίτερα, όταν τον βρίσκει κάποια δοκιμασία, χωρίς να έχει δώσει ο ίδιος αφορμή.
Λέμε καμιά φορά στον Θεό: «Θεέ μου, δεν ξέρω τι θα κάνης, εν λευκώ σου
παραδίδω τον εαυτό μου, για να τον κάνης άνθρωπο». Οπότε και ο Θεός πάει να
με κάνη όχι μόνον άνθρωπο αλλά υπεράνθρωπο και αφήνει τον διάβολο να ‘ρθει
να με πειράξει και να με ταλαιπωρήσει. Τώρα με τον καρκίνο βλέπω τα τερτίπια
του και γελάω. Βρε τον διάβολο! Εσείς ξέρετε με τι σαπούνι πλένει ο διάβολος τον
άνθρωπο, όταν ο Θεός επιτρέπει να τον πειράξει, για να δοκιμασθεί; Με τους
αφρούς της κακίας του. Έχει καλό … σαπούνι! Όπως η γκαμήλα βγάζει αφρούς,
όταν θυμώνει, έτσι κάνει και ο διάβολος σε τέτοιες περιπτώσεις. Και μετά τρίβει
τον άνθρωπο, όχι για να φύγουν οι λεκέδες του και να εξαγνισθεί, αλλά από
κακία. Και ο Θεός όμως αφήνει τον διάβολο να τρίβει τον άνθρωπο, ίσα-ίσα μέχρι
να φύγουν οι λεκέδες και να καθαρίσει. Αν άφηνε να τον τρίψει όπως τρίβουν τα
ρούχα, θα τον ξέσχιζε.
– Γέροντα, μπορούμε να λέμε για τους διάφορους πειρασμούς που συμβαίνουν
στην ζωή μας ότι αυτό ήταν το θέλημα του Θεού;
– Όχι, να μην μπερδεύουμε το θέλημα του Θεού με τον πειρασμό και με όσα φέρνει
ο πειρασμός. Ο Θεός αφήνει τον διάβολο ελεύθερο μέχρις ενός σημείου να
πειράξει τον άνθρωπο, και τον άνθρωπο τον αφήνει ελεύθερο να κάνη το καλό ή
το κακό. Δεν φταίει όμως ο Θεός για το κακό που θα κάνη ο άνθρωπος. Ο Ιούδας
λ.χ. ήταν μαθητής του Χριστού. Μπορούμε να πούμε ότι ήταν θέλημα Θεού να
γίνει προδότης; Όχι, αλλά ο ίδιος ο Ιούδας επέτρεψε στον διάβολο να μπει μέσα
του. Κάποιος είπε σε έναν ιερέα: «Πάτερ, σε παρακαλώ, κάνε ένα Τρισάγιο για τον
Ιούδα». Ήταν δηλαδή σαν να έλεγε: «Εσύ, Χριστέ, είσαι άδικος· έτσι ήταν θέλημά
Σου, να Σε προδώσει ο Ιούδας· γι’ αυτό τώρα βοήθησέ τον».
Μετρημένες είναι οι περιπτώσεις που επιτρέπει ο Θεός να δοκιμασθούν μερικοί
ευλαβείς, για να έρθει σε συναίσθηση κάποιος που έχει άσχημη ζωή και να
μετανοήσει. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν διπλό μισθό. Δίνει δηλαδή ο Θεός την
δυνατότητα σε μερικούς οι οποίοι με τις δοκιμασίες που περνούν εξοφλούν σ’
αυτήν την ζωή αμαρτίες και γκρινιάζουν παράλογα, να βοηθηθούν από την
υπομονή αυτών που, ενώ δεν έσφαλαν, ταλαιπωρούνται, αλλά δεν γογγύζουν. Ας
υποθέσουμε ότι ένας πολύ καλός, πολύ ευλαβής, οικογενειάρχης βρίσκεται στο
σπίτι του με την οικογένειά του και ξαφνικά γίνεται σεισμός και πέφτει το σπίτι,
πλακώνει όλη την οικογένεια και μετά από φοβερή ταλαιπωρία πεθαίνουν όλοι.
Γιατί το επέτρεψε αυτό ο Θεός; Για να μη γογγύζουν οι άλλοι που φταίνε και
τιμωρούνται.
Γι’ αυτό, όσοι σκέφτονται τους μεγάλους σταυρούς των δικαίων, ποτέ δεν
στεναχωριούνται για τις δικές τους μικρές δοκιμασίες. Βλέπουν ότι, ενώ έσφαλαν
στην ζωή τους, εν τούτοις υποφέρουν λιγότερο από τους δικαίους, γι’ αυτό λένε
σαν τον καλό ληστή: «Αυτοί δεν έκαναν τίποτε και υπέφεραν τόσο· εμείς τι πρέπει
να πάθουμε;». Δυστυχώς όμως μερικοί μοιάζουν με τον ληστή που σταυρώθηκε εξ
αριστερών του Χριστού και λένε: «Πήγαιναν με τον σταυρό στο χέρι και δες τι
έπαθαν!».
67
Υπάρχουν και περιπτώσεις – αυτές είναι πολύ σπάνιες – που επιτρέπει ο Θεός από
αγάπη να βρίσκουν μεγάλες δοκιμασίες μερικούς πολύ εκλεκτούς αγωνιστές, για
να τους στεφανώσει. Αυτοί είναι μιμητές του Χριστού. Βλέπετε, στην Αγία
Συγκλητική, επειδή βοηθούσε πνευματικά πολλές ψυχές με τις νουθεσίες της,
πήγε ο διάβολος να την εμποδίσει από αυτό το έργο. Τριάμισι χρόνια έμεινε άφωνη
από την αρρώστια της.
Άλλοτε πάλι κάποιος πραγματικός μιμητής του Χριστού ζητάει ως χάρη από τον
Θεό να συγχωρήσει σφάλματα των συνανθρώπων του, να τους απαλλάξει από
την δικαία Του οργή, και να τιμωρηθεί αυτός αντί αυτών, ενώ δεν φταίει ο ίδιος.
Αυτός πολύ συγγενεύει με τον Θεό και πολύ συγκινεί τον Θεό η μεγάλη αυτή
αρχοντική αγάπη του παιδιού Του. Εκτός δε από την χάρη που του κάνει και
χαρίζει τα σφάλματα των άλλων, επιτρέπει να έχει και μαρτυρικό τέλος, κατά το
επίμονο αίτημά του. Συγχρόνως όμως του ετοιμάζει και το καλύτερο αρχοντικό
παραδεισένιο παλάτι με ακόμη μεγαλύτερη δόξα, διότι πολλοί άνθρωποι τον είχαν
αδικήσει με την κατ’ όψιν κρίση τους, που νόμιζαν ότι ο Θεός τον τιμώρησε για τις
δικές του αμαρτίες.
Η αχαριστία για την αγάπη του Θεού
– Γέροντα, οι δοκιμασίες πάντοτε ωφελούν τους ανθρώπους;
– Εξαρτάται από το πως αντιμετωπίζει κανείς τις δοκιμασίες. Όσοι δεν έχουν καλή
διάθεση, βρίζουν τον Θεό, όταν τους βρίσκουν διάφορες δοκιμασίες. «Γιατί να το
πάθω εγώ αυτό; Λένε. Να, ο άλλος έχει τόσα καλά! Θεός είναι αυτός;» Δεν λένε
«ήμαρτον», αλλά βασανίζονται. Ενώ οι φιλότιμοι λένε: «Δόξα τω Θεώ! Αυτή η
δοκιμασία με έφερε κοντά στον Θεό. Ο Θεός για το καλό μου το έκανε». Και ενώ
μπορεί πρώτα να μην πατούσαν καθόλου στην εκκλησία, μετά αρχίζουν να
εκκλησιάζονται, να εξομολογούνται, να κοινωνούν. Πολλές φορές μάλιστα ο Θεός
τους πολύ σκληρούς τους φέρνει κάποια στιγμή με μια δοκιμασία σε τέτοιο
φιλότιμο, που μόνοι τους παίρνουν μεγάλη στροφή και εξιλεώνονται με τον πόνο
που νιώθουν για όσα έκαναν.
– Γέροντα, πρέπει να λέμε «δόξα Σοι ο Θεός», όταν όλα πηγαίνουν καλά;
– Μα, αν δεν λέμε το «δόξα Σοι ο Θεός» στις χαρές, πως θα το πούμε στις θλίψεις;
Εσύ το λες στις θλίψεις και δεν θέλεις να το πεις στις χαρές; Αλλά, όταν είναι
αχάριστος κανείς, δεν γνωρίζει την αγάπη του Θεού. Η αχαριστία είναι μεγάλη
αμαρτία. Για μένα είναι θανάσιμο αμάρτημα. Ο αχάριστος με τίποτε δεν
ευχαριστιέται Για όλα γκρινιάζει, όλα του φταίνε. Στην πατρίδα μου, τα Φάρασα,
χρησιμοποιούσαν πολύ το πετιμέζι. Ένα βράδυ μια κοπέλα έκλαιγε, γιατί ήθελε
πετιμέζι. Η μάνα της – τι να κάνη; – πήγε και ζήτησε από την γειτονιά. Αυτή, μόλις
πήρε το πετιμέζι, έβαλε πάλι τα κλάματα. Χτυπούσε τα πόδια της κάτω και
φώναζε: «Μαμά, θέλω και γιαούρτι». «Τέτοια ώρα, παιδάκι μου, που να βρω
γιαούρτι;» της λέει η μάνα της. «Όχι, θέλω γιαούρτι». Πήγε, υποχρεώθηκε η
καημένη σε μια γειτόνισσα, της έφερε και γιαούρτι. Το παίρνει η κόρη και βάζει
πάλι τα κλάματα. «Τώρα γιατί κλαις;», την ρωτάει η μάνα της. «Μαμά, τα θέλω
ανακατεμένα». Τα παίρνει η μάνα, τα ανακατεύει. Αυτή βάζει πάλι τα κλάματα.
68
«Μαμά δεν μπορώ να τα φάω έτσι. Θέλω να τα ξεχωρίσω!». Οπότε την περιέλαβε
στα σκαμπίλια η μάνα της, και … ξεχωρίστηκε το πετιμέζι από το γιαούρτι!
Έτσι, θέλω να πω, κάνουν μερικές φορές πολλοί άνθρωποι, και τότε έρχεται η
παιδαγωγία του Θεού. Τουλάχιστον να αναγνωρίζουμε την αχαριστία μας και να
ευχαριστούμε τον Θεό μέρα-νύχτα για τις ευλογίες που μας δίνει. Με αυτόν τον
τρόπο θα πάρουμε καταπόδι τον δειλό διάβολο, ο οποίος θα συμμαζέψει τα
ταγκαλάκια του και θα γίνει μαύρο καπνός, γιατί θα του έχουμε βρει πια το
αδύνατο σημείο.
Να συγκρίνουμε την δοκιμασία μας με την μεγαλύτερη δοκιμασία του
άλλου
Το καλύτερο φάρμακο για την κάθε δοκιμασία μας είναι η μεγαλύτερη δοκιμασία
των συνανθρώπων μας, αρκεί να την συγκρίνουμε με την δική μας δοκιμασία, για
να διακρίνουμε την μεγάλη διαφορά και την μεγάλη αγάπη που μας έδειξε ο Θεός
και επέτρεψε μικρή δοκιμασία σ’ εμάς. Τότε θα Τον ευχαριστήσουμε, θα
πονέσουμε για τον άλλον που υποφέρει πιο πολύ και θα κάνουμε καρδιακή
προσευχή να τον βοηθήσει ο Θεός. Μου έκοψαν λ.χ. το ένα πόδι: «Δόξα Σοι ο Θεός,
να πω, που έχω τουλάχιστον ένα πόδι· του άλλου του έκοψαν και τα δύο». Και αν
ακόμη μείνω ένα κούτσουρο, χωρίς χέρια και πόδια, πάλι να πω: «Δόξα Σοι ο Θεός,
που περπατούσα τόσα χρόνια, ενώ άλλοι γεννήθηκαν παράλυτοι».
Εγώ, από την στιγμή που άκουσα ότι ένας οικογενειάρχης έχει έντεκα χρόνια
αιμορραγία, είπα: «Τι κάνω εγώ; Κοσμικός άνθρωπος αυτός και να έχει έντεκα
χρόνια αιμορραγία, να έχει παιδιά, να πρέπει να σηκωθεί το πρωί να πάει στην
δουλειά, και εγώ ούτε επτά χρόνια δεν συμπλήρωσα που έχω αιμορραγίες!». Αν
σκέφτομαι τον άλλον που υποφέρει τόσο πολύ, δεν μπορώ να δικαιολογήσω τον
εαυτό μου. Ενώ, αν σκέφτομαι ότι εγώ υποφέρω και οι άλλοι είναι μια χαρά, ότι
σηκώνομαι την νύχτα κάθε μισή ώρα, επειδή έχω πρόβλημα με το έντερο και δεν
μπορώ να κοιμηθώ, ενώ οι άλλοι κοιμούνται ήσυχα, δικαιολογώ τον εαυτό μου, αν
γογγύσω. Εσύ, αδελφή, πόσον καιρό έχεις τον έρπητα;
– Οκτώ μήνες, Γέροντα.
– Βλέπεις; Ο Θεός σε άλλους τον αφήνει δύο μήνες, σε άλλους δέκα μήνες, σε
άλλους δεκαπέντε. Καταλαβαίνω, είναι μεγάλος ο πόνος. Μερικοί φθάνουν σε
απόγνωση. Ένας κοσμικός όμως που έχει έρπητα έναν-δύο μήνες και από τον
πολύ πόνο απελπίζεται, να μάθη ότι ένας πνευματικός άνθρωπος τον έχει έναν
χρόνο και κάνει υπομονή και δεν γογγύζει, τότε αμέσως παρηγοριέται. «Βρε, λέει,
εγώ τον έχω δύο μήνες και έφθασα στην απελπισία· ο άλλος ο καημένος έναν
χρόνο τον έχει και δεν μιλάει! Εγώ κάνω και αταξίες, ενώ εκείνος ζη πνευματικά!».
Οπότε βοηθιέται χωρίς συμβουλή!
Οι θλίψεις που μας προξενούν οι άνθρωποι
– Γέροντα, όταν κάποιος υπομένει κατά Θεόν τις θλίψεις και τις αδικίες που
του προξενούν οι άνθρωποι, αυτή η υπομονή τον καθαρίζει από τα πάθη;
69
Αν τον καθαρίζει λέει! Τον λαμπικάρει! Μα, υπάρχει ανώτερο απ’ αυτό; Έτσι
μπορεί να εξοφλήσει αμαρτίες. Βλέπετε, έναν εγκληματία τον δέρνουν, τον
κλείνουν στην φυλακή, κάνει εκεί τον μικρό κανόνα του και, εάν ειλικρινά να
μετανοήσει, γλιτώνει την αιώνια φυλακή. Μικρό πράγμα είναι να εξοφλήσει με
αυτήν την ταλαιπωρία έναν αιώνιο λογαριασμό;
Κάθε θλίψη να την υπομένετε με χαρά. Οι θλίψεις που μας προκαλούν οι
άνθρωποι είναι πιο γλυκές από όλα τα σιρόπια που μας προσφέρουν όσοι μας
αγαπούν. Βλέπεις, στους μακαρισμούς ο Χριστός δεν λέει: «μακάριοί εστε, όταν
επαινέσωσιν υμάς», αλλά «μακάριοί εστε, όταν ονειδίσωσιν υμάς», και μάλιστα
«ψευδόμενοι». Όταν ο ονειδισμός δεν είναι δίκαιος, αποταμιεύει κανείς. Ενώ, όταν
είναι δίκαιος, ξοφλάει. Γι’ αυτό, όχι μόνον πρέπει να υπομένουμε αγόγγυστα
αυτόν που μας πειράζει, αλλά και να νιώθουμε ευγνωμοσύνη, γιατί μας δίνει την
ευκαιρία να αγωνισθούμε στην αγάπη, στην ταπείνωση, στην υπομονή.
Οι συκοφάντες βέβαια εργάζονται συνεργαζόμενοι με το ταγκαλάκι. Αλλά ο
δυνατός αέρας συνήθως σπάζει και ξεριζώνει τα ευαίσθητα δένδρα που δεν έχουν
βαθιές ρίζες· ενώ όσα έχουν βαθιές ρίζες, τα βοηθάει να προχωρήσουν τις ρίζες
τους πιο βαθιά.
Εμείς πρέπει να προσευχόμαστε για όλους που μας κακολογούν, και να ζητούμε
από τον Θεό να τους δίνη μετάνοια, φωτισμό και υγεία και να μην αφήνουμε μέσα
μας ούτε ίχνος μίσους γι’ αυτούς. Να κρατούμε μόνον την πείρα από τον
πειρασμό, να πετούμε όλα τα φαρμάκια και να έχουμε υπ’ όψιν μας τα λόγια του
Οσίου Εφραίμ: «Εάν συμβή σοι συκοφαντία, και μετά ταύτα φανερωθή το καθαρόν
της συνειδήσεώς σου, μη υψηλοφρόνει, αλλά δούλευε τω Κυρίω εν
ταπεινοφροσύνη τω λυτρουμένω σε από συκοφαντίας ανθρώπων, ίνα μη πέσης
πτώμα εξαίσιον»
70
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Η αρρώστια
Οι αρρώστιες βοηθούν τους ανθρώπους
– Τι θα πει, Γέροντα, «Καλό Παράδεισο»;
– Με το καλό να πας στον Παράδεισο.
– Μπορεί, Γέροντα, να εννοεί: «Να πας στον καλό Παράδεισο»;
– Άκουσες εσύ ποτέ να μιλούν για κακό Παράδεισο; «Πάντως, για να πάει κανείς
στον γλυκό Παράδεισο, πρέπει να φάει πολλά πικρά εδώ, να έχει το διαβατήριο
των δοκιμασιών στο χέρι. Τι γίνεται στα νοσοκομεία! Τι δράματα! Τι πόνο έχει ο
κόσμος! Πόσες μητέρες, οι καημένες, κάνουν επεμβάσεις, σκέφτονται τα παιδάκια
τους και έχουν την αγωνία όλης της οικογένειας! Πόσοι οικογενειάρχες έχουν
καρκίνο, κάνουν ακτινοβολίες και τι βάσανο έχουν! Να μην μπορούν να
δουλέψουν, να πρέπει να πληρώσουν νοίκια, να έχουν ένα σωρό έξοδα! Εδώ άλλοι
έχουν την υγεία τους και πάλι δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα, πόσο μάλλον να
μην έχει κανείς την υγεία του και να ζορίζεται να δουλέψει, για να ανταποκριθεί
λίγο στις υποχρεώσεις του! Πολύ με έχουν καταβάλει τα προβλήματα των
ανθρώπων. Πόσα ακούω κάθε μέρα! Συνέχεια βάσανα, δυσκολίες!… Πίκρα όλη
μέρα το στόμα και το βράδυ να πέφτω νηστικός λίγο να ξεκουραστώ. Νιώθω
πολλή σωματική κούραση, αλλά και εσωτερική ξεκούραση.
-Γέροντα, πάντα ωφελεί η αρρώστια;
-Ναι, πάντα πολύ ωφελεί. Οι αρρώστιες βοηθούν τους ανθρώπους, να
«εξιλεωθούν», όταν δεν έχουν αρετές. Μεγάλο πράγμα η υγεία, αλλά και το καλό
που προσφέρει η αρρώστια, η υγεία δεν μπορεί να το δώσει! Πνευματικό καλό!
Είναι πολύ μεγάλη ευεργεσία, πολύ μεγάλη! Καθαρίζει τον άνθρωπο από την
αμαρτία, και μερικές φορές του εξασφαλίζει και μισθό. Η ψυχή του ανθρώπου
είναι σαν το χρυσάφι και η αρρώστια είναι σαν τη φωτιά που την καθαρίζει.
Βλέπεις, και ο Χριστός είπε στον Απόστολο Παύλο: «Η δύναμίς μου εν ασθενεία
τελειούται». Όσο περισσότερο ταλαιπωρηθεί με κάποια αρρώστια ο άνθρωπος,
τόσο περισσότερο εξαγνίζεται και αγιάζεται, αρκεί να κάνη υπομονή και να την
δέχεται με χαρά.
Μερικές αρρώστιες θέλουν μόνο λίγη υπομονή, και τις επιτρέπει ο Θεός, για να
πάρει ο άνθρωπος λίγο μισθό και να του αφαιρέσει ο Θεός μερικά κουσούρια. Γιατί
η σωματική αρρώστια βοηθάει στην θεραπεία της πνευματικής αρρώστιας. Την
εξουδετερώνει με την ταπείνωση που φέρνει. Ο Θεός όλα τα αξιοποιεί για το καλό!
Ό,τι επιτρέπει είναι για το πνευματικό μας συμφέρον. Ξέρει τι χρειάζεται ο
καθένας μας και μας δίνει κάποια αρρώστια, είτε για να ανταμειφθούμε, είτε για
να εξοφλήσουμε αμαρτίες.
71
Ο ουράνιος μισθός από την αρρώστια
-Τι κάνει η μητέρα σου;
-Δεν είναι καλά, Γέροντα. Ανεβάζει κατά διαστήματα ψηλό πυρετό και τότε
χάνεται. Το δέρμα της γεμίζει πληγές και τις νύχτες πονάει.
-Ξέρεις; Αυτοί είναι μάρτυρες· αν δεν είναι ολόκληροι μάρτυρες, είναι μισοί.
– Και όλη η ζωή της, Γέροντα, ήταν μια ταλαιπωρία.
-Επομένως ο μισθός της θα είναι διπλός. Πόσα έχει να λάβει! Τον Παράδεισο τον
έχει εξασφαλισμένο. Όταν ο Χριστός βλέπει ότι κάποιος αντέχει μια βαριά
αρρώστια, του την δίνει, ώστε με την λίγη ταλαιπωρία στην επίγεια ζωή να
ανταμειφθεί πολύ στην ουράνια, την αιώνια, ζωή. Υποφέρει εδώ, αλλά θα
ανταμειφθεί εκεί, στην άλλη ζωή, γιατί υπάρχει Παράδεισος, υπάρχει και
ανταμοιβή.
Σήμερα μου είπε μια νεφροπαθής που χρόνια τώρα κάνει αιμοκάθαρση:
«Παππούλη, σταυρώστε, σας παρακαλώ, το χέρι μου. Οι φλέβες είναι όλο πληγές
και δεν μπορώ να κάνω αιμοκάθαρση». «Αυτές οι πληγές, της είπα, στην άλλη ζωή
θα είναι διαμάντια μεγαλύτερης αξίας από τα διαμάντια αυτού του κόσμου. Πόσα
χρόνια κάνεις αιμοκάθαρση;» «Δώδεκα», μου λέει. «Δηλαδή δικαιούσαι ένα
‘’εφάπαξ’’ και μία σύνταξη μειωμένη», της είπα. Μετά μου δείχνει μια πληγή στο
άλλο χέρι και μου λέει: «»Παππούλη, αυτή η πληγή δεν κλείνει· φαίνεται το
κόκαλο». «Ναι, αλλά από εκεί μέσα φαίνεται ο Ουρανός, της λέω. Άντε, καλή
υπομονή. Εύχομαι ο Χριστός να σου αυξάνει την αγάπη Του, για να ξεχνιέται ο
πόνος σου. Φυσικά υπάρχει και η άλλη ευχή, να εξαλειφθούν οι πόνοι, αλλά τότε
εξαλείφεται και ο πολύ μισθός. Επομένως, η προηγούμενη ευχή είναι καλύτερη».
Παρηγορήθηκε η καημένη.
Όταν το σώμα δοκιμάζεται, τότε η ψυχή αγιάζεται. Με την αρρώστια πονάει το
σώμα μας, το χωματόκτιστο αυτό σπίτι μας, αλλά έτσι θα αγάλλεται αιώνια ο
νοικοκύρης του, η ψυχή μας, στο ουράνιο παλατάκι που μας ετοιμάζει ο Χριστός.
Με αυτήν την πνευματική λογική, που είναι παράλογη για τους κοσμικούς,
χαίρομαι και εγώ και καμαρώνω για τις σωματικές βλάβες που έχω. Το μόνο που
δεν σκέφτομαι είναι ότι θα έχω ουράνια ανταμοιβή. Καταλαβαίνω ότι εξοφλώ την
αχαριστία μου στον Θεό, αφού δεν έχω ανταποκριθεί στις μεγάλες Του δωρεές και
ευεργεσίες. Γιατί στην ζωή μου όλα γλέντι είναι· και η καλογερική και οι
αρρώστιες που περνώ. Όλο φιλανθρωπίες μου κάνει ο Θεός και όλο οικονομίες.
Ευχηθείτε όμως να μη με ξοφλάει με αυτά σ’ αυτήν την ζωή, γιατί τότε αλίμονο
μου! Μεγάλη τιμή μου έκανε ο Χριστός να υπέφερα ακόμη περισσότερο την
αγάπη Του, αρκεί να με ενίσχυε, ώστε να αντέχω, και μισθό δεν θέλω.
Ο άνθρωπος, όταν είναι τελείως καλά στην υγεία του, δεν είναι καλά. Καλύτερα
να έχει κάτι. Εγώ, όσο ωφελήθηκα από την αρρώστια, δεν ωφελήθηκα από όλη την
άσκηση που είχα κάνει μέχρι τότε. Γι’ αυτό λέω, αν δεν έχει κανείς υποχρεώσεις,
να προτιμά αρρώστιες παρά υγεία. Από την υγεία του είναι χρεώστης, ενώ από την
αρρώστια, όταν την αντιμετωπίζει με υπομονή, έχει να λάβει. Όταν ήμουν στο
Κοινόβιο, είχε έρθει μια φορά ένας άγιος Επίσκοπος, πολύ γέρος, ονόματι
72
Ιερόθεος, που ασκήτευε στην Σκήτη της Αγίας Άννης. Την ώρα που έφευγε, όπως
πήγε να ανέβει στο ζώο, τραβήχτηκε το παντελόνι του και φάνηκαν τα πρησμένα
του πόδια. Οι Πατέρες που πήγαν να τον βοηθήσουν, τα είδαν και τρόμαξαν.
Εκείνος το κατάλαβε και τους είπε: «Αυτά είναι τα καλύτερα δώρα που μου έδωσε
ο Θεός. Τον παρακαλώ να μη μου τα πάρει».
Η υπομονή στους πόνους
Όταν μας βρίσκει μια αρρώστια, καλά είναι να αφηνόμαστε στον Χριστό εν λευκώ.
Να σκεφτόμαστε ότι η ψυχή μας έχει μεγαλύτερη ανάγκη από υπομονή και
δοξολογία στους πόνους παρά από ατσαλένιο σώμα με το οποίο μπορούμε να
κάνουμε μεγάλους σωματικούς αγώνες, οι οποίοι όμως ίσως μας κάνουν να
καυχηθούμε, χωρίς να το καταλάβουμε, γιατί θα νομίσουμε ότι με το σπαθί μας
θα κερδίσουμε τον Παράδεισο.
Ξέρετε πόσα χρόνια έχω άλλοτε υποφερτό πόνο και άλλοτε ανυπόφορο; Ο
υποφερτός είναι μια μόνιμη κατάσταση. Πόσα τράβηξα πρώτα από την
βρογχεκτασία και έπειτα με την εγχείρηση που έκανα! Έπειτα άρχισαν ιστορίες με
τα έντερα. Ύστερα, μισή χρονιά την πέρασα με την δισκοπάθεια· πονούσα πολύ.
Δεν μπορούσα να κάνω ούτε τις μετάνοιες που έκανα, αλλά δυσκολευόμουν και να
εξυπηρετηθώ, ενώ χρειαζόταν να υπηρετήσω και τον κόσμο που ερχόταν. Στην
συνέχεια μου παρουσιάστηκε κάτι σκληρό στην κοιλιά· μου είπαν ότι ήταν κήλη.
Όταν κουραζόμουν, πονούσε και πρηζόταν πολύ. Μια μέρα, παραμονή του Αγίου
Παντελεήμονος, ήταν πρησμένο και πονούσα. Έπρεπε όμως να πάω στην Σκήτη,
στην ολονυκτία. Είπα: «θα πάω και ό,τι θέλει ας γίνει», γιατί έπρεπε να πάω. Στην
διάρκεια της αγρυπνίας σκέφθηκα να καθίσω λίγο, αλλά είπα «αν κατεβάσω εγώ
το στασίδι, για να καθίσω, θα το κατεβάσουν όλοι», οπότε προτίμησα να μην
καθίσω καθόλου. Μετά από δώδεκα ώρες που κράτησε η αγρυπνία υπέθεσα ότι θα
χειροτερέψει πολύ. Όταν επέστρεψα στο Κελί μου, δεν πρόλαβα καλά-καλά να
μπω μέσα, χτύπησε το καμπανάκι. «Ε, Πάτερ, άνοιξε!», ακούω κάποιον να
φωνάζει. Έβαλα τα γέλια. «Εντάξει, είπα, τώρα θα πάμε συνέχεια». Και πράγματι
σε λίγο ήρθαν και άλλοι και άλλοι. Το βράδυ που τελείωσα με τον κόσμο, είδα ότι
είχε εξαφανισθεί τελείως! Την άλλη ημέρα, ενώ είχα ξεκουραστεί, πάλι
παρουσιάστηκε! Έπειτα με εμπόδιζε και με πονούσε, αλλά και το καμάρωνα
κιόλας. Αφού ο Χριστός το ήξερε, ήξερε και ότι με βοηθάει, γι’ αυτό το άφηνε.
Πέντε χρόνια κράτησε αυτό. Ξέρεις τι δυσκολία;
– Και τότε, Γέροντα, που είχατε πρόβλημα με τα πόδια σας;
– Εκείνο ήταν άλλο. Δεν μπορούσα να σταθώ όρθιος. Όταν ερχόταν κόσμος,
ζοριζόμουν. Πέρασε εκείνο, μετά άρχισε η αιμορραγία. «Ελκώδη κολίτιδα», μου
είπαν. Άλλη ιστορία… Πάνε επτά χρόνια με αιμορραγίες, με πόνους… Αλλά μη
στεναχωριέστε· μόνο να εύχεστε για την υγεία της ψυχής μου. Εγώ χαίρομαι που
με τίμησε ο Θεός και μου έδωσε αυτό το δώρο και δεν θέλω να μου το στερήσει.
Δόξα τω Θεώ· ο Θεός το επιτρέπει, για να βοηθηθώ κατ’ αυτόν τον τρόπο. Έτσι
δίνουμε εξετάσεις στην υπομονή. Τώρα αυτό, ύστερα το άλλο… «Υπομονής χρείαν
έχομεν». Γιατί, αν εμείς που έχουμε λίγο φόβο Θεού, δεν κάνουμε υπομονή, τι θα
73
κάνουν οι κοσμικοί; Αν και βλέπω ότι πολλοί λαϊκοί μας ξεπερνούν στην αρετή.
Μου έλεγαν οι γονείς μου ότι οι Φαρασιώτες, όταν αρρώσταιναν, δεν έτρεχαν
αμέσως στον Χατζεφεντή να τους θεραπεύσει. Υπέμεναν πρώτα τους πόνους, όσο
μπορούσαν, ανάλογα με το φιλότιμο και την υπομονή τους, διότι θεωρούσαν
ευλογία να υποφέρουν. «Ας βασανίσω κι εγώ, έλεγαν, λίγο την ψυχή μου για τον
Χριστό, αφού ο Χριστός βασανίστηκε πολύ, για να με σώσει». Και, όταν πια
έβλεπαν ότι πήγαιναν πίσω οι δουλειές τους και ταλαιπωρούνταν η οικογένειά
τους, τότε πήγαιναν στον Χατζεφεντή να τους θεραπεύσει. Βλέπεις τι φιλότιμο
είχαν! Όταν εκείνοι, που ήταν λαϊκοί, σκέφτονταν έτσι και έκαναν υπομονή, εγώ
σαν καλόγερος πως πρέπει να σκέφτομαι; Ο Χριστός είπε: «Εν τη υπομονή υμών
κτήσασθε τας ψυχάς υμών». Βλέπετε, ο Θεός δεν ευχαριστήθηκε τόσο από τις
ελεημοσύνες του Ιώβ, όταν είχε όλα τα αγαθά, όσο από την υπομονή του τον καιρό
της δοκιμασίας.
– Γέροντα, όταν λέτε ότι ένας άνθρωπος κάνει υπομονή στους πόνους, εννοείτε
ότι δεν δείχνει καθόλου ότι πονάει;
– Στην εσχάτη ανάγκη μπορεί να αφήσει να γίνει στους άλλους λίγο αντιληπτό.
Μπορεί να πει ότι πονάει, αλλά όχι σε τι βαθμό. Γιατί, αν δεν το κάνη καθόλου
γνωστό στους άλλους, οι άλλοι μπορεί να σκανδαλίζονται από κάποια
συμπεριφορά του. Αν λ.χ. ένας μοναχός υποφέρει από κάτι και δεν μπορεί να πάει
στην Ακολουθία, ίσως να βλαφτεί κάποιος που δεν έχει καλούς λογισμούς.
Αντιμετώπιση του πόνου
– Γέροντα, ποιον πόνο λέτε ανυπόφορο;
– Τον πόνο που κάνει να τρέχουν δάκρυα από τα μάτια! Αυτά τα δάκρυα δεν είναι
ούτε μετανοίας ούτε αγαλλιάσεως· που υπάγονται; Τι λέτε;
– Μαρτύριο δεν είναι, Γέροντα;
– Εμ, μαρτύριο είναι!
– Γέροντα, όταν έχω δυνατό πόνο, δυσκολεύομαι να πω «δόξα Σοι ο Θεός».
– Γιατί δυσκολεύεσαι; Να σκέφτεσαι τι τράβηξε ο Χριστός. Ξύλο, ονειδισμούς,
φραγγέλωμα, σταύρωση! Και όλα τα υπέμεινε, «αναμάρτητος ων», για την
σωτηρία μας. Και εσύ, όταν πονάς, να λες: «Για την αγάπη Σου, Χριστέ μου, θα
υπομείνω».
– Γέροντα, τι χρειάζεται για να ξεπεράσεις τον πόνο;
– Παλικαριά, βία χρειάζεται.
– Και τον ανυπόφορο πόνο πως τον αντιμετωπίζει κανείς;
– Αν είναι κοσμικός, με το τραγούδι, αν είναι πνευματικός άνθρωπος, με την
ψαλμωδία… Ο πατέρας μου μια φορά είχε πυρετό και πολύ πονοκέφαλο. Τι κάνει
λοιπόν; Παίρνει και τρώει μια αλμυρή σαρδέλα, πίνει και ένα ποτήρι κρασί και
άρχισε να τραγουδάει το «Ξύπνα καημένε μου ραγιά» και άλλα τραγούδια της
74
κλεφτουριάς και έγινε καλά! Έτσι και εμείς να ψέλνουμε, για να διασκεδάζεται ο
πόνος! Κι εγώ μια μέρα κρύωσα και είχα έναν πονοκέφαλο, που πήγαινε να
σπάσει το κεφάλι μου. Άρχισα λοιπόν μια πολύ ωραία ψαλμωδία και μου έφυγε ο
πονοκέφαλος. Πράγματι η ψαλμωδία μαζί με την ευχή πολύ βοηθάει σ’ αυτές τις
περιπτώσεις· απαλαίνει την ψυχή, την γλυκαίνει, γιατί οι συνεχείς θλίψεις και οι
πόνοι την καταβάλλουν και της δημιουργούν ψύξη. Και χθες βράδυ δεν μπορούσα
να κοιμηθώ από τον πόνο. Είπα πως, αν δεν ξημερώσω και πεθάνω, τότε θα έχω
…μεγάλη μέρα. Στην άλλη ζωή δεν θα βραδιάζει ποτέ, ούτε θα ξημερώνει… Έπειτα
πήρα ένα …χάπι· έψαλα «Τας αλγηδόνας των Αγίων…». Αυτό το …χάπι διαρκεί όλη
την νύχτα! Έχουν τέτοιο χάπι εδώ οι γιατροί;
– Γέροντα, λένε ότι την νύχτα οι πόνοι δυναμώνουν.
– Ναι, βαραίνει την νύχτα ο άνθρωπος. Ύστερα την ημέρα οι άρρωστοι, επειδή
έχουν συντροφιά, συζητούν κ.λπ., ξεχνούν τον πόνο. Το βράδυ που είναι μόνοι
τους, πάει ο νους τους στον πόνο και νομίζουν ότι πονούν περισσότερο. Στην
αρρώστια πόνοι θα υπάρχουν, αλλά σκοπός είναι να γυρίζουμε το κουμπί σε άλλη
συχνότητα, για να ξεχνιούνται. Γιατί, αν δεν αντιμετωπίζεις σωστά τον πόνο, θα
πονάς δυο φορές. Αν σκέφτεσαι τον πόνο, θα διπλασιάζεται ο πόνος. Ενώ με έναν
καλό λογισμό, αν λ.χ. θυμάσαι αυτούς που πονούν πιο πολύ από σένα ή αν
ψάλλεις λίγο, ο πόνος ξεχνιέται.
– Γέροντα, ο πόνος συνήθως σε προειδοποιεί ότι κάτι συμβαίνει στον
οργανισμό. Στην συνέχεια πόση προσοχή πρέπει να του δίνης;
– Πρέπει να δοκιμάζει κανείς την αντοχή του και ανάλογα να προσέχει. Ιδίως, όταν
περάσει η ηλικία, χρειάζεται προσοχή, γιατί ένα παλιό αυτοκίνητο, αν συνεχίσει
να τρέχει με την ίδια ταχύτητα που έτρεχε, όταν ήταν καινούργιο, θα φύγουν οι
ρόδες από ‘δώ, το καρμπιρατέρ από ‘κεί… Το διάστημα που μου πονούσε η μέση,
δεν μπορούσα να κάνω κομποσχοίνι όρθιος. Όταν είδα ότι λιγάκι βελτιώθηκε,
σηκώθηκα και έκανα τα κομποσχοίνια όρθιος και μεγάλες μετάνοιες, οπότε με
ξαναπόνεσε. Κάθισα λίγο. Μετά είπα: «Άντε να ξαναδοκιμάσω». Πάλι τα ίδια·
πονούσα. Ύστερα δεν συνέχισα, αλλά είχα αναπαυμένο τον λογισμό μου.
– Ένας πόνος, Γέροντα, που ξέρω ότι δεν έχει άλλη επίπτωση στον οργανισμό,
δεν με ανησυχεί. Όταν όμως δείχνει ότι υπάρχει μια σοβαρή βλάβη, με
ανησυχεί.
– Κοίταξε, ο πόνος λ.χ. της μέσης μπορεί να μην έχει καμιά επίπτωση στον
οργανισμό, αλλά καθηλώνει το σώμα, ενώ τους άλλους πόνους τους υποφέρει το
σώμα.
– Γέροντα, όταν υποφέρει το σώμα, υποφέρει συγχρόνως και η ψυχή;
– Όταν ο οδηγός είναι άρρωστος, δεν μπορεί να τρέξει το αυτοκίνητο. Η ψυχή
υποφέρει, όταν πονάει το σώμα. Κατάλαβες; Της λείπει η διάθεση που έχει, όταν
το σώμα είναι καλά. Αδιαθετεί και η ψυχή κατά κάποιον τρόπο.
– Γέροντα, ο πόνος αγριεύει τον άνθρωπο;
75
– Όταν ο άνθρωπος δεν αντιμετωπίσει πνευματικά τον πόνο, μπορεί να αγριέψει.
Όταν όμως τον αντιμετωπίσει πνευματικά, ηρεμεί και παρηγοριέται θεϊκά. Είναι
πανηγύρι μετά η αρρώστια. Χαίρεται, γιατί θα πάει με τους Ομολογητές και τους
Μάρτυρες. Οι άγιοι Μάρτυρες ξεχνούσαν τον πόνο, γιατί η αγάπη τους προς τον
Χριστό ήταν μεγαλύτερη από τον πόνο και τον εξουδετέρωνε.
– Αυτός που πονάει και δεν αντιμετωπίζει πνευματικά τον πόνο, δεν
εξαγνίζεται;
– Ο κοσμικός εξαγνίζεται, όχι όμως και ο μοναχός.
Η συμμετοχή στον πόνο των άλλων
Όταν ο άνθρωπος πονάει για τον συνάνθρωπό του, ο Θεός κατά κάποιον τρόπο
συγκινείται, χαίρεται, γιατί ο άνθρωπος αυτός, με την αγάπη που έχει, συγγενεύει
μαζί Του, και του δίνει θεία παρηγοριά. Αλλιώς δεν θα μπορούσε να αντέξει τον
πόνο για τον συνάνθρωπό του.
– Γέροντα, πως μπορείς να νιώσεις τον πόνο των άλλων;
– Όταν έχεις κι εσύ κάποιον πόνο, σκέφτεσαι τον πόνο του άλλου, έρχεσαι στην
θέση του και πονάς πιο πολύ για ‘κείνον. Ο πόνος ο δικός σου δηλαδή σε βοηθάει
να καταλάβεις τον πόνο των άλλων. Και όταν δέχεσαι με χαρά τον δικό σου πόνο,
δίνεις στους πονεμένους παρηγοριά.
Πάντως άλλο είναι να μαθαίνεις ότι αρρώστησε κάποιος και άλλο είναι να
αρρωσταίνεις ο ίδιος. Τότε καταλαβαίνεις τον άρρωστο. Άκουγα
«χημειοθεραπείες» και νόμιζα ότι είναι «χυμοθεραπείες», δηλαδή ότι κάνουν στους
καρκινοπαθείς θεραπεία με χυμούς, με φυσικές τροφές! Που να ξέρω; Τώρα όμως
κατάλαβα τι ταλαιπωρία είναι.
– Οι χημειοθεραπείες, Γέροντα, είναι πιο δύσκολες από τις ακτινοβολίες;
– Πιο δύσκολες; Όλα, και οι ακτινοβολίες και οι χημειοθεραπείες είναι… Το
χειρότερο είναι που σου κόβουν την όρεξη· ενώ πρέπει να φας καλά, δεν μπορείς
να φας καθόλου. Και οι γιατροί σου λένε: «Πρέπει να τρως». Εμ, πως να φας, αφού
όλα αυτά σου κόβουν την όρεξη και σε κάνουν πτώμα! Όταν έκανα ακτινοβολίες,
ενώ καιγόμουν, δεν μπορούσα να πιω καθόλου νερό. Μου ερχόταν να κάνω εμετό,
αισθανόμουν απέχθεια ακόμη και για το νερό.
– Γέροντα, αν κάνατε λίγο νωρίτερα την εγχείρηση…
– Τι νωρίτερα; Εγώ δεν κάνω προσευχή να περάσει, γιατί έτσι συμπάσχω με τον
κόσμο που υποφέρει. Καταλαβαίνω πιο πολύ τους πονεμένους και συμμετέχω
στον πόνο τους. Άλλωστε και εμένα με ωφελεί πνευματικά. Ζητάω μόνο να μπορώ
λίγο να εξυπηρετούμαι και να εξυπηρετώ. Ό,τι θέλει όμως ο Θεός.
Όταν έχεις κάποιο πρόβλημα στην υγεία σου και δεν σε απασχολεί αυτό, τότε
έχεις κατά κάποιον τρόπο το δικαίωμα να παρακαλείς τον Θεό να βελτιώσει την
κατάσταση της υγείας των άλλων. Αλλά και όποιος δεν έχει δικό του πόνο, ας
πονάει τουλάχιστον γι’ αυτούς που πονούν. «Να πάρω τον γαταδόκκο σου»,
έλεγαν οι Φαρασιώτες, δηλαδή τον πόνο σου, το βάσανό σου, το φαρμάκι σου.
76
– Γέροντα, με τι τρόπο τον έπαιρναν;
– Με την αγάπη. Όταν με αγάπη λέει κανείς «να πάρω τον πόνο σου», τον παίρνει.
Αλλά, αν τον πάρει, μετά θέλει πολλή υπομονή, πολλή παλικαριά, πολλή δύναμη,
για να τον αντιμετωπίσει. Έρχονται μερικοί και μου λένε: «Γέροντα, θέλω να πάρω
τον πόνο σου». Μερικοί το λένε από παλικαριά, μερικοί όμως φοβητσιάρηδες δεν
ξέρουν τι λένε. Αυτοί με το παραμικρό τρέχουν στον γιατρό και εύκολα
απογοητεύονται. Τον λίγο πόνο τον δικό τους δεν μπορούν να σηκώσουν και λένε
να πάρουν τον δικό μου πόνο! Καλύτερα να κάνουν υπομονή στον δικό τους πόνο,
να δέχονται με χαρά ό,τι επιτρέπει γι’ αυτούς ο Θεός και να μη ζητούν δήθεν από
αγάπη να πάρουν την αρρώστια του άλλου. Γιατί, αν τυχόν ο Θεός εκπληρώσει το
αίτημά τους και ξεχάσουν ότι οι ίδιοι το ζήτησαν, θα γογγύσουν και μπορεί να τα
βάλουν και με τον Θεό.
Διακονία αρρώστων
Χθες βράδυ, την ώρα που πήγαινα στον ναό για την αγρυπνία, είδα σε μια άκρη
έναν πατέρα με ένα παιδάκι σε αναπηρικό καροτσάκι. Πλησίασα, αγκάλιασα τον
μικρό και τον φίλησα. «Είσαι ένας άγγελος, του είπα, το ξέρεις;». Και στον πατέρα
του είπα: «Μεγάλη τιμή για σένα να υπηρετείς έναν άγγελο. Να χαίρεστε, γιατί θα
πάτε και οι δύο στον Παράδεισο». Έλαμψαν από χαρά τα πρόσωπά τους, γιατί
ένιωσαν την θεϊκή παρηγοριά.
Αυτοί που διακονούν αρρώστους, αναπήρους κ.λπ. με αγάπη και υπομονή, αν
έχουν αμαρτίες, σβήνουν τις αμαρτίες τους με την θυσία που κάνουν· αν δεν έχουν
αμαρτίες, αγιάζονται. Κάποτε μια γυναίκα μου διηγήθηκε μερικά γεγονότα από
την ζωή της πολύ θαυμαστά. Απόρησα, γιατί ήταν καταστάσεις που συναντούμε
στους βίους των Αγίων και αυτή ήταν μια απλή γυναίκα. Όταν μου είπε πως είχε
περάσει τα περισσότερα χρόνια της ζωής της, είδα ότι όλη η ζωή της ήταν μια
θυσία. Από νέα ακόμη υπηρετούσε αρρώστους, γιατί στο πατρικό της σπίτι είχαν
και τον παππού και την γιαγιά, που ήταν άρρωστοι. Όταν παντρεύτηκε, έμενε με
τον πεθερό και την πεθερά της, που ήταν επίσης άρρωστοι. Μετά αρρώστησε ο
άνδρας της, έμεινε κατάκοιτος και τον υπηρετούσε. Όλη την ζωή της δηλαδή αυτή
η γυναίκα την πέρασε διακονώντας αρρώστους. Διψούσε όλα αυτά τα χρόνια να
μελετήσει, να πάει σε κάποια αγρυπνία, αλλά δεν είχε χρόνο. Επειδή όμως ήταν
δικαιολογημένη, ο Θεός στο τέλος της έδωσε μαζεμένη την Χάρη Του.
– Γέροντα, μερικοί άνθρωποι, όταν αρρωσταίνουν, αποκτούν πολλές
παραξενιές.
– Ναι, αυτό συμβαίνει, αλλά και οι υγιείς πρέπει να δικαιολογούν λίγο την
ανησυχία, την γκρίνια ή την ιδιοτροπία των αρρώστων, γιατί αυτά είναι φυσικά
στους αρρώστους. Ειδικά, όποιος δεν έχει αρρωστήσει, δεν μπορεί να καταλάβει
τον άρρωστο, γιατί δεν έχει πονέσει και η καρδιά του είναι λίγο σκληρή.
Όσοι υπηρετούν έναν άρρωστο, έναν κατάκοιτο, χρειάζεται πολύ να προσέξουν να
μην τον κάνουν να γογγύσει. Μπορεί να τον υπηρετούν για χρόνια, αν όμως μια
φορά στο τέλος τον κάνουν να γογγύσει, τα χάνουν όλα. Είναι βαρύ να φύγει η
77
ψυχή με γογγυσμό από αυτόν τον κόσμο. Αλλά και εκείνους μετά ο πονηρός θα
τους βασανίζει, λεπταίνοντας δήθεν την συνείδησή τους.
– Γέροντα, όταν υπηρετείς έναν άρρωστο, δεν σε καταβάλλει μόνον η κούραση,
αλλά και η στεναχώρια, γιατί βλέπεις έναν δικό σου άνθρωπο σιγά-σιγά να
σβήνει.
– Ναι, αλλά και ο Θεός όλους τους οικονομάει! Βλέπεις, όταν αρρωσταίνει ένα
μέλος από την οικογένεια, όλη η οικογένεια πονάει. Και αν τυχόν είναι ο πατέρας
και δεν μπορεί να εργαστεί, ολόκληρη η οικογένεια και πονάει και δυστυχεί. Έχει
την αγωνία, «θα ζήση ο πατέρας, δεν θα ζήση;». Βασανίζεται αυτός, βασανίζονται
και οι άλλοι. Σβήνει αυτός, σβήνουν και οι γύρω του. Και η μητέρα τότε πρέπει να
δουλέψει περισσότερο. Να φροντίσει τα παιδιά, να πάει και στο νοσοκομείο, για να
κοιτάξει τον άρρωστο. Θέλω να πω, όταν κάποιος αρρωστήσει από μια βαριά
αρρώστια, και ο ίδιος υποφέρει, κουράζεται και θέλει να πεθάνει, αλλά και οι δικοί
του που τον υπηρετούν, στεναχωριούνται, ταλαιπωρούνται και κουράζονται. Και
όσο περισσότερο δεμένοι και αγαπημένοι είναι, επιτρέπει στο τέλος ο Θεός, και ο
άρρωστος και αυτοί που τον υπηρετούν να ταλαιπωρούνται πιο πολύ, να πονούν
πιο πολύ, μέχρι να φθάσουν να πουν: «ας τον πάρει ο Θεός, για να ξεκουραστεί» –
αλλά για να ξεκουραστούν και αυτοί. Βλέπετε, όταν μια οικογένεια είναι πολύ
αγαπημένη, και οι γονείς πεθαίνουν στα καλά καθούμενα, χωρίς να
αρρωστήσουν, και δεν ταλαιπωρούνται ούτε αυτοί ούτε τα παιδιά τους, γιατί
χρειάσθηκε να τους υπηρετήσουν, ο πόνος του χωρισμού για τα παιδιά είναι πολύ
οδυνηρός.
– Γέροντα, ο ψυχικός παράγων πόσο μπορεί να επηρεάση την σωματική υγεία;
– Όταν κανείς είναι ψυχικά καλά, ο σωματικός πόνος ελαφρώνει. Όταν δεν είναι
καλά ψυχικά, η άσχημη ψυχική κατάσταση επιδεινώνει την υγεία του. Πάρε έναν
καρκινοπαθή που τον έχουν ξεγραμμένο οι γιατροί. Αν πιστεύει στον Θεό και
βρεθεί σε μια χαρούμενη πνευματική ατμόσφαιρα, μπορεί να ζήση περισσότερο,
ενώ διαφορετικά μπορεί να λειώσει από την στεναχώρια του και να σβήσει μέσα
σε λίγες εβδομάδες. Καμία φορά μπορεί κάποιος από ιατρικής πλευράς να είναι
υγιής, οι εξετάσεις να μη δείχνουν τίποτε, αλλά, αν έχει κάτι που τον σακατεύει
ψυχικά, τότε να μην είναι πραγματικά καλά. Γιατί οι περισσότερες αρρώστιες από
την στεναχώρια ξεκινούν. Όλοι οι άνθρωποι έχουν κάποιο ευαίσθητο σημείο. Μια
στεναχώρια άλλον θα τον χτυπήσει στο στομάχι, άλλον στο κεφάλι.
Το καλύτερο φάρμακο για μια αρρώστια είναι η πνευματική χαρά, γιατί σκορπάει
την θεία Χάρη στην ψυχή. Η πνευματική χαρά έχει την μεγαλύτερη ιαματική
δύναμη για όλες τις αρρώστιες. Είναι η θεϊκή αλοιφή που επουλώνει τις πληγές,
ενώ η στενοχώρια τις ερεθίζει.
Η ταλαιπωρία του αρρώστου και η εμπιστοσύνη στον Θεό
– Γέροντα, αν κάποιος έχει μια βαριά αρρώστια και αποφασίσει να αφεθεί
στον Θεό, θα κάνη καλά;
78
– Άμα δεν έχει υποχρεώσεις, ότι θέλει κάνει. Άμα όμως έχει υποχρεώσεις, αυτό θα
εξαρτηθεί και από τους άλλους. Και εγώ πήγα στον γιατρό «άκων και μη
βουλόμενος»… Αν δεν πήγαινα για εκείνη την «απλή εξέταση» που είπε ο γιατρός,
θα έκλεινε τελείως το έντερο. Οπότε θα έπινα μόνο λίγα υγρά και μετά πάει, θα
τελείωναν όλα. «Μια απλή εξέταση», μου είπε, και μπήκα σε έναν τέτοιο κύκλο…
Αξονικές από εδώ, καρδιολόγος από εκεί, τώρα τα λευκά αιμοσφαίρια κατέβηκαν,
τώρα ανέβηκαν, κοψίματα, μπαλώματα… Και τελικά τι βγήκε; Όπως πάω, θα
καθίσω εδώ…
Συνήθως λέμε: «Οι άρρωστοι πρώτα να φροντίσουν να βοηθηθούν ανθρωπίνως
και σε ό,τι δεν μπορούν να βοηθηθούν ανθρωπίνως θα βοηθήσει ο Θεός». Αλλά
δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι, για να βοηθηθούν ανθρωπίνως οι άνθρωποι που
πάσχουν από κάποια βαριά αρρώστια, περνούν μεγάλη ταλαιπωρία, ολόκληρο
μαρτύριο. Πρέπει να κάνουν ένα σωρό εξετάσεις, εγχειρήσεις, μεταγγίσεις,
χημειοθεραπείες, ακτινοβολίες. Τρυπήματα για τις μεταγγίσεις, τρυπήματα για
τους ορούς… Να σπάζουν οι φλέβες, να τους βάζουν την τροφή από την μύτη, να
μην μπορούν να κοιμηθούν… Και όλα αυτά, για να γίνει αυτό που γίνεται
ανθρωπίνως. Κατάλαβες; Δεν είναι κάτι απλό, πρόκειται λ.χ. για μια πληγή που
μάζεψε πύον και πρέπει να σπάσει, για να βγει το πύον, και μετά θα γίνουν καλά.
Εδώ τούτα είναι ολόκληρη διαδικασία. Γι’ αυτό δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε και
να λέμε «εντάξει, αυτός ο άρρωστος έπεσε σε καλούς γιατρούς», αλλά να έχουμε
υπ’ όψιν ότι, για να βοηθηθεί ο άρρωστος ιατρικά, πρέπει να περάσει μια
ολόκληρη ταλαιπωρία και να προσευχόμαστε με πόνο να του δίνη ο Χριστός
υπομονή. Να φωτίζει τους γιατρούς, γιατί οι γιατροί μπορεί να κάνουν λάθη, ιδίως
αν δεν έχουν ταπείνωση.
Βλέπεις, όταν χαλάσει το σπίτι, ο νοικοκύρης του σπιτιού δεν μπορεί να σταθεί.
Έτσι και ο νοικοκύρης του σώματος, η ψυχή, δεν μπορεί να σταθεί, αν χαλάσει το
σπίτι της, το σώμα. Και τώρα προσπαθούν να κρατήσουν τον νοικοκύρη μέσα στο
σπίτι με το σίδηρο, με το …ατσάλι, με βιταμίνες Α, Β, C…., να βοηθήσουν δηλαδή
τους αρρώστους με την επιστήμη, αλλά δεν βοηθιούνται όλοι και, με την βοήθεια
που τους προσφέρουν, απλώς παρατείνεται η ζωή τους με πόνο, παρατείνεται
μάλλον ο πόνος. Γιατί δεν φθάνει μόνον η επιστήμη. Χρειάζεται και πίστη και
προσευχή. Καμία φορά βλέπω και εδώ στο μοναστήρι τις αδελφές που είναι
γιατροί να θέλουν περισσότερο με την επιστήμη τους να βοηθήσουν τον άρρωστο
παρά με την εμπιστοσύνη στον Θεό και με την προσευχή. Η καρδιακή όμως
προσευχή θα τις δώσει ανώτερο ιατρικό πτυχίο, διότι θα σταματούν την
ανθρώπινη επιστήμη. Όταν καλλιεργηθεί η αγάπη με τον πόνο γενικά για όλους
τους ανθρώπους, τότε ενεργούν οι θείες δυνάμεις, αρκεί να υπάρχει βαθιά
ταπείνωση στην ψυχή, για να μην υπερηφανευθεί και αδικήσει τον Θεό
νομίζοντας ότι είναι δικές της αυτές οι δυνάμεις.
Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο Χριστός μπορεί ακόμη και αυτά που δεν
θεραπεύονται από γιατρούς να τα θεραπεύσει, αλλά πρέπει να υπάρχει σοβαρός
λόγος και ο πιστός να είναι πολύ πιστός και πολύ δοσμένος στον Χριστό.
– Δηλαδή, Γέροντα, όταν οι άνθρωποι υποφέρουν, να μη ζητούν ιατρική
βοήθεια;
79
– Δεν εννοώ αυτό, βρε παιδί! Δεν λέω «μην του βάζεις λ.χ. οξυγόνο», για να σκάση
ο άνθρωπος. Θέλω να πω, τι τραβάει ο άρρωστος, για να βοηθηθεί ανθρωπίνως,
και ότι πρέπει να κάνουμε προσευχή να βοηθάει ο Χριστός τους αρρώστους, για να
μην ταλαιπωρούνται. Αν κάτι είναι σοβαρό, να παρακαλούμε τον Χριστό να το
πάρει με ένα χάδι Του. Γιατί ο Χριστός, λίγο αν χαϊδέψει τους αρρώστους στο χέρι,
φεύγουν όλα και γίνονται καλά! Ούτε φάρμακα χρειάζονται μετά ούτε φαρμάκια.
Κι αν τους χαϊδέψει στο πρόσωπο, είναι ακόμη καλύτερα. Αν τους αγκαλιάσει
κιόλας, θα μαλακώσει και η καρδιά τους! Καταλάβατε; Χρειάζεται όμως μεγάλη
πίστη. Αν δεν έχει πίστη ο ίδιος ο άρρωστος, δεν γίνεται καλά.
Άρρωστα παιδάκια
– Γέροντα, αυτό το άρρωστο παιδάκι, που έφεραν σήμερα οι γονείς του, πολύ
ταλαιπωρείται.
– Ε, σιγά-σιγά θα ξεπεράσει την αρρώστια του, αλλά θα του μείνει μια ευαισθησία,
για να θυμάται την αρρώστια του, και αυτή η ευαισθησία θα το βοηθάει
πνευματικά.
– Και τα παιδάκια, Γέροντα, που έχουν λευχαιμία πολύ υποφέρουν.
-Αυτά πολύ τα βοηθάει η Θεία Κοινωνία. Πολλά παιδάκια ξεπέρασαν την
αρρώστια τους με την Θεία Κοινωνία. Όταν διαβάζουμε τον 145ο Ψαλμό, με τον
οποίο παρακαλούμε τον Θεό να σταματήσουν οι αιμορραγίες, να προσευχόμαστε
να βοηθήσει ο Θεός τα παιδάκια που έχουν λευχαιμία, αλλά και να υπάρχει αίμα
στα νοσοκομεία για τα παιδιά που έχουν μεσογειακή αναιμία. Τα παιδιά αυτά
περνούν μαρτύριο μεγαλύτερο και από το μαρτύριο των παιδιών που έσφαξε ο
Ηρώδης. Τα παιδάκια έχουν καθαρό μισθό από την ταλαιπωρία της αρρώστιας,
γιατί δεν έχουν αμαρτίες. Πόσα μικρούτσικα παιδιά θα δούμε στην άλλη ζωή να
είναι με το μαρτυρικό, το αγγελικό, τάγμα εκείνων των νηπίων! Μωρά δύο μηνών,
να τα εγχειρίζουν, να τους βάζουν ενέσεις, ορούς! Που να βρουν φλέβα στα
καημένα! Τα τρυπούν από ‘δώ – από ‘κεί… Να βλέπεις παιδάκι να έχη όγκο στο
κεφάλι και να του κάνουν ακτίνες, να βάζουν κάτι καλώδια σε ένα τόσο δα
κεφαλάκι. Εδώ ένας μεγάλος δεν μπορεί να αντέξει, που να αντέξουν τα παιδάκια!
– Αυτά τα παιδάκια, Γέροντα, τελικά θεραπεύονται ή πεθαίνουν;
– Ε, πολλά φυσικά πεθαίνουν, αλλά και οι γονείς πως να τα αφήσουν.
– Γέροντα, αξίζει τον κόπο οι παιδίατροι να προσπαθούν να διατηρήσουν στην
ζωή τα πρόωρα βρέφη;
– Οι γιατροί πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν και παράλληλα να προσεύχονται γι’
αυτά. «Θεέ μου, να λένε, αν είναι αυτό το παιδί να ζήση και να υποφέρει σε όλη
του την ζωή, τότε, Σε παρακαλώ, να το πάρεις». Να φροντίζουν όμως να
βαπτίζονται τα βρέφη, και τότε θα τους προϋπαντήσουν στον Παράδεισο με
αναμμένη λαμπάδα.
Και όταν είναι μεγαλύτερα τα παιδιά, πρέπει οι γιατροί πολύ να προσέξουν πως
θα πουν την διάγνωση. Οκτώ χρονών παιδάκι του είπε ο γιατρός: «Θα τυφλωθείς».
80
Έρχεται και μου λέει και ο πατέρας μπροστά στο παιδί: «Το πήγαμε στο εξωτερικό
για εξετάσεις και μας είπαν ότι θα τυφλωθεί». Και καλά να είναι το παιδί, η
στενοχώρια μπορεί να το χτυπήσει όπου έχει ευαισθησία, πόσο μάλλον αν είναι
άρρωστο!
Η θυσία για το καλό του αρρώστου
Αν ζητούμε κάτι από τον Θεό, χωρίς να θυσιάζουμε και κάτι, δεν έχει αξία. Αν
κάθομαι και λέω: «Θεέ μου, Σε παρακαλώ, κάνε καλά τον τάδε άρρωστο», χωρίς
να κάνω κάποια θυσία, είναι σαν να λέω απλώς καλά λόγια. Ο Χριστός να δη την
αγάπη μου, την θυσία μου, και τότε θα εκπληρώσει το αίτημά μου, αν βέβαια αυτό
είναι για το πνευματικό καλό του άλλου. Γι’ αυτό, όταν οι άνθρωποι σας ζητούν να
προσευχηθείτε για κάποιον άρρωστο, να τους λέτε να προσευχηθούν και αυτοί ή
τουλάχιστον να αγωνισθούν να κόψουν τα κουσούρια τους.
Μερικοί άνθρωποι έρχονται και μου λένε: «Κάνε με καλά· έμαθα ότι μπορείς να με
βοηθήσεις». Θέλουν όμως να βοηθηθούν, χωρίς οι ίδιοι να καταβάλλουν καθόλου
προσπάθεια. Λες λ.χ. στον άλλον: «μην τρως γλυκά, κάνε αυτήν την θυσία, για να
σε βοηθήσει ο Θεός», και σου λένε: «Γιατί; Δεν μπορεί να με κάνη καλά ο Θεός;».
Δεν κάνουν μια θυσία για τον εαυτό τους, πόσο μάλλον να θυσιαστούν για τον
άλλον. Άλλος δεν τρώει γλυκά, για να βοηθήσει ο Χριστός όσους πάσχουν από
ζάχαρο, ή δεν κοιμάται, για να δώσει λίγο ύπνο ο Χριστός σ’ αυτούς που πάσχουν
από αϋπνίες. Έτσι συγγενεύει ο άνθρωπος με τον Θεό. Τότε ο Θεός δίνει την Χάρη
Του.
Εγώ, όταν μου λέει κάποιος πως δεν μπορεί να προσευχηθεί για κάποιον δικό του
που είναι άρρωστος, του λέω να κάνη και αυτός μια θυσία για τον άρρωστο.
Συνήθως του λέω να κάνη κάτι που θα είναι καλό και για την δική του υγεία.
Ήρθε κάποτε από την Γερμανία στο Καλύβι ένας πατέρας, που το κοριτσάκι του
είχε αρχίσει να παραλύει. Οι γιατροί το είχαν ξεγράψει. Ήταν ο καημένος τελείως
απελπισμένος. «Κάνε κι εσύ μια θυσία, του είπα, για την υγεία του παιδιού σου.
Να κάνης μετάνοιες, δεν μπορείς· να προσευχηθείς, δεν μπορείς, εντάξει. Πόσα
τσιγάρα καπνίζεις την ημέρα;». «Τεσσεράμισι κουτιά», μου λέει. «Να καπνίζεις ένα
κουτί, του λέω, και τα χρήματα που θα έδινες για τα υπόλοιπα να τα δίνης σε
κανέναν φτωχό». «Να γίνει, Πάτερ, καλά το παιδί, μου λέει, και εγώ θα το κόψω το
τσιγάρο». «Ε, τότε δεν θα έχει αξία· τώρα πρέπει να το κόψης· πέταξε το τσιγάρο,
του λέω. Δεν αγαπάς το παιδί σου;». «Εγώ δε αγαπώ το παιδί μου; Από τον πέμπτο
όροφο πετιέμαι κάτω για την αγάπη του παιδιού μου», μου λέει. «Εγώ δεν σου λέω
να πεταχτής από τον πέμπτο όροφο κάτω, θα αφήσεις το παιδί σου στον δρόμο κι
εσύ θα χάσης την ψυχή σου. Εγώ σου λέω να κάνης κάτι εύκολο. Να, πέταξε τώρα
τα τσιγάρα!». Με κανέναν τρόπο δεν ήθελε να τα πετάξει. Και τελικά έφυγε έτσι
και έκλαιγε! Πως να βοηθηθεί αυτός ο άνθρωπος; Ενώ όσοι ακούν βοηθιούνται.
Μια άλλη μέρα ήρθε ένας που αγκομαχούσε από την πεζοπορία. Κατάλαβα ότι
κάπνιζε πολύ και του είπα: «Βρε ευλογημένε, γιατί καπνίζεις τόσο; Θα πάθεις
κακό». Μόλις ξελαχάνιασε και μπόρεσε να μιλήσει, μου είπε: «Η γυναίκα μου
είναι πολύ άρρωστη και κινδυνεύει να πεθάνει. Σε παρακαλώ, κάνε μια προσευχή
να γίνει κανένα θαύμα. Οι γιατροί σήκωσαν τα χέρια». «Την αγαπάς την γυναίκα
81
σου;», τον ρωτάω. «Την αγαπώ», μου λέει. «Τότε γιατί δεν κάνεις κι εσύ κάτι, για
να την βοηθήσεις; Αυτή έκανε ό,τι μπορούσε, οι γιατροί έκαναν ό,τι μπορούσαν,
και τώρα έρχεσαι εδώ, για να μου πεις να κάνω κάτι και εγώ, να προσευχηθώ, για
να βοηθήσει ο Θεός. Εσύ όμως τι έκανες, για να βοηθηθεί η γυναίκα σου;». «Τι
μπορώ να κάνω εγώ, Γέροντα;», με ρωτάει. «Αν σταματήσεις το κάπνισμα, του
λέω, η γυναίκα σου θα γίνει καλά». Σκέφθηκα ότι, αν ο Θεός δη ότι δεν συμφέρει
πνευματικά στην γυναίκα του να γίνει καλά, τουλάχιστον θα γλιτώσει αυτός από
το κακό που κάνει το τσιγάρο. Ύστερα από έναν μήνα ήρθε χαρούμενο να με
ευχαριστήσει. «Γέροντα, σταμάτησα το κάπνισμα, μου είπε, και η γυναίκα μου
έγινε καλά». Μετά από ένα διάστημα ξαναήρθε αναστατωμένος να μου πει ότι
ξανάρχισε κρυφά να καπνίζει και η γυναίκα του έπεσε πάλι βαριά άρρωστη. «Το
φάρμακο τώρα το ξέρεις, του είπα. Κόψε το τσιγάρο».
Η προσευχή για τους αρρώστους
– Γέροντα, παρακάλεσαν να σας πούμε να προσευχηθείτε για ένα άρρωστο
παιδάκι και ρωτούν αν θα γίνει καλά. Τι να τους πούμε;
– Πέστε τους: «Ο» Γέροντας θα προσευχηθεί. Ο Χριστός αγαπάει το παιδί και θα
κάνη ό,τι είναι για το καλό του. Αν δη ότι το παιδί, όταν μεγαλώσει, θα γίνει
καλύτερο, θα ακούσει την προσευχή του. Αν δη όμως ότι αργότερα δεν θα είναι σε
καλή πνευματική κατάσταση, τότε, επειδή το αγαπάει, θα το πάρει». «Ζήτησε,
λέει, και θα σου δώσω». Αλλά θα μου το δώσει ο Θεός, αν εγώ είμαι δοσμένος στον
Θεό· αλλιώς, τι να μου δώσει την ζωή, για να ξεφύγω; Εγώ χαίρομαι, είτε γίνει
καλά είτε πεθάνει ένας άρρωστος για τον οποίο προσεύχομαι.
– Γέροντα, είναι καλό να προσευχόμαστε για την υγεία μας;
– Καλύτερα είναι να ζητούμε από τον Θεό να ελευθερωθούμε από τα πάθη μας.
Να ζητούμε δηλαδή πρώτα την Βασιλεία του Θεού. Αν παρακαλούμε τον Θεό να
μας κάνη καλά, τρώμε την ουράνια περιουσία. Όταν όμως δεν αντέχουμε τους
πόνους της αρρώστιας, τότε να παρακαλούμε τον Θεό να μας θεραπεύσει, και
Εκείνος θα ενεργήσει ανάλογα.
– Γέροντα, το αν βοηθηθεί ένας άρρωστος από την προσευχή που κάνουμε,
εξαρτάται και από το τι ζητάει και ο ίδιος από τον Θεό;
– Ο άρρωστος, αν ζητάει από τον Θεό να γίνει καλά μόνον εκείνος και δεν
προσεύχεται να γίνουν καλά και οι άλλοι άρρωστοι, δεν κάνει καλά. Εσύ, αδελφή,
όταν ήσουν στον κόσμο και εργαζόσουν στο νοσοκομείο, τι έκανες, όταν ο
άρρωστος δεν μπορούσε να λέει την ευχή;
– Την έλεγα εγώ, Γέροντα.
– Καλά εσύ, αλλά και ο άρρωστος έπρεπε να λέει κάποια προσευχή.
– Έλεγε και εκείνος «Παναγία μου» ή «Παναγία μου, σώσε με». Αλλά, Γέροντα,
και η υπομονή στον πόνο δεν είναι προσευχή;
82
– Ναι, μπράβο! Είναι και αυτό! Εσείς, όταν σας ζητάει κάποιος να κάνετε
προσευχή, γιατί την τάδε ημέρα θα μπει στο χειρουργείο, να προσεύχεστε από την
στιγμή που σας το ζητάει. Να μην περιμένετε την ώρα που θα μπει στο
χειρουργείο να προσευχηθείτε. Και στις ακολουθίες, όταν λέει ο ιερέας «υπέρ των
εν ασθενείαις κατακειμένων», να λέτε με πόνο το «Κύριε, ελέησον». Αν κάνετε με
το διαπασών «βού…», για να πείτε «Κύριε, ελέησον» μουσικό, ο νους σας θα είναι
στο «βού…» και στον χαβά, και οι άρρωστοι οι καημένοι που υποφέρουν θα
περιμένουν από σας λίγη βοήθεια! Εκείνοι έχουν τον πόνο τους. Εσύ, που δεν έχεις
πόνο, προσευχήσου για εκείνους, να βοηθηθούν. Αφού δεν αναστενάζεις στο
κρεβάτι, αναστέναξε τουλάχιστον στην προσευχή για τους αρρώστους. Αν οι υγιείς
δεν κάνουν λίγη προσευχή για τους αρρώστους, θα τους πει μεθαύριο ο Χριστός:
«Είχατε την υγεία σας και δεν κάνατε προσευχή γι’ αυτούς που υπέφεραν; ‘’Ουκ
οίδα υμάς…’’».
Αν για έναν άρρωστο δεν κάνουμε προσευχή, η αρρώστια θα ακολουθήσει την
φυσική της πορεία. Ενώ, αν κάνουμε προσευχή, μπορεί να αλλάξει δρόμο. Γι’ αυτό
πάντα να κάνετε προσευχή για τους αρρώστους.
83
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η αναπηρία είναι ευλογία από τον Θεό
Σωστή αντιμετώπιση της αναπηρίας
– Μια αναπηρία, Γέροντα, μπορεί να δημιουργήσει σύμπλεγμα
κατωτερότητας;
– Αυτά είναι μπανταλά.
– Στους αναπήρους όμως, Γέροντα, μερικές φορές συμβαίνει αυτό.
– Συμβαίνει, γιατί δεν τοποθετούνται σωστά. Όταν καταλάβουν ότι η αναπηρία
είναι ευλογία από τον Θεό, τοποθετούνται σωστά και απαλλάσσονται από την
μειονεκτικότητα. Όταν ένα μικρό παιδί έχει κάποια αναπηρία και δεν έχει
βοηθηθεί, ώστε να χαίρεται για την αναπηρία του, τότε έχει ελαφρυντικά, αν
αισθάνεται μειονεκτικά. Αλλά, αν μεγαλώσει και παραμένει η μειονεκτικότητα,
σημαίνει ότι δεν έχει συλλάβει το βαθύτερο νόημα της ζωής. Σε ένα κοριτσάκι,
όταν ήταν εννέα χρονών, παρουσιάσθηκε όγκος στο μάτι του και οι γιατροί του
αφήρεσαν το ένα μάτι. Τα παιδιά στο σχολείο το κορόιδευαν και αυτό το καημένο
βασανιζόταν. Ο πατέρας του ήρθε στο Καλύβι και μου είπε το πρόβλημά του.
«Σκέφθηκα, Γέροντα, μου είπε, πως, αν του παίρνω ό,τι μου ζητάει, θα το
βοηθήσω, γιατί θα χαίρεται και θα ξεχνάει την στενοχώρια για την αναπηρία του.
Ναι, αλλά πως να το κάνω αυτό; Έχω άλλα πέντε μικρά παιδιά, που ζηλεύουν,
γιατί δεν καταλαβαίνουν». «Τι είναι αυτά; του λέω. Αυτά είναι μια ψεύτικη
παρηγοριά· δεν είναι λύση. Αν του παίρνεις τώρα όποιο φόρεμα σου ζητάει, μετά
από λίγα χρόνια θα σου ζητήσει να του πάρεις και μερσεντές. Πως θα τα βγάλεις
πέρα; Ύστερα θα μάθη ότι μερικοί έχουν αεροπλάνα στην ταράτσα τους και θα
σου ζητάει να του πάρεις αεροπλάνο! Τι θα κάνης τότε; Προσπάθησε να βοηθήσεις
το παιδί σου να χαρεί που έχει ένα μάτι. Να αισθάνεται ότι είναι μάρτυρας.
Πολλούς Μάρτυρες τους έβγαζαν τα μάτια, τους έκοβαν τα αυτιά, την μύτη, και ο
κόσμος γελούσε μαζί τους. Αυτοί όμως, ενώ υπέφεραν από τον πόνο και από την
κοροϊδία των ανθρώπων, δεν υποχωρούσαν και υπέμειναν ακλόνητοι το μαρτύριο.
Αν το παιδί καταλάβει και αντιμετωπίσει με δοξολογία την αναπηρία του, ο Θεός
θα το κατατάξει με τους Ομολογητές. Μικρό πράγμα είναι να οικονομήσει ο Θεός
να βγάλουν το μάτι του παιδιού με τέτοιο τρόπο, που να μην πονέσει, και να το
κατατάξει με τους Ομολογητές; Γιατί αυτό δεν έχει αμαρτίες να εξοφλήσει και θα
έχει καθαρό μισθό από αυτήν την αναπηρία». Με ευχαρίστησε ο καημένος και
έφυγε αναπαυμένος. Πράγματι βοήθησε το κοριτσάκι του να καταλάβει ότι η
αναπηρία του ήταν ευλογία από τον Θεό και να δοξολογεί τον Θεό. Έτσι
μεγάλωσε φυσιολογικά, σπούδασε φιλολογία και τώρα εργάζεται ως καθηγήτρια
και χαίρεται πιο πολύ από άλλες κοπέλες που τα έχουν όλα και βασανίζονται,
γιατί δεν έχουν συλλάβει το βαθύτερο νόημα της ζωής.
84
Όταν οι άνθρωποι δεν καταλάβουν το βαθύτερο νόημα της ζωής, βασανίζονται και
με τις ευλογίες και με τις ευκαιρίες που τους δίνει ο Θεός για την σωτηρία τους.
Ενώ, όποιος τοποθετείται σωστά, όλα τα χαίρεται. Και κουτσός να είναι, το
χαίρεται! Και να μην του κόβει πολύ, το χαίρεται. Και φτωχός να είναι, το χαίρεται.
Καταλαβαίνω βέβαια πόσο δυσκολεύονται οι ανάπηροι και προσεύχομαι πολύ γι’
αυτούς, και πιο πολύ για τις κοπέλες. Για ένα αγόρι μια αναπηρία δεν είναι και
τόσο βαρύ· για μια κοπέλα όμως, που θέλει να αποκατασταθεί, είναι δύσκολο.
Ιδίως οι τυφλοί πόσο δυσκολεύονται! Οι καημένοι δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν·
όταν περπατούν, σκοντάφτουν… Στην προσευχή μου ζητώ από τον Θεό να δώσει
στους τυφλούς τουλάχιστον λίγο φως, για να μπορούν κάπως να
αυτοεξυπηρετούνται.
– Γέροντα, κι εγώ στεναχωριέμαι που δεν μπορώ να διαβάσω έστω ένα
κεφάλαιο από το Ευαγγέλιο, γιατί δεν βλέπω καλά. Μας έχετε πει πως, αν
διαβάζει κανείς κάθε μέρα ένα κεφάλαιο, αγιάζεται.
– Γιατί να στενοχωριέσαι γι’ αυτό; Αν διαβάσεις λίγους στίχους ή μόνο μία λέξη ή
απλώς ασπασθείς το Ευαγγέλιο, δεν αγιάζεσαι; Άλλωστε εσύ δεν γνώρισες τώρα
τον Χριστό. Γιατί δεν μελετάς νοερά όσα διάβασες ή όσα άκουσες μέχρι τώρα; Όλη
η βάση είναι η σωστή τοποθέτηση. Να πεις: «Τώρα ο Θεός με θέλει έτσι, πριν από
λίγα χρόνια με ήθελε αλλιώς». Ένας ευλαβής δικηγόρος στα γεράματά του δεν
έβλεπε και μου είπε μια φορά: «Κάνε, άγιε Γέροντα, προσευχή να μπορώ λίγο να
διαβάζω και να γνωρίζω τα προσφιλή μου πρόσωπα». «Τα προσφιλή πρόσωπα τα
γνωρίζεις και από την φωνή, του είπα. Όσο για το διάβασμα, τόσα χρόνια
διάβαζες. Τώρα να λες την ευχή. Φαίνεται ότι τώρα ο Θεός αυτό θέλει από σένα».
Και από τότε ο καημένος ένιωθε μεγαλύτερη χαρά από ό,τι όταν έβλεπε.
Ο ουράνιος μισθός για την αναπηρία
Όταν έχουμε κάποια αναπηρία, αν κάνουμε υπομονή και δεν γκρινιάζουμε, τότε
έχουμε μεγαλύτερο μισθό. Γιατί όλοι οι ανάπηροι αποταμιεύουν. Ένας κουφό αυτί,
ένας τυφλός από το τυφλό μάτι, ένας κουτσός από το κουτσό πόδι. Είναι μεγάλη
υπόθεση! Αν κάνουν και λίγο αγώνα κατά των ψυχικών παθών, θα έχουν να
λάβουν και στεφάνια από τον Θεό. Βλέπεις, οι ανάπηροι πολέμου παίρνουν
σύνταξη, παίρνουν και παράσημα.
Όποιος έχει ομορφιά, λεβεντιά, υγεία, και δεν αγωνίζεται να κόψη τα ελαττώματά
του, θα του πει ο Θεός: «Απήλαυσες στην ζωή σου τα αγαθά σου, την λεβεντιά
σου! Τι σου χρωστώ τώρα; Τίποτε». Ενώ όποιος έχει μια αναπηρία – είτε έτσι
γεννήθηκε, είτε την κληρονόμησε από τους γονείς του, είτε την απέκτησε
αργότερα -, πρέπει να χαίρεται, γιατί έχει να λάβει στην άλλη ζωή. Όταν μάλιστα
δεν έχει φταίξει, θα έχει καθαρό ουράνιο μισθό, χωρίς κρατήσεις. Δεν είναι μικρό
πράγμα μια ολόκληρη ζωή να μην μπορεί κάποιος λ.χ. να απλώσει το πόδι του, να
μην μπορεί να καθίσει, να μην μπορεί να κάνη μετάνοιες κ.λπ. Στην άλλη ζωή ο
Θεός θα του πει: «Έλα, παιδί μου, κάθισε πια αιώνια άνετα σ’ αυτήν την
πολυθρόνα». Γι’ αυτό λέω, χίλιες φορές να είχα γεννηθεί καθυστερημένος
διανοητικά, τυφλός, κουφός, γιατί θα είχα να λάβω τότε από τον Θεό.
85
Οι ανάπηροι, εάν δεν γογγύζουν, αλλά δοξολογούν ταπεινά τον Θεό και ζουν
κοντά Του, θα έχουν την καλύτερη θέση στον Παράδεισο. Ο Θεός θα τους
κατατάξει με τους Ομολογητές και τους Μάρτυρες, που έδωσαν για την αγάπη του
Χριστού τα χέρια και τα πόδια τους, και τώρα στον Παράδεισο φιλούν με ευλάβεια
συνέχεια τα πόδια και τα χέρια του Χριστού.
– Και όταν, Γέροντα, κάποιος είναι λ.χ. κουφός και γκρινιάρης;
– Και τα μικρά παιδιά γκρινιάζουν. Ο Θεός σε πολλά δεν δίνει σημασία. Βλέπετε, οι
καλοί γονείς αγαπούν όλα τα παιδιά τους εξίσου, αλλά δείχνουν ιδιαίτερο
ενδιαφέρον για τα αδύνατα ή τα ανάπηρα. Το ίδιο κάνει και ο Θεός, ο Καλός μας
Πατέρας, για τα παιδιά Του που είναι αδύνατα σωματικά ή πνευματικά, αρκεί
αυτά να έχουν αγαθή διάθεση και να Του δίνουν το δικαίωμα να επεμβαίνει στην
ζωή τους.
Τα καθυστερημένα παιδιά
Οι μάνες που έχουν καθυστερημένα παιδιά, που κάνουν συνέχεια σκηνές, που
λερώνουν, τι τραβάνε οι καημένες! Μαρτύριο! Γνώρισα μια μάνα που έχει κοτζάμ
παιδί και δεν μπορεί να το κουμαντάρει, γιατί κάνει κάτι αταξίες!… Το καημένο
παίρνει τις ακαθαρσίες και πασαλείβει τα ντουβάρια, τα σεντόνια… Η μάνα να
συμμαζεύει, να καθαρίζει το σπίτι, να κάνη όλο το νοικοκυριό, και αυτό να τα
κάνη όλα άνω-κάτω, όλα να τα λερώνει. Να κρύβει η φουκαριάρα τα
απορρυπαντικά και αυτό να τα βρίσκει και να τα πίνει! Ολόκληρα ντουλάπια τα
πετάει κάτω από το μπαλκόνι. Φύλαξε ο Θεός και δεν σκότωσε κανέναν μέχρι
τώρα. Και δεν είναι μια μέρα και δυο. Χρόνια ολόκληρα είναι η κατάσταση!
– Μπορεί, Γέροντα, κάποιος που είναι λειψός στο μυαλό να έχη ταπείνωση και
καλοσύνη;
– Πως δεν μπορεί! Να, αυτό το παιδάκι που έρχεται συχνά εδώ στο μοναστήρι
μπορεί να είναι διανοητικά καθυστερημένο, αλλά την καλοσύνη που έχει αυτό,
ποιος λογικός άνθρωπος την έχει; Τι προσευχή, τι μετάνοιες κάνει! Όταν με την
κήλη δυσκολευόμουν να κάνω μετάνοιες, του είπαν οι γονείς του: «Ο Παππούλης
είναι άρρωστος· δεν μπορεί να κάνη μετάνοιες». Κάνω ‘γω», είπε εκείνο, και έκανε
μετά μετάνοιες για μένα και γινόταν μούσκεμα στον ιδρώτα. Πόσο φιλότιμο, πόση
αρχοντιά έχει! Μια φορά το έδειρε ένα παιδί στην γειτονιά, κι εκείνο, αφού έφαγε
το ξύλο, του έδωσε το χέρι και του είπε: «Γεια, χαρά!». Ακούς; Ποιος γνωστικός το
κάνει αυτό, κι ας έχει διαβάσει Ευαγγέλιο και ένα σωρό πνευματικά βιβλία. Να,
και πριν από λίγες μέρες που είχε έρθει εδώ όλη η οικογένεια του να με δη, αυτό
κάθισε δίπλα μου και η αδελφούλα του πιο πέρα. Μόλις είδε την αδελφούλα του
που κάθισε μακριά μου, «έλα, κοντά Παππούλη», της λέει και την έβαλε δίπλα
μου. Πολύ με συγκίνησε και του έδωσα ευλογία έναν μεγάλο φιλντισένιο σταυρό
που μου είχαν φέρει από τα Ιεροσόλυμα. Μόλις τον πήρε στα χέρια του, «γιαγιά»,
είπε και έδειξε πως θα τον βάλει στον τάφο της γιαγιάς του! Φοβερό! Τίποτε δεν
θέλει για τον εαυτό του· όλα για τους άλλους! Αυτό θα πάει με τα τσαρούχια στον
Παράδεισο, αλλά θα βάλει και τους γονείς του στον Παράδεισο.
86
Μακάρι να ήμουν και εγώ στην θέση του, και ας μην καταλάβαινα και ας μη
μιλούσα. Ενώ ο Θεός μου έδωσε όλα τα αγαθά, εγώ τα αχρήστευσα. Στην άλλη
ζωή θα κρύβονται μπροστά του ακόμη και θεολόγοι. Μου λέει ο λογισμός ότι οι
θεολόγοι Άγιοι στον Ουρανό δεν θα είναι σε καλύτερη θέση ως προς την γνώση
του Θεού από αυτά τα παιδάκια. Ίσως σ’ αυτά να δώσει ο δίκαιος Θεός και κάτι
παραπάνω, γιατί εδώ έζησαν στερημένα.
– Γέροντα, όταν μελαγχολεί κανείς, τι πρέπει να κάνη, για να το ξεπεράσει;
– Χρειάζεται θεία παρηγοριά.
– Και πως θα την πάρει;
– Να γαντζωθεί στον Χριστό και ο Χριστός θα του την δώσει. Πολλές φορές
μπλέκεται το φιλότιμο με τον εγωισμό. Οι περισσότεροι σχιζοφρενείς είναι
ευαίσθητες ψυχές. Τυχαίνει να συμβεί ένα τιποτένιο πράγμα ή κάτι που δεν
μπορούν να το αντιμετωπίσουν και υποφέρουν πολύ. Άλλος σκοτώνει άνθρωπο
και είναι σαν να μη συμβαίνει τίποτε, ενώ ένας ευαίσθητος, ένα γατάκι αν πατήσει
λίγο στο πόδι κατά λάθος, υποφέρει και δεν κοιμάται από την στενοχώρια του. Και
άμα δεν κοιμηθεί δυο-τρία βράδια, μετά φυσικά θα τρέξει στον γιατρό.
– Γέροντα, η ψυχολογία λέει ότι, για να βοηθηθεί ένας ψυχοπαθής, πρέπει να
λείψει το αίτιο.
– Ναι, αλλά αν υπάρχει αίτιο. Γιατί μερικές φορές, ενώ κάποια πράγματα είναι
φυσιολογικά, δικαιολογούνται κατά κάποιον τρόπο, οι άνθρωποι μπαίνουν σε
λογισμούς, που πάνε να παλαβώσουν. «Μήπως έχω κάτι κληρονομικό; μήπως δεν
είμαι καλά;», λένε. Γνώρισα ένα παλικάρι που σπούδαζε, διάβαζε έντεκα ώρες το
εικοσιτετράωρο και έπαιρνε υποτροφία. Βοηθούσε και την οικογένεια του, γιατί ο
πατέρας του ήταν άρρωστος. Στο τέλος κουράστηκε, γιατί ήταν ευαίσθητο· είχε
συνεχώς πονοκεφάλους και με πολύ κόπο πήρε το πτυχίο. Είχε μετά λογισμούς
μήπως ήταν κληρονομικό. Τι κληρονομικό; Μα και μόνον αν διαβάζει κανείς
έντεκα ώρες την ημέρα, θα πάθη υπερκόπωση, πόσο μάλλον να βοηθάει και τους
γονείς και να είναι και ευαίσθητος.
– Γέροντα, ένα παιδί παρουσίασε κάποια μελαγχολία μετά την αυτοκτονία
του πατέρα του. Μήπως είναι κληρονομικό;
– Μπορεί να τραυματίσθηκε ψυχικά το παιδί. Δεν είναι απόλυτο ότι αυτό είναι
κληρονομικό. Ύστερα δεν ξέρουμε και ο πατέρας σε τι κατάσταση βρέθηκε και
αυτοκτόνησε. Βέβαια, ένα παιδί που ο πατέρας του είναι κλειστός εκ φύσεως
χρειάζεται βοήθεια. Γιατί, αν συνεχίσει και αυτό να είναι κλειστό – έχει και τον
λογισμό μήπως είναι κάτι κληρονομικό -, μπορεί να αρρωστήσει.
Ο Θεός πάντοτε επιτρέπει να δοκιμασθεί ο άνθρωπος όσο αντέχει, αλλά
προστίθενται και οι κοροϊδίες των ανθρώπων, οπότε κάμπτεται η ψυχή από το
επιπλέον βάρος και γογγύζει. Τους τρελούς οι άνθρωποι τους αποτρελαίνουν.
Στην αρχή η τρελά οικονομιέται. Παλιά δεν υπήρχαν ψυχιατρεία και, αν ήταν
κανείς τρελός, τον έκλειναν σε κάποιο δωμάτιο με σιδεριές! Ήταν μια. Περιστέρω
την έλεγαν, που την είχαν κλεισμένη στο σπίτι! Τα παιδιά την πετροβολούσαν,
87
την κορόιδευαν. Αγρίευε η φουκαριάρα, έπιανε τις σιδεριές, φώναζε και ό,τι
έβρισκε μπροστά της το πετούσε έξω! Στην άλλη ζωή όμως θα δεις η Περιστέρω να
ξεπερνάει πολλές γνωστικές.
Θυμάμαι και μια άλλη περίπτωση. Ήταν μια οικογένεια που η μεγάλη κόρη τους
ήταν λίγο λειψή, αλλά είχε πολλή καλοσύνη. Ήταν σαράντα ετών, αλλά ήταν σαν
πέντε. Τι σκηνές της έκαναν μικροί-μεγάλοι! Μια φορά την άφησαν οι γονείς της
να μαγειρέψει κι εκείνοι πήγαν στο χωράφι. Θα ερχόταν ο αδελφός της από το
χωράφι, για να φέρει τα καλαμπόκια, και θα έπαιρνε το φαγητό να το πάει στο
χωράφι να φάνε οι γονείς τους και οι εργάτες. Μάζεψε η καημένη από τον κήπο
κολοκυθάκια, μελιτζάνες, φασολάκια και τα είχε έτοιμα να τα μαγειρέψει. Πάει η
μικρότερη αδελφή της, που ήταν σωστός πειρασμός, τραβάει τον γάιδαρο από το
αυτί και τον βάζει και τα τρώει όλα! Άντε μετά η καημένη να πάει να μαζέψει
άλλα. Και δεν είπε τίποτε. Μέχρι να τα ετοιμάσει ξανά, ήρθε ο αδελφός της, και
αυτή μόλις τότε έβαζε φαγητό στην φωτιά. Ξεφόρτωσε τα ζώα και, όταν είδε ότι
δεν ήταν έτοιμο το φαγητό, της έδωσε ένα ξύλο! Τι ταλαιπωρία περνούσε κάθε
μέρα! Η μάνα της η φουκαριάρα παρακαλούσε να πεθάνει πρώτα η κόρη της και
μετά αυτή, γιατί σκεφτόταν ποιος θα την φρόντιζε. Και πράγματι, πέθανε πρώτα η
κόρη και ύστερα η μάνα.
Πάντως, αυτοί που δεν είναι καλά στο μυαλό, είναι καλύτερα από πολλούς
άλλους. Έχουν το ακαταλόγιστο και χωρίς εξετάσεις περνούν στην άλλη ζωή.
Η σωστή τοποθέτηση των γονέων για την αναπηρία των παιδιών τους
Υπάρχουν μητέρες που, αν διαπιστωθεί κατά την εγκυμοσύνη ότι το παιδάκι που
θα γεννήσουν θα είναι ανάπηρο ή διανοητικά καθυστερημένο, κάνουν έκτρωση
και το σκοτώνουν. Δεν σκέφτονται ότι και αυτό έχει ψυχή. Πόσοι πατέρες έρχονται
και μου λένε: «Το δικό μου το παιδί να είναι σπαστικό; Γιατί να το κάνη έτσι ο
Θεός; Δεν μπορώ να το αντέξω». Πόση αναίδεια προς τον Θεό έχει αυτή η
αντιμετώπιση, πόσο πείσμα, πόσο εγωισμό. Αυτοί, να τους βοηθήσει ο Θεός, να
γίνουν χειρότεροι. Κάποτε ήρθε στο Καλύβι με τον πατέρα του ένας φοιτητής που
είχε πάθει το μυαλό του από λογισμούς και του είχαν κάνει ηλεκτροσόκ. Το
καημένο είχε στριμωχθεί πολύ από το σπίτι του. Είχε και μια ευλάβεια! Έκανε
μετάνοιες και χτυπούσε το κεφάλι του κάτω στο χώμα. «Μήπως λυπηθεί το χώμα
ο Θεός, έλεγε, και λυπηθεί και εμένα που το χτύπησα». Δηλαδή μήπως λυπηθεί ο
Θεός το χώμα που πόνεσε από το δικό του χτύπημα και λυπηθεί κι εκείνον. Μου
έκανε εντύπωση! Αισθανόταν τον εαυτό του ανάξιο. Όποτε ζοριζόταν, ερχόταν
στο Όρος. Του τακτοποιούσα τους λογισμούς, περνούσε έναν-δυο μήνες καλά και
ύστερα πάλι τα ίδια. Ο πατέρας του δεν ήθελε να βλέπουν οι γνωστοί τους το
παιδί, γιατί θιγόταν η υπόληψή του. Υπέφερε από τον εγωισμό του. «Εκτίθεμαι
στον κόσμο με τον γιο μου», μου είπε. Μόλις το ακούει το παιδί, του λέει: «Βρε, να
ταπεινωθείς. Εγώ είμαι τρελός και κινούμαι άνετα. Θα με βάλεις σε καλούπια; Να
ξέρης ότι έχεις ένα τρελό παιδί και να κινείσαι άνετα. Ο μόνος είσαι που έχεις
τρελό παιδί;». Σκέφθηκα: «Ποιος είναι τώρα από τους δυο τρελός;».
Βλέπετε που οδηγεί πολλές φορές ο εγωισμός; Να θέλει ο πατέρας ακόμη και την
καταστροφή του παιδιού του! Και στον κόσμο όταν ήμουν, γνώριζα έναν
88
καθυστερημένο διανοητικά, που οι συγγενείς του, όταν πήγαιναν κάπου με καμία
συντροφιά, δεν τον έπαιρναν μαζί τους, για να μη ντροπιαστούν! Και εμένα με
κορόιδευαν, επειδή καταδεχόμουν να συζητάω μαζί του. Εγώ όμως τον είχα σε
καλύτερη θέση στην καρδιά μου από ό,τι εκείνους.
89
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Οι πνευματικοί νόμοι
Πως λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι
– Γέροντα, ποιοι νόμοι λέγονται πνευματικοί;
– Θα σου εξηγήσω: Όπως στην φύση υπάρχουν οι φυσικοί νόμοι, έτσι και στην
πνευματική ζωή υπάρχουν οι πνευματικοί νόμοι. Ας πούμε, όταν πετάει κανείς
ένα βαρύ αντικείμενο ψηλά, με όσο περισσότερη ορμή και όσο πιο ψηλά το
πετάξει, με τόσο μεγαλύτερη δύναμη θα πέσει κάτω και θα συντριβή. Αυτός είναι
φυσικός νόμος. Στην πνευματική ζωή, όσο περισσότερο υψώνεται κανείς με την
υπερηφάνειά του, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η πνευματική του πτώση και
ανάλογα με το ύψος της υπερηφάνειας του θα συντριβή. Γιατί ο υπερήφανος
ανεβαίνει, φθάνει σε ένα σημείο και μετά πέφτει και σπάζει τα μούτρα του – «ο
υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται». Αυτός είναι πνευματικός νόμος.
Υπάρχει όμως μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στους φυσικούς και στους
πνευματικούς νόμους: Ενώ οι φυσικοί νόμοι δεν έχουν σπλάχνα και ο άνθρωπος
δεν μπορεί να τους αλλάξει, οι πνευματικοί νόμοι έχουν σπλάχνα και ο άνθρωπος
μπορεί να τους αλλάξει, γιατί έχει να κάνη με τον Δημιουργό και Πλάστη του, τον
Πολυεύσπλαχνο Θεό. Αν δηλαδή καταλάβει αμέσως το ανέβασμα της
υπερηφάνειας του και πει: «Θεέ μου, εγώ δεν έχω τίποτε δικό μου και
υπερηφανεύομαι· συγχώρεσέ με!», αμέσως τα σπλαχνικά χέρια του Θεού τον
αρπάζουν και τον κατεβάζουν απαλά κάτω, χωρίς να γίνει αντιληπτή η πτώση
του. Έτσι δεν συντρίβεται, αφού προηγήθηκε η καρδιακή συντριβή με την μετάνοια
που έδειξε.
Το ίδιο ισχύει και για το «μάχαιραν έδωκας, μάχαιραν θα λάβης», που λέει το
Ευαγγέλιο. Αν δηλαδή «έδωσα μάχαιρα», κανονικά πρέπει να ξοφλήσω με
μάχαιρα. Όταν όμως συναισθάνομαι το σφάλμα μου, με μαχαιρώνει η συνείδησή
μου και ζητάω συγχώρηση από τον Θεό, τότε πλέον παύουν να λειτουργούν οι
πνευματικοί νόμοι και δέχομαι από τον Θεό την αγάπη Του σαν βάλσαμο.
Μέσα δηλαδή στα κρίματα του Θεού, που είναι άβυσσος, βλέπουμε να αλλάζει ο
Θεός, όταν αλλάζουν οι άνθρωποι. Όταν το άτακτο παιδί συνέρχεται, μετανοεί και
δέρνεται από την συνείδησή του, τότε ο Πατέρας του το χαϊδεύει με αγάπη και το
παρηγορεί. Δεν είναι μικρό πράγμα να μπορεί ο άνθρωπος να αλλάξει την
απόφαση του Θεού! Κάνεις κακό; Ο Θεός σου δίνει σκαμπιλάκι. Λες «ήμαρτον»;
Σου δίνει ευλογίες.
Τα αρχοντόπουλα του Θεού
Μερικοί άνθρωποι, παρόλο που μετάνιωσαν για κάποιο σφάλμα τους και ο Θεός
τους συγχώρεσε, οπότε έπαψαν να λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι, αυτοί δεν
ξεχνούν το σφάλμα τους. Ζητούν επίμονα από τον Θεό να τιμωρηθούν σ’ αυτήν
90
την ζωή για το σφάλμα τους, για να εξοφλήσουν. Αφού λοιπόν επιμένουν, ο Καλός
Θεός εκπληρώνει αυτό το φιλότιμο αίτημά τους, τους κρατάει όμως τοκισμένη την
πληρωμή στο Ουράνιο Ταμιευτήριό Του, στον Παράδεισο. Αυτοί είναι τα
αρχοντόπουλα του Θεού, είναι τα πιο φιλότιμα παιδιά του Θεού.
Στο Λειμωνάριο λ.χ. αναφέρεται το εξής για τον αββά Ποιμένα τον βοσκό: Μια
φορά τον επισκέφθηκε κάποιος και ζήτησε να τον φιλοξενήσει στο κελί του.
Επειδή ο αββάς δεν είχε ιδιαίτερο χώρο για φιλοξενία, τακτοποίησε τον επισκέπτη
στο κελί του και αυτός πήγε να διανυκτερεύσει σε μια σπηλιά. Το πρωί που
επέστρεψε, τον ρώτησε ο επισκέπτης: «Πως τα πέρασες, αββά; Μήπως κρύωσες;».
«Όχι, πέρασα καλά. Μπήκα σε μια σπηλιά και βρήκα μέσα ένα λιοντάρι να
κοιμάται. Ξάπλωσα κι εγώ και ακούμπησα την πλάτη μου στην χαίτη του. Από τα
χνώτα του η σπηλιά ήταν σαν φούρνος και δεν κρύωσα». «Καλά, δεν φοβήθηκες
μήπως σε φάει το λιοντάρι;», τον ρώτησε ο επισκέπτης. «Όχι, του λέει ο αββάς,
αλλά, να ξέρης, εμένα θα με φάνε τα θηρία». «Πως το ξέρεις αυτό;». «Εγώ στον
κόσμο ήμουν βοσκός, του λέει ο αββάς, και κάποτε που βοσκούσα το κοπάδι μου οι
σκύλοι μου καταξέσχισαν κάποιον περαστικό και, ενώ μπορούσα να τον σώσω,
αδιαφόρησα. Από τότε ζητάω από τον Θεό συνέχεια να με φάνε τα θηρία. Πιστεύω
να μου κάνη ο Θεός αυτό το χατίρι». Και πράγματι αυτόν τον αββά τον έφαγαν τα
θηρία. Στην άλλη όμως ζωή αυτοί οι άνθρωποι θα είναι στον πιο εκλεκτό τόπο.
– Γέροντα, διάβασα σε σχόλια κάποιου πατερικού βιβλίου ότι ο άνθρωπος,
όταν κάνη κάποια αμαρτία, πρέπει να τιμωρηθεί, για να πληρώσει για το
κακό που έκανε.
– Όχι, δεν είναι έτσι. Ο άνθρωπος, αν μετανιώσει, δεν τιμωρείται· τον ελεεί ο
Χριστός. Χρειάζεται πολλή προσοχή στα σχόλια, γιατί μπορεί ένας σχολιαστής να
είναι αρκετά καλός, αλλά καμιά φορά να κάνη λανθασμένες ερμηνείες. Αν κανείς
δεν είναι σίγουρος ότι ο σχολιαστής είναι καλός, καλύτερα αν διαβάσει μόνον το
κείμενο. Και σ’ εμένα είπε κάποιος ότι τον Προφήτη Ησαΐα τον πριόνισαν, γιατί
έπρεπε να πριονισθεί για τις αμαρτίες του κόσμου. Ενώ ο ίδιος παρακάλεσε τον
Θεό να πριονισθεί για τις αμαρτίες του κόσμου και ο Θεός υπέκυψε στην πολλή
αγάπη που είχε για τον λαό. Αλλά για κάθε πριονιά ο Θεός θα του δώσει και ένα
στεφάνι. Είναι απαραίτητο να ξέρη κανείς μερικά πράγματα, για να καταλάβει
κάποια άλλα. Ο αββάς Ποιμήν, για τον οποίο ανέφερα προηγουμένως, μπορούσε
να καταλάβει τον Προφήτη Ησαΐα – αν και η περίπτωση του ενός διέφερε από του
άλλου, γιατί στην περίπτωση του Προφήτη Ησαΐα υπήρχε η θυσία για τον κόσμο.
– Έχουμε, Γέροντα, και στην εποχή μας τέτοια περιστατικά;
– Ναι, βέβαια. Θυμάμαι κάποιο γεγονός που συνέβη, όταν ήμουν στην Μονή
Φιλοθέου. Κάποιος μοναχός, όταν ήταν στον κόσμο, είχε κάψει έναν Τούρκο στον
φούρνο, επειδή είχε σφάξει τον πατέρα του. Μετά μετανόησε, ήρθε στο Άγιο Όρος,
έγινε μοναχός και είχε βάλει μια καλή σειρά. Μέρα-νύχτα όμως παρακαλούσε τον
Θεό να επιτρέψει να καεί και ο ίδιος. Μια φορά έπιασε πυρκαγιά στο Μοναστήρι.
Εγώ τότε ήμουν δοχειάρης. Ετοίμασα δοχεία με νερό και τρέξαμε όλοι και σβήσαμε
τη φωτιά. Τελικά αυτόν τον μοναχό τον βρήκαμε καμένο. Θα μου μείνει
αλησμόνητη η σκηνή… Τι είχε γίνει; Αυτός τότε ήταν ογδόντα πέντε χρονών και
91
τον διακονούσε ένας μοναχός που ήταν εβδομήντα πέντε. Εκείνη την ημέρα, για
να τον ανακουφίσει λίγο από τους πόνους των ρευματισμών, του έτριψε τα πόδια
του με πετρέλαιο και τον κουκούλωσε κοντά στο τζάκι. Πετάχτηκε όμως μια
σκανδαλήθρα από τα ξύλα της καστανιάς, πήρε φωτιά, κάηκε εκείνος και έπιασε
φωτιά και όλο το μοναστήρι. Εγώ στενοχωρήθηκα πολύ για το γεγονός· δεν
μπορούσα να ησυχάσω! Ύστερα μου είπε ο Πνευματικός: «Μην στενοχωριέσαι·
αυτός ζητούσε από τον Θεό να καεί, για να εξιλεωθεί· αυτό ήταν δώρο Θεού».
Οι πνευματικοί νόμοι και η αγάπη του Θεού
– Γέροντα, οι πνευματικοί νόμοι λειτουργούν πάντοτε αμέσως;
– Αναλόγως. Πολλές φορές απορεί κανείς! Ενώ λίγο υπερηφανεύθηκε, αμέσως
έσπασε τα μούτρα του· λειτούργησαν οι πνευματικοί νόμοι αστραπιαίως. Π.χ.
καθαρίζει μία αδελφή τα τζάμια και της έρχεται ένας υπερήφανος λογισμός ότι τα
καθαρίζει καλύτερα από την άλλη, οπότε κάτι συμβαίνει και, τσακ, σπάζει το
τζάμι. Άλλες φορές λειτουργούν αργότερα.
– Όταν, Γέροντα, οι πνευματικοί νόμοι λειτουργούν αμέσως, αυτό τι σημαίνει;
– Αυτό είναι καλό. Τότε πρέπει να καταλάβει ο άνθρωπος ότι η αγάπη του Θεού
τον προστατεύει, γιατί ξοφλάει και δεν θα τα πληρώσει όλα μαζεμένα. Όταν όμως
δεν λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι σε έναν άνθρωπο, είναι επικίνδυνο, γιατί
δείχνει ότι είναι απομακρυσμένο παιδί του Θεού· δεν είναι στο σπίτι Του.
Υπάρχουν μερικοί που ενεργούν συνέχεια με υπερηφάνεια και δεν παθαίνουν
τίποτε. Αυτό σημαίνει ότι η υπερηφάνειά τους ξεπέρασε την ανθρώπινη και
έφθασε στον ανώτατο βαθμό της, στην δαιμονική υπερηφάνεια, στην έπαρση. Η
πτώση τότε γίνεται από την άλλη μεριά της κορυφής, οπότε πέφτει κατ’ ευθείαν
στην κόλαση. Είναι εωσφορική πτώση και δεν την βλέπουν όσοι βρίσκονται από
την άλλη μεριά της κορυφής. Αυτούς δηλαδή δεν τους πιάνει ο πνευματικός νόμος
σε τούτη την ζωή, αλλά ισχύει γι’ αυτούς το Αποστολικό: «Πονηροί άνθρωποι και
γόητες προκόψουσιν επί το χείρον, πλανώντες και πλανώμενοι».
– Μπορεί, Γέροντα, να θαυμάσει κανείς ένα έργο που έκανε και να γίνει κάποια
ζημιά;
– Ναι, γιατί λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι. Παίρνει την Χάρη Του ο Θεός από
κάποιον και κάνει την ζημιά, για να συνετισθεί ο άλλος που υπερηφανεύτηκε για
το έργο του.
– Δηλαδή, Γέροντα, όταν γίνεται ζημιά, σημαίνει ότι έχουν λειτουργήσει οι
πνευματικοί νόμοι;
– Φυσικά.
– Αποκλείεται να είναι κανείς αδέξιος και να κάνη ζημιές;
– Σπάνιες είναι αυτές οι περιπτώσεις. Γι’ αυτό, όσο μπορείτε, να ζείτε ταπεινά. Να
σκέφτεστε ότι δεν έχουμε τίποτε δικό μας. Όλα ο Θεός μας τα έχει δώσει. Όλα όσα
έχουμε είναι του Θεού. Μόνον οι αμαρτίες είναι δικές μας. Αν δεν
92
ταπεινωνόμαστε, θα λειτουργούν σ’ εμάς συνεχώς οι πνευματικοί νόμοι, μέχρις
ότου καμφθεί ο εγωισμός μας. Ο Θεός να δώσει να γίνει αυτό, πριν μας βρει ο
θάνατος.
– Μπορεί, Γέροντα, ο άνθρωπος να μην καταλάβει ότι έχουν λειτουργήσει οι
πνευματικοί νόμοι;
– Αν δεν παρακολουθεί κανείς τον εαυτό του, τίποτε δεν καταλαβαίνει και από
τίποτε δεν βοηθιέται, ούτε ωφελείται.
– Δηλαδή, Γέροντα, οι πνευματικοί νόμοι παύουν να λειτουργούν, μόνον όταν
ταπεινωθεί ο άνθρωπος;
– Ναι, κυρίως με την ταπείνωση ή, όταν έχει κανείς το ακαταλόγιστο. Να σου πω
ένα παράδειγμα: Μια γυναίκα έδερνε συνέχεια τον άνδρα της και αυτός δεν
μιλούσε, για να μη χάση την αξιοπρέπειά του, γιατί ήταν και δάσκαλος.
Λειτουργούσαν όμως σ’ αυτόν οι πνευματικοί νόμοι. Είχε ορφανέψει μικρός από
πατέρα και η χήρα μάνα του με μια σύνταξη προσπαθούσε να τον σπουδάσει, να
τον κάνη δάσκαλο, και αυτός την έδερνε! Τι είχε τραβήξει η φουκαριάρα η μάνα
του! Οπότε επέτρεψε ο Θεός να τον δέρνει η γυναίκα του, για να εξοφλήσει.
Ύστερα τι γίνεται; Πεθαίνει αυτός, και ο γιος του έδερνε την μάνα του. Ξόφλησε
έτσι και αυτή. Παντρεύεται ο γιος και παίρνει μια ελαφρούτσικη, που τον έδερνε
και έψελνε το «Χριστός Ανέστη»! Πως οικονόμησε ο Θεός, για να εξοφλήσει και
αυτός! Εδώ όμως σταμάτησαν να λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι, γιατί αυτή
είχε το ακαταλόγιστο.
– Όταν, Γέροντα, κάποιος έχει μια πτώση και λυπάται, έτσι ξεπληρώνει;
– Αισθάνεται ότι χρωστάει ή λυπάται εγωιστικά; Αν αισθάνεται ότι χρωστάει, δεν
θα πληρώσει. Όταν όμως δεν αισθάνεται το χρέος του, επιτρέπει ο Θεός να
πληρώσει. Ο Χριστιανός λ.χ. πρέπει να κάνη ελεημοσύνες. Αν κάποιος είναι
σκληρός και δεν δίνη, αλλά μαζεύει τα χρήματα, θα πάνε οι κλέφτες, θα τον
δείρουν, θα του πάρουν και τα χρήματα, και έτσι θα εξοφλήσει. Όταν έχουμε χρέη
και δεν ξοφλούμε σ’ αυτήν την ζωή, αυτό είναι πολύ κακό σημάδι, είναι
εγκατάλειψη από τον Θεό. Όταν πάλι κάποιος δεν τρώει σκαμπίλια και δέχεται
ευλογίες, τότε φαίνεται ότι έκανε κάτι καλό και ανταμείβεται εδώ γι’ αυτό από τον
Χριστό διπλά και τριπλά. Δεν ξοφλάει όμως για τα σφάλματά του. Και αυτό πάλι
είναι κακό. Ας πούμε ότι έκανα δέκα τοις εκατό καλοσύνες και ο Χριστός με
ανταμείβει για είκοσι τοις εκατό και δεν έχω ούτε θλίψεις ούτε στενοχώρια· τότε
όμως δεν ξοφλώ αμαρτίες.
Η ταλαιπωρία σ’ αυτήν την ζωή τρώει την κόλαση, λέει ο Αββάς Ισαάκ. Δηλαδή,
όταν λειτουργούν σε κάποιον οι πνευματικοί νόμοι, αφαιρείται ένα μέρος από τα
βάσανα της κολάσεως.
93
ΜΕΡΟΣ 5
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΜΕΛΛΟΥΣΑ ΖΩΗ
«Είναι πολύ βαρύ, μετά από όσα έκανε ο Θεός
για μας τους ανθρώπους, να πάμε στην κόλαση
και να Τον λυπήσουμε. Ο Θεός να φυλάξει,
όχι μόνον άνθρωπος αλλά ούτε πουλί
να μην πάει στην κόλαση»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η αντιμετώπιση του θανάτου
Μνήμη θανάτου
– Γέροντα, τι πρέπει να σκέφτεται κανείς την ημέρα που γεννήθηκε;
– Να σκέφτεται την ημέρα που θα πεθάνει και να ετοιμάζεται για το μεγάλο
ταξίδι.
– Γέροντα, όταν κατά την εκταφή βρεθεί άλιωτο το σώμα του νεκρού, αυτό
οφείλεται σε κάποια αμαρτία για την οποία δεν μετάνιωσε ο άνθρωπος;
– Όχι, δεν είναι πάντα αιτία κάποια αμαρτία. Μπορεί να οφείλεται και σε φάρμακα
που έπαιρνε ή στο χώμα του νεκροταφείου. Όπως και να ‘ναι όμως, όταν κάποιος
βγει άλιωτος, εξιλεώνεται κάπως με το ρεζίλεμα που παθαίνει μετά τον θάνατό
του.
– Γέροντα, γιατί, ενώ ο θάνατος είναι το πιο σίγουρο γεγονός για τον άνθρωπο,
εμείς τον ξεχνούμε;
– Ξέρεις, παλιά στα Κοινόβια υπήρχε ένας μοναχός που είχε ως διακονία να
θυμίζει στους άλλους Πατέρες τον θάνατο. Περνούσε λοιπόν την ώρα της
διακονίας από όλους τους αδελφούς και έλεγε στον καθέναν: «Αδελφέ, θα
πεθάνουμε». Η ζωή είναι τυλιγμένη με την θνητή σάρκα. Το μεγάλο αυτό μυστικό
δεν είναι εύκολο να το καταλάβουν όσοι άνθρωποι είναι μόνο «σάρκες», γι’ αυτό
δεν θέλουν να πεθάνουν, δεν θέλουν ούτε να ακούσουν για θάνατο. Έτσι ο
θάνατος γι’ αυτούς είναι διπλός θάνατος και διπλή στενοχώρια.
Ευτυχώς όμως ο Καλός Θεός οικονόμησε, ώστε να βοηθιούνται από μερικά
πράγματα τουλάχιστον οι ηλικιωμένοι, που φυσιολογικά είναι πιο κοντά στον
θάνατο. Ασπρίζουν τα μαλλιά, κόβεται το κουράγιο, οι δυνάμεις τους σιγά-σιγά
τους εγκαταλείπουν, αρχίζουν να τρέχουν τα σάλια, οπότε ταπεινώνονται και
αναγκάζονται να φιλοσοφούν πάνω στην ματαιότητα αυτού του κόσμου. Και να
θέλουν να κάνουν καμιά αταξία, δεν μπορούν, γιατί όλα αυτά τους φρενάρουν. Ή
94
ακούν ότι κάποιος στην ηλικία τους ή και νεώτερος πέθανε, και θυμούνται τον
θάνατο. Βλέπουμε στα χωριά, όταν χτυπάει η καμπάνα για κηδεία, οι ηλικιωμένοι
που κάθονται στο καφενείο σηκώνονται, κάνουν τον σταυρό τους και ρωτούν να
μάθουν ποιος πέθανε και πότε γεννήθηκε. «Ω, τι γίνεται, λένε, φθάνει και η δική
μας σειρά· όλοι θα φύγουμε από αυτόν τον κόσμο!». Καταλαβαίνουν ότι τα χρόνια
πέρασαν, ότι το σχοινί της ζωής τους άρχισε να μαζεύεται και ο Πολυχρόνης
πλησιάζει. Έτσι διαρκώς σκέφτονται τον θάνατο. Πες σε ένα μικρό παιδί «κάνε
μνήμη θανάτου», αυτό θα πει «τραλαλά» και θα συνεχίσει να χτυπάει το τόπι του.
Γιατί το μικρό παιδί, αν το βοηθούσε ο Θεός να καταλάβει τον θάνατο, θα
απογοητευόταν το κακόμοιρο και θα αχρηστευόταν, γιατί δεν θα είχε όρεξη για
τίποτε. Γι’ αυτό οικονομάει ο Θεός σαν καλός Πατέρας να μην καταλαβαίνει τον
θάνατο και να παίζει ξένοιαστο και χαρούμενο το τόπι του. Όσο περνάει όμως η
ηλικία, σιγά-σιγά καταλαβαίνει και αυτό τον θάνατο.
Βλέπεις, και ένας αρχάριος μοναχός, ιδίως όταν είναι νέος, δεν μπορεί να έχει
μνήμη θανάτου. Σκέφτεται ότι έχει χρόνια μπροστά του και δεν τον απασχολεί το
ζήτημα αυτό. Θυμάστε και ο Απόστολος Παύλος που είπε: «Φωνάξτε τους
νεανίσκους να πάρουν τον νεκρό Ανανία και την Σαπφείρα»; Και στα μοναστήρια
συνήθως τα νέα καλογέρια θάβουν τους νεκρούς. Οι μεγάλοι συγκινημένοι
ρίχνουν λίγο χώμα επάνω στο σώμα του νεκρού με ευλάβεια και ποτέ στο κεφάλι.
Έχω μια δυσάρεστη εικόνα από ένα μοναστήρι όπου είχε πεθάνει ένας αδελφός.
Την ώρα του ενταφιασμού, όταν έλεγε ο ιερεύς «γη ει και εις γην απελεύσει», όλοι
οι Πατέρες με πολλή ευλάβεια και συστολή πήραν λίγο χώμα και το έριξαν επάνω
στην σορό του μοναχού, όπως συνηθίζεται να γίνεται. Ένας νεαρός μοναχός
μάζεψε το ζωστικό του, πήρε το φτυάρι και απρόσεκτα και με ορμή έριχνε πάνω
στον νεκρό οτιδήποτε εύρισκε μπροστά του, χώμα, πέτρες, ξύλα, παφ-παφ…, για
να δείξει παλικαριά! Βρήκε την ώρα να δείξει την δύναμή του, την εργατικότητά
του. Δεν είναι ότι φύτευαν δένδρα ή γέμιζαν κάποιον λάκκο, για να μπει η
καλοσύνη, η θυσία, και να πει: «Οι άλλοι είναι γεροντάκια. Τι να περιμένω από
αυτούς; Ας δουλέψω εγώ». Οπότε θα κουραζόταν λίγο παραπάνω, για να
ξεκουράσει τους άλλους. Εδώ και ένα ζώο να δη κανείς νεκρό, λυπάται, πόσο
μάλλον να βλέπει τον αδελφό του στον τάφο και με το φτυάρι να ρίχνει με μια
ορμή και απρόσεκτα πάνω στον νεκρό χώμα, πέτρες… Αυτό δείχνει ότι δεν είχε
καμιά συναίσθηση του θανάτου.
Η συμφιλίωση με τον θάνατο
– Γέροντα, έγινε η τελική διάγνωση. Ο όγκος που έχετε είναι καρκίνος, και
μάλιστα άγριος.
– Φέρε ένα μαντήλι να χορέψω το «Έχε γεια, καημένε κόσμε»! Εγώ ποτέ δεν
χόρεψα στην ζωή μου, αλλά τώρα από την χαρά μου που πλησιάζει ο θάνατος θα
χορέψω.
– Γέροντα, ο γιατρός είπε ότι πρέπει να γίνουν πρώτα ακτινοβολίες, για να
συρρικνωθεί ο όγκος, και μετά να γίνει επέμβαση.
95
– Κατάλαβα! Πρώτα θα βομβαρδίσει η αεροπορία και μετά θα γίνει η επίθεση!
Λοιπόν θα πάω επάνω και θα σας φέρω νέα!… Μερικοί, ακόμη και γέροι, αν τους
πει ο γιατρός «θα πεθάνεις» ή «πενήντα τοις εκατό υπάρχει ελπίδα να ζήσεις»,
στεναχωριούνται. Θέλουν να ζήσουν. Τι θα βγάλουν; Απορώ! Αν είναι κανείς νέος,
ε, κάπως δικαιολογείται, αλλά ένας γέρος να κάνη προσπάθεια να ζήση, αυτό δεν
το καταλαβαίνω. Άλλο είναι να κάνη μια θεραπεία, για να μπορεί να αντέξει
κάπως τον πόνο. Δεν θέλει δηλαδή να παρατείνει την ζωή του, αλλά θέλει μόνο να
είναι λίγο πιο υποφερτοί οι πόνοι και να αυτοεξυπηρετείται, μέχρι να πεθάνει·
αυτό έχει νόημα.
– Γέροντα, παρακαλούμε τον Θεό να σας δώσει παράταση ζωής.
– Γιατί, Ο Ψαλμός δεν λέει ότι εβδομήκοντα είναι τα χρόνια της ζωής μας;
– Προσθέτει όμως ο Ψαλμωδός και «εάν εν δυναστείαις, ογδοήκοντα»…
– Ναι, αλλά λέει και «το πλείον αυτών κόπος και πόνος», οπότε καλύτερη η
ανάπαυση στην άλλη ζωή!
– Μπορεί, Γέροντα, κάποιος από ταπείνωση να μην αισθάνεται έτοιμος
πνευματικά για την άλλη ζωή και να θέλει ακόμη να ζήση, για να ετοιμασθεί;
– Αυτό είναι καλό, αλλά που να ξέρει ότι, αν ζήση κι άλλο, δεν θα γίνει χειρότερος;
– Γέροντα, πότε συμφιλιώνεται κανείς με τον θάνατο;
– Ποτέ; Άμα ζει μέσα του ο Χριστός, τότε είναι χαρά ο θάνατος. Όχι όμως να
χαίρεται που θα πεθάνει, γιατί βαρέθηκε την ζωή του. Όταν χαίρεσαι τον θάνατο,
με την καλή έννοια, φεύγει ο θάνατος και πάει να βρει κανέναν φοβητσιάρη! Όταν
θέλεις να πεθάνεις, δεν πεθαίνεις. Όποιος καλοπερνάει, φοβάται τον θάνατο,
γιατί ευχαριστιέται με την κοσμική ζωή και δεν θέλει να πεθάνει, Αν του πουν για
θάνατο, λέει: «Κουνήσου από την θέση σου»! Ενώ, όποιος ταλαιπωρείται, πονάει
κ.λπ., θεωρεί τον θάνατο λύτρωση και λέει: «Κρίμα, δεν ήρθε ακόμη ο Χάρος να με
πάρει… Κάποιο εμπόδιο θα τον βρήκε»!
Λίγοι άνθρωποι θέλουν τον θάνατο. Οι πιο πολλοί κάτι θέλουν να τελειώσουν και
δεν θέλουν να πεθάνουν. Ο καλός Θεός όμως οικονομάει να πεθάνει ο καθένας,
όταν ωριμάσει. Πάντως ένας πνευματικός άνθρωπος, είτε νέος είναι είτε γέρος,
πρέπει να χαίρεται που ζει, να χαίρεται που θα πεθάνει, αλλά να μην επιδιώκει να
πεθάνει, γιατί αυτό είναι αυτοκτονία.
Για έναν πεθαμένο κοσμικά και αναστημένο πνευματικά δεν υπάρχει ποτέ
καθόλου αγωνία, φόβος και άγχος, γιατί περιμένει τον θάνατο με χαρά, επειδή θα
πάη κοντά στον Χριστό και θα αγάλλεται. Αλλά χαίρεται και γιατί ζη, επειδή ζη
πάλι κοντά στον Χριστό και νιώθει ένα μέρος της χαράς του Παραδείσου επί της
γης και διερωτάται αν υπάρχει ανώτερη χαρά στον Παράδεισο από αυτήν που
νιώθει στην γη. Τέτοιοι άνθρωποι αγωνίζονται με φιλότιμο και αυταπάρνηση και,
επειδή μπροστά τους τον θάνατο και τον σκέφτονται καθημερινά, ετοιμάζονται
πιο πνευματικά, αγωνίζονται τολμηρότερα και νικούν την ματαιότητα.
96
Οι ετοιμοθάνατοι
– Γέροντα, μας ζήτησαν να ευχηθούμε για κάποιον που μέρες ψυχορραγούσε
και δεν έβγαινε η ψυχή του.
– Γιατί δεν έβγαινε η ψυχή του; Εξομολογήθηκε;
– Όχι, δεν θέλησε να εξομολογηθεί. Δηλαδή, Γέροντα, η ταλαιπωρία του
ανθρώπου, όταν βγαίνει η ψυχή του, οφείλεται στην αμαρτωλότητά του;
– Δεν είναι απόλυτο αυτό. Ούτε όταν βγαίνει η ψυχή του ανθρώπου ήρεμα,
σημαίνει πως είναι σε καλή κατάσταση, αλλά ούτε και όσοι ταλαιπωρούνται στα
τελευταία τους σημαίνει πως έχουν πολλές αμαρτίες. Είναι μερικοί που από
μεγάλη ταπείνωση ζητούν επίμονα από τον Θεό να έχουν άσχημο τέλος, για να
μείνουν μετά τον θάνατό τους στην αφάνεια. Ή μπορεί κάποιος να έχη άσχημο
τέλος, για να ξεχρεώση λίγο χρέος. Επειδή λ.χ. τον εγκωμίαζαν οι άνθρωποι
περισσότερο από όσο άξιζε, επιτρέπει ο Θεός να παρουσιάση παραξενιές την ώρα
του θανάτου του, για να ξεπέση στα μάτια των ανθρώπων. Άλλες φορές πάλι
οικονομάει ο Θεός να έχουν μερικοί δυσκολία, όταν ψυχορραγούν, για να
καταλάβουν όσοι είναι κοντά του πόσο δύσκολα είναι εκεί στην κόλαση, όταν δεν
τακτοποιηθής εδώ. Ενώ, εάν είναι τα χαρτιά καλά, είσαι δηλαδή τακτοποιημένος,
περνάς από την μια ζωή στην άλλη, χωρίς να σε πλησιάζουν καθόλου τα
ταγκαλάκια.
– Γέροντα, σε έναν ετοιμοθάνατο ή σε κάποιον που έχει μια σοβαρή αρρώστια
είναι σωστό να μην πούμε την αλήθεια;
– Ανάλογα και με το τι άνθρωπος είναι. Καμμιά φορά, με ρωτάει κανένας
καρκινοπαθής: «Τι λες, Γέροντα, θα ζήσω ή θα πεθάνω;». Αν του πω «θα
πεθάνης», θα πεθάνη εκείνη την ώρα από την στενοχώρια του. Ενώ, αν δεν του το
πω, παίρνει κουράγιο και αντιμετωπίζει με θάρρος την αρρώστια του. Όταν
ωριμάση, σηκώνει μόνος του τον σταυρό του και προχωράει. Έτσι μπορεί να ζήση
μερικά χρόνια, να συμπαρασταθή στην οικογένειά του και να ετοιμασθή και αυτός
και οι δικοί του. Δεν του λέω φυσικά ότι θα ζήση χίλια χρόνια ή ότι αυτό που έχει
δεν είναι τίποτε, αλλά του λέω: «Ανθρωπίνως είναι δύσκολο να βοηθηθής. Φυσικά
για τον Θεό δεν είναι τίποτε δύσκολο, αλλά εσύ κοίταξε να τακτοποιηθής».
– Μερικές φορές, Γέροντα, οι δικοί του διστάζουν να τον κοινωνήσουν, για να
μην τον βάλουν σε λογισμούς.
– Δηλαδή να πάη ακοινώνητος, για να μην καταλάβη ότι θα πεθάνη και
στεναχωρεθή; Ας του πουν οι δικοί του: «Η Θεία Κοινωνία είναι φάρμακο. Θα σε
βοηθήση. Καλά είναι να κοινωνήσης». Οπότε κοινωνάει, βοηθιέται και συγχρόνως
ετοιμάζεται για την άλλη ζωή.
– Γέροντα, στους ψυχορραγούντας πρέπει να κάνουν Ευχέλαιο;
– Σε όσους δυσκολεύονται να ξεψυχήσουν, διαβάζουν την «Ακολουθία εις
ψυχορραγούντα». Το Ευχέλαιο γίνεται για όλους τους αρρώστους, δεν γίνεται μόνο
για όσους βρίσκονται στα τελευταία τους.
97
– Αυτά που λέει, Γέροντα, κανείς, όταν ψυχορραγή, έχουν κάποια σχέση με την
κατάστασή του;
– Να μη βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα. Μπορεί κάποιος την ώρα που ξεψυχάει
να πονάη, να ζορίζεται και το πρόσωπό του να έχη την έκφραση του πόνου, οπότε
οι άλλοι νομίζουν ότι δεν είναι καλά ψυχικά. Διαφέρει όμως η πονεμένη έκφραση
από την άλλη που είναι άγρια και τρομαγμένη. Εκείνος υποφέρει, έχει τον πόνο
του ο καημένος και οι άλλοι μπορεί να λένε ότι παλεύει με τα δαιμόνια που ήρθαν
να του πάρουν την ψυχή!
– Γέροντα, μια ψυχή που φεύγει από αυτήν την ζωή τακτοποιημένη θα περάση
από τα τελώνια;
– Όταν μια ψυχή είναι τακτοποιημένη και ανεβαίνη στον Ουρανό, δεν μπορούν τα
ταγκαλάκια να την πειράξουν. Ενώ, αν δεν είναι τακτοποιημένη, βασανίζεται από
τα ταγκαλάκια. Μερικές φορές μάλιστα ο Θεός επιτρέπει να βλέπη τα τελώνια η
ψυχή του ανθρώπου που έχει χρέη, την ώρα που ψυχορραγεί, για να βοηθήση εμάς
που θα ζήσουμε ακόμη, ώστε να αγωνισθούμε να εξοφλήσουμε εδώ τα χρέη μας.
Θυμάστε το γεγονός με την Θεοδώρα; Οικονομάει δηλαδή να βλέπουν μερικοί
ορισμένα πράγματα, για να βοηθηθούν οι άλλοι και να μετανοήσουν. Στον βίο του
Οσίου Ευφροσύνου λ.χ. διαβάζουμε ότι ο Ηγούμενος, μετά από το όραμα που είδε,
βρέθηκε με τα μήλα στο χέρι, για να τα δουν οι άλλοι και να βοηθηθούν.
Καμμιά φορά πάλι οικονομάει ο Θεός να έχη η ψυχή έναν διάλογο την ώρα που
ξεψυχάει, για να μετανοήση ο ίδιος ο άνθρωπος που βρίσκεται στα τελευταία του ή
αυτοί που τον ακούν. Βλέπεις, ο Θεός έχει πολλούς τρόπους που σώζει τον
άνθρωπο. Πότε βοηθάει με Αγγέλους, πότε με δοκιμασίες ή με διάφορα σημεία.
Είχα γνωρίσει μια γυναίκα που φερόταν βάρβαρα στον άνδρα της και στην πεθερά
της· τους έδερνε και τους δύο. Εκείνη γύριζε στις γειτονιές και κουβέντιαζε και την
πεθερά της, που ήταν γριούλα, την έστελνε κάθε μέρα στο χωράφι. Πήγαινε η
φουκαριάρα η γριά κάθε μέρα στο χωράφι, δυο ώρες δρόμο, σβαρνίζοντας τα πόδια
της και δούλευε από το πρωί ως το βράδυ, χωρίς να παραπονιέται. Ώσπου μια
μέρα, μόλις γύρισε στο σπίτι, πτώμα από την κούραση, έπεσε κάτω και έλεγε στην
νύφη της: «Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ μου παίρνει την ψυχή. Σκούπισε, παιδάκι μου,
τα αίματα». «Ποια αίματα, γιαγιά;», την ρωτούσε με αγωνία η νύφη, γιατί δεν
έβλεπε να έχη αίματα επάνω της. «Να, παιδάκι μου, τα αίματα που τρέχουν!
Σκούπισέ τα, σκούπισέ τα!». Γυρίζει η νύφη να κοιτάξη, και η γιαγιά είχε
ξεψυχήσει. Μετά από αυτό το περιστατικό συνετίσθηκε και άλλαξε ζωή· από θηρίο
έγινε αρνί. Ήταν οικονομία Θεού να δη την πεθερά της να ξεψυχάη με αυτά τα
λόγια, να πιστέψη ότι ο Αρχάγγελος Μιχαήλ παίρνει τις ψυχές δήθεν με το σπαθί,
για να φοβηθή και να μετανοήση. Της μίλησε δηλαδή ο Θεός με την γλώσσα που
καταλάβαινε, για να συνέλθη, γιατί, φαίνεται, θα είχε καλή διάθεση.
– Και όταν, Γέροντα, ο ετοιμοθάνατος φωνάζη κεκοιμημένους συγγενείς του,
τι σημαίνει;
– Πολλές φορές και αυτό γίνεται, για να παραδειγματίζωνται οι άλλοι που είναι
κοντά στον ετοιμοθάνατο. Γνώρισα μια πλούσια κυρία, που ήταν αγία γυναίκα.
98
Δεν είχε παντρευτή και έμενε με την αδελφή της, στην οποία είχε δώσει όλη την
περιουσία της. Ο γαμπρός της, που πέθανε μετά από αυτήν, όταν ξεψυχούσε, την
φώναζε: «Έλα, Δέσποινα, να συγχωρεθούμε. Να με συγχωρέσης…, πολύ σε
ταλαιπώρησα, να με συγχωρέσης!». «Που είναι η Δέσποινα;», τον ρώτησαν. «Να,
δεν την βλέπετε; να, εκεί είναι!» τους είπε και μετά ξεψύχησε.
– Συγχωρούνται, Γέροντα, έτσι οι άνθρωποι, ακόμη και την τελευταία στιγμή
της ζωής τους με κάποιον που έχει ήδη πεθάνει;
– Επιτρέπει ο Θεός, έστω και έτσι να συγχωρεθούν, επειδή ο άνθρωπος, την ώρα
που πεθαίνει, μετανοιώνει και αισθάνεται την ανάγκη να ζητήση συγγνώμη.
Η αυτοκτονία
– Γέροντα, μερικοί άνθρωποι, αν συναντήσουν κάποια μεγάλη δυσκολία στην
ζωή τους, αμέσως σκέφτονται να αυτοκτονήσουν;
– Μπαίνει ο εγωισμός στην μέση. Οι περισσότεροι που αυτοκτονούν, ακούν τον
διάβολο που τους λέει πως, αν τερματίσουν την ζωή τους, θα γλιτώσουν από το
εσωτερικό βάσανο που περνούν, και από εγωισμό αυτοκτονούν. Αν λ.χ. κάνη
κάποιος μια κλεψιά και αποδειχθή ότι έκλεψε, «πάει, λέει, τώρα έγινα ρεζίλι» και,
αντί να μετανοήση, να ταπεινωθή και να εξομολογηθή, για να λυτρωθή,
αυτοκτονεί. Άλλος αυτοκτονεί, γιατί το παιδί του είναι παράλυτο. «Πως να έχω
παράλυτο παιδί εγώ;» λέει και απελπίζεται. Αν είναι υπεύθυνος γι’ αυτό και το
αναγνωρίζη, ας μετανοήση. Πως βάζει τέρμα στην ζωή του και αφήνει το παιδί του
στον δρόμο; Δεν είναι πιο υπεύθυνος μετά;
– Γέροντα, συχνά ακούμε για κάποιον που αυτοκτόνησε ότι είχε ψυχολογικά
προβλήματα.
– Οι ψυχοπαθείς, όταν αυτοκτονούν, έχουν ελαφρυντικά, γιατί είναι σαλεμένο το
μυαλό τους. Και συννεφιά να δουν, νιώθουν ένα πλάκωμα. Αν έχουν και μια
στενοχώρια, έχουν διπλή συννεφιά. Γι’ αυτούς όμως που αυτοκτονούν χωρίς να
είναι ψυχοπαθείς – καθώς και για τους αιρετικούς -, δεν εύχεται η Εκκλησία, αλλά
τους αφήνει στην κρίση και στο έλεος του Θεού. Ο ιερέας δεν μνημονεύει τα
ονόματά τους στην Προσκομιδή ούτε τους βγάζει μερίδα, γιατί με την αυτοκτονία
αρνούνται, περιφρονούν την ζωή που είναι δώρο του Θεού. Είναι σαν να τα πετούν
όλα στο πρόσωπο του Θεού.
Αλλά εμείς πρέπει να κάνουμε πολλή προσευχή για όσους αυτοκτονούν, για να
κάνη κάτι ο Καλός Θεός και γι’ αυτούς, γιατί δεν ξέρουμε πως έγινε και
αυτοκτόνησαν, ούτε σε τι κατάσταση βρέθηκαν την τελευταία στιγμή. Μπορεί, την
ώρα που ξεψυχούσαν, να μετάνοιωσαν, να ζήτησαν συγχώρηση από τον Θεό και
να έγινε δεκτή η μετάνοιά τους, οπότε την ψυχή τους να την παρέλαβε Άγγελος
Κυρίου.
Είχα ακούσει ότι ένα κοριτσάκι σε ένα χωριό πήγε να βοσκήση την κατσίκα τους.
Την έδεσε στο λιβάδι και πήγε πιο πέρα να παίξη. Ξεχάστηκε όμως στο παιχνίδι
και η κατσίκα λύθηκε και έφυγε. Έψαξε, αλλά δεν την βρήκε και γύρισε στο σπίτι
χωρίς την κατσίκα. Ο πατέρας του θύμωσε πολύ, το έδειρε και το έδιωξε από το
99
σπίτι. «Να πας να βρης την κατσίκα, του είπε. Αν δεν την βρης, να πας να
κρεμασθής». Ξεκίνησε το ταλαίπωρο να πάη να ψάξη. Βράδιασε και αυτό ακόμη
δεν είχε γυρίσει στο σπίτι. Οι γονείς, βλέποντας ότι νύχτωσε, βγήκαν ανήσυχοι να
βρουν το παιδί. Έψαξαν και το βρήκαν κρεμασμένο σε ένα δένδρο. Είχε δέσει στον
λαιμό του το σχοινί της κατσίκας και κρεμάστηκε στο δένδρο. Το κακόμοιρο είχε
φιλότιμο και πήρε κατά γράμμα αυτό που του είπε ο πατέρας του. Το έθαψαν μετά
έξω από το κοιμητήρι.
Η Εκκλησία φυσικά καλά έκανε και το έθαψε απ’ έξω, για να φρενάρη όσους
αυτοκτονούν για το παραμικρό, αλλά και ο Χριστός καλά θα κάνη, αν το βάλη
μέσα στον Παράδεισο.
100
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
«Ίνα μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί
οι μη έχοντες ελπίδα»
Θάνατος παιδιών
– Μια μάνα, Γέροντα, που το παιδί της πέθανε πριν από εννέα χρόνια, σας
παρακαλεί να κάνετε προσευχή να το δη έστω στον ύπνο της, για να
παρηγορηθή.
– Πόσων χρόνων ήταν το παιδί; ήταν μικρό; Είναι σημαντικό αυτό. Άμα το παιδί
ήταν μικρό και η μητέρα είναι σε κατάσταση που, αν της παρουσιασθή, δεν θα
αναστατωθή, θα παρουσιασθή. Αιτία είναι η μητέρα που δεν παρουσιάζεται το
παιδί.
– Μπορεί, Γέροντα, αντί να παρουσιασθή το παιδί στην μητέρα που το ζητάει,
να παρουσιασθή σε κάποιον άλλον;
– Πως δεν μπορεί! Κανονίζει ανάλογα ο Θεός. Όταν ακούω για τον θάνατο
κάποιου νέου, λυπάμαι, αλλά λυπάμαι ανθρωπίνως. Γιατί, αν εξετάσουμε τα
πράγματα πιο βαθιά, θα δούμε ότι, όσο μεγαλώνει κανείς, και περισσότερο αγώνα
πρέπει να κάνη, αλλά και περισσότερες αμαρτίες προσθέτει. Ιδίως όταν είναι
κοσμικός, όσο περνούν τα χρόνια, αντί να βελτιώση την πνευματική του
κατάσταση, την χειροτερεύει με τις μέριμνες, με τις αδικίες κ.λπ. Γι’ αυτό είναι πιο
κερδισμένος, όταν τον παίρνη ο Θεός νέο.
-Γέροντα, γιατί ο Θεός επιτρέπει να πεθαίνουν τόσοι νέοι άνθρωποι;
– Κανείς δεν έχει κάνει συμφωνία με τον Θεό πότε θα πεθάνη. Ο Θεός τον κάθε
άνθρωπο τον παίρνει στην καλύτερη στιγμή της ζωής του, με έναν ειδικό τρόπο,
για να δώση την ψυχή του. Εάν δη ότι κάποιος θα γίνη καλύτερος, τον αφήνει να
ζήση. Εάν δη όμως ότι θα γίνη χειρότερος, τον παίρνει, για να τον σώση. Μερικούς
πάλι που έχουν αμαρτωλή ζωή, αλλά έχουν την διάθεση να κάνουν καλό, τους
παίρνει κοντά Του, πριν προλάβουν να το κάνουν, επειδή ξέρει ότι θα έκαναν το
καλό, μόλις τους δινόταν η ευκαιρία. Είναι δηλαδή σαν να τους λέη: «Μην
κουράζεσθε· αρκεί η καλή διάθεση που έχετε». Άλλον, επειδή είναι πολύ καλός,
τον διαλέγει και τον παίρνει κοντά Του, γιατί ο Παράδεισος χρειάζεται
μπουμπούκια.
Φυσικά οι γονείς και οι συγγενείς είναι λίγο δύσκολο να το καταλάβουν αυτό.
Βλέπεις, πεθαίνει ένα παιδάκι, το παίρνει αγγελούδι ο Χριστός, και κλαίνε και
οδύρονται οι γονείς, ενώ έπρεπε να χαίρωνται, γιατί που ξέρουν τι θα γινόταν, αν
μεγάλωνε; Θα μπορούσε άραγε να σωθή; Όταν του 1924 φεύγαμε από την Μικρά
Ασία με το καράβι, για να έρθουμε στην Ελλάδα, εγώ ήμουν βρέφος. Το καράβι
ήταν γεμάτο πρόσφυγες και, όπως με είχε η μητέρα μου μέσα στις φασκιές, ένας
101
ναύτης πάτησε επάνω μου. Η μάνα μου νόμισε ότι πέθανα και άρχισε να κλαίη.
Μια συγχωριανή μας άνοιξε τις φασκιές και διαπίστωσε ότι δεν είχα πάθει τίποτε.
Αν πέθαινα τότε, σίγουρα θα πήγαινα στον Παράδεισο. Τώρα που είμαι τόσων
χρονών και έχω κάνει τόση άσκηση, δεν είμαι σίγουρος αν πάω στον Παράδεισο.
Αλλά και τους γονείς βοηθάει ο θάνατος των παιδιών. Πρέπει να ξέρουν ότι από
εκείνη την στιγμή έχουν έναν πρεσβευτή στον Παράδεισο. Όταν πεθάνουν, θα
‘ρθούν τα παιδιά τους με εξαπτέρυγα στην πόρτα του Παραδείσου να υποδεχθούν
την ψυχή τους. Δεν είναι μικρό πράγμα αυτό! Στα παιδάκια πάλι που
ταλαιπωρήθηκαν εδώ από αρρώστιες ή από κάποια αναπηρία ο Χριστός θα πη:
«Ελάτε στον Παράδεισο και διαλέξτε το καλύτερο μέρος». Και τότε εκείνα θα Του
πουν: «Ωραία είναι εδώ, Χριστέ μας, αλλά θέλουμε και την μανούλα μας κοντά
μας». Και ο Χριστός θα τα ακούση και θα σώση με κάποιον τρόπο και την μητέρα.
Βέβαια δεν πρέπει να φθάνουν οι μητέρες και στο άλλο άκρο. Μερικές μανάδες
πιστεύουν ότι το παιδί τους που πέθανε αγίασε και πέφτουν σε πλάνη. Μια μητέρα
ήθελε να μου δώση κάτι από τον γιο της που είχε πεθάνει, για ευλογία, γιατί
πίστευε ότι αγίασε. «Έχει ευλογία, με ρώτησε, να δίνω τα πράγματά του;» «Όχι,
της είπα, καλύτερα να μη δίνης». Μια άλλη είχε κολλήσει την Μεγάλη Πέμπτη το
βράδυ στον Εσταυρωμένο την φωτογραφία του παιδιού της που το είχαν σκοτώσει
οι Γερμανοί και έλεγε: «Και το παιδί μου σαν τον Χριστό έπαθε». Οι γυναίκες που
κάθονταν και ξενυχτούσαν στον Εσταυρωμένο την άφησαν, για να μην την
πληγώσουν. Τι να έλεγαν; Πληγωμένη ήταν.
Παρηγοριά στους πενθούντες
– Πόση δύναμη χρειάζονται, Γέροντα, οι άνθρωποι, για να αντιμετωπίσουν τον
αιφνίδιο θάνατο!
– Άμα έχουν συλλάβει το βαθύτερο νόημα της ζωής, βρίσκουν την δύναμη να
αντιμετωπίσουν τον θάνατο, γιατί τον αντιμετωπίζουν πνευματικά. Με τα
μηχανάκια πόσα παιδιά καταστρέφονται! Πόσα παλληκάρια σκοτώνονται με τις
μοτοσυκλέτες! Σηκώνουν την μοτοσυκλέτα πίσω στην μία ρόδα, οπότε εύκολα
τουμπάρουν και σπάζουν το κεφάλι τους. Το θεωρούν κατόρθωμα ποιος θα
σηκώση την μοτοσυκλέτα περισσότερο! «Κρατούσα, λέει, σούζα την μοτοσυκλέτα
στην πίσω ρόδα και τουμπάρισα». Ο διάβολος, βλέπεις, τι τους βάζει να κάνουν,
για να χτυπήσουν στο κεφάλι; Γιατί αλλιώς, ακόμη κι αν είχαν κάποιο ατύχημα,
μπορεί να χτυπούσαν αλλού και να μην σακατεύονταν. Για να επιτρέψη όμως ο
Θεός την κακία του διαβόλου ή την απροσεξία του άλλου, σημαίνει ότι θα βγη κάτι
καλό.
-Τότε, Γέροντα, γιατί η Εκκλησία μας εύχεται «υπέρ του διαφυλαχθήναι» από
αιφνίδιο θάνατο;
– Εκείνο είναι άλλο. Ζητά από τον Θεό να μη μας βρη ο θάνατος ανέτοιμους.
– Γέροντα, μια μητέρα είναι απαρηγόρητη, γιατί το παιδί της πηγαίνοντας
στην δουλειά σκοτώθηκε σε τροχαίο.
102
– Πες της: «Από κακότητα χτύπησε ο οδηγός το παιδί σου; Όχι. Εσύ, για να
σκοτωθή το έστειλες στην δουλειά; Όχι. Να πης λοιπόν ‘’δόξα Σοι ο Θεός’’, γιατί
μπορεί να γινόταν ένα αλητάκι και ο Θεός το πήρε στην κατάλληλη ώρα. Τώρα
είναι ασφαλισμένο στον Ουρανό. Τι κλαις; Ξέρεις ότι βασανίζεις το παιδί με το
κλάμα; Θέλεις να βασανίζεται το παιδί σου ή να χαίρεται; Φρόντισε να βοηθήσης
τα άλλα παιδιά που έχεις και είναι μακριά από τον Θεό. Γι’ αυτά να κλαις». Να,
και χθες ήρθε μια μητέρα με κλάματα και μου είπε: «Μου πήρε ο Θεός το
μονάκριβο παιδί μου», και τα έβαζε με τον Θεό. «Αν το καλοσκεφθής, της είπα, σε
τίμησε ο Θεός. Το πήρε κοντά Του αγγελούδι, βαπτισμένο όπως ήταν. Αυτό είναι
αγγελούδι και εσύ τα βάζεις με τον Θεό; Αυτό θα βρης μεθαύριο να πρεσβεύη στον
Θεό». Μετά που μου μίλησε για την ζωή της, είπε πως μπορούσε να έχη πολλά
παιδιά, αλλά, όταν ήταν νέα, δεν ήθελε να έχη παιδιά.
Πόσες μητέρες προσεύχονται και ζητούν να είναι τα παιδιά τους κοντά στον Θεό!
«Δεν ξέρω, λένε, τι θα κάνης, Θεέ μου, θέλω να σωθή το παιδί μου· να είναι κοντά
Σου». Αν τυχόν όμως ο Θεός δη ότι το παιδί θα παραστρατήση, ότι πηγαίνει στην
καταστροφή και δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σωθή, το παίρνει με αυτόν τον
τρόπο. Επιτρέπει λ.χ. έναν μεθυσμένο να το χτυπήση με το αυτοκίνητο και να το
σκοτώση, και έτσι το παίρνει κοντά Του. Αν υπήρχε περίπτωση να γίνη καλύτερο,
θα έφερνε ένα εμπόδιο να αποφύγη το ατύχημα. Μετά ξεμεθάει και αυτός που
χτύπησε το παιδί, έρχεται σε συναίσθηση και σε όλη του την ζωή τον πειράζει η
συνείδησή του. «Εγκλημάτησα», λέει. Και παρακαλεί συνέχεια τον Θεό να τον
συγχωρήση. Σώζεται και αυτός. Η μάνα πάλι με τον πόνο της συμμαζεύεται,
σκέφτεται τον θάνατο και ετοιμάζεται για την άλλη ζωή, οπότε σώζεται και αυτή.
Βλέπετε πως οικονομάει ο Θεός από την προσευχή της μάνας να σώζωνται ψυχές;
Αν όμως οι μητέρες δεν το καταλαβαίνουν αυτό, τα βάζουν με τον Θεό! Τι τραβάει
και ο Θεός με εμάς!
Όταν κανείς παύη να αντιμετωπίζη τα πράγματα κοσμικά, βρίσκει ανάπαυση.
Γιατί, πως είναι δυνατόν ο άνθρωπος να παρηγορηθή αληθινά, αν δεν πιστέψη
στον Θεό και στην αληθινή ζωή, την μετά θάνατον, την αιώνια; Τον καιρό που
ήμουν στο Μοναστήρι του Στομίου, ζούσε στην Κόνιτσα μια χήρα γυναίκα, που
πήγαινε συνέχεια στο Κοιμητήρι και έσκουζε ώρες ολόκληρες. Τους αναστάτωνε
όλους με τις φωνές της. Χτυπιόταν, χτυπούσε το κεφάλι της στην πλάκα του
τάφου! Όλο τον πόνο της τον έβγαζε εκεί. Πήγαιναν, την έπαιρναν από εκεί και
αυτή ξαναγύριζε. Αυτό γινόταν για χρόνια. Ο άνδρας της είχε σκοτωθή από τους
Γερμανούς και η κόρη της, λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του πατέρα, μόλις έγινε
δεκαεννιά χρονών, πέθανε από καρδιά και είχε μείνει μόνη της η φουκαριάρα. Αν
το δη κανείς αυτό εξωτερικά, θα πη: «Γιατί να το επιτρέψη ο Θεός;». Και αυτή έτσι
εξωτερικά το αντιμετώπιζε και δεν μπορούσε να παρηγορηθή. Μια φορά που πήγα
να δω τι συμβαίνει, μου έλεγε: «Γιατί ο Θεός το έκανε αυτό; Ο άνδρας μου
σκοτώθηκε στον πόλεμο. Είχα μια κόρη, μου την πήρε και αυτή…». Έλεγε-έλεγε, τα
έβαζε με τον Θεό. Αφού την άφησα να ξεσπάση λίγο, της είπα: «Να σου πω κι εγώ
κάτι. Τον άνδρα σου τον ήξερα· ήταν πολύ καλός. Σκοτώθηκε στον πόλεμο για την
Πατρίδα, πάνω στο ιερό καθήκον. Ο Θεός δεν θα τον αφήση. Μετά σου άφησε την
κόρη σου για λίγα χρόνια κοντά σου, οπότε είχες μια παρηγοριά. Έπειτα όμως,
103
επειδή ίσως θα ξέφευγε η κοπέλα, την πήρε ο Θεός σ’ αυτήν την καλή κατάσταση
που βρισκόταν, για να την σώση». Αυτή, ενώ ο άνδρας της ήταν πολύ ήσυχος, ήταν
λίγο κοσμική. Δεν της είπα φυσικά ότι «εσύ ήσουν κοσμική», αλλά την ρώτησα:
«Τώρα, εσύ, τι σκέφτεσαι; Αγαπάς τον κόσμο;». «Δεν θέλω να δω τίποτε και
κανέναν», μου λέει. «Βλέπεις, της λέω, τώρα και για σένα ο κόσμος πέθανε. Ο
πόνος σε βοηθάει και δεν σε ενδιαφέρει τίποτε το κοσμικό. Έτσι μεθαύριο θα είστε
όλοι μαζί στον Παράδεισο. Τέτοια τιμή ο Θεός σε ποιον την έχει κάνει; Το
καταλαβαίνεις;». Μετά από αυτήν την συζήτηση σταμάτησε να πηγαίνη στο
Κοιμητήρι. Μόλις βοηθήθηκε να συλλάβη το βαθύτερο νόημα της ζωής, ησύχασε.
– Γέροντα, άκουσα ότι, όταν κάποιος δολοφονήται, εξιλεώνεται, γιατί παίρνει
τις αμαρτίες του ο δολοφόνος.
– Έχει ελαφρυντικά κατά κάποιον τρόπο. Μπορεί να πη στον Θεό: «Εγώ θα
μετανοούσα, αλλά αυτός με σκότωσε». Έτσι θα πέση το βάρος στον δολοφόνο.
Μερικοί που δεν τους κόβει λένε: «Αν υπήρχε Θεός, δεν θα άφηνε να γίνωνται
συνέχεια εγκλήματα· θα τιμωρούσε τους εγκληματίες». Δεν καταλαβαίνουν ότι ο
Θεός αφήνει τους εγκληματίες να ζήσουν, για να είναι αναπολόγητοι την ημέρα
της Κρίσεως, που δεν μετανόησαν, παρόλο που τους έδωσε χρόνια, για να
μετανοήσουν, ενώ εκείνους που σκοτώνονται θα τους τακτοποιήση.
Ο θάνατος είναι αποχωρισμός για λίγα χρόνια
Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο άνθρωπος στην πραγματικότητα δεν πεθαίνει. Ο
θάνατος είναι απλώς μετάβαση από την μια ζωή στην άλλη. Είναι ένας
αποχωρισμός για ένα μικρό διάστημα, Όπως, όταν πάη κάποιος, ας υποθέσουμε,
στο εξωτερικό για έναν χρόνο, οι δικοί του στενοχωριούνται, γιατί θα τον
αποχωρισθούν για έναν χρόνο, ή αν λείψη δέκα χρόνια, έχουν στενοχώρια για τον
αποχωρισμό των δέκα χρόνων, έτσι πρέπει να βλέπουν και τον αποχωρισμό από
τα αγαπημένα τους πρόσωπα με τον θάνατο. Αν πεθάνη, ας υποθέσουμε, κάποιος
και οι δικοί του είναι ηλικιωμένοι, να πουν: «Μετά από καμμιά δεκαπενταριά
χρόνια θα ανταμώσουμε». Αν είναι νεώτεροι, να πουν: «Μετά από πενήντα χρόνια
θα ανταμώσουμε». Πονάει φυσικά κανείς για τον θάνατο κάποιου συγγενικού του
προσώπου, αλλά χρειάζεται πνευματική αντιμετώπιση. Τι λέει ο Απόστολος
Παύλος: «Ίνα μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα». Πόσες φορές
λ.χ. θα τον έβλεπε εδώ στην γη; Κάθε μήνα; Να σκεφθή ότι εκεί θα τον βλέπη
συνέχεια. Μόνον όταν δεν έχη καλή ζωή αυτός που φεύγει, δικαιολογούμαστε να
ανησυχούμε. Αν λ.χ. ήταν σκληρός, τότε, αν πραγματικά τον αγαπάμε και
θέλουμε να συναντηθούμε στην άλλη ζωή, πρέπει να κάνουμε πολλή προσευχή γι’
αυτόν.
104
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η μετά θάνατον ζωή
Οι υπόδικοι νεκροί
– Γέροντα, όταν πεθάνη ο άνθρωπος, συναισθάνεται αμέσως σε τι κατάσταση
βρίσκεται;
– Ναι, συνέρχεται και λέει «τι έκανα;», αλλά «φαϊντά γιοκ», δηλαδή δεν ωφελεί
αυτό. Όπως ένας μεθυσμένος, αν σκοτώση λ.χ. την μάνα του, γελάει, τραγουδάει,
επειδή δεν καταλαβαίνει τι έκανε, και, όταν ξεμεθύση, κλαίει και οδύρεται και λέει
«τι έκανα;», έτσι και όσοι σ’ αυτήν την ζωή κάνουν αταξίες είναι σαν μεθυσμένοι.
Δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν, δεν αισθάνονται την ενοχή τους. Όταν όμως
πεθάνουν, τότε φεύγει αυτή η μέθη και συνέρχονται. Ανοίγουν τα μάτια της ψυχής
τους και συναισθάνονται την ενοχή τους, γιατί η ψυχή, όταν βγη από το σώμα,
κινείται, βλέπει, αντιλαμβάνεται με μια ασύλληπτη ταχύτητα.
Μερικοί ρωτούν πότε θα γίνη η Δευτέρα Παρουσία. Για τον άνθρωπο όμως που
πεθαίνει γίνεται κατά κάποιον τρόπο η Δευτέρα Παρουσία, γιατί κρίνεται
ανάλογα με την κατάσταση στην οποία τον βρίσκει ο θάνατος.
– Γέροντα, πως είναι τώρα οι κολασμένοι;
– Είναι υπόδικοι, φυλακισμένοι, που βασανίζονται ανάλογα με τις αμαρτίες που
έκαναν και περιμένουν να γίνη η τελική δίκη, η μέλλουσα Κρίση. Υπάρχουν
βαρυποινίτες, υπάρχουν και υπόδικοι με ελαφρότερες ποινές.
– Και οι Άγιοι και ο ληστής;
– Οι Άγιοι και ο ληστής είναι στον Παράδεισο, αλλά δεν έχουν λάβει την τέλεια
δόξα, όπως και οι υπόδικοι είναι στην κόλαση, αλλά δεν έχουν λάβει την τελική
καταδίκη. Ο Θεός, ενώ έχει πει εδώ και τόσους αιώνες το «μετανοείτε· ήγγικε γαρ η
βασιλεία των ουρανών», παρατείνει – παρατείνει τον χρόνο, επειδή περιμένει εμάς
να διορθωθούμε. Αλλά εμείς παραμένοντας στις κακομοιριές μας αδικούμε τους
Αγίους, γιατί δεν μπορούν να λάβουν την τέλεια δόξα, την οποία θα λάβουν μετά
την μέλλουσα Κρίση.
Η προσευχή και τα μνημόσυνα για τους κεκοιμημένους
– Γέροντα, οι υπόδικοι νεκροί μπορούν να προσεύχωνται;
– Έρχονται σε συναίσθηση και ζητούν βοήθεια, αλλά δεν μπορούν να βοηθήσουν
τον εαυτό τους. Όσοι βρίσκονται στον Άδη μόνον ένα πράγμα θα ήθελαν από τον
Χριστό: να ζήσουν πέντε λεπτά, για να μετανοήσουν. Εμείς που ζούμε, έχουμε
περιθώρια μετανοίας, ενώ οι καημένοι οι κεκοιμημένοι δεν μπορούν πια μόνοι
τους να καλυτερεύσουν την θέση τους, αλλά περιμένουν από μας βοήθεια. Γι’ αυτό
έχουμε χρέος να τους βοηθούμε με την προσευχή μας.
105
Μου λέει ο λογισμός ότι μόνον το δέκα τοις εκατό από τους υπόδικους νεκρούς
βρίσκονται σε δαιμονική κατάσταση και, εκεί που είναι, βρίζουν τον Θεό, όπως οι
δαίμονες. Δεν ζητούν βοήθεια, αλλά και δεν δέχονται βοήθεια. Γιατί, τι να τους
κάνη ο Θεός; Σαν ένα παιδί που απομακρύνεται από τον πατέρα του, σπαταλάει
όλη την περιουσία του και από πάνω βρίζει τον πατέρα του. Ε, τι να το κάνη αυτό ο
πατέρας του; Οι άλλοι όμως υπόδικοι, που έχουν λίγο φιλότιμο, αισθάνονται την
ενοχή τους, μετανοούν και υποφέρουν για τις αμαρτίες τους. Ζητούν να
βοηθηθούν και βοηθιούνται θετικά με τις προσευχές των πιστών. Τους δίνει
δηλαδή ο Θεός μια ευκαιρία, τώρα που είναι υπόδικοι, να βοηθηθούν μέχρι να γίνη
η Δευτέρα Παρουσία. Και όπως σ’ αυτήν την ζωή, αν κάποιος είναι φίλος με τον
βασιλιά, μπορεί να μεσολαβήση και να βοηθήση έναν υπόδικο, έτσι και αν είναι
κανείς «φίλος» με τον Θεό, μπορεί να μεσολαβήση στον Θεό με την προσευχή του
και να μεταφέρη τους υπόδικους νεκρούς από την μια «φυλακή» σε άλλη
καλύτερη, από το ένα «κρατητήριο» σε ένα άλλο καλύτερο. Ή ακόμη μπορεί να
τους μεταφέρη και σε «δωμάτιο» ή σε «διαμέρισμα».
Όπως ανακουφίζουμε τους φυλακισμένους με αναψυκτικά κ.λπ. που τους
πηγαίνουμε, έτσι και τους νεκρούς τους ανακουφίζουμε με τις προσευχές και τις
ελεημοσύνες που κάνουμε για την ψυχή τους. Οι προσευχές των ζώντων για τους
κεκοιμημένους και τα μνημόσυνα είναι η τελευταία ευκαιρία που δίνει ο Θεός
στους κεκοιμημένους να βοηθηθούν, μέχρι να γίνη η τελική Κρίση. Μετά την δίκη
δεν θα υπάρχη πλέον δυνατότητα να βοηθηθούν.
Ο Θεός θέλει να βοηθήση τους κεκοιμημένους, γιατί πονάει για την σωτηρία τους,
αλλά δεν το κάνει, γιατί έχει αρχοντιά. Δεν θέλει να δώση δικαίωμα στον διάβολο
να πη: «»Πως τον σώζεις αυτόν, ενώ δεν κοπίασε;». Όταν όμως εμείς
προσευχώμαστε για τους κεκοιμημένους. Του δίνουμε το δικαίωμα να επεμβαίνη.
Περισσότερο μάλιστα συγκινείται ο Θεός, όταν κάνουμε προσευχή για τους
κεκοιμημένους παρά για τους ζώντες.
Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας έχει τα κόλλυβα, τα μνημόσυνα. Τα μνημόσυνα είναι
ο καλύτερος δικηγόρος για τις ψυχές των κεκοιμημένων. Έχουν την δυνατότητα
και από την κόλαση να βγάλουν την ψυχή. Κι εσείς σε κάθε Θεία Λειτουργία να
διαβάζετε κόλλυβο για τους κεκοιμημένους. Έχει νόημα το σιτάρι. «Σπείρεται εν
φθορά, εγείρεται εν αφθαρσία», λέει η Γραφή. Στον κόσμο μερικοί βαριούνται να
βράσουν λίγο σιτάρι και πηγαίνουν στην εκκλησία σταφίδες, κουραμπιέδες,
κουλουράκια, για να τα διαβάσουν οι ιερείς. Και βλέπεις, εκεί στο Άγιον Όρος κάτι
γεροντάκια τα καημένα σε κάθε Θεία Λειτουργία κάνουν κόλλυβο και για τους
κεκοιμημένους και για τον Άγιο που γιορτάζει, για να έχουν την ευλογία του.
– Γέροντα, αυτοί που έχουν πεθάνει πρόσφατα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από
προσευχή;
– Εμ, όταν μπαίνη κάποιος στην φυλακή, στην αρχή δεν δυσκολεύεται πιο πολύ;
Να κάνουμε προσευχή για τους κεκοιμημένους που δεν ευαρέστησαν στον Θεό,
για να κάνη κάτι και γι’ αυτούς ο Θεός. Ιδίως, όταν ξέρουμε ότι κάποιος ήταν
σκληρός – θέλω να πω, ότι φαινόταν σκληρός, γιατί μπορεί να νομίζουμε ότι ήταν
σκληρός, αλλά στην πραγματικότητα να μην ήταν – και είχε και αμαρτωλή ζωή,
τότε να κάνουμε πολλή προσευχή, Θείες Λειτουργίες, Σαρανταλείτουργα για την
106
ψυχή του και να δίνουμε ελεημοσύνη σε φτωχούς για την σωτηρία της ψυχής του,
για να ευχηθούν οι φτωχοί «ν’ αγιάσουν τα κόκκαλά του», ώστε να καμφθή ο Θεός
και να τον ελεήση. Έτσι, ό,τι δεν έκανε εκείνος, το κάνουμε εμείς γι’ αυτόν. Ενώ
ένας άνθρωπος που είχε καλωσύνη, ακόμη και αν η ζωή του δεν ήταν καλή, επειδή
είχε καλή διάθεση, με λίγη προσευχή πολύ βοηθιέται.
Έχω υπ’ όψιν μου γεγονότα που μαρτυρούν πόσο οι κεκοιμημένοι βοηθιούνται με
την προσευχή πνευματικών ανθρώπων. Κάποιος ήρθε στο Καλύβι και μου είπε με
κλάματα: «Γέροντα, δεν έκανα προσευχή για κάποιον γνωστό μου κεκοιμημένο
και μου παρουσιάστηκε στον ύπνο μου. ‘’Είκοσι μέρες, μου είπε, έχεις να με
βοηθήσης· με ξέχασες και υποφέρω’’. Πράγματι, μου λέει, εδώ και είκοσι μέρες
είχα ξεχασθή με διάφορες μέριμνες και ούτε για τον εαυτό μου δεν
προσευχόμουν».
– Όταν, Γέροντα, πεθάνη κάποιος και μας ζητήσουν να προσευχηθούμε γι’
αυτόν, είναι καλό να κάνουμε κάθε μέρα ένα κομποσχοίνι μέχρι τα σαράντα;
– Άμα κάνης κομποσχοίνι γι’ αυτόν, βάλε και άλλους κεκοιμημένους. Γιατί να πάη
μια αμαξοστοιχία στον προορισμό της με έναν μόνον επιβάτη, ενώ χωράει και
άλλους; Πόσοι κεκοιμημένοι έχουν ανάγκη οι καημένοι και ζητούν βοήθεια και δεν
έχουν κανέναν να προσευχηθή γι’ αυτούς! Μερικοί κάθε τόσο κάνουν μνημόσυνο
μόνο για κάποιον δικό τους. Με αυτόν τον τρόπο δεν βοηθιέται ούτε ο δικός τους,
γιατί η προσευχή τους δεν είναι τόσο ευάρεστη στον Θεό. Αφού τόσα μνημόσυνα
έκαναν γι’ αυτόν, ας κάνουν συγχρόνως και για τους ξένους.
– Γέροντα, με απασχολεί μερικές φορές η σωτηρία του πατέρα μου, γιατί δεν
είχε καμμιά σχέση με την Εκκλησία.
– Δεν ξέρεις την κρίση του Θεού την τελευταία στιγμή. Πότε σε απασχολεί; κάθε
Σάββατο;
– Δεν έχω παρακολουθήσει, αλλά γιατί το Σάββατο;
– Γιατί αυτήν την ημέρα την δικαιούνται οι κεκοιμημένοι.
– Γέροντα, οι νεκροί που δεν έχουν ανθρώπους να προσεύχωνται γι’ αυτούς
βοηθιούνται από τις προσευχές εκείνων που προσεύχονται γενικά για τους
κεκοιμημένους;
– Και βέβαια βοηθιούνται. Εγώ, όταν προσεύχωμαι για όλους τους κεκοιμημένους,
βλέπω στον ύπνο μου τους γονείς μου, γιατί αναπαύονται από την προσευχή που
κάνω. Κάθε φορά που έχω Θεία Λειτουργία, κάνω και γενικό μνημόσυνο για όλους
τους κεκοιμημένους και εύχομαι για τους βασιλείς, για τους αρχιερείς κ.λπ. και στο
τέλος λέω «και υπέρ ων τα ονόματα ουκ εμνημονεύθησαν». Αν καμμιά φορά δεν
κάνω ευχή για τους κεκοιμημένους, παρουσιάζονται γνωστοί κεκοιμημένοι
μπροστά μου. Έναν συγγενή μου, που είχε σκοτωθή στον πόλεμο, τον είδα
ολόκληρο μπροστά μου μετά την Θεία Λειτουργία, την ώρα του μνημοσύνου, γιατί
αυτόν δεν τον είχα γραμμένο με τα ονόματα των κεκοιμημένων, επειδή
μνημονευόταν στην Προσκομιδή με τους ηρωικώς πεσόντες. Κι εσείς στην Αγία
107
Πρόθεση να μη δίνετε να μνημονευθούν μόνον ονόματα ασθενών, αλλά και
ονόματα κεκοιμημένων, γιατί μεγαλύτερη ανάγκη έχουν οι κεκοιμημένοι.
Το καλύτερο μνημόσυνο για τους κεκοιμημένους
Το καλύτερο από όλα τα μνημόσυνα που μπορούμε να κάνουμε για τους
κεκοιμημένους είναι η προσεκτική ζωή μας, ο αγώνας που θα κάνουμε, για να
κόψουμε τα ελαττώματά μας και να λαμπικάρουμε την ψυχή μας. Γιατί η δική μας
ελευθερία από τα υλικά πράγματα και από τα ψυχικά πάθη, εκτός από την δική
μας ανακούφιση, έχει ως αποτέλεσμα και την ανακούφιση των κεκοιμημένων
προπάππων όλης της γενιάς μας. Οι κεκοιμημένοι νιώθουν χαρά, όταν ένας
απόγονός τους είναι κοντά στον Θεό. Αν εμείς δεν είμαστε σε καλή πνευματική
κατάσταση, τότε υποφέρουν οι κεκοιμημένοι γονείς μας, ο παππούς μας, ο
προπάππος μας, όλες οι γενεές. «Δες τι απογόνους κάναμε!», λένε και
στενοχωριούνται. Αν όμως είμαστε σε καλή πνευματική κατάσταση,
ευφραίνονται, γιατί και αυτοί έγιναν συνεργοί να γεννηθούμε και ο Θεός κατά
κάποιον τρόπο υποχρεώνεται να τους βοηθήση. Αυτό δηλαδή που θα δώση χαρά
στους κεκοιμημένους είναι να αγωνισθούμε να ευαρεστήσουμε στον Θεό με την
ζωή μας, ώστε να τους συναντήσουμε στον Παράδεισο και να ζήσουμε όλοι μαζί
στην αιώνια ζωή.
Επομένως, αξίζει τον κόπο να χτυπήσουμε τον παλαιό μας άνθρωπο, για να γίνη
καινός και να μη βλάπτη πια ούτε τον εαυτό του ούτε τους άλλους ανθρώπους,
αλλά να βοηθάη και τον εαυτό του και τους άλλους, είτε ζώντες είναι είτε
κεκοιμημένοι.
Η παρρησία των δικαίων προς τον Θεό
– Γέροντα, στην προς Αρχαρίους Επιστολή σας γράφετε: «Παρόλο που
καταλαβαίνουν οι αληθινοί μοναχοί ότι αυτό που απολαμβάνουν σ’ αυτήν
την ζωή είναι μέρος της χαράς του Παραδείσου και ότι στον Παράδεισο θα
είναι περισσότερη, εν τούτοις από πολλή αγάπη προς τον πλησίον τους
θέλουν να ζήσουν επί της γης, για να βοηθούν τους ανθρώπους με την
προσευχή, να επεμβαίνη ο Θεός και να βοηθιέται ο κόσμος»
– Γράψε: «Θέλουν να ζήσουν επί της γης, για να συμπάσχουν με τους ανθρώπους
και να τους βοηθούν με την προσευχή».
– Στην άλλη ζωή, Γέροντα, ένας σωστός μοναχός πάλι δεν θα βοηθάη με την
προσευχή του τους ανθρώπους;
– Και στην άλλη ζωή θα βοηθάη με την προσευχή του, αλλά δεν θα υποφέρη, ενώ
τώρα συμπάσχει· δεν περνάει χαρούμενα εδώ, «με χαρούμενη την όψη και με
βλέμμα λαμπερό»! Όσο όμως υποφέρει για τον πλησίον του, τόσο ανταμείβεται με
θεία παρηγοριά, και αυτό είναι κατά κάποιον τρόπο και η πληροφορία ότι
βοηθιέται ο άλλος. Αυτή η παραδεισένια χαρά είναι η θεία ανταμοιβή για τον πόνο
που νιώθει για τον αδελφό του.
108
– Δηλαδή, Γέροντα, οι Άγιοι που επικαλούμαστε να μας βοηθήσουν δεν
συμπάσχουν μαζί μας;
– Εκεί δεν έχει πόνο, βρε παιδάκι μου! Στον Παράδεισο υποφέρουν; «Ένθα ουκ έστι
πόνος ου λύπη ου στεναγμός» δεν λέει; Ύστερα οι Άγιοι έχουν υπ’ όψιν τους την
θεία ανταμοιβή που θα λάβουν όσοι άνθρωποι βασανίζονται σ’ αυτήν την ζωή και
αυτό τους κάνει να χαίρωνται. Μα και ο ίδιος ο Θεός που έχει τόση αγάπη, τόση
ευσπλαγχνία, πως αντέχει αυτόν τον μεγάλο πόνο των ανθρώπων; Αντέχει, γιατί
έχει υπ’ όψιν Του την θεία ανταμοιβή που τους περιμένει Όσο δηλαδή
βασανίζονται εδώ οι άνθρωποι, τόσο τους αποταμιεύει εκεί ουράνιο μισθό. Ενώ
εμείς αυτά δεν τα βλέπουμε και συμπάσχουμε με όσους υποφέρουν. Γι’ αυτό, όταν
κάποιος τα βλέπη λίγο αυτά και έχη υπ’ όψιν του την ανταμοιβή που θα λάβουν,
δεν υποφέρει τόσο πολύ.
– Όταν, Γέροντα, παρακαλούμε τον Θεό να βοηθήση κάποιον κεκοιμημένο που
δεν έχει ανάγκη, πάει χαμένη αυτή η προσευχή;
– Πως να πάη χαμένη; Όταν λέμε «ανάπαυσον τον τάδε» και αυτός είναι σε καλή
θέση στην άλλη ζωή, δεν παρεξηγείται· ίσα-ίσα συγκινείται. «Για δες, λέει, εγώ
είμαι σε καλή θέση και εκείνοι αγωνιούν», οπότε φιλοτιμιέται και μας βοηθάει πιο
πολύ, πρεσβεύοντας στον Θεό για μας. Αλλά που να ξέρης σε τι κατάσταση
βρίσκεται ο άλλος; Φυσιολογικά κάνεις ευχή πρώτα γι’ αυτούς που γνωρίζεις ότι
με την ζωή τους λύπησαν τον Θεό και εύχεσαι και για άλλες ανάλογες
περιπτώσεις και ύστερα εύχεσαι και για όλους τους κεκοιμημένους.
Η μέλλουσα Κρίση
– Γέροντα, πως εξαγνίζεται η ψυχή;
– Όταν ο άνθρωπος εργασθή τις εντολές του Θεού, κάνη δουλειά στον εαυτό του
και καθαρισθή από τα πάθη, τότε ο νους φωτίζεται, φθάνει σε ύψος θεωρίας, και η
ψυχή λαμπρύνεται και γίνεται όπως ήταν πριν από την πτώση των
Πρωτοπλάστων. Σε τέτοια κατάσταση θα βρίσκεται μετά την ανάσταση των
νεκρών. Μπορεί όμως ο άνθρωπος να δη την ανάσταση της ψυχής του πριν από
την κοινή ανάσταση, αν καθαρισθή τελείως από τα πάθη. Το σώμα του τότε θα
είναι αγγελικό, άυλο, και δεν θα νοιάζεται για τροφή υλική.
– Γέροντα, πως θα γίνη η μέλλουσα Κρίση;
– Στην μέλλουσα Κρίση θα αποκαλυφθή σε μια στιγμή η κατάσταση του κάθε
ανθρώπου και μόνος του καθένας θα τραβήξη για ‘κει που είναι. Καθένας θα
βλέπη σαν σε τηλεόραση τα δικά του χάλια και την πνευματική κατάσταση του
άλλου. Θα καθρεφτίζη τον εαυτό του στον άλλον και θα σκύβη το κεφάλι και θα
πηγαίνη στην θέση του. Δεν θα μπορή λ.χ. να πη μια νύφη που καθόταν μπροστά
στην πεθερά της σταυροπόδι και η πεθερά της με σπασμένο πόδι φρόντιζε το
εγγονάκι: «γιατί, Χριστέ μου, βάζεις την πεθερά μου στον Παράδεισο κι εμένα δεν
με βάζεις;», επειδή θα έρχεται μπροστά της εκείνη η σκηνή. Θα θυμάται την
πεθερά της που στεκόταν όρθια με σπασμένο πόδι και φρόντιζε το εγγονάκι της
109
και δεν θα έχη μούτρα να πάη στον Παράδεισο, αλλά ούτε και θα χωράη στον
Παράδεισο. Ή οι μοναχοί θα βλέπουν τις δυσκολίες, τι δοκιμασίες είχαν οι
κοσμικοί και πως τις αντιμετώπισαν και, αν δεν έχουν ζήσει σωστά, θα σκύψουν το
κεφάλι και θα τραβήξουν μόνοι τους για εκεί που θα είναι. Θα δουν εκεί οι
μοναχές, που δεν ευαρέστησαν στον Θεό, ηρωίδες μάνες, που ούτε υποσχέσεις
έδωσαν, ούτε τις ευλογίες και τις ευκαιρίες τις δικές τους είχαν, πως αγωνίσθηκαν
και σε τι κατάσταση πνευματική έφθασαν, και εκείνες, καλόγριες, με τι
μικροπρέπειες ασχολούνταν και βασανίζονταν, και θα ντρέπωνται! Έτσι μου λέει
ο λογισμός ότι θα γίνη η Κρίση. Δεν θα πη δηλαδή ο Χριστός: «έλα εδώ εσύ, τι
έκανες;» ή «εσύ θα πας στην κόλαση, εσύ στον Παράδεισο», αλλά ο καθένας θα
συγκρίνη τον εαυτό του με τον άλλον και θα τραβήξη για εκεί που θα είναι.
Η μέλλουσα ζωή
– Γέροντα, έφερα γλυκά να κεράσετε.
– Δες πως χαίρονται! Στην άλλη ζωή θα λέμε: «Με τι χαζά χαιρόμασταν: Τι μας
συγκινούσαν τότε!». Ενώ τώρα σκιρτάει η καρδιά γι’ αυτά.
– Γέροντα, πως θα το καταλάβουμε αυτό από τώρα;
– Άμα το καταλάβετε αυτό από τώρα, δεν θα το πήτε μεθαύριο στην άλλη ζωή.
Πάντως, όσοι βρίσκονται εκεί επάνω, καλά περνούν. Ξέρεις τι εργόχειρο κάνουν
εκεί στον Ουρανό; Συνέχεια δοξολογούν τον Θεό,
– Γέροντα, γιατί το σώμα του νεκρού λέγεται «λείψανο»;
– Γιατί είναι ό,τι μένει εδώ στην γη από τον άνθρωπο μετά τον θάνατο. Ο κυρίως
άνθρωπος, που είναι η ψυχή, φεύγει στον Ουρανό. Στην μέλλουσα Κρίση θα
αναστήση ο Θεός και το σώμα, για να κριθή με αυτό ο άνθρωπος, γιατί με αυτό
έζησε και αμάρτησε. Στην άλλη ζωή όλοι θα έχουν το ίδιο σώμα – πνευματικό
σώμα -, το ίδιο ανάστημα, και οι κοντοί και οι ψηλοί, την ίδια ηλικία, και οι νέοι και
οι γέροι και τα μωρά, αφού η ψυχή είναι ίδια. Θα υπάρχη δηλαδή μια αγγελική
ηλικία.
– Γέροντα, στην άλλη ζωή όσοι θα είναι στην Κόλαση θα βλέπουν αυτούς που
θα είναι στον Παράδεισο;
– Κοίταξε, όπως αυτοί που είναι την νύχτα έξω στο σκοτάδι βλέπουν όσους είναι
μέσα σε ένα δωμάτιο φωτισμένο, έτσι και όσοι θα βρίσκωνται στην κόλαση θα
βλέπουν όσους θα είναι στον Παράδεισο. Και αυτό θα είναι μεγαλύτερη κόλαση.
Όπως πάλι όσοι την νύχτα είναι στο φως, δεν βλέπουν αυτούς που είναι έξω στο
σκοτάδι, έτσι και αυτοί που θα βρίσκωνται στον Παράδεισο δεν θα βλέπουν αυτούς
που θα είναι στην κόλαση. Γιατί, αν έβλεπαν τους κολασμένους, θα πονούσαν, θα
θλίβονταν για την ταλαιπωρία τους, και δεν θα απολάμβαναν τον Παράδεισο,
αλλά εκεί «ουκ έστι πόνος…». Και όχι μόνο δεν θα τους βλέπουν, αλλά ούτε θα
θυμούνται αν είχαν αδελφό ή πατέρα ή μητέρα, αν δεν είναι κι εκείνοι στον
Παράδεισο. «Εν εκείνη τη ημέρα απολούνται πάντες οι διαλογισμοί αυτού» λέει ο
Ψαλμωδός. Γιατί, άμα, τους θυμούνται, πως θα είναι Παράδεισος; Αυτοί μάλιστα
110
που θα είναι στον Παράδεισο, θα νομίζουν ότι δεν θα υπάρχουν άλλοι άνθρωποι,
ούτε θα θυμούνται τις αμαρτίες που είχαν κάνει. Γιατί, αν θυμούνται τις αμαρτίες
τους, δεν θα αντέχουν από φιλότιμο στην σκέψη ότι λύπησαν τον Θεό.
Η ποσότητα πάλι της χαράς του καθενός στον Παράδεισο θα είναι διαφορετική.
Άλλος θα έχη μια δαχτυλήθρα χαρά, άλλος ένα ποτήρι, άλλος μια ολόκληρη
δεξαμενή. Όλοι όμως θα αισθάνωνται πλήρεις και κανένας δεν θα ξέρη το
μέγεθος της χαράς, της αγαλλιάσεως, του άλλου. Τα κανόνισε έτσι ο Καλός Θεός,
γιατί, αν γνώριζε ο ένας ότι ο άλλος έχει περισσότερη χαρά, δεν θα ήταν τότε
Παράδεισος, επειδή θα υπήρχε το «γιατί εκείνος να έχη περισσότερη χαρά και εγώ
λιγώτερη;». Δηλαδή καθένας θα βλέπη στον Παράδεισο την δόξα του Θεού
ανάλογα με την καθαρότητα των οφθαλμών της ψυχής του. Η ορατότητα όμως
δεν θα καθορισθή από τον Θεό, αλλά θα εξαρτηθή από την δική του καθαρότητα.
– Γέροντα, μερικοί δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος.
– Δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος; Πως είναι δυνατόν οι νεκροί
να μείνουν στην ανυπαρξία, αφού είναι ψυχές; Ο Θεός είναι αθάνατος και ο
άνθρωπος είναι κατά χάριν αθάνατος. Επομένως αθάνατος θα είναι και στην
κόλαση. Ύστερα τον Παράδεισο και την κόλαση τα ζη η ψυχή μας σε έναν βαθμό
και από αυτήν την ζωή, ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Όταν
κάποιος έχη τύψεις συνειδήσεως και νιώθη φόβο, ταραχή, άγχος, απελπισία, ή
είναι κυριευμένος από μίσος, από φθόνο κ.λπ., τότε ζη την κόλαση. Ενώ, όταν
μέσα του υπάρχη αγάπη, χαρά, ειρήνη, πραότητα, καλωσύνη κ.λπ., τότε ζη τον
Παράδεισο. Όλη η βάση είναι η ψυχή, γιατί αυτή είναι που αισθάνεται και την
χαρά και τον πόνο. Να, πήγαινε σε έναν πεθαμένο και πες του τα πιο ευχάριστα
πράγματα λ.χ. «ήρθε ο αδελφός σου από την Αμερική» κ.λπ., δεν θα καταλάβη
τίποτε. Αν του σπάσης τα χέρια, τα πόδια, πάλι δεν θα καταλάβη. Επομένως η
ψυχή είναι που αισθάνεται. Αυτά όλα δεν τους προβληματίζουν; Ή, ας
υποθέσουμε, βλέπεις ένα ωραίο, ένα ευχάριστο όνειρο, χαίρεσαι, χτυπάει γλυκά η
καρδιά σου και δεν θέλεις να τελειώση. Ξυπνάς και στενοχωριέσαι, γιατί
ξύπνησες. Ή βλέπεις ένα άσχημο όνειρο, ότι έπεσες λ.χ. και έσπασες τα πόδια σου,
και υποφέρεις, κλαις. Από την αγωνία σου ξυπνάς με δάκρυα στα μάτια, βλέπεις
ότι δεν έπαθες τίποτε, και λες: «Ευτυχώς όνειρο ήταν!». Δηλαδή συμμετέχει η
ψυχή. Από ένα άσχημο όνειρο υποφέρει κανείς περισσότερο από ό,τι στην
πραγματικότητα, όπως και ο άρρωστος υποφέρει πιο πολύ την νύχτα απ’ ό,τι την
ημέρα. Έτσι και όταν πεθάνη ο άνθρωπος, αν πάη στην κόλαση, θα είναι πιο
οδυνηρό. Σκεφθήτε να ζη κανείς ένα αιώνιο εφιαλτικό όνειρο και να βασανίζεται
αιώνια! Εδώ δεν μπορείς να αντέξης για λίγα λεπτά ένα άσχημο όνειρο, άντε τώρα
αιώνια – Θεός φυλάξοι – να είσαι μέσα στην θλίψη. Γι’ αυτό καλύτερα να μην
πάμε στην κόλαση. Εσείς τι λέτε;
– Τόσον καιρό, Γέροντα, κάνουμε αγώνα να μην πάμε στην κόλαση· λέτε, εκεί
να καταλήξουμε;
– Αν δεν έχουμε μυαλό, εκεί θα πάμε. Εγώ εύχομαι ή όλοι στον Παράδεισο ή
κανένας στην κόλαση… Καλά δεν λέω; Είναι πολύ βαρύ, μετά από όσα έκανε ο
111
Θεός για μας τους ανθρώπους, να πάμε στην κόλαση και να Τον λυπήσουμε. Ο
Θεός να φυλάξη, όχι μόνον άνθρωπος, αλλά ούτε πουλί να μην πάη στην κόλαση.
Ο Καλός Θεός ας μας δώση καλή μετάνοια, για να μας βρη ο θάνατος σε καλή
πνευματική κατάσταση και να αποκατασταθούμε στην Ουράνια Βασιλεία Του.
Αμήν.
Παραπομπές
Ψαλμ. 65, 12.
Βλ. Ψαλμ. 35, 7.
Ψαλμ. 65, 12.
Η μνήμη του εορτάζεται στις 7 Δεκεμβρίου.
Βλ. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, έκδ. Ματθαίου Λαγγή,
τόμος 12ος, Αθήναι 1980, σ. 243-244.
Παρ. 3, 12.
Ό.π.
Βλ. Ματθ. 2, 16.
Τροπάριο του Μικρού και Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος της Παναγίας: «Μη
καταπιστεύσης με, ανθρωπίνη προστασία, Παναγία Δέσποινα, αλλά δέξαι δέησιν
του ικέτου σου θλίψις γαρ έχει με, φέρειν ου δύναμαι των δαιμόνων τα τοξεύματα,
σκέπην ου κέκτημαι ουδέ που προσφύγω ο άθλιος, πάντοθεν πολεμούμενος και
παραμυθίαν ουκ έχω πλην σου, Δέσποινα του κόσμου, ελπίς και προστασία των
πιστών, μη μου παρίδης την δέησιν, το συμφέρον ποίησον».
Βλ. Λουκ. 23, 39 κ.ε.
Ό.π.
Βλ. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμος 1ος, σ. 145-148.
Ο Γέροντας από το 1988 είχε συνεχείς αιμορραγίες από το έντερο.
Έρπης ζωστήρ: λοιμώδες νόσημα που προκαλεί αφόρητους πόνους και διάφορες
επιπλοκές στον οργανισμό, ανάλογα με την ηλικία του πάσχοντος ατόμου.
Ματθ. 5, 11.
Οσίου Εφραίμ του Σύρου, Έργα, τόμος Α’, εκδ. «Το «Περιβόλι της Παναγίας»,
Θεσσαλονίκη 1988, σ. 253.
Η έννοια της «εξιλεώσεως» στην ορθόδοξη Θεολογία δεν έχει τον νομικό
χαρακτήρα της δυτικής Θεολογίας, αλλά εκφράζει την φιλάνθρωπη παιδαγωγία
του Θεού για τον αμαρτάνοντα άνθρωπο με σκοπό την σωτηρία του.
Β’ Κορ. 12, 9.
Ο Γέροντας μόνασε στην Ιερά Μονή Εσφιγμένου τα χρόνια 1953-1955.
Βλ. Εβρ. 10, 36.
Έτσι αποκαλούσαν οι Φαρασιώτες τον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη.
Λουκ. 21, 19.
Βλ. Παλαιά Διαθήκη, Ιώβ.
Βλ. Ματθ. 27, 26-44· Μάρκ. 15, 15-32· Λουκ. 23, 23-43 και Ιω. 19, 1-23.
Βλ. Ησ. 53, 9.
Απολυτίκιο των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Η μνήμη τους τιμάται στις 9
Μαρτίου.
112
Ειπώθηκαν τον Ιούνιο του 1994, έναν μήνα πριν από την κοίμηση του Γέροντα,
μετά από την οκτάμηνη ταλαιπωρία από τον καρκίνο.
Ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης διάβαζε τον 145ο Ψαλμό γι’ αυτήν την
περίπτωση.
Βλ. Ματθ. 2, 16.
Βλ. Ματθ. 7, 7· Μάρκ. 11, 24· Λουκ. 11, 10 και Ιω. 16, 24.
Βλ. Ωρολόγιον το Μέγα, Ακολουθία του Μεσονυκτικού, Μικράν Απόλυσιν, σ. 24.
Ματθ. 25, 12.
Ο Γέροντας χρησιμοποιούσε την λέξη «μπανταλός» με την σημασία του
«χαζούλικος».
Ο Γέροντας στις συζητήσεις του με τους ανθρώπους για τα διάφορα προβλήματά
τους συχνά αναφερόταν στους πνευματικούς νόμους, αλλά και έγραψε γι’ αυτό το
θέμα στο βιβλίο «Ο Γέρων Χατζη-Γεώργης ο Αθωνίτης», σ. 70.
Λουκ. 18, 14· βλ. και Ματθ.23, 12.
Βλ. Ματθ. 26, 52.
Βλ. Ιωάννου Μόσχου, Λειμωνάριον, έκδ. Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος
1983, σ. 182.
Βλ. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμος 5ος, σ. 218.
Β’ Τιμ. 3, 13.
Αββά Ισαάκ του Σύρου, Οι Ασκητικοί Λόγοι, Λόγος ΝΕ’, έκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1961,
σ. 193.
Ο Χάρος.
Βλ. Πράξ. 5, 6 και 10.
Βλ. Μικρόν Ευχολόγιον, Ακολουθία Νεκρώσιμος, έκδ. «Αποστολικής Διακονίας»,
Αθήναι 1984, σ. 218.
Βλ. Ψαλμ. 89, 10.
Αυτόθι.
Βλ. Ευχολόγιον το Μέγα, εκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1992, σ. 389.
Βλ. Γρηγορίου Μοναχού, μαθητή Αγ. Βασιλείου του Νέου, «Ο τελωνισμός των
ψυχών κατά την ώρα του θανάτου: Τα είκοσι τρία βασικά τελώνια», Ι. Ησυχ. Αγ.
Αθανασίου και Αγ. Νεομαρτύρων Ακυλίνης, Κυράννης και Αργυρής, Γαλήνη
Όσσης Λαγκαδά.
Ο Όσιος Ευφρόσυνος στο Κοινόβιο όπου μόναζε είχε την διακονία του μαγείρου.
Εργαζόταν κρυφά τις αρετές και είχε φθάσει σε πνευματικά μέτρα. Ο Ηγούμενός
του κάποια νύχτα προσευχόταν στον Θεό να του αποκαλύψη ποιος αδελφός ήταν
ο πιο ενάρετος του Κοινοβίου. Τότε έπεσε σε έκσταση και βρέθηκε σε ένα περιβόλι
γεμάτο από εξαίσια αγαθά. Ενώ μάταια προσπαθούσε να κόψη κάποιους καρπούς
από τα δένδρα, είδε μπροστά του τον Όσιο Ευφρόσυνο να απολαμβάνη όλη εκείνη
την τρυφή και του ζήτησε από εκείνους τους καρπούς. Ο Όσιος έκοψε και του
έδωσε τρία μήλα. Ο Ηγούμενος, όταν συνήλθε από την οπτασία εκείνη, βρέθηκε
να κρατάη τα μήλα, που είχαν μία εξαίσια ευωδία. Από δε τον Όσιο Ευφρόσυνο
έμαθε ότι πράγματι εκείνη την νύχτα βρισκόταν εκεί όπου είναι τα αγαθά που
μέλλουν να κληρονομήσουν οι αγαπώντες τον Θεό. (Ευεργετινός, τόμος Β’,
Υπόθεσις Α’, έκδ. Ματθαίου Λαγγή, Αθήναι 1980, σ. 37-38).
113
Α’ Θεσ. 4, 13.
Βλ. Ωρολόγιον το Μέγα, Ακολουθία του Μεσονυκτικού, Εκτενή Δέησιν, σ. 22.
Α’ Θεσ. 4, 13.
Έκφραση της τουρκικής γλώσσας που σημαίνει «δεν υπάρχει όφελος, δεν υπάρχει
χαΐρι».
Λουκ. 23, 32-33 και 39-43.
Ματθ. 3, 2 και 4, 17· βλ. και Ματθ. 10, 7· Μάρκ. 1, 15· Λουκ. 10, 9 και 11.
Με το «εμάς» ο Γέροντας εννοεί την σύνολη ανθρωπότητα.
Ο Άγιος Νεκτάριος στο έργο του «Μελέτη περί της αθανασίας της ψυχής και περί
των ιερών μνημοσύνων», εκδ. Βασ. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1973, σ. 202, γράφει
ως συμπέρασμα των όσων ανέπτυξε βάσει των σχετικών μαρτυριών των Αγίων
Πατέρων: «Εξ όλων δη τούτων δήλον γίνεται, ότι η ψυχή μετά θάνατον αδυνατεί
να κάμη τι έργον σωτηριώδες και να απαλλαγή των του Άδου αλύτων δεσμών, και
ότι μόνον αι θείαι λειτουργίαι, αι προσευχαί των οικείων, των δικαίων, αι υπέρ
αυτών γινόμεναι και αι ελεημοσύναι γίνονται πρόξενοι σωτηρίας και ελευθερίας
από των δεσμών του Άδου».
Α’. Κορ. 15, 42.
Πρβλ. Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, Περί των εν πίστει κεκοιμημένων, όπως αι
περί αυτών γινόμεναι λειτουργίαι και ευποιΐα τούτους ονίνησιν¸ PG 95, 248.
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Επιστολαί, Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής
«Ιωάννης ο Θεολόγος», έκδ. 6η, Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2002, σ. 49.
Βλ. Ευχολόγιον το Μέγα, Ακολουθία Νεκρώσιμος, σ. 411.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «Μη γαρ οιέσθω τις, ότι ουκ
αναγνωρισμός εκάστου προς έκαστον επί της φοβεράς εκείνης συναγωγής
γενήσεται. Ναι, όντως έκαστος αναγνωριεί τον πλησίον αυτού, ου τω του σώματος
σχήματι, αλλά τω διορατικώ της ψυχής όμματι» PG 95, 276A.
Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος γράφει: «Και απλώς πας άνθρωπος αμαρτωλός
εν τη φοβερά ημέρα της κρίσεως απεναντίας αυτού εις την αιωνίαν ζωήν και εις το
ανεκλάλητον εκείνο φως όψεται τον όμοιον αυτού και κριθήσεται παρ’ αυτού»,
Περί μετανοίας, Λόγος Ε’, Sources Chrétiennes 96, 434.
Βλ. Ευχολόγιον το Μέγα, Ακολουθία Νεκρώσιμος, σ. 411.
Ψαλμ. 145, 4.
114
ΜΕΡΟΣ 6
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Σπουδές και αποκατάσταση
-Γέροντα,πολλά παιδιά δυσκολεύονται να προχωρήσουν τις σπουδές
τους,όταν δεν έχουν αποφασίσει ποια ζωή θα ακολουθήσουν.Τους απασχολεί
συνέχεια αυτό το θέμα και δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στο διάβασμά
τους.
-Εγώ, όταν κάποιος νέος έχει τέτοια προβλήματα, του λέω:<<Ξέρεις ότι σήμερα
υπάρχουν κάτι μεγάλα ψυγεία; Να βάλεις λοιπόν αυτό το θέμα σε ένα τέτοιο
ψυγείο, μέχρι να τελειώσεις τις σπουδές σου. Δε σου λέω να πετάξεις αυτά που σε
απασχολούν, αλλά να τα φυλάξεις εκεί μέχρι να τελειώσεις. Αν δεν προσέξεις
τώρα την μελέτη σου, τις σπουδές σου, οι φίλοι σου θα τακτοποιηθούν, θα
ηρεμήσουν και μετά θα κάνουν κομποσχοίνι για σένα, για να
τακτοποιηθείς.>>Χρειάζεται πολύ να προσέξουν, γιατί αυτό είναι τέχνασμα του
εχθρού(διαβόλου),για να τους δημιουργεί περισπασμούς.
-Γέροντα είπα σε κάποια κοπέλα:<<Αν σκέφτεσαι να παντρευτείς να μή
σπουδάσεις>>
-Και, μέχρι να παντρευτή τί θα κάνει; Θα πουλάει καραμέλες; Καλύτερα να
τελειώσει μια επιστήμη ή να μάθει μια τέχνη, γιατί κάτι μπορεί να παρουσιασθεί
στη ζωή της και να της χρειασθούν αυτά που θα μάθει. Μου είπε κάποτε μια
κοπέλα:<<Σκέφτομαι τον Μοναχισμό, αλλά συνέχεια αλλάζω γνώμη>>.<<Τί τάξη
πάς;>> την ρωτάω.<<Δευτέρα λυκείου μου λέει, αλλά δεν θέλω να
σπουδάσω>>.<<Δεν θέλεις να σπουδάσεις; της λέω. Τότε να πώ στον πατέρα σου
να σου αγοράσει κατσίκια, να σου πάρει και ένα τσοπανόσκυλο να τα φυλάει, να
σου δώσει και μια φλογέρα να παίζεις και να τα βόσκεις. Σου αρέσει αυτό; Κοίταξε
να σπουδάσεις ή να μάθεις μια τέχνη>>.<<Τότε, Γέροντα, μου λέει, ώσπου να
αποφασίσω αν γίνω μοναχή ή αν παντρευτώ, να μένω στο μοναστήρι ως
προδόκιμη, ώστε να μάθω την τέχνη της ταπεινοφροσύνης>>.<<Αυτήν την τέχνη,
της λέω, μπορείς να τη μάθεις και στο σπίτι σου, αν δέχεσαι με χαρά ότι σου λένε
οι δικοί σου.Θα τελειώσεις πρώτα το σχολείο, θα δώσεις εξετάσεις για το
πανεπιστήμιο και όταν τελειώσεις θα δούμε τί θα κάνεις>>.<<Πέντε χρόνια όμως,
Γέροντα,δεν είναι πολλά για να αποφασίσω;>>.<<Πολλά είναι, αλλά τί να κάνουμε,
αφού ακόμη δεν έχεις κατασταλάξει κάπου;>>.<<Φταίω εγώ γι’ αυτό επειδή είμαι
ασταθής;>>,με ρωτάει.<<Όχι, αλλά η ζυγαριά προς το παρόν δεν κλίνει ούτε προς
το ένα μέρος, ούτε προς τα άλλο.>> Σε τέτοιες περιπτώσεις να τονίζουμε στα
παιδιά να προσέξουν να μη χάνουν άσκοπα το χρόνο τους. Να ζήσουν όσο πιο
115
πνευματικά γίνεται στη διάρκεια των σπουδών τους, να πάρουν σύντομα το
πτυχίο τους, που είναι απαραίτητο, και ύστερα έχει ο Θεός. Στο διάστημα αυτό να
βρουν έναν καλό πνευματικό να τους βοηθάει, για να μην ενθουσιάζονται έυκολα
με την μια ζωή ή με την άλλη, αλλά και να μην απελπίζονται. Να κάνουν υπομονή
να τελειώσουν τις σπουδές τους και τότε θα μπορούν να αποφασίσουν, ώριμα
πλέον και με τις περισσότερες προϋποθέσεις που θα έχουν, για τη μια ή για την
άλλη ζωή, και να κάνουν ότι νομίζουν καλύτερο εις δόξαν Θεού. Ετσι που είναι
σήμερα ο κόσμος, όσο ωριμάζουν, τόσο καλύτερα είναι. Ξέρετε τι παρατράγουδα
συμβαίνουν; Ιδίως όταν κάποιος έχει ενθουσιασμό, πρέπει πολύ να προσέχει να
μην παίρνει ανώριμες αποφάσεις.
-Γέροντα, υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν όρεξη να διαβάσουν τα μαθήματά
τους,γιατί προτιμούν την πνευματική μελέτη και την προσευχή.
-Οχι, να μην αφήνουν το διάβασμα. Ας διαβάσουν παράλληλα με τα μαθήματά
τους κάτι δυνατό από κάποιο πατερικό βιβλίο, ας προσεύχονται λίγο, ας κάνουν
καμία μετάνοια, για να συντηρούνται λίγο πνευματικά. Οταν έχουν πολύ
διάβασμα μπορούν να κάνουν διαλείμματα και να λένε την ευχή ή να ψάλλουν.
Γιατί αν θέλουν να κάνουν κάτι άλλο που είναι για αργότερα, ούτε εκείνο θα
μπορούν να το κάνουν σωστά, επειδή θα σκέφτονται το διάβασμα, ούτε τις
σπουδές τους θα προχωρούν και τελικά δε θα κάνουν τίποτα. Ενώ αν διαβάζουν,
θα πάρουν γρήγορα το πτυχίο τους και μετά θα κάνουν αυτό που θέλουν. Εγώ
όταν ήμουν στο Σανατόριο (Το 1966 στο Σανατόριο ο Γέροντας έκανε εγχείρηση
στους πνεύμονες), για λίγες μέρες ούτε κομποσχοίνια ούτε μετάνοιες ούτε
νηστείες έκανα. Έτρωγα ότι μου έδιναν. <<Να βοηθήσω τώρα λίγο τους γιατρούς,
έλεγα, για να με βοηθήσουν κι εκείνοι να γίνω καλά και ύστερα θα κάνω αυτό που
θέλω>>.
Έρχονται παιδιά και μου παραπονούνται ότι οι γονείς τους τα ζορίζουν πολύ για
να διαβάσουν. Αν τα ζορίσω και εγώ δεν θα τα βοηθήσω. Για να καταλάβουν ότι
πρέπει να μην αφήνουν το διάβασμά τους ,τους λέω παραδείγματα από παιδιά
που δεν διάβαζαν και ταλαιπωρήθηκαν, και από παιδιά που πρόκοψαν, επειδή
διάβαζαν. Να θυμάμαι μια περίπτωση: Ήταν σε μια πόλη δύο γειτονόπουλα. Ο
ένας ήταν πανέξυπνος. Με λίγο διάβασμα έπαιρνε συνέχεια άριστα, από το
δημοτικό ως το γυμνάσιο. Ο άλλος με λιγότερο μυαλό και με πολλή επιμέλεια τον
ακολουθούσε. Τελικά ο πρώτος μόλις τέλειωσε την πρώτη λυκείου, έμπλεξε με
παρέες, άφησε το σχολείο, και τελικά αναγκάστηκε να εργαστεί σε μια επιχείρηση
ως καθαριστής. Παντρεύτηκε κιόλας, απέκτησε και δυο παιδιά, και δύσκολα τα
έβγαζε πέρα. Ο άλλος τέλειωσε την νομική, πήγε και στην Ευρώπη για ανώτατες
σπουδές και πήρε πτυχίο για επιχειρήσεις. Μια μέρα στην επιχείρηση που
εργαζόταν ο πρώτος περίμεναν νέο διευθυντή. Όλοι έλεγαν ότι έχει ανώτερη
μόρφωση. Και τελικά ο νέος διευθυντής ήταν εκείνος ο συμμαθητής του! Μόλις τον
είδε, τον γνώρισε. Τον έπιασε τέτοια απελπισία που έκανε δυο-τρεις απόπειρες
αυτοκτονίας. Κάποιος του είπε να έρθει στο Άγιον Όρος να με βρεί. Αφού μου
μίλησε για τη ζωή του μου λέει πάνω στη συζήτηση:<<Ακούς εκεί, να έχω αυτόν
διευθυντή>>.Του δίνω τότε ένα ξεσκόνισμα γερό. <<Βρε, του λέω, εσύ θα γινόσουν
ανώτερος από αυτόν. Θα περνούσες και εσύ καλά και τα παιδιά σου καλά και θα
116
έκανες και καλοσύνες! Δεν φτάνει που έγινες αιτία και ταλαιπωρείται η
οικογένειά σου, τώρα θέλεις να αυτοκτονήσεις για να τους δώσεις τη χαριστική
βολή και να μείνουν ορφανά τα παιδιά σου; Εσένα δε σε λυπάμαι, γιατί από το
κεφάλι σου έπαθες ότι έπαθες. Τα παιδιά σου λυπάμαι .Το καταλαβαίνεις; Κοίταξε
τώρα να κάνεις υπομονή και πιστεύω ότι με τη βοήθεια του Θεού και ο νέος
διευθυντής θα σου φερθεί καλά. Μπορεί να σε βάλει και σε καλύτερη θέση. Και αν
τυχόν δεν αναπαυθείς, να βρεις μια άλλη δουλειά να μήν αφήσεις τα παιδιά σου
στο δρόμο>>. Έτσι συμμαζεύτηκε.
Γι’ αυτό λέω, αν τα παιδιά σπουδάζουν διαβάσουν και κουραστούν λίγο στη
διάρκεια των σπουδών τους, δεν θα χρωστούν μαθήματα, θα τελειώσουν γρήγορα
και δεν θα έχουν αργότερα στενοχώριες. Βλέπω πως όσα παιδιά χρωστούν
μαθήματα κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, όταν τελειώσουν και διορισθούν,
πάλι χρωστούν στον έναν, στον άλλον και έχουν όλο προβλήματα.
-Γέροντα, αν ένας νέος έχει κάποια ενδιαφέρουσα γνωριμία κατά τη διάρκεια
των σπουδών του, συμφέρει να δημιουργήσει οικογένεια, ενώ ακόμη
σπουδάζει;
-Νομίζω, όσο καλή και αν είναι η γνωριμία, θα είναι εις βάρος των σπουδών του.
Ακόμη και αν βρή την καλύτερη σύντροφο και παντρευτεί, θα είναι μια
ταλαιπωρία και για τη γυναίκα του και για τα παιδιά του. Καλύτερα ας
συγκεντρώσει όλες τις ψυχικές και σωματικές του δυνάμεις στην επιστήμη του, για
να τελειώσει ξεκούραστα τις σπουδές του και ύστερα τακτοποιεί αυτό το θέμα.
Γιατί αν έχει τις δυνάμεις του σκορπισμένες, θα είναι συνέχεια ψυχικά και
σωματικά τσακισμένος.
Οι νέοι μπροστά στους δύο δρόμους της ζωής.
Και ή έγγαμη και ή άγαμη ζωή είναι ευλογημένες.
Γέροντα, τι πρέπει να απάντηση κανείς σε νέα παιδιά που ρωτούν αν ή
μοναχική ζωή είναι ανώτερη από την έγγαμη;
Κατ’ αρχάς πρέπει να τους δώσει να καταλάβουν ποιος είναι ό προορισμός του
ανθρώπου και ποιο είναι το νόημα της ζωής. Ύστερα να τους εξήγηση ότι και οι
δύο δρόμοι που έχει χαράξει ή Εκκλησία μας είναι ευλογημένοι, γιατί και οι δύο
μπορούν να τους οδηγήσουν στον Παράδεισο, αν ζήσουν κατά Θεόν.
Ας υποθέσουμε ότι δύο άνθρωποι ξεκινούν να πάνε σε ένα Προσκύνημα. Ό ένας
πηγαίνει με το λεωφορείο από τον δημόσιο δρόμο και ό άλλος πηγαίνει με τα
πόδια από κάποιο μονοπάτι. Και οι δύο όμως έχουν τον ίδιο σκοπό. Ό Θεός και το
ένα το χαίρεται και το άλλο το θαυμάζει. Κακό είναι, όταν αυτός που πάει από το
μονοπάτι κατακρίνει μέσα του τον άλλον, που πάει από τον δημόσιο δρόμο, ή και
το αντίστροφο… (σ.19)
117
Ή ανησυχία των νέων για την αποκατάσταση τους.
Γέροντα, ή ανησυχία ενός νέου για την αποκατάσταση του οφείλεται σε
απιστία;
Όχι πάντοτε. Συχνά οι νέοι που ενδιαφέρονται πώς να τακτοποιηθούν καλύτερα,
αλλά και να βρίσκονται κοντά στον Θεό, ανησυχούν για την αποκατάστασή τους.
Αυτό φανερώνει υγεία. Το να μη σκέφτεται ένας νέος και να μην ανήσυχη για την
αποκατάσταση του φανερώνει αδιάφορο άνθρωπο και επόμενο είναι ο αδιάφορος
να είναι ανεπρόκοπος. Μόνο χρειάζεται να προσέξουν αυτή ή ανησυχία να μην
ξεπερνάει τα όρια, γιατί ο διάβολος προσπαθεί να την διαστρέψει, να την κάνη
αγωνία και να κρατά τον νου τους σε διαρκή σύγχυση.
Οι νέοι πρέπει να εμπιστεύονται τον εαυτό τους στον Θεό, για να ειρηνεύουν. Γιατί
ο Καλός Θεός σαν στοργικός Πατέρας ενεργεί εκεί όπου εμείς ανθρωπίνως δεν
μπορούμε να ενεργήσουμε. Δεν χρειάζεται να βιάζονται και να παίρνουν
ανώριμες αποφάσεις για την ζωή που θα ακολουθήσουν… Να φροντίσουν πρώτα
να πάρουν το πτυχίο τους, υστέρα για την δουλειά τους – τα αγόρια να τελειώσουν
και το στρατιωτικό – και στην συνέχεια, ώριμα πλέον και με την βοήθεια του Θεού,
ή να κάνουν μια καλή οικογένεια, αν έχουν αποφασίσει την έγγαμη ζωή, ή να
πάνε στο Μοναστήρι που θα διαλέξουν, αν έχουν αποφασίσει τον Μοναχισμό… (σ.
21-22).
Να βοηθούμε τους νέους να ακολουθήσουν την κλίση τους.
Κάθε άνθρωπος έχει την κλίση του. Ό Καλός Θεός έπλασε τον άνθρωπο ελεύθερο.
Έχει αρχοντιά σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου και αφήνει ελεύθερο τον
καθέναν να ακολουθήσει τον δρόμο που τον αναπαύει. Δεν τους βάζει όλους στην
ίδια γραμμή με μια στρατιωτική πειθαρχία. Γι’ αυτό οι νέοι ας αφήσουν τον εαυτό
τους ελεύθερο στον πνευματικό χώρο της ελευθερίας του Θεού. Δεν βοηθιούνται,
αν εξετάζουν ποια ζωή ακολούθησε ή θα ακολουθήσει ο τάδε ή, ή τάδε. Σ αυτό το
θέμα δεν πρέπει να επηρεάζονται από κανέναν.
Οι γονείς πάλι, οι εκπαιδευτικοί και οι Πνευματικοί, πρέπει να βοηθούν τους νέους
να διαλέγουν οποία ζωή είναι στα μέτρα τους και να ακολουθούν την πραγματική
τους κλίση, χωρίς να τους επηρεάζουν ή να στραγγαλίζουν την κλίση τους. Ή
απόφαση για την ζωή που θα ακολουθήσουν πρέπει να είναι δική τους. Όλοι οι
άλλοι μόνον άπλες γνώμες μπορούμε να εκφράσουμε και το μόνο δικαίωμα που
έχουμε είναι να βοηθούμε τις ψυχές να βρουν τον δρόμο τους…
Ειλικρινά, όποια ζωή κι αν ακολουθήσει ένας νέος που γνωρίζω, θα χαρώ και
πάντα θα έχω το ίδιο ενδιαφέρον για την σωτηρία της ψυχής του, φθάνει να είναι
κοντά στον Χριστό, μέσα στην Εκκλησία μας. Θα νιώθω αδελφός του, γιατί θα
είναι παιδί της Μητέρας μας Εκκλησίας…
Εγώ μέχρι τώρα σε κανέναν νέο δεν είπα ούτε να παντρευτεί ούτε να γίνει
καλόγερος. Αν κάποιος με ρωτήσει, του λέω: «Να κάνης αυτό που σε αναπαύει,
φθάνει να είσαι κοντά στον Χριστό». Και αν μου πει ότι δεν αναπαύεται στον
118
κόσμο, τότε του μιλάω για τον Μοναχισμό, για να τον βοηθήσω να βρει τον δρόμο
του (σ. 22-24).
Η πνευματική ζωή είναι βασική προϋπόθεση για την καλή αποκατάσταση.
Γέροντα, ή τάδε, που σας είπε ότι σκέφτεται τον Μοναχισμό, μου είπε ότι ένας
συμφοιτητής της την ρώτησε γιατί δεν πάει στον κινηματογράφο και δεν
βγαίνει έξω με αγόρια. τι έπρεπε να του απάντηση;
Έπρεπε να του πει: «Τέτοια ερώτηση ούτε ό αδελφός μου ,μου έκανε ποτέ και μου
την κάνεις εσύ;».
Μετά από λίγες μέρες την συνάντησε έξω από την Σχολή της – αυτή δεν τον είχε
δει — και την έπιασε από τον ώμο. Εκείνη του είπε μόνον ένα «γεια σου» και
μπήκε αμέσως μέσα.
Όχι, δεν έκανε καλά! Σ’ αυτήν την περίπτωση έπρεπε να αντίδραση, γιατί, έτσι
όπως φέρθηκε, μπορεί να του έδωσε την εντύπωση ότι δέχθηκε αυτήν την
εκδήλωση του, οπότε εκείνος θα το ξανακάνει. Ή ηλικία στην οποία βρίσκεται
τώρα είναι λίγο δύσκολη και δεν την ωφελεί να κάνη συντροφιά με αγόρια. Ούτε
χρειάζεται να μιλάει μαζί τους, τάχα για να τα βοηθήσει. Και αν αποφασίσει να
δημιουργήσει οικογένεια, όταν γνωρίσει ένα καλό παιδί, πρέπει να το πει στους
γονείς της. Αυτοί θα εξετάσουν αν έχει τις προϋποθέσεις να κάνουν μια καλή
οικογένεια. Άλλα τώρα, που δεν έχει ακόμη αποφασίσει ποια ζωή θα ακολουθήσει,
δεν την βοηθάει να μιλάει με αγόρια, γιατί ζαλίζεται χωρίς λόγο και χάνει την
γαλήνη της. Όσα παιδιά ασχολούνται με τέτοια είναι τα καημένα πολύ ζαλισμένα
και συνέχεια ταραγμένα δεν έχουν γαλήνη. Το πρόσωπο τους και τα μάτια τους
είναι αγριεμένα.
Η έλξη του γυναικείου φύλου από το ανδρικό, και το αντίθετο, υπάρχει στην φύση
του ανθρώπου. Άλλα να της πεις ότι τώρα δεν είναι καιρός γι’ αυτό. Να κοιτάξει
τις σπουδές της. Τα παιδιά που καλλιεργούν αυτήν την έλξη από μικρά, γυρίζουν
εκεί το κουμπί πριν έρθει ή κατάλληλη ώρα, και ύστερα, όταν έρθει εκείνη ή ώρα,
το κουμπί είναι ήδη γυρισμένο και δεν μπορούν να χαρούν, γιατί έζησαν αυτήν την
χαρά τότε, που δεν ήταν κατάλληλος καιρός. Ενώ όσα παιδιά προσέχουν,
χαίρονται περισσότερο, όταν έρθει ό κατάλληλος καιρός, και μέχρι τότε έχουν
πολλή γαλήνη. Βλέπεις μερικές μητέρες που έχουν ζήσει αγνά πόσο ειρηνικές
είναι, παρόλο που έχουν ένα σωρό σκοτούρες!
Εγώ πάντοτε τονίζω, ό νέος πριν από τον γάμο να προσπαθεί να ζει όσο πιο
πνευματικά μπορεί, και να διατηρεί την αγνότητα του ή οποία του εξασφαλίζει
την διπλή υγεία. Ή πνευματική ζωή είναι δασική προϋπόθεση για οποιαδήποτε
ζωή ακολουθήσει κανείς. Ό κόσμος έχει γίνει σαν ένα χωράφι με σιτάρι που
αρχίζει να ξεσταχυάζει και μπαίνουν μέσα γουρούνια και το τσαλαπατούν. Και
τώρα φαίνονται ανακατεμένα χόρτα, λάσπες, στάχυα, και που και που, σε καμιά
άκρη, υπάρχει και κανένα στάχυ όρθιο…
Σήμερα όμως, Γέροντα, στα Πανεπιστήμια κ.λπ. υπάρχουν πολλοί πειρασμοί
για έναν νέο.
119
Να συνδεθεί με πνευματικά παιδιά, για να βοηθιέται και να κινείται σε μια
πνευματική ατμόσφαιρα. Ας μην κάνουμε τα πράγμα τα δυσκολότερα από ό,τι
είναι. Γνωρίζω πολλά παιδιά που πηγαίνουν στο Πανεπιστήμιο και ζουν αγνά, με
την μικρή δική τους προσπάθεια και με την μεγάλη βοήθεια του θεού.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Για μια αρμονική οικογένεια
Η καλή αρχή της οικογενειακής ζωής.
… Αν ό νέος σκέφτεται κάποια κοπέλα σοβαρά για σύζυγο, νομίζω, καλύτερα είναι
πρώτα να το κάνη γνωστό με κάποιο συγγενικό του πρόσωπο στους γονείς της και
κατόπιν να το συζητήσει και ό ίδιος μαζί τους και με την κοπέλα. Στην συνέχεια,
αν δώσουν λόγο και κάνουν αρραβώνες – καλό είναι ό αρραβώνας να μη διαρκή
πολύ -, να προσπαθήσει, στο διάστημα που θα μεσολάβηση μέχρι τον γάμο, να
βλέπει την κοπέλα σαν αδελφή του και να την σέβεται. Αν αγωνισθούν και οι δύο
φιλότιμα να διατηρήσουν την παρθενία τους, τότε στο Μυστήριο του γάμου, όταν
τους στεφάνωση ό Ιερέας, θα λάβουν πλούσια την Χάρη του Θεού. Γιατί, όπως λέει
ό Άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος, τα στέφανα είναι σύμβολα της νίκης κατά της
ηδονής.. (ο. 37-38).
Στην διαφορά των χαρακτήρων κρύβεται ή αρμονία του θεού.
… Μου λένε μερικοί άνδρες: «Δεν συμφωνώ με την γυναίκα μου -είμαστε αντίθετοι
χαρακτήρες. Άλλος χαρακτήρας εκείνη, άλλος εγώ! Πώς κάνει τέτοια παράξενα
πράγματα ό Θεός; Δεν θα μπορούσε να οικονομήσει μερικές καταστάσεις έτσι,
ώστε να ταιριάζουν τα ανδρόγυνα, για να μπορούν να ζουν πνευματικά;». «Δεν
καταλαβαίνετε, τους λέω, ότι μέσα στην διαφορά των χαρακτήρων κρύβεται ή
αρμονία του Θεού; Οι διαφορετικοί χαρακτήρες δημιουργούν αρμονία. Αλίμονο, αν
ήσασταν ίδιοι χαρακτήρες! Σκεφθείτε τι θα γινόταν, αν λ.χ. και οι δύο θυμώνατε
εύκολα, θα γκρεμίζατε το σπίτι. Η, αν και οι δύο ήσασταν ήπιοι χαρακτήρες, θα
κοιμόσασταν όρθιοι!…»…
Σε ένα ανδρόγυνο ξέρετε τι είπα; «Επειδή ταιριάζετε, γι’ αυτό δεν ταιριάζετε!».
Είναι και οι δύο ευαίσθητοι. Αν συμβεί κάτι στο σπίτι, και οι δύο τα χάνουν και
αρχίζουν: «Ωχ, τι πάθαμε!» ό ένας, «ωχ, τι πάθαμε!» ό άλλος. Ο ένας δηλαδή
βοηθάει τον άλλον να απελπισθεί πιο πολύ. Δεν μπορεί να τον τόνωση λίγο «για
στάσου, να του πει, δεν είναι και τόσο σοβαρό αυτό που μας συμβαίνει». Το έχω δει
αυτό σε πολλά ανδρόγυνα.
Και στην αγωγή των παιδιών, όταν οι σύζυγοι είναι διαφορετικοί χαρακτήρες,
μπορούν περισσότερο να βοηθήσουν. Ο ένας κρατάει λίγο φρένο, ό άλλος λέει:
«Άφησε τα παιδιά λίγο ελεύθερα». Αν τα στριμώξουν και οι δύο, θα χάσουν τα
παιδιά τους. Και αν τα αφήσουν και οι δύο ελεύθερα, πάλι θα τα χάσουν. Ενώ έτσι
βρίσκουν και τα παιδιά μία ισορροπία.
120
Θέλω να πω ότι όλα χρειάζονται. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεπερνούν τα όρια, αλλά
ό καθένας να βοηθάει τον άλλον με τον τρόπο του. Αν φας λ.χ. κάτι πολύ γλυκό,
θέλεις να φας και κάτι που είναι λίγο αλμυρό… (σ. 39-40).
Ο σεβασμός μεταξύ των συζύγων.
Ο Θεός τα ρύθμισε όλα με σοφία. Με άλλα χαρίσματα προίκισε τον άνδρα, με
άλλα την γυναίκα. Έδωσε στον άνδρα ανδρισμό, για να τα βγάζει πέρα στις
δύσκολες υποθέσεις και για να υποτάσσεται σ’ αυτόν ή γυναίκα. Γιατί, αν έδινε και
στην γυναίκα τον ίδιο ανδρισμό, δεν θα μπορούσε να σταθεί οικογένεια.
«Ο ανήρ, λέει ή Γραφή, εστί κεφαλή της γυναικός» (Έφεσ. 5, 23). Δηλαδή ό Θεός
κανόνισε, ώστε ό άνδρας να αφεντεύει στην γυναίκα. Να αφεντεύει ή γυναίκα
στον άνδρα είναι ύβρις στον Θεό. Ο Θεός έπλασε πρώτα τον Αδάμ και ό Αδάμ είπε
για την γυναίκα: «Τούτο νυν όστούν εκ των όστέων μου και σαρξ εκ της σαρκός
μου» (Γενέσ. 2, 23). Η γυναίκα, λέει το Ευαγγέλιο, πρέπει να φοβάται τον άνδρα,
δηλαδή να τον σέβεται, και ό άνδρας να αγαπάει την γυναίκα (Έφεσ. 5, 33). Μέσα
στην αγάπη είναι ό σεβασμός. Μέσα στον σεβασμό είναι ή αγάπη. Αυτό το όποιο
αγαπώ, το σέβομαι κιόλας. Και αυτό το όποιο σέβομαι, το αγαπώ. Δηλαδή δεν
είναι άλλο το ένα και άλλο το άλλο• ένα πράγμα είναι και τα δύο… (σ. 41—42).
Η αγάπη μεταξύ των συζύγων.
– Έγραψες Γερόντισσα, ευχές στον Δημήτρη που παντρεύεται; Έγραψα, Γέροντα.
– Φέρε την κάρτα να συμπληρώσω κι εγώ: «Ο Χριστός και ή Παναγία μαζί σας. Σου
δίνω ευλογία, Δημήτρη, να μαλώνεις με όλον τον κόσμο, εκτός από την Μαρία! Το
ίδιο και στην Μαρία!».
Για να δω, θα καταλάβουν τι εννοώ; Με ρώτησε κάποιος: «Γέροντα, τι ενώνει
περισσότερο τον άνδρα με την γυναίκα;». «Ή ευγνωμοσύνη», του λέω. Ό ένας
αγαπάει τον άλλον γι’ αυτό που του χαρίζει. Ή γυναίκα δίνει στον άνδρα την
εμπιστοσύνη, την αφοσίωση, την υπακοή. Ό άνδρας δίνει στην γυναίκα την
σιγουριά ότι μπορεί να την προστατέψει. Ή γυναίκα είναι ή αρχόντισσα του
σπιτιού, αλλά και ή μεγάλη υπηρέτρια• ό άνδρας είναι ό κυβερνήτης του σπιτιού,
αλλά και ό χαμάλης.
Μεταξύ τους τα ανδρόγυνα πρέπει να έχουν την εξαγνισμένη αγάπη, για να έχουν
αλληλοπαρηγοριά και να μπορούν να κάνουν και τα πνευματικά τους καθήκοντα.
Για να ζήσουν αρμονικά, χρειάζεται να βάλουν εξαρχής ως θεμέλιο της ζωής τους
την αγάπη, την ακριβή αγάπη, που βρίσκεται μέσα στην πνευματική αρχοντιά,
στην θυσία, και όχι την ψεύτικη, την κοσμική, την σαρκική. Αν υπάρχει αγάπη,
θυσία, πάντα έρχεται ό ένας στην θέση του άλλου, τον καταλαβαίνει, τον πονάει.
Και όταν παίρνει κανείς τον πλησίον του στην πονεμένη του καρδιά, παίρνει τότε
μέσα του τον Χριστό, ό οποίος τον γεμίζει και πάλι με την ανέκφραστη αγαλλίαση
Του.
121
Όταν υπάρχει αγάπη, και μακριά να βρεθεί ό ένας από τον άλλον, αν οι
περιστάσεις το απαιτήσουν, κοντά θα βρίσκεται, γιατί την αγάπη του Χριστού δεν
την χωρίζουν αποστάσεις. Όταν όμως, Θεός φυλάξει, τα ανδρόγυνα δεν έχουν
αγάπη μεταξύ τους, μπορεί να βρίσκονται κοντά, αλλά στην πραγματικότητα
βρίσκονται μακριά. Γι’ αυτό πρέπει να προσπαθήσουν να διατηρήσουν σε όλη την
ζωή τους την αγάπη, να θυσιάζεται ό ένας για τον άλλον.
Η σαρκική αγάπη ενώνει εξωτερικά τους κοσμικούς ανθρώπους τόσο μόνον, όσο
υπάρχουν κοσμικά προσόντα, και τους χωρίζει, όταν αυτά χαθούν, οπότε και αυτοί
οδηγούνται στην απώλεια Ενώ, όταν υπάρχει ή πνευματική, ή ακριβή αγάπη, αν
τυχόν ό ένας από τους συζύγους χάση τα κοσμικά του προσόντα, αυτό όχι μόνο
δεν τους χωρίζει, αλλά τους ενώνει περισσότερο. Όταν υπάρχει μόνον ή σαρκική
αγάπη, τότε, αν λ.χ. ή γυναίκα μάθη ότι ό σύντροφος της κοίταξε κάποια άλλη, του
πετάει βιτριόλι και τον τυφλώνει. Ενώ, όταν υπάρχει ή αγνή αγάπη, τον πονάει πιο
πολύ και κοιτάζει με τρόπο πώς να τον φέρει πάλι στον σωστό δρόμο. Έτσι έρχεται
ή Χάρη του Θεού… (σ. 43-44).
Με την υπομονή σώζεται ή οικογένεια.
… Όταν δύο βόδια είναι στον ζυγό και το ένα είναι λίγο αδύνατο ή τεμπέλικο, τότε
το άλλο βάζει περισσότερη δύναμη και τραβάει σβαρνίζει κατά κάποιον τρόπο και
το άλλο… Σκέψου μια μητέρα να έχει τέσσερα παιδιά και το ένα να είναι
καθυστερημένο, το άλλο να έχει ψυχοπάθεια, το άλλο μεσογειακή αναιμία, το
άλλο να γυρνάει τα μεσάνυχτα. Και με τον σύζυγο, ανάλογα με το τι άνθρωπος
είναι, να έχει ή καημένη άλλα βάσανα…
Και καλά, μερικές γυναίκες έχουν αμαρτίες και εξοφλούν έτσι, αλλά είναι και
άλλες που δεν έχουν αμαρτίες. Αυτές έχουν καθαρό μισθό από την ταλαιπωρία
που περνούν. Γνωρίζω μια μάνα που ήταν ένα αγγελούδι, πολύ καλή ψυχή, το πιο
καλό, το πιο ήσυχο παιδί από την οικογένεια. Και σε τι στραβόξυλο έπεσε! Πώς
ξεγελάστηκαν οι δικοί της! Παντρεύτηκε έναν μέθυσο, που από μικρός ήταν
αλητάκι. Ο πατέρας του μεθούσε και πήρε και αυτός την ίδια συνήθεια. Να
ξενοδουλεύει ή καημένη, να σκοτώνεται στην δουλειά, και εκείνος να την δέρνει
και να την απειλή με το μαχαίρι. Πόσες φορές της λέει: «Θα σε σφάξω»! Και να
φοβάται μην την σφάξει! Μαρτύριο περνάει! Έχει και τέσσερα παιδιά. Οι δικοί της
έφθασαν σε σημείο να της λένε να τον χωρίσει, αλλά εκείνη τους απαντάει: «Λέω
να κάνω ακόμη υπομονή», και κάνει υπομονή. Το καταλαβαίνετε; Ούτε Γεροντικά
διάβασε ούτε Συναξάρια, και όμως κάνει υπομονή. «Καλά, της είπα μια φορά, τα
παιδιά δεν επεμβαίνουν;». «Ακόμη είναι δεκαπέντε-δεκαέξι χρονών, μου είπε. Ας
πάνε στρατιώτες, και μετά θα τον περιλάβουν!». Δηλαδή, μέχρι να πάνε
στρατιώτες τα παιδιά, να τρώει ξύλο!., (σ. 47-48).
Η υπομονή χαριτώνει τον άνθρωπο.
… Όταν ό άλλος είναι μπουρινιασμένος, ό,τι και να του πεις, δεν γίνεται τίποτε.
Καλύτερα εκείνη την στιγμή να σιωπήσεις και να λες την Ευχή. Με την Ευχή θα
καλμάρει ό άλλος, θα ηρέμηση και θα μπόρεσης μετά να συνεννοηθείς μαζί του.
122
Βλέπεις, και οι ψαράδες δεν πάνε να ψαρέψουν, αν δεν έχει μπουνάτσα κάνουν
υπομονή, ώσπου να καλοσυνέψει ό καιρός.
Που οφείλεται, Γέροντα, ή ανυπομονησία των ανθρώπων;
Στην πολλή… εσωτερική τους ειρήνη! Ο Θεός την σωτηρία των ανθρώπων την
κρέμασε στην υπομονή. «Ο δε ύπομεινας εις τέλος, ούτος σωθήσεται» (Ματθ. 10,
22), λέει το Ευαγγέλιο. Γι’ αυτό δίνει δυσκολίες, διάφορες δοκιμασίες, για να
ασκηθούν στην υπομονή οι άνθρωποι.
Η υπομονή ξεκινά από την αγάπη. Για να υπομείνεις τον άλλον, πρέπει να τον
πόνεσης. Και βλέπω πώς με την υπομονή σώζεται ή οικογένεια. Είδα θηρία να
γίνονται αρνιά. Με την εμπιστοσύνη στον Θεό τα πράγματα εξελίσσονται ομαλά
και πνευματικά. Μια φορά, όταν ήμουν στην Μονή Στομίου, είχα δει στην Κόνιτσα
μια γυναίκα που έλαμπε το πρόσωπο της. Ήταν μητέρα πέντε παιδιών. Μετά
θυμήθηκα ποια ήταν. Ο άνδρας της ήταν μαραγκός και έπαιρνε πολλές φορές
δουλειές μαζί με τον μάστορά μου1. Μια κουβέντα να του έλεγαν οι νοικοκυραίοι,
λ.χ. «μάστρο-Γιάννη, μήπως αυτό να το κάνουμε έτσι;», γινόταν θηρίο. «Έμενα θα
μου κάνης τον δάσκαλο;», τους έλεγε. Έσπαζε τα εργαλεία του, τα πετούσε και
έφευγε. Αφού παρατούσε την δουλειά του και τα έσπαζε όλα σε ξένα σπίτια,
καταλαβαίνεις στο σπίτι του τι έκανε! Αυτή λοιπόν ήταν του μαστρο-Γιάννη ή
γυναίκα. Με αυτόν τον άνθρωπο δεν μπορούσες μία μέρα να καθίσεις, και αυτή
χρόνια ζούσε μαζί του. Κάθε μέρα περνούσε μαρτύριο, και όμως όλα τα
αντιμετώπιζε με πολλή καλοσύνη και έκανε υπομονή. Επειδή ήξερα την
κατάσταση στο σπίτι, όταν την συναντούσα, την ρωτούσα: «τι κάνει ό κυρ-Γιάννης;
Δουλεύει;». «Ε, πότε δουλεύει, πότε κάθεται λιγάκι!». «Πώς τα περνάτε;». «Πολύ
καλά, πάτερ!», μου έλεγε. Και το έλεγε με την καρδιά της. Δεν υπολόγιζε που
έσπαζε τα εργαλεία του — και αξίας εργαλεία — ούτε που αναγκαζόταν ή
καημένη να ξενοδουλεύει, για να τα βγάλουν πέρα. Βλέπετε με πόση υπομονή, με
πόση καλοσύνη και με πόση αρχοντιά τα αντιμετώπιζε όλα! Ούτε τον
κατηγορούσε καθόλου! Γι αυτό ό θεός την χαρίτωσε και έλαμπε το πρόσωπο της.
Μεγάλωσε και τα πέντε παιδιά της και έγιναν πολύ καλά παιδιά. Μπόρεσε και
κράτησε και τα παιδιά της… (σ. 49-50).
Η πιστή σύζυγος.
Γέροντα, μια γυναίκα την εγκατέλειψε ό άνδρας της, πήρε και το παιδί, και
έχει σχέσεις με δύο άλλες γυναίκες. Με ρώτησε τι να κάνη.
Να της πεις, όσο μπορεί, να κάνη υπομονή, προσευχή και να φέρεται με καλοσύνη.
Να περιμένει, να μη διάλυση τον γάμο ή ίδια. Κάποιος περιφρονούσε την γυναίκα
του, την κακομεταχειριζόταν, και αυτή τα αντιμετώπιζε όλα με υπομονή και
καλοσύνη, μέχρι που πέθανε σχετικά νέα Όταν έκαμαν την εκταφή της, βγήκε
από τον τάφο μία ευωδία! Απόρησαν όσοι βρίσκονταν εκεί. Βλέπετε, αυτή
αντιμετώπιζε τα πάντα με υπομονή σ’ αυτήν την ζωή, γι αυτό δικαιώθηκε στην
άλλη ζωή… (σ. 51-52).
123
Τα παιδιά των διαλυμένων οικογενειών.
Σήμερα ό γάμος, όπως κατάντησε, έχει χάσει το νόημα του. Διαλύονται
οικογένειες στα καλά καθούμενα. Ήρθε τις προάλλες στο Καλύβι κάποιος τελείως
ζαλισμένος. Είχε δύο παιδιά από μία φιλενάδα. Παντρεύτηκε μια άλλη, έκανε ένα
παιδί και την χώρισε. Μετά ξαναπαντρεύτηκε κάποια άλλη, ή οποία ήταν
χωρισμένη και είχε δύο παιδιά από τον πρώτο γάμο της και ένα παιδί από έναν
φίλο. Έκανε και μ’ αυτήν άλλα δύο. «Για βαστά, του λέω, από πόσες μανάδες είναι
αυτά τα παιδιά και από πόσους πατεράδες;».
Έτσι καταστρέφονται τα ταλαίπωρα τα παιδιά. Όσα είναι ευαίσθητα και δεν
μπορούν να ξεπεράσουν την στενοχώρια, απελπίζονται και μερικά αυτοκτονούν.
Αλλά πίνουν, για να ξεχνούν, άλλα μπλέκονται με τα ναρκωτικά. Που τα
βρίσκουν τα χρήματα; Ή πιο μικρή δόση ηρωίνης στοιχίζει τέσσερις χιλιάδες
δραχμές. Ή μεγάλη έξι ή επτά χιλιάδες (το 1990). Και αυτά τα παιδιά είναι από τα
ζωηρά της προηγούμενης γενιάς. Τα άλλα από το αυτόματο διαζύγιο, που είναι
ακόμη μικρά, τι θα γίνουν; Φέτος το καλοκαίρι πόσα παιδιά πέρασαν από το
Καλύβι που έπαιρναν ναρκωτικά! Τα περισσότερα, τα κακόμοιρα, ήσαν από
διαλυμένες οικογένειες. Να βρίσκονται σε τέτοια κατάσταση στην ηλικία των
είκοσι επτά ετών και να ζητούν βοήθεια! Και να δεις, τα παιδιά από τις διαλυμένες
οικογένειες φαίνονται από μακριά… (σ. 54-55).
Το «φταίξιμο» και το «δίκαιο» των συζύγων.
Μια φορά ήρθε στο Καλύβι κάποιος και μου είπε ότι είχε προβλήματα με την
γυναίκα του. Πήγαιναν για χωρισμό. Δεν ήθελε να δη ο ένας τον άλλον. Ήσαν και
οι δύο δάσκαλοι, είχαν και δύο παιδάκια. Δεν έτρωγαν ποτέ στο σπίτι. Σε άλλο
εστιατόριο έτρωγε ό ένας μετά το Σχολείο, σε άλλο ό άλλος, και αγόραζαν και κάτι
σάντουιτς, για να φάνε τα παιδιά. Τα καημένα, όταν οι γονείς γύριζαν στο σπίτι,
πήγαιναν και έψαχναν στις τσέπες και στις τσάντες τους, για να δουν τι τους
έφεραν απ’ έξω να φάνε. Περνούσαν μεγάλο δράμα! Αυτός έκανε και τον ψάλτη.
Σε άλλη εκκλησία πήγαινε ή γυναίκα του, σε άλλη έψαλλε αυτός. Τόσο πολύ! «τι
να κάνω, πάτερ, μου λέει, σηκώνω μεγάλο σταυρό, πολύ μεγάλο. Κάθε μέρα
έχουμε φασαρίες στο σπίτι». «Πήγες στον Πνευματικό;», τον ρωτάω. «Ναι, πήγα,
μου λέει, και μου είπε: Υπομονή να κάνης σηκώνεις μεγάλο σταυρό». «Για να δω,
του λέω, ποιος σηκώνει μεγάλο σταυρό. Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Όταν παντρευτήκατε, μαλώνατε έτσι;». «Όχι, μου λέει. Οκτώ χρόνια ήμασταν
πολύ αγαπημένοι. Λάτρευα την γυναίκα μου περισσότερο από τον Θεό! Μετά
εκείνη άλλαξε. Έγινε γκρινιάρα, ιδιότροπη…». Ακούς; Την λάτρευε περισσότερο
από τον Θεό! «Έλα εδώ, του λέω. Λάτρευες την γυναίκα σου περισσότερο από τον
Θεό! Ή γυναίκα σου φταίει τώρα ή εσύ, που φθάσατε σ’ αυτήν την κατάσταση; Εξ
αιτίας σου πήρε την Χάρη Του ό Θεός από την γυναίκα σου. Και τι σκέφτεσαι να
κάμεις τώρα;», τον ρωτάω. «Μάλλον να χωρίσουμε», μου λέει. «Μήπως έμπλεξες
και με καμιά άλλη;». «Ναι, έχω ύπ’ όψιν μου κάποια», μου λέει. «Βρε, δεν
καταλαβαίνεις ότι εσύ είσαι ό φταίχτης; Να ζήτησης πρώτα συγχώρεση από τον
Θεό, γιατί λάτρευες την γυναίκα σου περισσότερο από Εκείνον. Μετά να πάς να
124
ζήτησης συγχώρεση από την γυναίκα σου. Να με συγχώρεσης, να της πεις, εγώ
έγινα αιτία να δημιουργηθεί αύτη ή κατάσταση στο σπίτι και να ταλαιπωρούνται
και τα παιδιά. Έπειτα να πάς να εξομολογηθείς και να λατρεύεις τον Θεό σαν Θεό
και να αγαπάς την γυναίκα σου σαν γυναίκα σου, και θα δεις, τα πράγματα θα
πάνε καλά». Τον τράνταξα. Άρχισε να κλαίει. Μου υποσχέθηκε πώς θα με
ακούσει. Ήρθε μετά από λίγο καιρό χαρούμενος. «Σ’ ευχαριστώ, πάτερ, μας
έσωσες, μου λέει. Είμαστε μια χαρά, κι εμείς και τα παιδιά μας». Βλέπεις; Να είναι
αυτός ό φταίχτης και να νομίζει κιόλας ότι σηκώνει πολύ μεγάλο σταυρό!…
Υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί να έχει και ό ένας και ό άλλος δίκαιο.
Κάποτε έλεγα σε μια συντροφιά πόσο αγνός ήταν ό Μακρυγιάννης. Είχε και
σωματική και ψυχική αγνότητα. Όποτε πετάγεται κάποιος και μου λέει: «Όχι να
θέλουν να παρουσιάσουν τον Μακρυγιάννη και για άγιο!». «Γιατί όχι;», τον ρωτάω.
«Γιατί έδερνε την γυναίκα του», μου απαντάει. «Κοίταξε να σου πω τι συνέβαινε. Ο
Μακρυγιάννης, όταν τύχαινε να έχει κανένα τάλιρο και ερχόταν καμιά χήρα που
είχε παιδιά, της το έδινε. Η γυναίκα του, ή καημένη, γκρίνιαζε. Μα κι εσύ παιδιά
έχεις, του έλεγε, γιατί το έδωσες;. Κι εκείνος της έδινε κανένα μπάτσο και της
έλεγε• εσύ έχεις τον άνδρα σου, που θα σε οικονομήσει. Αυτή ή καημένη δεν έχει
άνδρα, ποιος θα την οικονομήσει;». Δηλαδή και οι δύο είχαν δίκαιο.
Ύστερα, αν ό ένας από τους δύο συζύγους ζει πνευματικά, τότε και δίκαιο να έχει,
δεν έχει κατά κάποιον τρόπο δίκαιο. Γιατί, σαν πνευματικός άνθρωπος που είναι,
πρέπει να αντιμετώπιση μία αδικία πνευματικά. Να τα αντιμετωπίζει δηλαδή όλα
με την θεία δικαιοσύνη, να βλέπει τι αναπαύει τον άλλον. Γιατί, αν μια ψυχή είναι
αδύνατη και σφάλλει, έχει κατά κάποιον τρόπο ελαφρυντικά. Ο άλλος όμως, που
είναι σε καλύτερη πνευματική κατάσταση και δεν δείχνει κατανόηση, σφάλλει
πολύ περισσότερο. Όταν και οι πνευματικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα
πράγματα κοσμικά, με την κοσμική, την ανθρώπινη δικαιοσύνη, τι γίνεται μετά;
Πρέπει να πηγαίνουν συνέχεια στα κοσμικά δικαστήρια. Γι’ αυτό και βασανίζονται
οι άνθρωποι (σ. 55-58).
125
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η τεκνοποιία
Οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα είναι το απαθέστερο ζευγάρι.
Γέροντα, πέστε μας για τον Άγιο Ιωακείμ και την Αγία Άννα, τους
Θεοπάτορες. Κάποτε κάτι αρχίσατε να μας λέτε.
Από μικρός είχα σε μεγάλη ευλάβεια τους Αγίους Θεοπάτορες. Μάλιστα είχα πει
σε κάποιον ότι, όταν με κάνουν καλόγερο, θα ήθελα να μου δώσουν το όνομα
Ιωακείμ. Πόσα οφείλουμε σ’ αυτούς! Οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα είναι το
απαθέστερο ανδρόγυνο που υπήρξε ποτέ. Δεν είχαν καθόλου σαρκικό φρόνημα.
Ο Θεός έτσι έπλασε τον άνθρωπο και έτσι ήθελε να γεννιούνται οι άνθρωποι,
απαθώς. Άλλα μετά την πτώση μπήκε το πάθος στην σχέση ανάμεσα στον άνδρα
και στην γυναίκα. Μόλις βρέθηκε ένα απαθές ανδρόγυνο, όπως έπλασε ό Θεός τον
άνθρωπο και όπως ήθελε να γεννιούνται οι άνθρωποι, γεννήθηκε ή Παναγία,
αυτό το αγνό πλάσμα, και στην συνέχεια σαρκώθηκε ό Χριστός. Μου λέει ό
λογισμός ότι θα κατέβαινε και νωρίτερα ό Χριστός στην γη, αν υπήρχε ένα αγνό
ζευγάρι, όπως ήταν οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα.
Οι Ρωμαιοκαθολικοί φθάνουν στην πλάνη και πιστεύουν, δήθεν από ευλάβεια, ότι
ή Παναγία γεννήθηκε χωρίς να έχει το προπατορικό αμάρτημα. Ενώ ή Παναγία
δεν ήταν απαλλαγμένη από το προπατορικό αμάρτημα, αλλά γεννήθηκε όπως
ήθελε ό Θεός να γεννιούνται οι άνθρωποι μετά την δημιουργία. Ήταν πάναγνη,
γιατί ή σύλληψη Της έγινε χωρίς ηδονή. Οι Άγιοι Θεοπάτορες, μετά από θερμή
προσευχή στον Θεό να τους χαρίσει παιδί, συνήλθαν όχι από σαρκική επιθυμία,
αλλά από υπακοή στον Θεό. Αυτό το γεγονός το είχα ζήσει στο Σινά.
Η εγκράτεια στην έγγαμη ζωή.
Ο Θεός «εποίησε τα πάντα καλά λίαν» (Γενέσ 1, 31). Ό άνδρας νιώθει μια φυσική
έλξη προς την γυναίκα και ή γυναίκα προς τον άνδρα. Αν δεν υπήρχε αυτή ή έλξη,
ποτέ δεν θα ξεκινούσε κανείς να κάνη οικογένεια. Θα συλλογιζόταν τις δυσκολίες
που θα είχε αργότερα στην οικογένεια με την ανατροφή των παιδιών κ.λπ. και δεν
θα αποφάσιζε να ξεκινήσει.
Μετά την πτώση των Πρωτοπλάστων το σαρκικό φρόνημα σε μερικούς
ανθρώπους μπορεί να υπάρχει πέντε τοις εκατό, σε άλλους δέκα, τριάντα κ.λπ.
Αλλά σήμερα που να βρεθούν άνθρωποι να έχουν πέντε τοις εκατό σαρκικό
φρόνημα, να έχουν δηλαδή αγνό φρόνημα! Πάντως σε όλους τους ανθρώπους έχει
δοθεί από τον Θεό ή δυνατότητα να φθάσουν στην απάθεια, αν αγωνισθούν με
φιλότιμο.
Δεν δικαιολογούνται οι έγγαμοι, επειδή ακολούθησαν τον έγγαμο βίο, να ξεχνούν
ότι ό άνθρωπος δεν είναι μόνο σάρκα, αλλά είναι και πνεύμα, και να αφήνουν τον
εαυτό τους αχαλίνωτο. Πρέπει να αγωνίζονται να υποτάξουν την σάρκα στο
126
πνεύμα. Αν προσπαθούν να ζουν πνευματικά, με την καθοδήγηση του
Πνευματικού τους, θα αρχίσουν να γεύονται σιγά-σιγά και ανώτερες χαρές,
πνευματικές, ουράνιες, και δεν θα αναζητούν τις σαρκικές. Έχουν υποχρέωση να
αγωνίζονται και να εγκρατεύονται, για να μη μεταδώσουν το σαρκικό πάθος και
στα παιδιά τους. Ένα παιδάκι, που οι γονείς του έχουν πολύ σαρκικό φρόνημα,
έχει από μικρό τέτοιες τάσεις, γιατί παίρνει το σαρκικό φρόνημα από αυτούς. Στην
αρχή αυτό είναι απαλό, όπως όλα τα κληρονομικά πάθη – σαν την τσουκνίδα που,
μόλις φυτρώνει, είναι απαλή και μπορείς να την πιάσεις, ενώ, όταν μεγαλώσει,
τσιμπάει — και μπορεί να θεραπευθεί από έναν καλό Πνευματικό, που έχει
διάκριση. ‘Αν όμως δεν το κόψη στην μικρή ηλικία, θα χρειασθεί πολύ να
αγωνισθεί, όταν μεγαλώσει, για να το κόψη (σ. 62-64).
Η ανθρώπινη λογική στο θέλημα του Θεού για την τεκνογονία.
Πολλές φορές ανδρόγυνα μου εκφράζουν την ανησυχία τους για το θέμα της
τεκνοποιίας και ζητούν την γνώμη μου. Άλλα σκέφτονται να κάνουν ένα-δύο
παιδιά και άλλα θέλουν να αποκτήσουν πολλά παιδιά. Αυτό όμως που τους
συμφέρει είναι να αφήνουν το θέμα της τεκνοποιίας στον Θεό. Να εμπιστεύονται
την ζωή τους στην θεία Πρόνοια και να μη βάζουν δικά τους προγράμματα. Πρέπει
να πιστεύουν ότι ό Θεός, που φροντίζει για τα πετεινά του ουρανού, πολύ
περισσότερο θα φροντίσει για τα δικά τους παιδιά…
Μερικοί προσπαθούν πρώτα να τακτοποιήσουν όλα τα άλλα και υστέρα να
σκεφθούν για παιδιά. Δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τους καθόλου τον Θεό. Άλλοι πάλι
λένε: «σήμερα είναι δύσκολη ή ζωή• ένα παιδί φθάνει, γιατί και αυτό με δυσκολία
το μεγαλώνεις», και δεν κάνουν άλλα παιδιά. Δεν καταλαβαίνουν πόσο
αμαρτάνουν μ’ αυτήν την τοποθέτηση, γιατί δεν αφήνονται με εμπιστοσύνη στον
Θεό. Ο Θεός έχει σπλάγχνα. Μόλις δη ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν, δεν Του
είναι δύσκολο να μην τους δώσει άλλα παιδιά.
Ξεκινούν πολλοί να παντρευτούν, χωρίς να σκεφθούν ότι πρέπει να έχουν και ως
σκοπό να κάνουν παιδιά και να τα αναθρέψουν χριστιανικά. Δεν θέλουν πολλά
παιδιά, για να μην έχουν σκοτούρες, και έχουν στα διαμερίσματα σκυλιά, γατιά…
Στην Αυστραλία έχουν γηροκομείο για σκύλους, για γάτες…, ακόμη και
νεκροταφείο για τα ζώα! Οί άνθρωποι, έτσι όπως πάνε, θα μεγαλώνουν ποντίκια
και θα τα κάνουν κονσέρβες, για να ταΐζουν τα γατιά• θα μεγαλώνουν λαγούς και
κουνέλια και θα τα κάνουν κονσέρβες, για να ταΐζουν τα σκυλιά, και άλλοι
άνθρωποι θα πεθαίνουν από την πείνα! Και βλέπεις, άμα σκοτώσει κανείς ένα
σκυλί, μπορεί να πλήρωση περισσότερα απ’ όσα αν σκότωνε έναν άνθρωπο.
Εξαρτάται φυσικά και από το τίνος θα είναι το σκυλί… Που φθάσαμε!… Ό
άνθρωπος στην εποχή μας αξίζει λιγότερο και από ένα σκυλί!
Και μερικοί Πνευματικοί απορώ πώς λένε μερικά πράγματα. Μια φορά με
ρώτησαν κάποιοι προσκυνητές που ήρθαν εκεί στο Καλύβι:
«Γέροντα, ό ιερός Χρυσόστομος γράφει πουθενά να μην κάνουν οι σύζυγοι
παιδιά;». «τι είναι αυτά που λέτε; Που το ακούσατε αυτό;», τους λέω.
«Να, ό πατήρ τάδε μας το είπε», μου λένε.
Πιάνω τον πατέρα τάδε και τον ρωτάω. «Είπες τέτοιο πράγμα».
127
«Ναι», μου λέει. «Που το βρήκες αυτό γραμμένο;», τον ρωτάω.
«Ο ιερός Χρυσόστομος το αναφέρει στον Περί παρθενίας λόγο του», μου λέει!
«Κοίταξε, του λέω, εγώ δεν διάβασα Άγιο Χρυσόστομο, αλλά δεν μπορεί ό Άγιος να
λέει κάτι τέτοιο κάτι άλλο θα λέει.
Φέρε να δω τι γράφει».
Μου φέρνει το βιβλίο και μου δείχνει το χωρίο. Το διαβάζω και βλέπω ότι ό Άγιος
γράφει: «Τώρα έχουν αυξηθεί οι άνθρωποι και σας δίνεται ή δυνατότητα να ζήσετε
και εν παρθενία• δεν είναι όπως παλιά που έπρεπε να αφήσουν απογόνους» δεν
λέει δηλαδή «μη γεννάτε παιδιά».
Και αυτός να επιμένει.
Να είναι κληρικός και θεολόγος, και να λέει τέτοια πράγματα!
Να δείχνει ότι διαβάζει Χρυσόστομο, ότι κάνει και διατριβές, και να τον έχουν για
καλό Πνευματικό! Ξέρετε τι βλάβη κάνουν κάτι τέτοιες λανθασμένες ερμηνείες σε
ανθρώπους που θέλουν να αναπαύσουν τον λογισμό τους;
Για πολλούς που ζουν κοσμικά ή οικογένεια σήμερα δεν έχει νόημα. Γι’ αυτό ή δεν
παντρεύονται ή παντρεύονται και δεν κάνουν παιδιά ή σκοτώνουν τα παιδιά με τις
εκτρώσεις, και έτσι μόνοι τους εξαφανίζουν το σόι τους. Δηλαδή μόνοι τους
καταστρέφονται δεν τους καταστρέφει ό Θεός. Ενώ οι πιστοί, που τηρούν τις
εντολές του Θεού, δέχονται την Θεία Χάρη, γιατί ό Θεός είναι υποχρεωμένος κατά
κάποιον τρόπο να τους βοηθάει στα δύσκολα χρόνια που ζούμε.
Και βλέπουμε Χριστιανούς οικογενειάρχες, με όσα παιδάκια τους δίνει ό Θεός, να
τα μεγαλώνουν με φόβο Θεού. Και όλα τα παιδιά να είναι ισορροπημένα,
χαρούμενα, ευλογία Θεού, και να προκόβουν. Εκεί που λέμε: «τι θα γίνει ό
κόσμος;», βλέπουμε τώρα να προχωράει, με την Χάρη του Θεού, μια γενιά καλή. Ό
διάβολος καταστρέφει, αλλά και ό Καλός Θεός εργάζεται και δεν θα αφήσει να
εξαφανισθεί το γένος μας (σ. 64—68).
Δυσκολίες στην τεκνοποιία.
Σε μερικές γυναίκες που δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά λειτουργούν και οι
πνευματικοί νόμοι, γιατί δεν κάνουν οικογένεια εγκαίρως. Αρχίζουν να διαλέγουν.
«Όχι, αυτός είναι έτσι, εκείνος είναι αλλιώς», δίνουν μια υπόσχεση σε κάποιον,
κοιτάζουν συγχρόνως και άλλον, λένε μετά «όχι» σ’ εκείνον που έδωσαν την
υπόσχεση – και αυτός, αντί να το θεώρηση ευλογία που τον αφήνει πριν
παντρευτούν, πάει να αυτοκτονήσει. Ε, τι οικογένεια θα κάνη μια τέτοια κοπέλα;
Άλλες γυναίκες δεν μπορούν να κάνουν παιδιά, γιατί στα νεανικά τους χρόνια
έζησαν άτακτη ζωή. Μερικές πάλι επηρεάζονται από την διατροφή. Πολλές
τροφές περιέχουν πολλά φάρμακα και ορμόνες.
Υπάρχουν και ανδρόγυνα που, μόλις παντρευτούν, θέλουν αμέσως να
αποκτήσουν παιδί και, αν λίγο καθυστερήσουν, αρχίζουν να αγωνιούν. Άλλα πώς
να κάνουν παιδί, ενώ είναι γεμάτοι αγωνία και άγχος; Αν διώξουν την αγωνία και
το άγχος και βάλουν στην ζωή τους μια καλή πνευματική σειρά, τότε θα κάνουν
παιδί.
Μερικές φορές ό Θεός σκόπιμα αργεί να δώσει παιδί σε κάποιο ανδρόγυνο. Είδατε,
και στους Αγίους Ιωακείμ και Άννα, τους Θεοπάτορες, και στον Προφήτη Ζαχαρία
128
και την Αγία Ελισάβετ, στα γεράματα έδωσε παιδί, για να εκπληρωθεί και στις δύο
περιπτώσεις το προαιώνιο σχέδιο Του για την σωτηρία των ανθρώπων.
Οι σύζυγοι πρέπει να είναι πάντα έτοιμοι να δεχθούν το θέλημα του Θεού στην
ζωή τους. Όποιος εμπιστεύεται τον εαυτό του στον Θεό, ό Θεός δεν τον αφήνει.
Τίποτε δεν κάνουμε εμείς, και ό Θεός πόσα κάνει για μας! Με πόση αγάπη και
απλοχεριά μας τα δίνει όλα! Υπάρχει τίποτε στον Θεό που να μην μπορεί να το
κάνη;
Ένα ανδρόγυνο είχε πέντε παιδιά, αλλά, όταν τα παιδιά τους μεγάλωσαν,
αποκαταστάθηκαν και έφυγαν από κοντά τους, έμειναν μόνοι.
Τότε αποφάσισαν να κάνουν ακόμη ένα παιδί, για να το έχουν στα γεράματα τους.
Παρόλο που ή γυναίκα ήταν σε ηλικία που δεν μπορούσε να τεκνοποίηση και
ανθρωπίνως αυτό ήταν αδύνατο, είχαν όμως μεγάλη πίστη στον Θεό και
απέκτησαν ένα αγόρι. Έτσι είχαν μαζί τους στα γεράματα τους τον μικρότερο γιο
τους, που τον μεγάλωσαν και τον τακτοποίησαν και αυτόν.
Το θέμα της τεκνοποιίας δεν εξαρτάται μόνον από τον άνθρωπο, εξαρτάται και
από τον Θεό. Όταν ό Θεός βλέπει ταπείνωση στο ανδρόγυνο που έχει δυσκολία να
απόκτηση παιδιά, τότε όχι μόνον ένα παιδί τους δίνει, αλλά και πολυτέκνους
μπορεί να τους κάνη. Όταν όμως βλέπει πείσμα και εγωισμό, αν τους εκπλήρωση
το αίτημα τους, θα τους ανάπαυση στο πείσμα τους και στον εγωισμό τους. Πρέπει
να αφεθούν εν λευκώ στον Θεό. «Θεέ μου, να πουν, Εσύ για το καλό μας
φροντίζεις• «γενηθήτω το θέλημα Σου» (Ματθ. 6, 10)». Τότε θα γίνει αυτό που
ζητούν. Γιατί, όταν λέμε «γενηθήτω το θέλημα Σον» και αφηνόμαστε με
εμπιστοσύνη στον Θεό, τότε γίνεται το θέλημα του Θεού. Άλλα εμείς από το ένα
μέρος λέμε «γενηθήτω το θέλημα σου», και από το άλλο μέρος επιμένουμε στο
θέλημα το δικό μας. Τότε τι να κάνη και ό Θεός; (σ. 68—70).
Περιπτώσεις ατεκνίας.
… Ό Θεός σε πολλούς δεν δίνει παιδιά, για να αγαπήσουν τα παιδιά όλου του
κόσμου σαν δικά τους και να βοηθήσουν για την πνευματική τους αναγέννηση.
Κάποιος δεν είχε παιδιά, αλλά, όταν έβγαινε από το σπίτι του, όλα τα παιδιά της
γειτονιάς έτρεχαν κοντά του και τον περιτριγύριζαν με πολλή αγάπη. Δεν τον
άφηναν να πάει στην δουλειά του. Βλέπετε, ό Θεός δεν του έδωσε δικά του παιδιά,
αλλά του χάρισε την ευλογία να τον αγαπούν σαν πατέρα όλα τα παιδιά της
γειτονιάς του και με τον τρόπο του να τα βοηθάει πνευματικά. Τα κρίματα του
Θεού είναι άβυσσος.
Άλλοτε πάλι ό Θεός δεν δίνει παιδιά, για να βολεύεται και κανένα ορφανό. Είχα
γνωρίσει κάποτε έναν καλό Χριστιανό, που εξασκούσε το επάγγελμα του
δικηγόρου. Όταν πέρασα μια φορά από την πόλη που έμενε, τον επισκέφτηκα και
ή πολλή καλοσύνη του με έκαμψε να παραμείνω και να φιλοξενηθώ μια μέρα στο
σπίτι του. Γνώρισα και την σύζυγο του, που του έμοιαζε και αυτή στις αρετές. Και
από μεν την σύζυγο έμαθα για την πνευματική ζωή του συζύγου, από δε τον
σύζυγο για την πνευματική κατάσταση της συζύγου. Αργότερα έμαθα γι’ αυτούς
και από πολλούς Χριστιανούς, που τους γνώριζαν, γιατι τους είχαν ευεργετήσει. Ο
άνθρωπος αυτός του Θεού εξασκούσε τίμια το επάγγελμα του δικηγόρου. Εάν
129
έβλεπε ότι κάποιος ήταν απατεώνας, όχι μόνο δεν αναλάμβανε την υπόθεση,
αλλά και τον ήλεγχε αυστηρά, για να συνέλθει. Εάν έβλεπε ένοχο, αλλά
μετανοιωμένο, προσπαθούσε να συμβιβάσει κάπως τα πράγματα ή να ελαττωθεί
ή ποινή. Εάν έβλεπε φτωχό αδικημένο, δεν έπαιρνε καθόλου χρήματα και
προσπαθούσε στην δίκη να δικαιωθεί. Ζούσε πολύ απλά, και έτσι τα λίγα χρήματα
που έβγαζε του έφθαναν, ακόμη και για να βοηθάει φτωχές οικογένειες. Το σπίτι
του πιστού δικηγόρου ήταν μια πραγματική πνευματική όαση μέσα στην Σαχάρα
της πόλεως. Εκεί μαζεύονταν άνθρωποι πονεμένοι, φτωχοί, άνεργοι, με
οικογενειακά προβλήματα, στους οποίους συμπαραστεκόταν σαν καλός πατέρας.
Είχε και γνωστούς σε διάφορες θέσεις και, όποιον έπαιρνε τηλέφωνο, για να
εξυπηρέτηση κάποιον για καμιά δουλειά, για αρρώστιες κλπ., κανείς δεν του έλεγε
«όχι», γιατί όλοι τον αγαπουσαν και τον εκτιμούσαν.
Με τον ίδιο τρόπο εργαζόταν και ή γυναίκα του. Βοηθούσε φτωχά παιδιά ή νέους
που είχαν δυσκολίες στις σπουδές τους. Σαν μάνα την είχαν. Κάποια στιγμή όμως
μου εξέφρασε ένα παράπονο. «Όταν παντρεύτηκα, πάτερ, μου είπε, αμέσως
παραιτήθηκα από καθηγήτρια, γιατί είπα να γίνω μια καλή μητέρα. Ζητούσα από
τον Χριστό να μου δώσει ακόμη και είκοσι παιδιά, αλλά δυστυχώς ούτε ένα δεν μου
έδωσε». Τότε της είπα: «Εσύ, αδελφή, έχεις περισσότερα από πεντακόσια παιδιά,
και ακόμη παραπονιέσαι; Ο Χριστός είδε την αγαθή σου προαίρεση και θα σε
ανταμείψει γι’ αυτήν. Τώρα που βοηθάς για την πνευματική αναγέννηση τόσων
παιδιών, γίνεσαι καλύτερη μητέρα από πολλές μητέρες και ξεπερνάς και όλες τις
πολύτεκνες μητέρες. Θα έχεις και μεγαλύτερο μισθό, γιατί με την πνευματική
αναγέννηση εξασφαλίζονται τα παιδιά πνευματικά στην αιώνια ζωή». Είχαν εν τω
μεταξύ υιοθετήσει μια κοπέλα και της είχαν γράψει την περιουσία τους. Αυτή τους
γηροκόμησε και, όταν αναπαύτηκαν, πήγε σε Μοναστήρι – αν και το σπίτι τους
ήταν σαν Μοναστήρι, γιατί διαβάζονταν όλες οι Ακολουθίες. Στον Εσπερινό και
στο Απόδειπνο είχαν και άλλους εν Χριστώ αδελφούς• Μεσονυκτικό και Όρθρο τα
διάβαζαν οι τρεις. Οι ευλογημένες αυτές ψυχές πολλές ψυχές πονεμένων
ανέπαυσαν. Ό Θεός να ανάπαυση και αυτούς.
Γι’ αυτό λέω ότι ό μεγαλύτερος και καλύτερος πολύτεκνος είναι ό άνθρωπος που
αναγεννήθηκε πνευματικά και βοηθάει για την πνευματική αναγέννηση των
παιδιών όλου του κόσμου, για να εξασφαλίσουν τις ψυχές τους στον Παράδεισο.
Μερικοί, Γέροντα, που δεν μπορούν να κάνουν παιδιά, σκέφτονται να
υιοθετήσουν κάποιο παιδάκι.
Ναι, καλύτερα να υιοθετήσουν. Δεν πρέπει όμως να επιμένουν. Αυτό που θέλει ό
άνθρωπος δεν είναι πάντοτε και το θέλημα του Θεού.
Γέροντα, οι θετοί γονείς πρέπει σε κάποια ηλικία να πουν στο παιδί ότι το
έχουν υιοθετήσει;
Ε, το καλύτερο είναι να το πουν στο παιδί σε κάποια ηλικία. Άλλα αυτό που έχει
σημασία είναι να αγαπούν πολύ και σωστά το παιδί. Υπάρχουν παιδιά που ζουν
με τους πραγματικούς γονείς τους και αγαπούν άλλους ανθρώπους πιο πολύ,
γιατί οι γονείς τους δεν έχουν αγάπη (σ. 70-73).
130
Οι πολύτεκνες οικογένειες.
Ο Θεός αγαπάει και φροντίζει ιδιαίτερα τους πολυτέκνους. Σε μια μεγάλη
οικογένεια δίνονται πολλές ευκαιρίες στα παιδιά να αναπτυχθούν κανονικά,
εφόσον οι γονείς τους δίνουν σωστή αγωγή. Το ένα παιδί βοηθάει το άλλο. Ή
μεγαλύτερη κόρη βοηθάει την μητέρα, το δεύτερο παιδί φροντίζει το μικρότερο
κ.λπ. Υπάρχει αυτό το δόσιμο και ζουν μέσα σε μια ατμόσφαιρα θυσίας και
αγάπης. Ο μικρός τον μεγάλο και τον αγαπά και τον σέβεται. Αυτό φυσιολογικά
καλλιεργείται σε μια πολύτεκνη οικογένεια.
Γι’ αυτό, όταν στην οικογένεια είναι μόνον ένα ή δυο παιδιά, οι γονείς χρειάζεται
πολύ να προσέξουν πώς θα τα μεγαλώσουν. Συνήθως κοιτάζουν να μην τους
λείψει τίποτε, οπότε τα παιδιά τα έχουν όλα δικά τους και αχρηστεύονται τελείως.
Πάρε μια κοπέλα μοναχοκόρη που τα έχει όλα. Έχει την υπηρέτρια, που θα της
φέρει το φαγητό στην ώρα του, που θα της νοικοκυρέψει το δωμάτιο της κ.λπ. Ή
υπηρέτρια πληρώνεται, αλλά καλλιεργείται κιόλας, γιατί δίνεται, προσφέρει, ενώ
αυτή, αν δεν κάνη καμιά θυσία, μένει κούτσουρο, ακαλλιέργητη. Εγώ συνιστώ
στους νέους να πάρουν σύζυγο από πολύτεκνη οικογένεια, γιατί τα παιδιά που
μεγαλώνουν με οικονομική δυσκολία συνηθίζουν στην θυσία, επειδή σκέφτονται
πώς να βοηθήσουν τους γονείς. Αυτό σπάνια το συναντάς στα καλομαθημένα
παιδιά.
Αλλά και οι πολύτεκνοι γονείς έχουν πλούσια καρδιά. Θυμάμαι στην Κατοχή ήταν
στην γειτονιά μας ένα παιδάκι ορφανό, που είχε μείνει τελείως μόνο του. Ένας
πολύτεκνος οικογενειάρχης, με δέκα παιδιά, το λυπήθηκε, το πήρε στο σπίτι του
και το μεγάλωσε και αυτό μαζί με τα δικά του παιδιά. Και ξέρετε έπειτα τι
ευλογίες είχε από τον Θεό! Θα τον άφηνε ό Θεός αβοήθητο με τέτοιο φιλότιμο που,
είχε;
Ένας πολύτεκνος μπορεί στις αρχές να αντιμετώπιση δυσκολίες, αλλά ό Θεός δεν
θα τον αφήσει. Να σας πω και για μια άλλη περίπτωση: Ένας πολύτεκνος, που
είχε έξι παιδιά, μου είπε μια φορά να κάνω προσευχή να φωτίζει ό Θεός τους
νοικοκυραίους να μην τον βγάζουν από το σπίτι. Δυστυχώς, πολλοί ιδιοκτήτες, ενώ
νοικιάζουν το σπίτι τους σε οικογένειες με δύο ανθρώπους και πέντε σκύλους ή
γατιά, που το μουρνταρεύουν, δεν θέλουν οικογένειες με πολλά παιδιά, για να μην
τους χαλάσουν δήθεν το σπίτι τους. Αυτό λοιπόν ο οικογενειάρχης είχε κουραστεί
ο καημένος να τον διώχνει ο ένας ιδιοκτήτης, να μην του νοικιάζει το σπίτι του ο
άλλος και να μεταφέρει τα παιδάκια του και τα πράγματα του από σπίτι σε σπίτι
με πολλή αγωνία. Εργαζόταν σκληρά, οικονομούσε τα απαραίτητα για την
οικογένεια του και δεν έκανε παζάρια για το ενοίκιο, αρκεί να τον άφηναν οι
ιδιοκτήτες να μείνει λίγα χρόνια, για να μην ταλαιπωρούνται με τις μετακομίσεις.
Όταν τα άκουσα αυτά, τον πόνεσα και του είπα: «Μη στενοχωριέσαι ο Θεός έχει
στον λογαριασμό Του και τα δικά σου παιδιά. Αυτός είναι ο Δημιουργός που δίνει
στα παιδιά το κυριότερο, την ψυχή, ενώ εσύ με την σύζυγο, σαν συνδημιουργοί,
δίνετε το σώμα. Επομένως ο Θεός ενδιαφέρεται πιο πολύ από σας για τα παιδιά
σας». Δεν πέρασαν δύο-τρεις μήνες, έρχεται χαρούμενος και μου λέει: «Δόξα τω
Θεώ, ό Θεός μου οικονόμησε και σπίτι και μου περισσεύουν και αρκετά χρήματα».
Τον ρώτησα τι συνέβη και μου διηγήθηκε το εξής περιστατικό:
131
«Πηγαίνοντας για το χωριό μου, κάθισα λίγο στο πρακτορείο, μέχρι να έρθει ή ώρα
να φυγή το λεωφορείο. Με πλησιάζει λοιπόν ένας λαχειοπώλης και μου λέει να
πάρω λαχεία. Εγώ, επειδή είχα την αρχή ως Χριστιανός να μην παίρνω λαχεία, του
είπα ότι δεν ήθελα. Όταν όμως είδα τον λαχειοπώλη να φεύγει, σκέφτηκα μήπως
είχε μεγάλη ανάγκη, γι’ αυτό τον φώναξα πάλι και έβγαλα χρήματα να του
πληρώσω ένα λαχείο, χωρίς να το πάρω. Μα ο λαχειοπώλης ήταν φιλότιμος και
δεν το δέχθηκε αυτό. Πάλι στενοχωρήθηκα και, επειδή ήθελα να τον βοηθήσω, του
είπα: «Δώσ’ μου ένα λαχείο• ίσως μου χρειασθεί». Και αγόρασα ένα λαχείο με
σκοπό να χάρη ο άλλος και εγώ να στενοχωρηθώ και λίγο, που παρέβηκα το
τυπικό μου. Εκείνο λοιπόν το λαχείο κέρδισε ένα μεγάλο ποσό, αγόρασα σπίτι και
μου περίσσεψαν και χρήματα, για να μεγαλώσω τα παιδιά μου. Έμαθα και που
έμενε ο λαχειοπώλης και πήγα αθόρυβα και του άφησα στην θυρίδα του έναν
φάκελο με αρκετά χρήματα, επειδή ήξερα πώς δεν θα τα δεχόταν, εάν του τα έδινα
στα χέρια». Είναι φοβερό πώς ενεργεί στους φιλότιμους ή αγάπη του Θεού! (σ. 73-
76).
Οι εκτρώσεις είναι φοβερή αμαρτία.
Γέροντα, κάποια κυρία σαράντα χρόνων, που έχει μεγάλα παιδιά, είναι έγκυος
τριών μηνών. Ό άνδρας της την απειλεί πώς, αν δεν κάνη έκτρωση, θα την
χωρίσει.
Αν κάμει έκτρωση, θα την πληρώσουν τα άλλα παιδιά τους με αρρώστιες και
ατυχήματα Σήμερα οι γονείς σκοτώνουν τα παιδιά με τις εκτρώσεις και δεν έχουν
την ευλογία του Θεού. Παλιά, αν γεννιόταν ένα παιδάκι άρρωστο, το βάπτιζαν,
πέθαινε αγγελούδι, και ήταν πιο ασφαλισμένο.
Είχαν οι γονείς και άλλα γερά παιδιά, είχαν και την ευλογία του Θεού. Τώρα γερά
παιδιά τα σκοτώνουν με τις εκτρώσεις και διατηρούν στην ζωή άλλα που είναι
αρρωστημένα. Τρέχουν οι γονείς στην Αγγλία, στην Αμερική να τα θεραπεύσουν.
Και συνεχίζεται μετά να γεννιούνται πιο άρρωστα, γιατί και αυτά, αν ζήσουν και
κάνουν οικογένεια, μπορεί να γεννήσουν πάλι άρρωστα παιδιά, οπότε τι βγαίνει;
Ενώ, αν γεννούσαν μερικά παιδιά, δεν θα έτρεχαν τόσο πολύ για το ένα, το
άρρωστο. Θα πέθαινε και θα πήγαινε αγγελούδι.
– Γέροντα, διάβασα κάπου ότι κάθε χρόνο γίνονται σε όλο , τον κόσμο πενήντα
εκατομμύρια εκτρώσεις και διακόσιες χιλιάδες γυναίκες πεθαίνουν από τις
αμβλώσεις που κάνουν.
– Σκοτώνουν τα παιδιά, γιατί λένε ότι, αν πληθύνει ό κόσμος, δεν θα έχουν να
φάνε, να συντηρηθούν οι άνθρωποι. Τόσες ακαλλιέργητες εκτάσεις υπάρχουν,
τόσα δάση, που σε λίγο χρόνο, με τα μέσα που υπάρχουν σήμερα, μπορούν να τα
κάνουν λ.χ. ελαιώνες και να τα δώσουν στους ακτήμονες. Δεν είναι ότι θα κοπούν
τα δένδρα και δεν θα υπάρχει οξυγόνο, γιατί πάλι δένδρα θα μπουν. Στην Αμερική
καινε το σιτάρι και εδώ στην Ελλάδα πετούν τα φρούτα κ.λπ. στην χωματερή, και
εκεί στην Αφρική οι άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα. Όταν στην Αβησσυνία
πέθαιναν οι άνθρωποι από πείνα, γιατί είχε πολλή ανομβρία, είχα πει σε κάποιον
γνωστό μου εφοπλιστή, που βοηθάει σε τέτοιες περιπτώσεις, να πάει στην
132
χωματερή και να παρακάλεση να φόρτωση κανένα πλοίο να τα πάει εκεί δωρεάν.
Με κανέναν τρόπο δεν του έδωσαν.
Πόσες χιλιάδες έμβρυα σκοτώνονται κάθε μέρα!
– Η έκτρωση είναι φοβερή αμαρτία. Είναι φόνος, και μάλιστα πολύ μεγάλος φόνος,
για τι σκοτώνονται αβάπτιστα παιδιά. Πρέπει να καταλάβουν οι γονείς ότι ή ζωή
αρχίζει από την στιγμή της συλλήψεως.
Μια νύχτα ό Θεός επέτρεψε να δω ένα φοβερό όραμα, που με πληροφόρησε γι
αυτό το θέμα! Ήταν βράδυ, Τρίτη της Διακαινησίμου το 1984. Είχα ανάψει δυο
κεράκια μέσα σε δυο τενεκεδάκια, όπως συνηθίζω να κάνω, ακόμη και όταν
κοιμάμαι, για όλους όσους πάσχουν ψυχικά και σωματικά. Σ’ αυτούς
συμπεριλαμβάνω ζώντες και κεκοιμημένους. στις δώδεκα τα μεσάνυχτα, εκεί που
έλεγα την Ευχή, βλέπω ένα μεγάλο χωράφι περιφραγμένο με μια μάνδρα,
σπαρμένο με σιτάρι που μόλις άρχιζε να ψηλώνει. Εγώ στεκόμουν έξω από το
χωράφι, άναβα κεριά για τους κεκοιμημένους και τα στερέωνα πάνω στον τοίχο
της μάνδρας. Αριστερά ήταν ένας ξερότοπος, γεμάτος βράχους και κρημνούς, που
σειόταν συνέχεια από μία δυνατή βοή από χιλιάδες σπαραχτικές φωνές, που σου
σπάραζαν την καρδιά. Και ό πιο σκληρός άνθρωπος, αν τις άκουγε, ήταν αδύνατο
να μη συγκλονισθεί. Ενώ υπέφερα από τις σπαραχτικές φωνές και αναρωτιόμουν
από που προέρχονται και τι σημαίνουν όλα αυτά που έβλεπα, άκουσα μια φωνή
να μου λέει: «Το χωράφι με το σπαρμένο σιτάρι, που δεν έχει ακόμη ξεσταχυάσει,
είναι το Κοιμητήρι με τις ψυχές των νεκρών που θα αναστηθούν. Στον τόπο δε που
σείεται από τις σπαραχτικές φωνές βρίσκονται οι ψυχές των παιδιών που έχουν
σκοτωθεί με τις εκτρώσεις»! Έπειτα από αυτό το όραμα μου ήταν αδύνατο να
συνέλθω από τον μεγάλο πόνο που δοκίμασα για τις ψυχές εκείνων των παιδιών.
Ούτε να ξαπλώσω μπορούσα, για να ξεκουραστώ, παρόλο που ήμουν κατάκοπος
εκείνη την ήμερα
– Γέροντα, μπορεί να γίνει κάτι, ώστε να αρθεί ο νόμος για τις εκτρώσεις;
Μπορεί, αλλά χρειάζεται να κινηθεί ή Πολιτεία, ή Εκκλησία κλπ., ώστε να
ενημερωθεί ο κόσμος για τις συνέπειες που θα έχει ή υπογεννητικότητα. Οι Ιερείς
να εξηγήσουν στον κόσμο ότι ο νόμος για τις εκτρώσεις είναι αντίθετος προς τις
εντολές του Ευαγγελίου. Οι γιατροί πάλι από την δική τους πλευρά να μιλήσουν
για τους κινδύνους που διατρέχει ή γυναίκα που κάνει έκτρωση. Βλέπεις, οι
Ευρωπαίοι είχαν την ευγένεια και την άφησαν κληρονομιά και στα παιδιά τους.
‘Εμείς είχαμε τον φόβο του Θεού, αλλά τον χάσαμε και δεν τον αφήσαμε
κληρονομιά στην επόμενη γενιά, γι’ αυτό τώρα νομιμοποιούμε τις εκτρώσεις, τον
πολιτικό γάμο…Όταν παραβαίνει ένας άνθρωπος μια εντολή του Ευαγγελίου,
ευθύνεται μόνον αυτός. Όταν όμως κάτι που αντίκειται στις εντολές του
Ευαγγελίου γίνεται από το κράτος νόμος, τότε έρχεται ή οργή του θεού σε όλο το
έθνος, για να παιδαγωγηθεί (σ. 76—78).
133
Εγκυμοσύνη και θηλασμός.
Ή ανατροφή του παιδιού αρχίζει από την εγκυμοσύνη. ‘Αν ή μητέρα που κυοφορεί
συγχύζεται και στενοχωριέται, το έμβρυο μέσα στην κοιλιά της ταράζεται. Ενώ,
όταν ή μάνα προσεύχεται και ζει πνευματικά, το παιδάκι στην κοιλιά της μάνας
αγιάζεται. Γι’ αυτό ή γυναίκα, όταν είναι έγκυος, πρέπει να λέει την Ευχή, να
μελετάει λίγο από το Ευαγγέλιο, να ψάλει, να μην έχει άγχος, αλλά και οι άλλοι
να προσέχουν να μην την στενοχωρούν. Τότε το παιδί που θα γεννηθεί θα είναι
αγιασμένο και οι γονείς δεν θα έχουν πρόβλημα μαζί του, ούτε όταν είναι μικρό,
ούτε όταν μεγαλώσει.
Ύστερα, όταν γεννηθεί το παιδί, πρέπει να το θηλάσει, όσο πιο πολύ μπορεί. Το
μητρικό γάλα δίνει υγεία στα παιδιά. Με τον θηλασμό τα παιδιά δεν θηλάζουν
μόνο γάλα• θηλάζουν και αγάπη, στοργή, παρηγοριά, ασφάλεια, και αποκτούν
έτσι δυνατό χαρακτήρα. Άλλα και την ίδια την μητέρα την βοηθάει ό θηλασμός.
Όταν οι μητέρες δεν θηλάζουν τα παιδιά, δημιουργούνται ανωμαλίες στον
οργανισμό τους, που μπορεί να οδηγήσουν σε μαστεκτομές.
Παλιά μια μητέρα μπορεί να θήλαζε και το παιδί της γειτόνισσας, αν δεν είχε
γάλα. Τώρα πολλές μητέρες βαριούνται να θηλάσουν ακόμη και τα δικά τους
παιδιά. Ή μάνα που τεμπελιάζει και δεν θηλάζει το παιδί, μεταδίδει τεμπελιά και
στο παιδί. Παλιά τα κουτιά με το συμπυκνωμένο γάλα είχαν απ’ έξω μια μάνα που
κρατούσε στην αγκαλιά της ένα παιδάκι. Τώρα έχουν μια μάνα που κρατάει κάτι
λουλούδια! Δεν θηλάζουν οι μάνες τα παιδιά, οπότε τα παιδιά μεγαλώνουν
απαρηγόρητα Ποιος θα τους δώσει στοργή και αγάπη; Το κουτί με το γάλα της
αγελάδας; Θηλάζουν από το «παγωμένο» μπουκάλι και παγώνει ή καρδιά τους.
«Ύστερα, όταν μεγαλώσουν, ζητούν παρηγοριά στο μπουκάλι, στις ταβέρνες.
Πίνουν, για να ξεχάσουν το άγχος, και γίνονται αλκοολικά. Αν δεν πάρουν στοργή
τα παιδιά, δεν θα έχουν να δώσουν στοργή, και πάει σχοινί-κορδόνι. Έρχονται
μετά οι μανάδες: «Κάνε προσευχή, πάτερ! Χάνω το παιδί μου» (σ. 84-85).
Η ευθύνη των γονέων για την ανατροφή των παιδιών.
Να εμπιστευθούν οι γονείς τα παιδιά τους Στον Θεό.
… Ο Θεός έδωσε στους Πρωτοπλάστους, στον Αδάμ και την Εύα, την μεγάλη
ευλογία να γίνονται συνδημιουργοί Του. Στην συνέχεια οι γονείς, οι παππούδες
κλπ. είναι και αυτοί συνδημιουργοί με τον Θεό, γιατί δίνουν το σώμα, ενώ ό Θεός
δίνει την ψυχή.
Ο Θεός είναι κατά κάποιον τρόπο υποχρεωμένος να νοιαστεί για τα παιδιά. Όταν
βαπτιστή το παιδάκι, ό Θεός διαθέτει και έναν Άγγελο, για να το προστατεύει,
οπότε το παιδί προστατεύεται από τον Θεό, από τον Φύλακα Άγγελο και από τους
γονείς. Ό Φύλακας Άγγελος είναι συνέχεια κοντά του και το βοηθάει. Όσο
μεγαλώνει το παιδί, τόσο οι γονείς απαλλάσσονται από τις ευθύνες. Αν οι γονείς
πεθάνουν, ό Θεός, και από ψηλά και από κοντά, αλλά και ό Φύλακας Άγγελος από
κοντά, συνεχίζουν για πάντα να προστατεύουν το παιδί.
134
Οι γονείς πρέπει να βοηθούν πνευματικά τα παιδιά, όταν είναι μικρά, γιατί τότε
και τα ελαττώματα τους είναι μικρά και εύκολα μπορούν να κοπούν. Είναι όπως ή
φρέσκια πατάτα λίγο αν την ξύσης, ξεφλουδίζεται. Αν όμως παλιώσει, πρέπει να
πάρεις μαχαίρι να την καθαρίσεις και, αν έχει και κανένα μαυράκι, πρέπει να
προχώρησης και πιο βαθιά.
Αν τα παιδιά βοηθηθούν από μικρά και γεμίσουν Χριστό, θα είναι κοντά Του για
πάντα. Και να ξεφύγουν λίγο, όταν μεγαλώσουν, λόγω της ηλικίας ή μιας κακής
συναναστροφής, πάλι θα συνέλθουν. Γιατί ό φόβος του Θεού και ή ευλάβεια, που
πότισαν τις καρδιές τους στην μικρή ηλικία, δεν είναι δυνατόν ποτέ να
εξαλειφθούν.
Ύστερα, στην εφηβεία, που είναι ή πιο δύσκολη ηλικία, ή αγωνία των γονέων είναι
μεγαλύτερη για τα παιδιά τους, μέχρι να τα μορφώσουν και να τα
αποκαταστήσουν. Οι γονείς τότε ας κάνουν ό,τι μπορούν, για να τα βοηθήσουν,
και ό,τι δεν μπορούν να κάνουν, γιατί ξεπερνάει τις δυνάμεις τους, ας το
αναθέτουν στον Παντοδύναμο Θεό. Όταν εμπιστευθούν τα παιδιά τους στον Θεό,
τότε ό Θεός είναι υποχρεωμένος να βοηθήσει για πράγματα που δεν γίνονται
ανθρωπίνως. Αν λ.χ. τα παιδιά δεν ακούν, να τα εμπιστευθούν στον Θεό, και όχι
να βρίσκουν διαφόρους τρόπους να τα ζορίζουν. Να πει ή μητέρα στον Θεό: «Θεέ
μου, δεν μ’ ακούν τα παιδιά μου. Εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτε. Φρόντισε τα
Εσύ».
Μου έκανε εντύπωση προχθές στην Αγρυπνία μια μητέρα που την γνώριζα από
παλιά. Ήρθε να με χαιρετήσει. Βλέπω να έχει μαζί της μόνον τα μεγαλύτερα
παιδιά. «Που είναι τα μικρά;», την ρωτάω. «Στο σπίτι, Γέροντα, μου λέει. Τέτοια
μέρα θέλαμε να ‘έρθουμε στην Αγρυπνία και είπαμε με τον σύζυγο: Αφού σε
Αγρυπνία πάμε, δεν πάμε κάπου για διασκέδαση, ό Θεός θα διάθεση έναν Άγγελο
να φύλαξη τα μικρά μας». Σπάνια συναντάς σήμερα τέτοια εμπιστοσύνη, γιατί
τώρα, όπως έλειψε ή εμπιστοσύνη των παιδιών στους γονείς, έλειψε και ή
εμπιστοσύνη των γονέων στον Θεό. Και ακούς συχνά πολλούς γονείς να λένε:
«Γιατί το δικό μας παιδί να πάρει κακό δρόμο; Εμείς εκκλησιαζόμαστε». Δεν δίνουν
το κατσαβίδι στον Χριστό να σφίξη στα παιδιά λίγο καμιά …βίδα Θέλουν να τα
κάνουν όλα μόνοι τους. Και ενώ υπάρχει ό Θεός, που προστατεύει τα παιδιά, και ό
Φύλακας Άγγελος είναι συνέχεια κοντά τους και τα προστατεύει και αυτός, αυτοί
αγωνιούν, μέχρι που αρρωσταίνουν. Και παρόλο που είναι πιστοί άνθρωποι,
φέρονται σαν να μην υπάρχει Θεός, σαν να μην υπάρχει Φύλακας Άγγελος, οπότε
εμποδίζουν την θεία επέμβαση. Ενώ πρέπει να ταπεινώνονται και να ζητούν
βοήθεια από τον Θεό και ό Καλός Θεός θα προστατέψει τα παιδιά (σ. 91-93).
Η πνευματική αναγέννηση των παιδιών.
– Γέροντα, για την ανατροφή των παιδιών ευθύνονται μόνον οι γονείς;
Κυρίως οι γονείς ευθύνονται, γιατί, ανάλογα με την ανατροφή που θα δώσουν στα
παιδιά, θα γίνουν καλοί κληρικοί, καλοί εκπαιδευτικοί κλπ., και θα βοηθούν και
135
αυτά με την σειρά τους τα παιδιά και τα δικά τους και του κόσμου. Ή μητέρα
μάλιστα έχει περισσότερη ευθύνη από τον πατέρα για την ανατροφή των παιδιών.
Αν οι γονείς κατά το διάστημα που το παιδάκι είναι ακόμη στην κοιλιά της
μητέρας προσεύχονται, ζουν πνευματικά, το παιδάκι θα γεννηθεί αγιασμένο. Και
στην συνέχεια, αν το βοηθήσουν πνευματικά, θα γίνει αγιασμένος άνθρωπος και
θα βοηθάει την κοινωνία, είτε στην Εκκλησία θα διακονεί είτε στην εξουσία θα
ανέβει κ.λπ. Πρέπει όλοι να βοηθούμε τα παιδιά, ώστε να γίνουν σωστοί άνθρωποι
και να μείνει λίγο προζύμι για τις επόμενες γενιές. Γιατί τώρα, όπως πάνε τα
πράγματα, πάει να χαθεί και το προζύμι. Και αν χαθεί το προζύμι, μετά τι θα
γίνει;
Οι γονείς που γεννούν τα παιδιά και τους δίνουν το σώμα πρέπει να συντελέσουν,
όσο μπορούν, και στην πνευματική αναγέννηση τους. Γιατί ό άνθρωπος, εάν δεν
αναγεννηθεί πνευματικά, είναι για την κόλαση. Ύστερα οι γονείς, ό,τι δεν
μπορούν να κάνουν οι ίδιοι για τα παιδιά τους, θα το αναθέσουν σε δασκάλους. Γι’
αυτό λέει και ή Εκκλησία μας «τους γονείς ημών και διδασκάλους». Υπάρχουν
όμως και οι πνευματικοί Πατέρες, που μπορεί να μην έχουν παιδιά, αλλά βοηθούν
πιο θετικά στην αγωγή των παιδιών, γιατί εργάζονται για την πνευματική τους
αναγέννηση.
Θέλω να πω, όλοι πρέπει να βοηθούν, καθένας με τον τρόπο του, με το
παράδειγμα του, για να αναγεννηθούν τα παιδιά, ώστε να ζήσουν ειρηνικά σ’
αυτήν την ζωή και να πάνε στον Παράδεισο. Όταν τα παιδιά γίνουν πνευματικοί
άνθρωποι, ούτε νόμους χρειάζονται ούτε τίποτε. «Δικαίω νόμος ου κείται (Α’
Τιμοθ. 1, 9). Ό νόμος είναι για τους παρανόμους. Ή πνευματική εξουσία είναι
ανώτερη από τις ανθρώπινες εξουσίες (σ. 93-94).
Το παράδειγμα των γονέων.
– Γέροντα, όταν το παιδί δεν υπάκουη και αντιδρά, πώς πρέπει να φερθούν οι
γονείς;
– Για να μην υπάκουη το παιδί και να φέρεται άσχημα, κάτι θα φταίει. Μπορεί να
βλέπει άσχημες σκηνές ή να ακούει άσχημα λόγια μέσα στο σπίτι ή έξω από αυτό.
Πάντως τα παιδιά στα πνευματικά θέματα τα βοηθούμε κυρίως με το παράδειγμα
μας, όχι με το ζόρισμα. Περισσότερο μάλιστα τα βοηθάει ή μητέρα με το
παράδειγμα της, με την υπακοή της και τον σεβασμό της προς τον σύζυγο. Αν σε
κάποιο θέμα έχει διαφορετική γνώμη από εκείνον, ποτέ να μην την εκφράζει
μπροστά στα παιδιά, για να μην το εκμεταλλεύεται ο πονηρός. Ποτέ να μη χαλάει
τον λογισμό των παιδιών για τον πατέρα. Ακόμη και αν φταίει ο πατέρας, να τον
δικαιολογεί. Αν λ.χ. φερθεί άσχημα, να πει στα παιδιά: «ο μπαμπάς είναι
κουρασμένος, γιατί ξενύχτησε, για να τελειώσει μια επείγουσα δουλειά. Και αυτό
για σας το κάνει».
Πολλοί γονείς μαλώνουν μπροστά στα παιδιά και τους δίνουν άσχημα μαθήματα.
Τα καημένα τα παιδιά θλίβονται. Αρχίζουν μετά οι γονείς, για να τα
παρηγορήσουν, να τους κάνουν όλα τα χατίρια. Πηγαίνει ο πατέρας και
καλοπιάνει το παιδί: «τι θέλεις, χρυσό μου, να σου πάρω;». Πηγαίνει και ή μάνα, το
136
καλοπιάνει κι εκείνη και τελικά τα παιδιά μεγαλώνουν με νάζια και καμώματα
και υστέρα, αν δεν μπορούν οι γονείς να τους δώσουν ότι τους ζητούν, τους
απειλούν ότι θα αυτοκτονήσουν…
Όταν τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να έχουν αγάπη μεταξύ τους, να έχουν
σεβασμό, να φέρονται με σύνεση, να προσεύχονται κ.λπ., τότε αυτά τα τυπώνουν
στην ψυχή τους. Γι’ αυτό λέω ότι ή καλύτερη κληρονομιά, που μπορούν να
αφήσουν οι γονείς στα παιδιά τους, είναι να τους μεταδώσουν την δική τους
ευλάβεια… (σ. 94-96).
137
ΜΕΡΟΣ 7
Πνευματικές συμβουλές
Η Προσευχή και η Ταπείνωση μας φέρνουν σε επαφή με το Θεό
Όσο περισσότερο ζει κανείς τη κοσμική ζωή, τόσο περισσότερο άγχος κερδίζει.
Μόνο κοντά στο Χριστό κανείς ξεκουράζεται, γιατί ο άνθρωπος είναι πλασμένος
για το Θεό! Εκεί είναι το φυσικό του, να βρίσκεται με το Θεό.
Η καρδιά καθαρίζει με δάκρυα και αναστεναγμούς. Ένας αναστεναγμός με πόνο
ψυχής ισοδυναμεί με δυο κουβάδες δάκρυα.
Ο Θεός παρακολουθεί τη καρδιά μας και ελέγχει το περιεχόμενό της. Να
εξετάζουμε συνεχώς τον εαυτό μας, να μετανοούμε για το παρελθόν και να
φοβόμαστε τις αδυναμίες μας. Να μην χάνουμε όμως την ελπίδα της σωτηρίας
μας.
Ρίξτε το μεγαλύτερο βάρος του αγώνα σας στην προσευχή, γιατί αυτή μας κρατεί
σε επαφή με το Θεό. Και η επαφή αυτή πρέπει να είναι συνεχής. Η προσευχή είναι
το οξυγόνο της ψυχής, είναι ανάγκη της ψυχής και δεν πρέπει να θεωρείται
αγγαρεία. Η προσευχή για ν’ ακουστεί από το Θεό πρέπει να γίνεται με
ταπείνωση, με συναίσθηση βαθιά της αμαρτωλότητας μας, και να είναι καρδιακή.
Εάν δεν είναι καρδιακή, δεν ωφελεί. Ο Θεός ακούει πάντοτε την προσευχή του
ανθρώπου που είναι πνευματικά ανεβασμένος. Η μελέτη της Αγίας Γραφής
βοηθάει πολύ την προσευχή, θερμαίνει την ψυχή και μεταφέρει τον προσευχόμενο
σ’ ένα πνευματικό χώρο. Η προσευχή είναι ξεκούραση.
Εκείνος που αγωνίζεται πολύ καιρό και δε βλέπει πνευματική πρόοδο, έχει
υπερηφάνεια και εγωισμό. Πνευματική πρόοδος υπάρχει εκεί που υπάρχει πολλή
ταπείνωση.
Είτε προσευχόμαστε για τον εαυτό μας είτε για τους άλλους η προσευχή πρέπει να
είναι καρδιακή. Το πρόβλημα των άλλων να γίνεται και δικό μας πρόβλημα.
Πρέπει να κάνετε προετοιμασία για την προσευχή. Να διαβάζετε ένα κομμάτι από
το Ευαγγέλιο ή το Γεροντικό και μετά να προσεύχεστε. Χρειάζεται μια προσπάθεια
για να μεταφερθεί ο νους στο θείο χώρο. Η μελέτη μοιάζει με γλυφιντζούρι που
μας δίνει ο Θεός για να μας οδηγήσει στα πνευματικότερα. Με τη μελέτη
θερμαίνεται η ψυχή.
Όταν τα μικρά παιδάκια περνούν με τους γονείς τους έξω από κάποια βιτρίνα και
θέλουν κάτι που τους αρέσει, τότε κρατούν την μητέρα τους από το φουστάνι και
την τραβάνε και κλαίνε και κτυπιούνται μέχρι να την εξαναγκάσουν να τους το
αγοράσει.
Έτσι και εμείς με επιμονή και υπομονή παραμένουμε στην προσευχή μέχρι να μας
ακούσει ο Θεός. Έτσι και εσείς, κατά το Ευαγγέλιο, που λέει να επιμένετε στην
προσευχή και να μην αποκάμνετε, πρέπει να προσεύχεστε συνεχώς και
ασταμάτητα μέχρι να κερδίσετε αυτό που θέλετε, ενώ ταυτοχρόνως μαθαίνετε να
138
προσεύχεστε και να επικοινωνείτε με τον Θεό. Από την επίμονη προσευχή έχουμε
οφέλη, γιατί μας παραχωρεί ο Θεός αυτό που ζητούμε, ενώ ταυτοχρόνως
μαθαίνουμε να προσευχόμαστε.
Γι’ αυτό ας μην απελπιζόμαστε, όταν ο θεός αργή να μας εισακούσει. Πολλά καλά
πηγάζουν από την αργοπορία αυτή.
Όσο μπορείς να λες την ευχή μέσα στην ημέρα και να σιγοψάλλεις.
Μη κρίνετε, αγαπάτε.
Ποτέ να μην κατακρίνουμε. Όταν βλέπουμε κάποιον να πέφτει στην αμαρτία, να
κλαίμε και να παρακαλάμε το Θεό να τον συγχωρέσει.
Εκείνος που βοηθά τον πλησίον του, λαμβάνει βοήθεια από το Θεό. Εκείνος που
κατηγορεί τον συνάνθρωπό του με φθόνο, έχει κατήγορό του το Θεό.
Ποιος ενδιαφέρεται σήμερα για τον άλλο; Κανείς. Όλοι ενδιαφερόμαστε για τον
εαυτό μας, για τον άλλο τίποτα. Γι’ αυτό θα δώσουμε λόγο. Γιατί ο Θεός που είναι
όλος αγάπη δε θα μας συγχωρέσει αυτή την αδιαφορία για τον πλησίον μας.
Στις κρίσεις σας πάντα να βάζετε ένα ερωτηματικό. Δεν ξέρουμε τι μπορεί να
συμβαίνει.
Όποιος κουράζεται για τον πλησίον του, από καθαρή αγάπη, ξεκουράζεται με την
κούραση. Ενώ εκείνος που αγαπάει τον εαυτό του και τεμπελιάζει, κουράζεται και
με το να κάθεται.
Σε ένα λεπτό μέσα μπορεί ο άνθρωπος να γίνει Άγγελος ή ταγκαλάκι. Πως; Με
την ταπείνωση ή την υπερηφάνεια…. Ο ευκολότερος τρόπος να σωθούμε, είναι η
αγάπη και η ταπείνωση. Γι’ αυτό από την αγάπη και την ταπείνωση να αρχίσουμε
και μετά να προχωρήσουμε στα άλλα.
Η αδικία είναι μεγάλη αμαρτία. Αυτοί που αδικούν βάζουν φωτιά στο κεφάλι τους.
Ο άδικος, και γενικά κάθε ένοχος, όταν δεν ζητήσει συγχώρηση,
ταλαιπωρείται από την συνείδησή του και επιπλέον από την αγανάκτηση του
αδικημένου. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη φωτιά από το εσωτερικό κάψιμο της ψυχής
από την συνείδηση.
Όταν μπαίνεις στην θέση του άλλου, τα πράγματα αλλάζουν.
Η πραγματική ανάπαυση γεννιέται από την ανάπαυση του άλλου. Τότε
αναπαύεται και ο Θεός στον άνθρωπο και ο άνθρωπος παύει να είναι
άνθρωπος, θεώνεται.
Από την στιγμή όμως που θα καταλάβει κανείς ότι δεν έχει σωστή κρίση και πει,
«έχω κρίση κοσμική. Η κρίση μου δεν έχει θείο φωτισμό και θα κάνω λάθος, γι
αυτό δεν πρέπει να την χρησιμοποιώ», τότε ο Θεός θα τον
φωτίσει, θα γίνει διακριτικός και θα διακρίνει ποιο είναι το σωστό.
Εάν νοιώσουμε πραγματικά ότι είμαστε αδέλφια με όλους τους ανθρώπους, θα
πονούμε για όσους ζουν μέσα στην αμαρτία και δεν θα μας σκανδαλίζει η
αμαρτωλή ζωή τους, αλλά θα προσευχόμαστε γι αυτούς.
Δεν ταιριάζει να μαλώνεις για (να υπερασπιστείς) τον εαυτό σου.
139
Εναποθέστε τα πάντα στο Θεό
Δώστε εξ’ ολοκλήρου τη καρδιά σας στο Θεό, όχι στο κόσμο. Εκείνος που έχει
δώσει τη καρδιά του στο κόσμο, είναι εχθρός του Θεού.
Ο άνθρωπος που κινείται από το συμφέρον του μόνο, είναι άχρηστος άνθρωπος.
Μην έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Η αυτοπεποίθηση είναι μέγα εμπόδιο
στη Θεία Χάρη. Εμπιστοσύνη απόλυτη να έχουμε μόνο στο Θεό. Όταν εμείς
εναποθέτουμε τα πάντα σε αυτόν, ο Θεός υποχρεώνεται να μας βοηθήσει.
Να ζείτε σε διαρκή δοξολογία και ευχαριστία προς τον Θεό, διότι μεγαλύτερη
αμαρτία είναι η αχαριστία και μεγαλύτερος αμαρτωλός ο αχάριστος.
Ο χρόνος μας δόθηκε από τον Θεό για να κάνουμε καλή χρήση αυτού,
αγωνιζόμενοι συνεχώς για τη σωτηρία της ψυχής μας.
Για ν’ απαντήσει ο Θεός στο αίτημα μας και να μας δώσει ότι του ζητάμε, πρέπει
πρώτα απ’ όλα να έχουμε ταπείνωση, την οποία εμείς δεν έχουμε. ‘Όλοι μας,
μικροί και μεγάλοι, έχουμε πολύ εγωισμό και δεν δεχόμαστε υπόδειξη και
παρατήρηση. ‘Όλα τα γνωρίζουμε, είμεθα όλοι σοφοί. ‘Όταν μας κυριεύει ο
εγωισμός, μικρό θέμα, μεγάλος καυγάς.
Ο Θεός μας δίνει πολλές ευκαιρίες για να κερδίσουμε τον Παράδεισο, αλλ’ εμείς
αυτές τις ευκαιρίες δεν τις δεχόμαστε όλες, τις διώχνουμε. Εάν όσα οφείλει ο
άνθρωπος τα ξεπλήρωσε σ’ αυτή τη ζωή, σώζεται.
‘Όταν εμείς αναθέτουμε τα πάντα σ’ Αυτόν, ο Θεός υποχρεώνεται να μας
βοηθήσει.
Ο Θεός επιτρέπει τους πειρασμούς «για να μας ξεσκονίζουν και να εξαγνίζεται
έτσι η ψυχή μας με τις θλίψεις και τα κλάματα και να αναγκαζόμαστε να
καταφεύγουμε στο Θεό για τη σωτηρία μας.
‘Όταν κανείς φοβάται τον θάνατο, τον κυνηγάει ο θάνατος.
‘Ότι δε γίνεται ανθρωπίνως να το αναθέτουμε στο Θεό. Είναι εγωιστικό να
επιμένουμε.
Πολλοί άνθρωποι τα έχουν όλα, αλλά έχουν και λύπη γιατί τους λείπει ο Χριστός.
Παλαιότερα που δεν υπήρχαν αυτές οι μεγάλες ευκολίες, και η επιστήμη δεν είχε
προχωρήσει τόσο, αναγκάζονταν οι άνθρωποι σε όλες τις δυσκολίες να
καταφεύγουν στον Θεό, και ο Θεός βοηθούσε. Τώρα, επειδή η επιστήμη
προχώρησε, τον Θεό Τον βάζουν στην άκρη. Πάνε χωρίς Θεό σήμερα.
Υπολογίζουν: «Θα κάνουμε τούτο, θα κάνουμε εκείνο». Σκέφτονται την
Πυροσβεστική, σκέφτονται τις διατρήσεις, το ένα, το άλλο… Αλλά χωρίς Θεό τι να
κάνει ο άνθρωπος;
«Μεγάλη υπόθεση η εμπιστοσύνη στο Θεό!»
Το κυριότερο είναι να ξεκινά κανείς από την ευλογία του Θεού για ό,τι κάνει.
Κρίνουν τον Θεό και ούτε τους πειράζει ο λογισμός ότι είναι
βλασφημία. Το «γιατί;» είναι κρίση, υπερηφάνεια, εγωισμός.
Δεν θα αφήσει ο Θεός, αλλά πρέπει και εμείς να κάνουμε ότι μπορούμε
ανθρωπίνως και για ότι δεν μπορούμε να κάνουμε ανθρωπίνως, να κάνουμε
προσευχή να βοηθήσει ο Θεός.
140
Η αγάπη είναι ο κανόνας στην ανατροφή των παιδιών
Οι κανόνες, όταν εφαρμόζονται χωρίς διάκριση, γίνονται κανόνια.
Η στοργή και η αγάπη των γονέων είναι απαραίτητα στοιχεία για την ψυχική
ισορροπία των παιδιών. Σήμερα υπάρχει έλλειψη στοργής και ενδιαφέροντος εκ
μέρους των γονέων για τα παιδιά. Τους δίνουν χρήματα, και τους κάνουν κακό.
Τους παίρνουν μοτοσικλέτες και πάνε και σκοτώνονται τα παιδιά. Δεν είναι η
στοργή, που έχουν ανάγκη τα παιδιά.
‘Όταν η νοικοκυρά λέει την ευχή, κάνοντας τις δουλειές του σπιτιού, όλα
αγιάζονται. Και, το φαγητό της, κι’ αυτοί που τρώνε το φαγητό της.
Λίγο αν ποτισθούν τα παιδιά με ευλάβεια, με φόβο Θεού, δεν έχουν ανάγκη μετά.
«Αγαπητέ μου αδελφέ, σχετικά με το παιδί σας πού μου γράφετε, έχω τη γνώμη
ότι μια αυστηρή στάση θα το κάνει πολύ χειρότερα. Να του λέτε το καλό με καλό
τρόπο και να μην το πιέζετε μετά αλλά να δείχνετε ότι στενοχωρείστε για τον
δρόμο πού τραβάει (πράγμα πού θα φαίνεται μόνο του, γιατί ούτε ή χαρά κρύβεται
ούτε και ή στενοχώρια) . θα κάνετε εσείς το καθήκον σας με τις συμβουλές και
μετά να το εμπιστευθείτε στον Θεό. Νομίζω ότι περισσότερα αποτελέσματα θα
φέρει, όταν ό πόνος αξιοποιηθεί στην προσευχή, παρά να πονάτε για τις αταξίες
του παιδιού επιμένοντας, γιατί το παιδί τώρα είναι αναστατωμένο από την σάρκα
και υπό την επίδραση του πονηρού, γιατί του έδωσε δικαιώματα.
Μπόρα είναι και θα περάσει. Μην στενοχωρείστε, θα συνέλθει αργότερα. Ούτε και
να το πάρετε κατάκαρδα, πού θα χάση την αγνότητα του και τι θα γίνει μετά, γιατί
οι άνθρωποι της εποχής μας έχουν άλλο τυπικό, την αμαρτία την έκαναν μόδα Ό
Θεός να μας ελεήσει. Κοιτάξετε όσο μπορείτε να μην το αποπαίρνετε, όπως
ανάφερα, για να μην κόψη το σχοινί και φυγή από την οικογένεια, γιατί θα
συνέλθει μετά και δεν θα θέλει να πλησίαση από εγωισμό, οπότε θα χαθεί
τελείως. Ως αναφορά για τον γιατρό πού μου γράφετε. Στην κατάσταση πού
βρίσκεται και να παρουσίαζε και κάτι, νομίζω θα πάθη ζημιά, γιατί από το ένα
μέρος ό μεγάλος εγωισμός του, από το άλλο μέρος ό λογισμός ότι κάτι έπαθε, μαζί
με τις σαρκικές επιθυμίες πού δεν θα εκπληρώνονται, θα πάθη ένα τρακ, και θα
γίνει χειρότερα, ενώ το παιδί δεν έχει τίποτα, παρά μόνο τη σαρκική παιδική τρέλα
της ηλικίας, ή οποία έχει αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό, γιατί άναψε μόνη της την
πυρκαγιά με την απρόσεκτη ζωή της.
Εάν νομίζετε ότι κάτι έχει, και ο γιατρός σας λέγει να της δίνετε φάρμακα, δεν
φέρω καμιά αντίρρηση, αλλά να κάνετε ένα μικρό διάστημα υπομονή, να
παραβλέπετε τις αταξίες της, να σας πλησίαση λίγο περισσότερο, και με την
πρώτη ευκαιρία πού θα σας δώσει ή ίδια (ότι νιώθει λίγο αδιάθετη) η έστω να
βρείτε καμιά αφορμή με τρόπο, τότε να την πάτε στο γιατρό. Πάντως μη
στενοχωρείστε, δεν θα αφήσει ο Θεός, ούτε και τις αμαρτίες των παιδιών της
εποχής μας θα τις κρίνει με τις αμαρτίες των παιδιών της δικής μας εποχής.
Εύχεστε, και εγώ θα εύχομαι, και ο καλός Θεός να βοηθήσει και το παιδί σας και
όλα τα παιδιά σας και όλα τα παιδιά του κόσμου.»
141
Έργα και όχι λόγια
Αξιοποιείτε τα χαρίσματα που σας έδωσε ο Θεός
Όποίος έχει χάρη Θεού θα του δοθεί κι’ άλλη, κι όποιος έχει λίγη και την
περιφρονεί, θα του αφαιρεθεί κι’ αυτή. Η χάρη του θεού δεν υπάρχει στους
σημερινούς ανθρώπους, γιατί πετάνε και την λίγη που είχανε. Κι’ όταν φύγει η
χάρη, ορμούν όλοι οι δαίμονες μέσα στον άνθρωπο.
Στην εποχή μας πλήθυναν δυστυχώς τα λόγια και τα βιβλία, και λιγόστεψαν τα
βιώματα, διότι επηρεάστηκαν οι άνθρωποι πάλι από το κοσμικό πνεύμα, που
επιδιώκει όλο τις ευκολίες και αποφεύγει τον σωματικό κόπο. Αναπαύονται
δηλαδή οι περισσότεροι από εμάς στο πολύ διάβασμα και στην λίγη ή καθόλου
εφαρμογή. Θαυμάζουμε μόνον τους Αγίους Αθλητές της Εκκλησίας μας, χωρίς να
καταλαβαίνουμε το πόσο κοπίασαν, διότι δεν κοπιάσαμε, για να μπορέσουμε να
καταλάβουμε τον κόπο τους, για να τους αγαπήσουμε και να αγωνισθούμε από
φιλότιμο να τους μιμηθούμε.
‘Όταν διορθώσω εγώ τον εαυτό μου, διορθώνεται ένα κομμάτι της Εκκλησίας,
οπότε μπορούμε να συνεννοηθούμε. ‘Ένα είναι το ‘Άγιο Πνεύμα. Τώρα οι
άνθρωποι κάνουν πολλά πνεύματα. Δεν μπορώ να καταλάβω.
Μοιάζουμε με τις τσουκνίδες. Από μακριά φαίνονται πράσινες, δροσερές, σαν
πεδιάδα, σαν κήπος, μα όταν πλησιάσεις και τις αγγίξεις, τότε βλέπεις την
ασχήμια τους και νοιώθεις το κεντρί τους.
Σήμερα κοιτάζουμε να αγιάσουμε με λίγο κόπο. Ξεφύγαμε από την παράδοση.
Δεν βλέπουμε τον πρώτο μέσα στον στίβο, αλλά τους τελευταίους.
Πρέπει κι εμείς να αγωνιζόμαστε. Τους βλέπετε τους ποδηλάτες που αγωνίζονται
με την καρδιά τους και δεν γυρίζουν ποτέ πίσω; Ο τελευταίος βλέπει τον πρώτο. Κι
όλος αυτός ο κόπος για να πάρουν ένα άδειο κύπελλο.
Όταν ένας άνθρωπος ή ένα σύνολο ανθρώπων έχει αγωνιστικό πνεύμα, αυτό
πολύ βοηθάει. Γιατί. Όταν ένας προχωράει πνευματικά, δεν ωφελεί μόνον τον
εαυτό του, αλλά βοηθάει και τον άλλον που τον βλέπει.
Ο Χριστιανός σώζεται μόνον με την πρακτική εφαρμογή των εντολών του Θεού
και όχι με τη θεωρητική ενασχόληση περί τα θεία.
Με μια ματιά στον Ουρανό θα άλλαζαν τα πράγματα.
Τώρα πλήθυναν τα λόγια και τα βιβλία και λιγόστεψαν τα βιώματα.
Ο φύλακας Άγγελος που έχουμε, μας προστατεύει
Όταν ο άνθρωπος πεθάνει εν μετανοία και οδεύει προς τον Παράδεισο, τότε είναι
σαν να βρίσκεται μέσα σ’ ένα λεωφορείο και απ’ έξω τα σκυλιά (=τελώνια) τρέχουν
και γαβγίζουν, χωρίς να τον ενοχλούν στο ταξίδι του, αλλά ούτε και να τον
καθυστερούν.
Γνωρίζω ότι ο φύλακας Άγγελος που έχουμε, μας προστατεύει και μας οδηγεί.
Όταν προσευχόμαστε για κάποιον, ο Άγγελος μας αστραπιαία μπορεί να
βοηθήσει, να πληροφορήσει, να φυλάξει αυτόν για τον οποίο προσευχόμαστε.
142
Σήμερα μέσα στους τόσους κινδύνους που ζει ο άνθρωπος, ο Θεός τον φυλάει
όπως η μάνα το μικρό παιδί, όταν αρχίζει να περπατάει. Τώρα μας βοηθούν πιο
πολύ ο Χριστός, η Παναγία, οι Άγιοι, αλλά δεν το καταλαβαίνουμε. Πού θα ήταν ο
κόσμος, αν δεν βοηθούσαν!..
Και το κακό που πάει να κάνει το ταγκαλάκι, ο Θεός το αξιοποιεί και βγάζει
μεγάλο καλό.
Η κοσμική ζωή και η πολυτέλεια απομακρύνουν τη χαρά
Όσο απομακρύνονται οι άνθρωποι από την φυσική ζωή, την απλή, και υποχωρούν
στην πολυτέλεια, αυξάνουν και το ανθρώπινο άγχος. Και όσο προχωρεί η κοσμική
ευγένεια, τόσο χάνεται και η απλότητα, η χαρά και το φυσικό ανθρώπινο
χαμόγελο.
Ο νους είναι όπως το μικρό παιδί. Το παιδί όταν πάει κάπου να παίξει και του
αρέσει, τότε επιμένει να πηγαίνει συνέχεια στο ίδιο μέρος. Έτσι κι εμείς, όταν
καταπιανόμαστε με πολλά άλλα θέματα και με μέριμνες βιοτικές, είναι φυσικό ότι
ο νους εκεί συνεχώς αρέσκεται να τρέχει.
Όσους περισσότερους πειρασμούς έχουμε, τόσο μεγαλύτερο αγώνα κάνουμε, τόσο
περισσότερο μισθό έχουμε.
Να πούμε «Δεν είναι αυτοί που αμαρτάνουν, αλλά είμαι εγώ». Τέτοιους
Χριστιανούς, έλεγε ο Γέρων Παΐσιος, θέλει ο Θεός, που φεύγουν από τον κακό
λογισμό, όπως αποφεύγει η μέλισσα την ακαθαρσία.
Στην πνευματική ζωή δεν θα βάλλει κανείς για πρότυπο τους κοσμικούς αλλά
τους Αγίους. Καλά είναι να παίρνει κάθε αρετή και να βρίσκει τον Άγιο που την
είχε, να μελετά το βίο του, και τότε θα βλέπει ότι δεν έχει κάνει τίποτε και θα
προχωρεί με ταπείνωση. .. Όταν προσπαθώ να μιμηθώ τους προχωρημένους, η
συνείδηση λεπτύνεται. Όταν όμως βλέπω τους πίσω, δικαιολογώ τον εαυτό μου
και λέω ότι δεν είναι σπουδαία τα σφάλματά μου εν συγκρίσει με τα δικά τους.
Αν λάβει υπ’ όψιν του κανείς τι πνευματική ακαθαρσία έχει μέσα του, δεν θα
καθίσει τόσο σχολαστικά να βγάλει και τον παραμικρό λεκέ από τα ρούχα του,
γιατί αυτά είναι χίλιες φορές καθαρότερα από την ψυχή του… Αυτό που
χρειάζεται, είναι να στρέψη όλη τη φροντίδα του στην πνευματική καθαρότητα,
στην εσωτερική ομορφιά και όχι στην εξωτερική.
Μακάριοι είναι αυτοί που κατόρθωσαν να απλοποιήσουν τη ζωή τους και
ελευθερώθηκαν από την θηλιά της κοσμικής αυτής εξελίξεως των πολλών
ευκολιών, ίσον των πολλών δυσκολιών, και απαλλάχθηκαν από το φοβερό άγχος
της σημερινής εποχής μας.
Όσο μπορεί κανείς, να κάνει ένα-δύο πράγματα μόνο, να τα τελειώνει σωστά και
να έχει το μυαλό του καθαρό και ξεκούραστο και μετά να αρχίζει κάτι άλλο. Γιατί,
άμα ο νους του σκορπίσει, τι πνευματικά θα κάνη μετά; Πώς να θυμηθεί τον
Χριστό;
Η εργασία που γίνεται γρήγορα, με νευρικότητα δεν είναι αγιασμένη
Βάλε και την ευχή στη δουλειά και θα αγιαστείς και εσύ και η δουλειά.
143
Αν δεις ότι ο νους σου συνέχεια φεύγει και πάει σε δουλειές κ.λ.π.,
πρέπει να καταλάβεις ότι δεν πας καλά και να ανησυχήσεις, γιατί έχεις
απομακρυνθεί από τον Θεό.
Απλοποιήστε την ζωή σας, για να φύγει το άγχος Και τα περισσότερα
διαζύγια από κει ξεκινούν. Αν απλοποιούσαν όμως την ζωή τους, θα ήταν
και ξεκούραστοι και χαρούμενοι.
Το έθνος μας είναι αμαρτωλό αλλά το Τουρκικό είναι ασεβές
Το έθνος το δικό μας, είναι σήμερα πολύ αμαρτωλό, γιατί ξεφεύγει από τον δρόμο
τον ίσο του ευαγγελίου και γίνεται κοσμικό και αμαρτωλό. Ο Θεός όμως ξέρει
τρόπους, και εκ των δεξιών και εκ των αριστερών, να μας φέρει στο λογαριασμό.
Η αδιαφορία για τον Θεό φέρνει την αδιαφορία και για όλα τα άλλα, φέρνει την
αποσύνθεση. Η πίστη στον Θεό είναι μεγάλη υπόθεση. Λατρεύει ο άνθρωπος τον
Θεό και ύστερα αγαπάει τους γονείς του, το σπίτι του, τους συγγενείς του, την
δουλειά του, το χωριό του, τον νόμο του, το κράτος του, την πατρίδα του.
Όμως το Τουρκικό Έθνος είναι ασεβές, καθ’ ότι έχει μεν λογική και πολύ κρίση,
όμως αντιπαθεί τον Χριστιανισμό, που είναι έκφραση της ανθρωπιάς και της
αρετής. Αντιθέτως διαλέγει βολικές θεωρίες, βασισμένες στο ψεύδος και την
αμαρτία. Έτσι έχει προορισμό να καταστραφεί, αν δεν μετανοήσει, αν δεν
παρατήσει το ψεύδος και πιστέψει στο Ευαγγέλιο.
Άγνοια δεν δικαιολογείται σήμερα στον κόσμο. Λείπει η καλή διάθεση, το
φιλότιμο. Εκείνος που έχει καλή διάθεση για να γνωρίσει τον Χριστό, θα
Τον γνωρίσει. Θα πάρει στροφή. Και αν δεν βρεθεί ούτε θεολόγος, ούτε ένας
καλόγερος, και δεν ακούσει τον λόγο του Θεού, άμα έχει καλή διάθεση, θα πάρει
στροφή ή από ένα φίδι ή από ένα θηρίο ή από μια αστραπή, από έναν κατακλυσμό,
ή από κάποιο άλλο γεγονός. Θα τον οικονομήσει ο Θεός.
Αυτές οι βάσεις (βάσεις πνευματικές, όπως είναι οι Μονές και οι
ζωντανές ενορίες) θα διώξουν τις Βάσεις από την Κύπρο. Το πρόβλημα της Κύπρου
δεν είναι πολιτικό, στο βάθος είναι πνευματικό.
Ήγγικε η βασιλεία των ουρανών
Ήγγικε η βασιλεία των ουρανών και οι πιστοί πρέπει να είναι πάντοτε έτοιμοι,
ωσάν ο Αντίχριστος να έρχεται σήμερα-αύριο. Δεν γνωρίζουμε τις βουλές του
Κυρίου, ούτε μπορούμε να πούμε με ακρίβεια ότι θα έλθει σήμερα, ή ότι έχει ακόμη
χρόνια πολλά. Ο καλός και σωστός Χριστιανός είναι πάντοτε έτοιμος.
Εξ άλλου η κατρακύλα που δεν σταματά με τίποτε, είναι σημάδι ότι του
ετοιμάζεται ο δρόμος για να συγχυσθεί η διάνοια των ανθρώπων, να μην
ξεχωρίζουν το καλό από το κακό. Ένα κλίμα που ταιριάζει για να γεννηθεί ο
άνθρωπος αυτός της απώλειας. Μ’ αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να φεύγουμε
μακριά από την Εκκλησία, ούτε να μας παρασύρει ο κόσμος της αμαρτίας, ούτως
ώστε αν ο Αντίχριστος έλθει στην εποχή μας, να βγούμε κερδισμένοι, γιατί όποιοι
τον αντιληφθούν και δεν θα έχουν πλανηθεί όπως οι πολλοί, αυτοί θα’ ναι οι
μεγαλύτεροι άγιοι που έγιναν ποτέ. Ο Θεός να μας αξιώσει, να ακούμε και να
144
ακολουθούμε τις συμβουλές της επίσημης Εκκλησίας, γιατί αυτή είναι ο στύλος
και το εδραίωμα της αληθείας, καθώς γράφει ο Απόστολος Παύλος».
Ο Καλός Θεός μας δίνει πλούσιες τις ευλογίες Του. Να μη δείχνουμε αχαριστία και
Τον παροργίζουμε, γιατί έρχεται «η οργή του Θεού επί τους υιούς της απειθείας»
(Εφ. 5,6). – μη γένοιτο. Στην εποχή μας δεν πέρασαν οι άνθρωποι ούτε πολέμους
ούτε πείνα και λένε ότι δεν έχουν ανάγκη και από τον Θεό. Τα έχουν όλα και γι’
αυτό δεν εκτιμούν τίποτε. ‘Αν όμως έλθει δύσκολος καιρός, πείνα κ.λ.π., και δεν
έχουν τι να φάνε, τότε θα εκτιμήσουν και το ψωμί και την μαρμελάδα και όσα θα
στερηθούν. Άμα δεν δοξάζουμε τον -θεό, επιτρέπει ο Θεός να έρθει μια δοκιμασία,
για να εκτιμήσουμε τα πράγματα. Ενώ, όταν τα εκτιμούμε, δεν επιτρέπει ο Θεός
να συμβεί τίποτε το κακό.
Τα χρόνια που περνάμε είναι πολύ δύσκολα και πολύ επικίνδυνα, αλλά τελικά θα
νικήσει ο Χριστός.
Ο Θεός επιτρέπει να γίνει τώρα ένα τράνταγμα γερό. Έρχονται δύσκολα χρόνια.
Θα έχουμε δοκιμασίες μεγάλες… Να το πάρουμε στα σοβαρά, να ζήσουμε
πνευματικά. Οι περιστάσεις μας αναγκάζουν και θα μας αναγκάσουν να
δουλέψουμε πνευματικά. Καλό όμως είναι να το κάνουμε χαρούμενα και
προαιρετικά και όχι από θλίψεις, αναγκαστικά.
Δεν σκέφτονται την αιωνιότητα οι σημερινοί άνθρωποι. Η φιλαυτία τους κάνει να
ξεχνούν ότι θα χαθούν τα πάντα. Δεν έχουν συλλάβει το βαθύτερο νόημα της
ζωής. Δεν νιώσανε άλλες, ουράνιες χαρές. (διότι δεν ξέρουν…).
Ό άνθρωπος πού δεν πιστεύει στο Θεό και στη μέλλουσα αιώνια ζωή, καταδικάζει
αιώνια τη ψυχή του, και μένει απαρηγόρητος και σ’ αυτή τη ζωή. Νομίζω ότι όλη ή
προσπάθεια πρέπει να γίνει σ’ αυτή την κατεύθυνση, διότι βλέπουμε σχεδόν όλη
την Ευρώπη πού διέθεσε όλη την επιστήμη (την ανθρώπινη γνώση) για να
διορθώσει την εικόνα του Θεού, αλλά για να μην είναι οι ίδιοι (σχεδόν όλοι)
στραμμένοι προς τον Θεό, και να ζητάνε και την θεία Του επέμβαση,
ταλαιπωρούνται συνέχεια, και ταλαιπωρούν συνέχεια μικρούς και μεγάλους, και
από τη φύση την οποία σιγά – σιγά παραμορφώνουν, άρχισαν να παραμορφώνουν
και τους ανθρώπους, και να τους περιποιούνται στα ψυχιατρεία με ηλεκτροσόκ. Ό
Θεός να μας ελεήσει.
Ο Θεός ζητάει την καρδιά του ανθρώπου
Όταν επιθυμώ ένα πράγμα χρήσιμο, ένα βιβλίο λ.χ., και μου παίρνει ένα κομμάτι
της καρδιάς, τότε αυτό είναι κακό… Κάθε επιθυμία, όσο καλή και να φαίνεται, δεν
είναι καλύτερη από το να επιθυμεί κανείς τον Χριστό ή την Παναγία. Όταν δώσω
την καρδιά μου στον Θεό, είναι δυνατόν ο Θεός να μη μου δώσει όλο τον Εαυτό
Του; Ο Θεός ζητάει την καρδιά του ανθρώπου.
Η πραγματική, η γνήσια χαρά βρίσκεται κοντά στον Χριστό. ‘Αν συνδεθείς μαζί
Του με την προσευχή, θα δεις πληρωμένη την ψυχή σου. Οι κοσμικοί την χαρά την
ζητούν στις απολαύσεις. Μερικοί πάλι πνευματικοί άνθρωποι την ζητούν σε
θεολογικές συζητήσεις, ομιλίες κ.λ.π. Και όταν τελειώνουν αυτά, μένουν με ένα
κενό και αναρωτιούνται τι θα κάνουν στην συνέχεια.
145
Να μην κάνεις δουλειά, χωρίς να εμπιστεύεται στον Θεό, γιατί μετά αγωνιά και
κουράζει το μυαλό και νοιώθει άσχημα ψυχικά. Όλη η καρδιά σου μαζεύτηκε στο
μυαλό και δουλεύει τώρα μόνο το μυαλό. Αλλά υπάρχουν ακόμη περιθώρια,
μπορεί να πάει η καρδιά στη θέση της. Κάθε μέρα να διαβάζεις έναν κανόνα από
το Θεοτοκάριο. Αυτό είναι το καλύτερο φάρμακο, για να δουλέψει η καρδιά.
Γιατί επιτρέπει ο Θεός τις συμφορές
Γέροντα, γιατί επιτρέπει ο Θεός να συμβεί μια συμφορά;
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις. Άλλοτε επιτρέπει ο Θεός κάτι, για να
βγει κάτι το καλύτερο, και άλλοτε επιτρέπει κάτι για παιδαγωγία.
Άλλοι ανταμείβονται και άλλοι εξοφλούν. Δεν πάει τίποτε χαμένο.
Όταν ο κόσμος δεν μετανοεί, τι βροχή να ρίξει ο Θεός; Όλα είναι απλά
για τον Θεό Αν ταπεινά ζητούμε το έλεος του Θεού, ο Θεός θα βοηθήσει.
Η μέλλουσα οργή του Θεού δεν μπορεί ν’ αντιμετωπιστεί διαφορετικά παρά μόνο
με μετάνοια και τήρηση των εντολών Του.
Αν μια είναι εκ γενετής μωρή, είναι ευλογία από τον Θεό γι αυτήν. Πάει
δίχως εξετάσεις στην άλλη ζωή. Μια όμως που έχει μυαλό και ζει μωρά, αυτή θα
είναι αναπολόγητη την ημέρα της Κρίσεως.
Όπου και να γυρίσεις, θα δεις την σοφία του Θεού. Παλιά που ήταν όλα
φυσικά, πόσο όμορφα ήταν!
Μεγάλη υπόθεση να έχει ο άνθρωπος την ευλογία του Θεού! Πλούτος είναι!
Ότι έχει ευλογία, στέκει, δεν γκρεμίζεται. Ότι δεν έχει ευλογία, δεν
στέκει. Η αδικία είναι μεγάλη αμαρτία. Όλες οι αμαρτίες έχουν
ελαφρυντικά, η αδικία δεν έχει. μα ζεύει οργή Θεού. Τα περισσότερα κακά
που συμβαίνουν είναι από αδικίες. Σπάνια, σε πολύ λίγους συμβαίνει να
είναι οι αρρώστιες, οι χρεοκοπίες κ.λ.π. μια δοκιμασία του Θεού. Αυτοί
θα έχουν καθαρό μισθό.
Αυτοί που παιδεύονται και δεν φταίνε αποταμιεύουν. Αυτοί που φταίνε,
εξοφλούν.
Η αναίδεια στο Θεό είναι το πρώτο στάδιο της βλασφημίας
Και δίκαιο να έχει κανείς, όταν πάει να δικαιώσει τον εαυτό του, πάλι
ανάπαυση δεν έχει, πόσο μάλλον να μην έχει δίκαιο και να δικαιολογεί την πτώση
του με αναιδέστατο τρόπο. Γι αυτό, όσο μπορούμε, να προσέχουμε την αναίδεια
και την περιφρόνηση όχι μόνον προς τα θεία αλλά και προς τον πλησίον μας, διότι
είναι εικόνα Θεού. Οι αναιδείς άνθρωποι βρίσκονται στο πρώτο στάδιο της
βλασφημίας κατά του Αγίου Πνεύματος. Εκείνοι που περιφρονούν τα θεία
βρίσκονται στο δεύτερο, και στο τρίτο βρίσκεται ο διάβολος.
Αν δεν μετανοήσουν οι άνθρωποι, αν δεν επιστρέψουν στον Θεό, χάνουν την
αιώνια ζωή. Πρέπει να βοηθηθεί ο άνθρωπος να νιώσει το βαθύτερο νόημα της
ζωής, να συνέλθει, για να νιώσει την θεία παρηγοριά. Σκοπός είναι να ανέβει
πνευματικά ο άνθρωπος, όχι απλώς να μην αμαρτάνει.
Και μόνον ο πόνος που νοιώθει κανείς για κάποιον είναι σαν ευχή.
146
Η πνευματική εργασία στον εαυτό μας είναι αθόρυβη εργασία στον πλησίον, γιατί
μιλάει το παράδειγμα, και τότε μιμούνται οι άνθρωποι το καλό που βλέπουν και
διορθώνονται.
Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν κάποιον εγωισμό και ο Θεός τους δίνει ένα
σκαμπίλι να πάνε παρακάτω. Άλλοι έχουν λίγο παραπάνω εγωισμό και ο Θεός
τους δίνει ένα σκαμπίλι και πάνε ακόμα παρακάτω. Αυτούς όμως που έχουν
εωσφορική υπερηφάνεια, ο Θεός τους αφήνει. Μπορεί να φαίνεται ότι κάνουν
προκοπή αλλά τι προκοπή είναι αυτή; Μαύρη προκοπή. Και μετά δεν πέφτουν
απλώς κάτω, αλλά πέφτουν κατ’ ευθείαν στο βάραθρο. Ο Θεός να φυλάει!
Οποίος δικαιολογεί την πτώση του, δικαιολογεί τον διάβολο. Αυτός δεν
έχει ανάπαυση ποτέ. Εδώ και δίκαιο να έχει κανείς, όταν πάει να δικαιώσει τον
εαυτό του πάλι ανάπαυση δεν έχει, πόσο μάλλον να μην έχει δίκαιο και να
δικαιολογεί την πτώση του με αναιδέστατο τρόπο.
Αν θέλω να μη στενοχωρηθώ, για να είμαι χαρούμενος, τότε είμαι
αδιάφορος
Αν θέλω να μη στενοχωρηθώ, για να είμαι χαρούμενος, να μη χαλάσω την ησυχία
μου, για να είμαι πράος, τότε είμαι αδιάφορος.. Ο πνευματικός
άνθρωπος είναι όλος ένας πόνος Πονάει δηλαδή για καταστάσεις, για
ανθρώπους, αλλά ανταμείβεται γι αυτόν τον πόνο με θεία παρηγοριά.
Νοιώθει πόνο, αλλά νοιώθει μέσα του τη θεία παρηγοριά, γιατί κάνει
ρίψεις με ευλογίες ο Θεός από τον Παράδεισο στην ψυχή και αγάλλεται ο
άνθρωπος από την θεϊκή αγάπη. Αυτή είναι η χαρά, η πνευματική χαρά, που δεν
εκφράζεται και πλημμυρίζει την καρδιά.
Από την ανάπαυση του άλλου γεννιέται η ανάπαυση η δική μου.
Δεν συγκρίνεται η χαρά που νοιώθει κανείς, όταν δίνει , με την χαρά που
νιώθει, όταν παίρνει. Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι χαίρονται με το να
παίρνουν και στερούνται την θεϊκή χαρά, γι αυτό είναι βασανισμένοι.
Όταν κινείται κανείς εγωιστικά, δεν δέχεται την Χάρη του Θεού και
επόμενο είναι σε μια δυσκολία να αρνηθεί το Χριστό.
Στον εαυτό Του ο Χριστός δεν χρησιμοποίησε καθόλου την θεϊκή Του δύναμη και
υπέφερε τον πολύ πόνο στο ευαίσθητο Σώμα Του από την πολλή αγάπη προς το
πλάσμα Του. Αυτήν την αγάπη του Χριστού προς τον άνθρωπο εάν αισθανθεί
κανείς, τότε μόνο θα είναι και εσωτερικά πραγματικά άνθρωπος.
Η ανώτερη χαρά βγαίνει από τη θυσία. Μόνον όταν θυσιάζεται κανείς,
συγγενεύει με τον Χριστό, γιατί ο Χριστός είναι θυσία.
Τα πατερικά βιβλία διαβάζονται με ταπείνωση και προσευχή
Εκείνος που έχει πνευματική ανησυχία, βρίσκει τι του λείπει, το ζητάει
και ωφελείται. Εγώ, ως αρχάριος, όταν διάβαζα κάτι, το αντέγραφα, για να μην το
ξεχάσω, και προσπαθούσα να το εφαρμόσω. Δεν διάβαζα, για να περνάω
ευχάριστα την ώρα μου. Υπήρχε μέσα μου η καλή ανησυχία και, όταν δεν
καταλάβαινα κάτι, ρωτούσα να μάθω πως είναι. Λίγο διάβαζα, πολύ ήλεγχα τον
147
εαυτό μου με αυτά που διάβαζα. «Που βρίσκομαι; Τι κάνω;» Κάθιζα τον εαυτό μου
στο σκαμνί. Δεν τα περνούσα αυτά που διάβαζα έτσι αφορολόγητα.
Τα πατερικά βιβλία για να βοηθήσουν, πρέπει να διαβάζονται με ταπείνωση και
προσευχή.
Η πίστη στο Θεό
Να παρακαλούμε το Χριστό να μας προσθέσει πίστη και να μας την αυξήσει.
Γέροντα, γιατί, ενώ ζητώ κάτι με πίστη, δεν το δίνει ο Θεός;
Πιστεύεις, ζητάς, αλλά, αν δεν έχεις ταπείνωση ή έχεις προδιάθεση
υπερηφάνειας, δεν δίνει ο Θεός. Μπορεί να έχει κανείς πίστη όχι μόνο σαν
ένα «κόκκον σινάπεως» αλλά σαν ένα κιλό σινάπι. Εάν όμως δεν έχει και
ανάλογη ταπείνωση, δεν ενεργεί ο Θεό, γιατί δεν θα τον ωφελήσει. Όταν
υπάρχει υπερηφάνεια, δεν ενεργεί η πίστη.
Γιατί Γέροντα ενώ πολλές φορές έχουμε νιώσει την παντοδυναμία του
Θεού, δεν βλέπουμε την πρόνοιά Του για μας;
Είναι παγίδα του διαβόλου. Ο διάβολος ρίχνει στάχτη στα μάτια του
ανθρώπου, για να μη δη την πρόνοια του Θεού. Γιατί, όταν δη ο
άνθρωπος την πρόνοια του θεού, θα μαλακώσει η γρανιτένια καρδιά
του, θα γίνει ευαίσθητη και θα ξεσπάσει σε δοξολογία, και αυτό δεν
συμφέρει στον διάβολο.
Θα πεθάνουμε που θα πεθάνουμε, τουλάχιστον να πεθάνουμε σωστά
Αυτή η ζωή δεν είναι για βόλεμα. Θα πεθάνουμε που θα πεθάνουμε,
τουλάχιστον να πεθάνουμε σωστά!
Σήμερα, για να μπορέσει ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που
συναντά, πρέπει να έχει μέσα του τον Χριστό, από τον οποίο θα παίρνει θεία
παρηγοριά, για να έχει κάποια αυταπάρνηση. Οποίος αποφασίσει το θάνατο δεν
φοβάται τίποτε.
148
ΜΕΡΟΣ 8
ΜΕ ΠΟΝΟ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΝ
ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Ο γλυκός κατήφορος είναι εύκολος
– Γιατί, Γέροντα, ενώ κάνουμε τόσο δύσκολα το καλό, πέφτουμε τόσο εύκολα
στο κακό;
Γιατί για το καλό πρέπει πρώτα ο ίδιος ο άνθρωπος να βοηθήσει, να αγωνισθεί,
ενώ στο κακό βοηθάει ο διάβολος.
Ύστερα, οι άνθρωποι δεν μιμούνται το καλό ούτε έχουν καλούς λογισμούς. Πολλές
φορές φέρνω το εξής παράδειγμα στους λαϊκούς:
“Ας πούμε ότι έχω ένα αυτοκίνητο και λέω με τον λογισμό μου: «Τι να το κάνω;
Εγώ μπορώ να εξυπηρετηθώ και με κάποιον γνωστό μου και με κανένα ταξί στην
ανάγκη. Ας το δώσω σ΄ εκείνον τον οικογενειάρχη πού έχει πολλά παιδιά, να τα
βγάζει λίγο έξω, να τα πάει σε κανένα Μοναστήρι, να ξεσκάνε και να βοηθιούνται
τα καημένα».
Αν το δώσω, κανένας δεν θα με μιμηθεί σ΄ αυτό. Αν όμως έχω ένα αυτοκίνητο ίδια
μάρκα με το δικό σας και ύστερα αλλάξω και πάρω άλλη καλύτερη μάρκα, να
δείτε, δεν θα κοιμηθείτε όλη νύχτα, για να βρείτε έναν τρόπο να αλλάξετε
αυτοκίνητο και να πάρετε καλύτερο, ίδιο με το δικό μου, και ας είναι καλά και τα
δικά σας αυτοκίνητα.
Σ΄ αυτήν την περίπτωση θα πείτε: «Θα πουλήσω, θα δανεισθώ, για να το αλλάξω».
Ενώ στην προηγούμενη περίπτωση κανέναν δεν θα με μιμηθεί, να πει: «Τι να το
κάνω και εγώ το αυτοκίνητο; ας το δώσω»,
αλλά μπορεί να πουν ότι είμαι και χαμένος”.
Οι άνθρωποι εύκολα επηρεάζονται στο κακό. Ενώ στο βάθος αναγνωρίζουν και
παραδέχονται το καλό, όμως πιο εύκολα επηρεάζονται και παρασύρονται από το
κακό, γιατί εκεί κανοναρχεί* το ταγκαλάκι**. Τον γλυκό κατήφορο εύκολα τον
βρίσκει κανείς, γιατί ο πειρασμός δεν έχει άλλο τυπικό, παρά να σπρώχνει στον
γλυκό κατήφορο τα πλάσματα του Θεού.
Ο Χριστός έχει αρχοντιά. Σου λέει: “Αυτό είναι το καλό”, “εί τις θέλει οπίσω μου
ελθείν..”.
Δεν λέει: “Με το ζόρι έλα κοντά μου!” Ο διάβολος έχει γυφτιά.
Από δω-από ΄κει τον τυλίγει τον άνθρωπο, για να τον πάει εκεί που θέλει. Ο Θεός
σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου, γιατί δεν έκανε δούλους αλλά υιούς. Και
παρ΄ όλο που ήξερε ότι θα επακολουθήσει η πτώση, δεν τους έκανε δούλους.
149
Προτίμησε να έρθει, να σαρκωθεί, να σταυρωθεί και να κερδίσει έτσι τον άνθρωπο.
Με την ελευθερία όμως αυτή που έδωσε ο Θεός – παρ΄ όλο πού ο διάβολος μπορεί
να κάνη πολύ κακό – δίνεται μια ευκαιρία για κοσκίνισμα. Φαίνεται τι κάνει κανείς
με την καρδιά του, φαίνεται καθαρά το πολύ φιλότιμο.
Ο Θεός δεν μας εγκαταλείπει
Στην κατάσταση πού είναι σήμερα οι άνθρωποι, ό,τι τους λέει ο λογισμός κάνουν.
Άλλοι είναι με χάπια, άλλοι παίρνουν ναρκωτικά… Κάθε τόσο τρεις – τέσσερις
ξεκινούν να κάνουν μια καινούρια θρησκεία. Ανάλογα, λίγα γίνονται, εγκλήματα,
δυστυχήματα κ.λ.π. Βοηθάει ο Θεός. Ήρθε ένας στο Καλύβι και μου λέει: “Έχεις
καμιά κιθάρα;” Πίνει χασίς, έχει όρεξη να μιλάει – δεν σε ρωτάει αν έχεις εσύ
όρεξη – θέλει και μια κιθάρα!! Άλλοι βαρέθηκαν την ζωή τους και θέλουν να
αυτοκτονήσουν ή να κάνουν κανένα κακό, για να γίνει σαματάς. Δεν είναι ότι τους
περνάει αυτό σαν βλάσφημος λογισμός και τον διώχνουν. Βαρέθηκαν την ζωή
τους και δεν ξέρουν τι να κάνουν. Μου είπε ένας: “Θέλω να με γράψουν οι
εφημερίδες ότι είμαι ήρωας”. Οι άλλοι χρησιμοποιούν μερικούς τέτοιους και
κάνουν την δουλειά τους. Πάλι καλά, ανάλογα, λίγα γίνονται.
Το καλό είναι πού δεν μας εγκαταλείπει ο Θεός. Ο Καλός Θεός τον σημερινό κόσμο
τον φυλάει με τα δυο Του χέρια, παλιότερα μόνο με το ένα. Σήμερα, μέσα στους
τόσους κινδύνους πού ζει ο άνθρωπος, ο Θεός τον φυλάει όπως η μάνα το μικρό
παιδί, όταν αρχίζει να περπατάει. Τώρα μας βοηθούν πιο πολύ ο Χριστός, η
Παναγία, οι Άγιοι, αλλά δεν το καταλαβαίνουμε.
Πού θα ήταν ο κόσμος, αν δεν βοηθούσαν!… Το μεγαλύτερο ποσοστό των
ανθρώπων παίρνει χάπια και είναι σε μια κατάσταση… Άλλος μεθυσμένος, άλλος
απογοητευμένος, άλλος ζαλισμένος, άλλος από τους πόνους ξενυχτισμένος. Όλοι
αυτοί βλέπεις να οδηγούν αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, να κάνουν επικίνδυνες
δουλειές, να χειρίζονται επικίνδυνα μηχανήματα. Είναι όλοι αυτοί σε κατάσταση
να οδηγούν; Μπορούσε να είχε σακατευτεί ο κόσμος. Πώς μας φυλάει ο Θεός και
δεν το καταλαβαίνουμε!
Παλιά, θυμάμαι, πήγαιναν οι γονείς στα χωράφια και πολλές φορές μας άφηναν
στην γειτόνισσα να μας προσέχει μαζί με τα παιδιά τα δικά της. Αλλά τότε ήταν
ισορροπημένα τα παιδιά. Μια ματιά έριχνε η γειτόνισσα και έκανε τις δουλειές της
και εμείς παίζαμε ήσυχα. Έτσι και ο Χριστός, η Παναγία, οι Άγιοι παλιά με μια
ματιά παρακολουθούσαν τον κόσμο. Σήμερα και ο Χριστός και η Παναγία και οι
Άγιοι τον έναν πιάνουν από ΄δω, τον άλλον από ΄κει, γιατί οι άνθρωποι δεν είναι
ισορροπημένοι. Τώρα είναι μια κατάσταση… Θεός φυλάξοι! Σαν μια μητέρα να
έχει δυο-τρία προβληματικά παιδιά, το ένα λίγο χαζούλικο, το άλλο λίγο
αλλήθωρο, το άλλο λίγο ανάποδο, να έχει και κανά-δυό της γειτόνισσας να τα
προσέχει, και το ένα να ανεβαίνει ψηλά και να κινδυνεύει να πέσει κάτω, το άλλο
να παίρνει το μαχαίρι να κόψη τον λαιμό του, το άλλο να πάει να κάνη κακό στο
άλλο, και αυτή συνέχεια να βρίσκεται σε εγρήγορση, να τα παρακολουθεί, και
εκείνα να μην καταλαβαίνουν την αγωνία της. Έτσι και ο κόσμος δεν
καταλαβαίνει την βοήθεια του Θεού. Με τόσα επικίνδυνα μέσα πού υπάρχουν
σήμερα θα είχε σακατευτεί, αν δεν βοηθούσε ο Θεός. Αλλά έχουμε και Πατέρα τον
150
Θεό και Μάνα την Παναγία και αδέλφια τους Αγίους και τους Αγγέλους, πού μας
προστατεύουν.
Πόσο μισεί ο διάβολος το ανθρώπινο γένος και θέλει να το εξαφανίσει! Και εμείς
ξεχνούμε με ποιόν παλεύουμε. Να ξέρατε πόσες φορές ο διάβολος τύλιξε την γη
με την ουρά του, για να την καταστρέψει! Δεν τον αφήνει όμως ο Θεός, του χαλάει
τα σχέδια. Και το κακό που πάει να κάνη το ταγκαλάκι, ο Θεός το αξιοποιεί και
βγάζει μεγάλο καλό. Ο διάβολος τώρα οργώνει, ο Χριστός όμως θα σπείρει τελικά.
151
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η αμαρτία έγινε μόδα
Η απομάκρυνση από τον Θεό είναι κόλαση
Δεν θυμάμαι μέρα να μην έχει παρηγοριά θεϊκή. Διακοπές γίνονται μερικές φορές
και τότε νιώθω άσχημα, και έτσι μπορώ να καταλάβω πόσο άσχημα ζουν οι
περισσότεροι άνθρωποι που είναι απαρηγόρητοι, γιατί είναι απομακρυσμένοι από
τον Θεό.
Όσο απομακρύνεται κανείς από τον Θεό, τόσο πιο δύσκολα γίνονται τα πράγματα.
Μπορεί να μην έχει κανείς τίποτα, άμα έχει τον Θεό, δεν θέλει τίποτε! Αυτό είναι!
Ενώ, αν τα έχει όλα, άμα δεν έχει τον Θεό, είναι μέσα του βασανισμένος. Γι΄ αυτό,
όσο μπορεί κανείς, να πλησιάσει τον Θεό. Μόνο κοντά στον Θεό βρίσκει κανείς την
πραγματική και αιώνια χαρά. Φαρμάκι γευόμαστε, όταν ζούμε μακριά από τον
γλυκύ Ιησού.
Όταν ο άνθρωπος από παλιάνθρωπος γίνει άνθρωπος, βασιλόπουλο, τρέφεται με
την θεία ηδονή, με την ουράνια γλυκύτητα, και νιώθει την παραδεισένια
αγαλλίαση, αισθάνεται από ΄δω ένα μέρος της χαράς του Παραδείσου. Από την
μικρή παραδεισένια χαρά καθημερινά προχωράει στην μεγαλύτερη και
αναρωτιέται αν υπάρχει κάτι ανώτερο στον Παράδεισο από αυτό που ζή εδώ.
Είναι τέτοια η κατάσταση που ζει, πού δεν μπορεί να κάνη καμιά εργασία. Τα
γόνατά του λυγίζουν σαν λαμπάδες από την θεία εκείνη θερμότητα και
γλυκύτητα, η καρδιά του σκιρτάει και πάει να σπάσει τους τσατμάδες, για να
φύγει, γιατί η γη και τα γήινα της φαίνονται χαμένα πράγματα.
Ο άνθρωπος πρώτα είχε επικοινωνία με τον Θεό. Μετά όμως, όταν
απομακρύνθηκε από την Χάρη του Θεού, ήταν σαν έναν που ζούσε μέσα σε
παλάτι και ύστερα βρέθηκε για πάντα έξω από το παλάτι και το έβλεπε από
μακριά και έκλαιγε.
Όπως το παιδάκι, όταν απομακρυνθεί από την μάνα του, υποφέρει, έτσι και ο
άνθρωπος, όταν απομακρυνθεί από τον Θεό, υποφέρει, βασανίζεται.
Η απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Θεό είναι κόλαση. Ο διάβολος κατόρθωσε
να απομακρύνει τους ανθρώπους τόσο πολύ από τον Θεό, ώστε να φθάσουν στο
σημείο να λατρεύουν τα αγάλματα και να θυσιάζουν τα παιδιά τους στα
αγάλματα. Φοβερό! Και πού τους βρίσκουν τόσους θεούς οι δαίμονες! Θεός
Χαμώς!**… Μόνον το όνομά του να ακούσης, φθάνει! Ο πιο βασανισμένος όμως
είναι ο διάβολος, γιατί είναι ο πιο απομακρυσμένος από τον Θεό, από την αγάπη.
Αλλά, αν φύγει η αγάπη, μετά είναι κόλαση. Αντίθετο της αγάπης τι είναι; Η
κακία, κακία ίσον βάσανο.
Ένας που είναι απομακρυσμένος από τον Θεό, δέχεται την δαιμονική επίδραση.
Ενώ αυτός πού είναι κοντά στον Θεό, δέχεται την Θεία Χάρη. Όποιος έχει Χάρη
Θεού, θα του δοθεί και άλλη. Και όποιος έχει λίγη και την περιφρονεί, θα του
αφαιρεθεί και αυτή. Η Χάρις του Θεού λείπει από τους σημερινούς ανθρώπους,
152
γιατί με την αμαρτία πετάνε και την λίγη που έχουν. Και όταν φύγει η θεία Χάρις,
ορμούν όλοι οι δαίμονες μέσα στον άνθρωπο.
Ανάλογα με την απομάκρυνσή τους από τον Θεό οι άνθρωποι αισθάνονται σ΄
αυτήν την ζωή στενοχώρια και στην άλλη ζωή θα ζουν την αιώνια στενοχώρια.
Γιατί από αυτήν την ζωή γεύεται κανείς, σε κάποιο βαθμό, ανάλογα με το πόσο ζη
σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, ένα μέρος της χαράς του Παραδείσου. Ή θα
ζήσουμε ένα μέρος της χαράς του Παραδείσου από εδώ, και θα πάμε και στον
Παράδεισο, ή θα ζήσουμε ένα μέρος της κολάσεως και – Θεός φυλάξοι! – θα πάμε
στην κόλαση. Παράδεισος ίσον καλοσύνη. Κόλαση ίσον κακοσύνη. Κάνει κανείς
μια καλοσύνη, αισθάνεται χαρά. Κάνει μια στραβοξυλιά, υποφέρει. Όσο
περισσότερο καλό κάνει, τόσο περισσότερο αγάλλεται. Όσο περισσότερο κακό
κάνει, τόσο περισσότερο υποφέρει η ψυχή του. Ο κλέφτης νιώθει χαρά; Δεν νιώθει
χαρά. Και να βρει κανείς κάτι στον δρόμο, αν το κρατήσει και πει ότι είναι δικό του,
ανάπαυση δεν θα έχει! Ούτε ξέρει σε ποιόν ανήκει ούτε αδίκησε κάποιον ούτε το
κλέβει, και όμως δεν αναπαύεται. Πόσο μάλλον να το κλέψει! Ακόμη και όταν
κανείς λαμβάνει, πάλι δεν νιώθει την χαρά που νιώθει όταν δίνη. Πόσο μάλλον
όταν κλέβει ή όταν αδικεί, να νιώθει χαρά! Γι΄ αυτό, βλέπεις, οι άνθρωποι με την
αδικία τι πρόσωπα έχουν, τι γκριμάτσες κάνουν!
Σε όποιο αφεντικό δουλεύεις από αυτό θα πληρωθείς
Οι απομακρυσμένοι άνθρωποι από τον Θεό πάντα απαρηγόρητοι βρίσκονται και
διπλά βασανίζονται. Όποιος δεν πιστεύει στον Θεό και στην μέλλουσα ζωή, εκτός
που μένει απαρηγόρητος, καταδικάζει και την ψυχή του αιώνια.
Σε όποιο αφεντικό δουλεύεις, από αυτό θα πληρωθείς. Αν δουλεύεις στο μαύρο
αφεντικό, σου κάνει τη ζωή μαύρη από εδώ. Αν δουλεύεις στην αμαρτία, θα
πληρωθείς από τον διάβολο. Αν εργάζεσαι την αρετή, θα πληρωθείς από τον
Χριστό. Και όσο εργάζεσαι στον Χριστό, τόσο θα λαμπικάρεσαι, θα αγάλλεσαι.
Αλλά εμείς λέμε: “Χαμένο τόχουμε να εργασθούμε στον Χριστό;” Μά είναι
φοβερό! Να μην αναγνωρίζουμε την θυσία του Χριστού για τον άνθρωπο!
Σταυρώθηκε ο Χριστός, για να μας λυτρώσει από την αμαρτία, για να εξαγνισθεί
όλο το ανθρώπινο γένος. Τι έκανε ο Χριστός για μας; Τι κάνουμε εμείς για τον
Χριστό;
Ο κόσμος θέλει να αμαρτάνει και θέλει τον Θεό καλό. Αυτός να μας συγχωράει
και εμείς να αμαρτάνουμε. Εμείς δηλαδή να κάνουμε ό,τι θέλουμε και Εκείνος να
μας συγχωράει. Να μας συγχωράει συνέχεια και εμείς το βιολί μας.
Οι άνθρωποι δεν πιστεύουν, γι΄ αυτό ορμούν στην αμαρτία. Όλο το κακό από ΄κει
ξεκινάει, από την απιστία. Δεν πιστεύουν στην άλλη ζωή, οπότε δεν υπολογίζουν
τίποτε. Αδικούν, εγκαταλείπουν τα παιδιά τους… Γίνονται πράγματα…, σοβαρές
αμαρτίες.
Ούτε οι Άγιοι Πατέρες έχουν προβλέψει τέτοιες αμαρτίες στους Ιερούς Κανόνες –
όπως για τα Σόδομα και Γόμορρα είχε πει ο Θεός: “Δεν πιστεύω να γίνονται
τέτοιες αμαρτίες, να πάω να δω!”.
Αν δεν μετανοήσουν οι άνθρωποι, αν δεν επιστρέψουν στον Θεό, χάνουν την
αιώνια ζωή.
153
Πρέπει να βοηθηθεί ο άνθρωπος, να νιώσει το βαθύτερο νόημα της ζωής, να
συνέλθει, για να νιώσει την θεία παρηγοριά. Σκοπός είναι να ανέβει πνευματικά ο
άνθρωπος, όχι απλώς να μην αμαρτάνει
154
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Στις μέρες μας ο διάβολος αλωνίζει
Ο διάβολος δεν πλησιάζει στο καθαρό πλάσμα του Θεού
-Γέροντα, πώς γίνεται και κυριεύομαι από τα πάθη;
-Ο άνθρωπος, αν δώσει δικαιώματα στον πειρασμό, κυριεύεται από τα πάθη. Αυτό
που θέλει ο Θεός, που είναι και συμφέρον σου, είναι να πετάξεις στα μούρα του
διαβόλου όλα τα πάθη. Δηλαδή να στρέψης εναντίον του τον θυμό, το πείσμα
κ.λ.π. Ή καλύτερα, πούλησε τα πάθη στο ταγκαλάκι και, με όσα χρήματα πάρεις,
αγόρασε πέτρες, να έχεις και να το πετροβολάς, για να μη σε πλησιάζει! Συνήθως
εμείς οι άνθρωποι με τις αφορμές που δίνουμε, είτε με απροσεξίες είτε με
υπερήφανους λογισμούς, επιτρέπουμε στον εχθρό να μας κάνει κακό. Ακόμη και
έναν λογισμό ή έναν λόγο μπορεί να τα εκμεταλλευθεί το ταγκαλάκι.
Θυμάμαι, ήταν μια οικογένεια πολύ αγαπημένη. Κάποτε άρχισε ο άνδρας και
έλεγε στην γυναίκα: “Θα σε χωρίσω”.
Και η γυναίκα έλεγε στον άνδρα: “Θα σε χωρίσω”. Έτσι το έλεγαν, στ΄ αστεία.
Αλλά το εκμεταλλεύθηκε ο πειρασμός και δημιούργησε μια μικρή δυσκολία και
ήταν έτοιμοι να χωρίσουν, ούτε τα παιδιά τους σκέφτονταν ούτε τίποτε. Ευτυχώς
βρέθηκε ένας Πνευματικός και τους μίλησε. “Γι΄ αυτήν την χαζομάρα θα
χωρίσετε;” τους είπε. Και έτσι συνήλθαν.
Αν ένας άνθρωπος λοξοδρομήσει από τις εντολές του Θεού, τον πολεμούν μετά τα
πάθη. Και αν αφήσει κανείς τα πάθη να τον πολεμούν, δεν χρειάζεται διάβολος να
τον πολεμήσει. Και τα δαιμόνια έχουν “ειδικότητα”. Χτυπούν τον άνθρωπο τακ-
τακ, να του βρουν την πάθηση, την αδυναμία, για να τον πολεμήσουν. Θέλει
προσοχή, να κλείνουμε τις πόρτες και τα παράθυρα -τις αισθήσεις-, να μην
ανοίγουμε χαραμάδες στον πειρασμό και μπαίνει από εκεί ο εχθρός. Εκεί είναι τα
αδύνατα σημεία. Εάν αφήσεις έστω και μία σχισμή ανοιχτή, μπορεί να μπει και να
σου κάνη ζημιά. Ο διάβολος μπαίνει στον άνθρωπο, όταν υπάρχει λάσπη στην
καρδιά του ανθρώπου, δεν πλησιάζει στο καθαρό πλάσμα του Θεού. Άμα
ξελασπωθεί η καρδιά, φεύγει ο εχθρός και έρχεται πάλι ο Χριστός. Όπως το
γουρούνι, όταν δεν βρει λάσπη, γουγουλίζει και φεύγει, έτσι και ο διάβολος δεν
πλησιάζει στην καρδιά που δεν έχει βούρκο. Τι δουλειά έχει σε καρδιά καθαρή και
ταπεινή; Εάν λοιπόν δούμε ότι το σπίτι μας -η καρδιά μας- είναι παλιόσπιτο και
κατοικεί ο εχθρός, πρέπει αμέσως να το γκρεμίσουμε, για να φύγει και ο κακός
ενοικιαστής μας, δηλαδή το ταγκαλάκι. Γιατί, όταν η αμαρτία χρονίσει στον
άνθρωπο, ο διάβολος, φυσικά, αποκτάει περισσότερα δικαιώματα”.
-Γέροντα, όταν ένας άνθρωπος έχει δώσει δικαιώματα στον πειρασμό, επειδή
έζησε με αμέλεια, και θέλει να βάλει μια σειρά, να αρχίσει να ζει προσεκτικά,
τον πολεμάει το ταγκαλάκι;
155
– “Όταν παίρνει την στροφή, παίρνει μια δύναμη από τον Θεό, έναν φωτισμό και
θεία παρηγοριά, για να αρχίσει. Αλλά, μόλις αρχίσει τον αγώνα, ο εχθρός του
κάνει σφοδρό πόλεμο. Τότε χρειάζεται λίγη καρτερία. Αλλιώς, πώς θα ξεριζωθούν
τα πάθη; Πώς θα γίνει η απέκδυση του παλαιού ανθρώπου; Πώς θα φύγει η
υπερηφάνεια; Έτσι καταλαβαίνει ότι μόνος του δεν μπορεί να κάνει τίποτε και
ζητάει ταπεινά το έλεος του Θεού και έρχεται η ταπείνωση. Το ίδιο συμβαίνει και
όταν κάποιος πάει να κόψη μια κακή συνήθεια, π.χ. τσιγάρα, ναρκωτικά. Στην
αρχή νιώθει μια χαρά και τα πετάει. Μετά βλέπει τους άλλους να καπνίζουν κ.λ.π.
και έχει πόλεμο σφοδρό. Αν το ξεπεράσει, γυρίζει τις πλάτες χωρίς να
δυσκολεύεται. Πρέπει να αγωνισθούμε λίγο. Το ταγκαλάκι κάνει την δουλειά του.
Εμείς να μην κάνουμε την δουλειά μας;
Να μην ανοίγουμε συζήτηση με το ταγκαλάκι
Όλοι έχουμε πάθη κληρονομικά, αλλά αυτά δεν μας βλάπτουν. Είναι όπως ένας
γεννιέται λ.χ. με μια ελιά στο πρόσωπο. Αυτή και ομορφιά του δίνει, αν όμως την
ξεσκαλίσει, μπορεί να δημιουργηθεί καρκίνος. Να μην αφήνουμε τον διάβολο να
ξεσκαλίζει τα πάθη. Αν τον αφήσουμε να ξεσκαλίζει την αδυναμία μας,
δημιουργείται “καρκίνος”.
Πρέπει να έχουμε την πνευματική λεβεντιά, να περιφρονούμε τον διάβολο και όλα
τα πονηρά του τηλεγραφήματα -τους λογισμούς- και να μην ανοίγουμε συζήτηση
μαζί του. Όλοι οι δικηγόροι να μαζευτούν, δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με
ένα μικρό διαβολάκι. Για να κόψουμε τις σχέσεις με τον πειρασμό και να
αποφύγουμε τους πειρασμούς, πολύ βοηθάει το να κόψουμε τις συζητήσεις μαζί
του. Μας συνέβη κάτι; Μας αδίκησαν; Μας έβρισαν; Να εξετάσουμε αν σφάλαμε.
Αν δεν σφάλαμε, έχουμε μισθό. Δεν χρειάζεται συνέχεια. Όποιος συνεχίζει να
συζητάει με το ταγκαλάκι, του πλέκει μετά δαντέλα και τον αναστατώνει. Τον
κάνει να τα εξετάζει με την ταγκαλίστικη νομική και τον αγριεύει.
Θυμάμαι, όταν είχαν φύγει οι Ιταλοί, είχαν αφήσει μέσα σε σκηνές λοφίσκους από
χειροβομβίδες, τα δε μπαρούτια ήταν ολόκληροι λόφοι. Πήγαιναν οι άνθρωποι και
έπαιρναν τις σκηνές. Τα παιδιά έπαιζαν με τις χειροβομβίδες και πόσα, τα
καημένα, σκοτώθηκαν! Με τις χειροβομβίδες να παίξουν! Έτσι και με τον διάβολο
παιχνίδια θα κάνουμε;
Η ταπείνωση διαλύει τον διάβολο
Η ταπείνωση έχει μεγάλη δύναμη και διαλύει τον διάβολο. Είναι το πιο δυνατό σοκ
για τον διάβολο. Όπου υπάρχει ταπείνωση, δεν έχει θέση ο διάβολος. Και όπου δεν
υπάρχει διάβολος, επόμενο είναι να μην υπάρχουν πειρασμοί. Μια φορά ένας
ασκητής ζόρισε ένα ταγκαλάκι να πή το “Άγιος ο Θεός…” Είπε το ταγκαλάκι
“Άγιος ο Θεός, άγιος ισχυρός, άγιος αθάνατος”, “ελέησον ημάς” δεν έλεγε. Πες:
“ελέησον ημάς”! Τίποτε! Αν το έλεγε, θα γινόταν Άγγελος. Όλα τα λέει το
ταγκαλάκι, το “ελέησόν με” δεν το λέει, γιατί χρειάζεται ταπείνωση. Το “ελέησον
με” έχει ταπείνωση, και δέχεται η ψυχή το μεγάλο έλεος του Θεού που ζητάει.
156
Ό,τι και να κάνουμε, ταπείνωση – αγάπη – αρχοντιά χρειάζεται. Τα πράγματα
είναι απλά. Εμείς τα κάνουμε δύσκολα. Όσο μπορούμε, να κάνουμε ό,τι είναι
δύσκολο στον διάβολο και εύκολο στον άνθρωπο. Η αγάπη και η ταπείνωση είναι
δύσκολες στον διάβολο και εύκολες στον άνθρωπο. Και ένας φιλάσθενος που δεν
μπορεί να κάνει άσκηση, μπορεί να νικήσει τον διάβολο με την ταπείνωση. Σε ένα
λεπτό μέσα μπορεί ο άνθρωπος να γίνει Άγγελος ή ταγκαλάκι. Πώς; Με την
ταπείνωση ή την υπερηφάνεια. Τι, μήπως χρειάσθηκαν ώρες για να γίνει ο
Εωσφόρος από Άγγελος διάβολος; Μέσα σε δευτερόλεπτα έγινε. Ο ευκολότερος
τρόπος για να σωθούμε, είναι η αγάπη και η ταπείνωση. Γι΄ αυτό από την αγάπη
και την ταπείνωση να αρχίσουμε και μετά να προχωρήσουμε στα άλλα.
Να εύχεστε να δίνουμε συνέχεια χαρά στον Χριστό και στενοχώρια στο ταγκαλάκι,
μια που του αρέσει η κόλαση και δεν θέλει να μετανοήσει.
157
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Για την παιδεία
Η ελληνική γλώσσα
– Γέροντα, γιατί κατήργησαν τους τόνους από την γραμματική;
– Τώρα, όπως οι άνθρωποι δεν σηκώνουν τίποτε και τα πετούν όλα, έτσι και τα
γράμματα δεν σηκώνουν τίποτε, ούτε οξείες ούτε περισπωμένες! Και όπως όλοι
τρέχουν, δεν βάζουν ούτε τελεία!
Βλέπω μια γλώσσα που γράφουν μερικοί! Διάβαζα σε μία μετάφραση της Καινής
Διαθήκης: «Από την Αίγυπτο κάλεσα τον γιο μου»[i]. Δεν ταιριάζει, βρε παιδί! Δεν
ξεχωρίζει το ιερό από το ανίερο! Γράφουν έτσι, δήθεν για να είναι όλα ίδια, να
υπάρχη ομοιομορφία στην γλώσσα. Ποιος, ακόμη και από το πιο τελευταίο χωριό,
δεν θα καταλάβαινε, αν έγραφε «τον υιόν μου»; Άκουσα μια φορά στο Άγιον Όρος
σε μια ανάγνωση: «Το ψωμί και το κρασί που κάνουν την Μεταλαβιά». Δεν
ταιριάζει• πως να το κάνουμε; Ποιος δεν ξέρει τι θα πει «άρτος» και «οίνος»;
– Λένε, Γέροντα, ότι θα αντικαταστήσουν το ελληνικό αλφάβητο με το
λατινικό.
– Άσ’ τα, δεν θα σταθούν αυτά, δεν θα σταθούν. Ευτυχώς που ο Θεός και από το
στραβό και από το κακό βγάζει καλό, αλλιώς θα ήμασταν χαμένοι. Δεν χάθηκε η
Παράδοση, η γλώσσα τότε που τα είχαν όλα σε χειρόγραφα και δεν υπήρχαν ούτε
φωτοτυπικά ούτε τίποτε και θα χαθεί τώρα που βγήκαν τόσα μέσα; Όχι, δεν
πρόκειται να χαθεί, ό,τι και να κάνουν οι άνθρωποι. Βλέπετε και οι Ρώσοι
πρόσφυγες πως κράτησαν τα έθιμά τους! Αυτό που τους βοήθησε ήταν που ήξεραν
την ποντιακή γλώσσα. Κράτησαν έτσι την Παράδοση μέσα τους. Αλλά, παρ’ όλο
που τους δόθηκε λίγη ελευθερία, έφυγαν από την Ρωσία, για να βρουν ελευθερία,
γιατί και πάλι ήταν σαν ένα πουλάκι που το έβγαλαν από το κλουβί και το
άφησαν μέσα στο δωμάτιο ελεύθερο. Δεν θα στενοχωριόταν και εκεί; Φανταστείτε
πως ήταν πριν οι καημένοι!
Είναι και μερικοί που πάνε να κάνουν μια νέα γλώσσα. Η ελληνική όμως γλώσσα
έχει «γλώσσα» από τις πύρινες Γλώσσες της Πεντηκοστής! Το δόγμα της πίστεώς
μας καμία γλώσσα δεν μπορεί να το αποδώσει. Γι’ αυτό οικονόμησε ο Θεός και η
Παλαιά Διαθήκη μεταφράσθηκε από τους Εβδομήκοντα στην ελληνική γλώσσα
και το Ευαγγέλιο γράφτηκε στην ελληνική γλώσσα. Αν δεν ξέρη Αρχαία Ελληνικά
κανείς και ασχολείται με το δόγμα, μπορεί να πλανηθεί. Και εμείς καταργήσαμε
τα Αρχαία από τα σχολεία! Μετά από λίγο θα έρχονται Γερμανοί να διδάσκουν
Αρχαία στα δικά μας Πανεπιστήμια. Τότε θα καταλάβουν οι δικοί μας την αξία
που έχουν τα Αρχαία Ελληνικά, αφού πρώτα γίνουν ρεζίλι, και θα πουν: «Για δες η
Εκκλησία που κρατούσε τα Αρχαία»!
158
Πάνε να εξαφανίσουν ένα ορθόδοξο έθνος. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Ένα ορθόδοξο
έθνος σήμερα είναι μεγάλη υπόθεση! Παλιά είχαμε την φιλοσοφία. Η Αγία
Αικατερίνη με βάση την φιλοσοφία αποστόμωσε τους φιλοσόφους. Οι φιλόσοφοι
ετοίμασαν τον δρόμο για τον Χριστιανισμό. Το Ευαγγέλιο γράφτηκε στα ελληνικά
και διαδόθηκε στον κόσμο. Μετά οι Έλληνες προχώρησαν να φωτίσουν και τους
Σλαύους. Σε μερικούς δεν συμφέρει να υπάρχει η Ελλάδα. «Μας κάνει κακό, λένε.
Πρέπει να την εξαφανίσουμε».
Τα προβλήματα της παιδείας
– Γέροντα, συχνά λέτε ότι πάνε τα πάντα να διαλύσουν. Εννοείτε και την
παιδεία;
– Ναι, δεν βλέπετε τι γίνεται; Σχολεία είναι αυτά; Γλώσσα είναι αυτή που
διδάσκουν σήμερα στα παιδιά; Ποια είναι η ιστορία μας; Αλλά και στην Θεολογία
τι γίνεται; Έχει ένας άθεος πτυχίο της Θεολογίας και τον αφήνουν να διδάσκει
θρησκευτικά. Δεν εξετάζουν όμως• θρησκευτικά διδάσκει ή αθεΐα; «Δεν μπορούμε,
λένε, να τον βγάλουμε». Αν ένας φιλόλογος πάει να διδάξει μαθηματικά, θα τον
αφήσουν;
Άλλος είναι θεολόγος και δεν αφήνει τους ανθρώπους να κοινωνούν, για να μην
κολλήσουν έιτζ! Είναι από αυτούς που τους έστειλε στην Θεολογική Σχολή το
κομπιούτερ! Αυτή δεν είναι η γνώση του Θεού. Παλιά λέγανε: «Έμαθε τα ιερά
γράμματα το παιδί», γιατί ήταν ιερά τα γράμματα. Βλέπεις καθηγητή Θεολογίας
να μην πιστεύει, να βρίζει μπροστά στους φοιτητές τους Προφήτες, και να μην τον
βγάζουν. Μα τι θέλεις, καλέ μου άνθρωπε, στην Θεολογική Σχολή; Εσύ, τι
θεολόγους θα βγάλεις;
Πόσο έχουν επιδράσει οι Προτεστάντες, οι Καθολικοί! Το άθεο πνεύμα πόσο μπήκε
στον Καθολικισμό! Οι Καθολικοί πάνε σιγά-σιγά να κουτσουρέψουν τους Αγίους.
«Η Αγία Αικατερίνη, λένε, δεν ήταν μεγάλη Αγία• ένας μικρός βασιλίσκος ήταν ο
πατέρας της. Ο Άγιος Νικόλαος ήταν μικρός Άγιος. Ο Άγιος Γεώργιος μύθος. Ο
Αρχάγγελος Μιχαήλ δεν υπήρχε• ήταν μια παρουσία του Θεού. Το ίδιο και ο
Αρχάγγελος Γαβριήλ». Μετά θα πουν: «Ο Χριστός δεν είναι Θεός• ήταν μόνον
ένας δάσκαλος μεγάλος». Μετά θα προχωρήσουν και άλλο: «Ο Θεός είναι μια
δύναμη». Και μετά θα πουν: «Ο Θεός είναι η φύση»! Ενώ υπάρχουν γεγονότα
χειροπιαστά. Προφήτες, προφητείες, τόσο ζωντανά θαύματα, φθάνουν και μερικοί
δικοί μας στο σημείο να πιστεύουν τέτοιες χαζομάρες.
Ήρθε και σ’ εμένα κάποιος να πάρει ευλογία, για να πάει στην Ιταλία να
σπουδάσει Λειτουργική και να κάνη διατριβή. «Είσαι στα καλά σου; του είπα.
Θέλεις να πας στους Ιησουΐτες να κάνης την διατριβή σου και ήρθες να σου δώσω
και ευλογία; Αυτοί δεν ξέρουν τι τους γίνεται! Εκεί διδάσκουν Ουνίτες, Ιησουΐτες,
δεν ξέρω τι!» Θέλει προσοχή από όλες τις απόψεις. Γιατί έτσι κάνουν• πάνε,
σπουδάζουν στην Αγγλία, Γαλλία κ.λπ., πιάνουν τα ευρωπαϊκά μικρόβια και
κάνουν μετά διατριβή. Μελετούν λ.χ. τους Έλληνες Πατέρες σε μετάφραση που
έκαναν οι ξένοι στην γλώσσα τους. Εκείνοι, είτε επειδή δεν μπορούσαν να
αποδώσουν τα νοήματα σωστά είτε από πονηριά, πρόσθεσαν και τα δικά τους τα
159
λανθασμένα. Οι δικοί μας πάλι, οι Ορθόδοξοι, που μάθανε τις ξένες γλώσσες,
παίρνουν από ‘κει τα ξένα μικρόβια και τα μεταφέρουν εδώ και μετά τα διδάσκουν
κιόλας. Φυσικά, όταν προσέξει κανείς, εύκολα ξεχωρίζει το χρυσό από το
κεχριμπάρι.
– Γέροντα, μερικά παιδιά που είναι κοντά στην Εκκλησία, όταν βγουν για
σπουδές στο εξωτερικό, επειδή δεν περνάνε εδώ στο Πανεπιστήμιο, χάνουν
την πίστη τους και παραστρατούν.
– Θα πω σε κανέναν από αυτούς που γνωρίζω, να κάνουν ακόμα κανα-δυο
Πανεπιστήμια εδώ στην Ελλάδα, για να μην βγαίνουν τα παιδιά έξω. Να
σπουδάζουν εδώ, γιατί και τα παιδιά χάνονται και οι γονείς ξοδεύονται και τόσο
συνάλλαγμα βγαίνει έξω.
Πάντα λέω στα παιδιά που πάνε έξω για σπουδές: «Να πάτε, αφού το θέλετε,
αλλά να προσέξετε να μη χάσετε την πίστη σας• να πάρετε μόνον τις γνώσεις
τους. Και προπαντός μην ξεχάσετε να γυρίσετε πίσω στην Πατρίδα. Η Ελλάδα σας
περιμένει. Έχετε χρέος να την βοηθήσετε. Να είστε κοντά στους Έλληνες, για να
μην αναγκάζονται οι καημένοι να τρέχουν στο εξωτερικό, για να βρουν έναν
γιατρό ή έναν ειδικό για μια επιστήμη. Πολύ προσέξτε να μην ψυχρανθεί η καρδιά
σας. Οι Ευρωπαίοι είναι ψυχροί. Η Αμερική πάλι είναι μόνο για να πλουτίζει
κανείς υλικά και να χρεοκοπεί πνευματικά».
– Και οι απεργίες, Γέροντα, τι κακό κάνουν! Ολόκληρο μήνα χωρίς μάθημα τα
παιδιά, να γυρίζουν στους δρόμους!
– Εγώ λέω στους δασκάλους ποτέ να μην κάνουν απεργία, εκτός αν πάνε να
καταργήσουν λ.χ. τα θρησκευτικά, την προσευχή ή να κατεβάσουν τον σταυρό από
την σημαία κ.λπ. Τότε πρέπει να διαμαρτυρηθούν. Αλλιώς τι φταίνε τα παιδιά να
χάνουν μαθήματα;
– Δηλαδή, Γέροντα, έτσι που έχει διαμορφωθεί η παιδεία θα κάνη πολύ κακό.
– Τώρα θα σακατευτούν πολλά παιδιά, αλλά και ο Καλός Θεός θα κρίνει ανάλογα.
Θα εξετάσει σε τι κατάσταση θα ήταν, αν δεν τα επηρέαζαν και δεν τους έκαναν
κακό. Όμως και εμείς χρειάζεται να κάνουμε πολλή προσευχή για τα καημένα τα
παιδιά, ώστε να επέμβει ο Θεός να τα βοηθήσει και να μη σακατευτούν, αλλά να
είναι υγιέστατα πνευματικά και να αποκτήσουν αρετές.
Απομακρύνουν τα παιδιά από την Εκκλησία
Μικρό παιδάκι, πόσο με βοηθούσε που πήγαινα στην Εκκλησία! Είχαμε καλό
δάσκαλο στο Δημοτικό και μας βοηθούσε και αυτός. Μας μάθαινε εθνικά άσματα
και εκκλησιαστικούς ύμνους. Στην Εκκλησία τις Κυριακές ψάλλαμε την
Δοξολογία, «Ταις πρεσβείαις….», «Άγιος ο Θεός», το Χερουβικό.
– Και τα κοριτσάκια ψάλλανε;
– Ναι, όλα μαζί τα παιδιά. Παλιά, η Εκκλησία ήταν δίπλα στο σχολείο και παίζαμε
γύρω από την Εκκλησία, στην αυλή της. Μας πήγαιναν στην Εκκλησία οι
δάσκαλοι στις γιορτές, και ας χάναμε κανένα μάθημα. Προτιμούσε ο δάσκαλος να
χάση μια ώρα, για να λειτουργηθούν τα παιδιά. Έτσι τα παιδιά διδάσκονταν,
160
αγιάζονταν, γίνονταν αρνάκια. Είχαμε και έναν δάσκαλο Εβραίο, αλλά
θρησκευτικά δεν μας δίδασκε• ερχόταν μια δασκάλα και μας έκανε θρησκευτικά.
Παρ’ όλο όμως που ήταν Εβραίος, μας πήγαινε μέχρι την Εκκλησία. Και στην
Εκκλησία όλα τα παιδιά στεκόμασταν όρθια, ήσυχα.
Και βλέπω σήμερα που απομακρύνουν τα παιδιά από την Εκκλησία, πως έχουν
αγριέψει! Ενώ στην Εκκλησία το παιδάκι θα ηρεμήσει, θα γίνει καλό παιδί, γιατί
δέχεται την ευλογία του Θεού, αγιάζεται. Δεν τα αφήνουν να πηγαίνουν στην
Εκκλησία, για να μην επηρεασθούν από τα πνευματικά! Από τις άλλες ανοησίες
όχι μόνον δεν τα απομακρύνουν, αλλά τους τις διδάσκουν κιόλας! Μα δεν
καταλαβαίνουν ότι τα παιδάκια, αν επηρεασθούν, ας υποθέσουμε, από την
Εκκλησία, από την θρησκεία, στο κάτω-κάτω δεν θα κάνουν αταξίες, θα είναι
φρόνιμα, θα έχουν επιμέλεια στα μαθήματά τους, δεν θα είναι ζαλισμένα όπως
τώρα. Μέχρι να μεγαλώσουν, και στα θέματα τα εθνικά θα είναι σωστά
τοποθετημένα, δεν θα μπλέξουν με παρέες, με ναρκωτικά, να αχρηστευθούν. Όλα
αυτά δεν θα είναι μια προϋπόθεση να γίνουν καλοί άνθρωποι; Αυτό τουλάχιστον
δεν το αναγνωρίζουν; Δεν το σέβονται;
Αλλά σκοπός τους τώρα είναι να απομακρύνουν τα παιδιά από την Εκκλησία. Τα
δηλητηριάζουν, τα μολύνουν με διάφορες θεωρίες, κλονίζουν την πίστη τους. Τα
εμποδίζουν από το καλό, για να τα αχρηστέψουν. Τα καταστρέφουν από μικρά.
Και τα παιδάκια, φυσικά, από αρνάκια γίνονται κατσικάκια. Αρχίζουν μετά να
χτυπούν άσχημα και τους γονείς τους και τους δασκάλους και αυτούς που τα
κυβερνούν. Τα κάνουν όλα άνω-κάτω• συλλαλητήρια, καταλήψεις, αποχή από τα
μαθήματα. Και τελικά, όταν φθάνουν να ξεκοιλιάσουν αυτούς που τα κυβερνούν,
τότε θα βάλουν και αυτοί μυαλό.
Φορτώνουν τα παιδιά με πολλά…
Βλέπω παιδιά που έχουν τελειώσει όχι μόνο Λύκειο αλλά και Πανεπιστήμιο να
γράφουν κάτι γράμματα, να κάνουν κάτι λάθη… Εμείς του Δημοτικού ήμασταν και
τέτοια λάθη δεν κάναμε. Και αν είναι φοιτητές της Φιλολογίας ή της Νομικής, κάτι
γίνεται. Αν είναι άλλης Σχολής, δεν ξέρουν να γράφουν. Ενώ το Σχολαρχείο παλιά
ήταν…
– Σαν Πανεπιστήμιο, Γέροντα!
– Εδώ βλέπεις και στο Δημοτικό πόσα μάθαιναν τότε τα παιδιά, πόσο μάλλον στο
Σχολαρχείο! Σήμερα τα φορτώνουν ένα σωρό και τα μπερδεύουν. Τα μπουχτίζουν
στα γράμματα χωρίς πνευματικό αντιστάθμισμα. Στα σχολεία τα παιδιά πρέπει
πρώτα να μαθαίνουν τον φόβο του Θεού. Μικρά παιδιά να πάνε να μάθουν
αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά – ενώ Αρχαία να μη μάθουν – μουσική, το ένα, το
άλλο… Τι να πρωτομάθουν; Όλο γράμματα και αριθμούς και εκείνα που είναι να
μάθουν για την Πατρίδα τους κ.λπ., δεν τα μαθαίνουν. Ούτε πατριωτικά
τραγούδια ούτε τίποτε.
Πιάσε ένα από τα σημερινά παιδιά τώρα και ρώτησέ το: «Σε ποιο νομό είναι το
χωριό σου; Πόσο πληθυσμό έχει;» Δεν ξέρει να σου πει. Σου λέει: «Θα πάω στο
Πρακτορείο, θα πάρω το λεωφορείο και θα με πάει στο χωριό. Αφού ξέρει ο
161
εισπράκτορας, θα του πω ότι θέλω να πάω στο τάδε χωριό, θα πληρώσω και θα με
πάει». Εμείς στο Δημοτικό ξέραμε όλον τον κόσμο απ’ έξω. Γιατί έπρεπε να ξέρης
απ’ έξω τις πόλεις όλων των κρατών από πεντακόσιες χιλιάδες κατοίκους και άνω.
Μετά έπρεπε να ξέρης τα μεγαλύτερα ποτάμια στο φάρδος και στο μάκρος και τα
αμέσως μικρότερα, τα μεγαλύτερα βουνά κ.λπ. – πόσο μάλλον της Ελλάδος! Το
έχω δει και σε μεγάλους όχι μόνον σε μικρά παιδιά• φοιτητής να μην ξέρη πόσους
κατοίκους έχει η πόλη στην οποία σπουδάζει! Ρώτησα έναν ποιο είναι το
μεγαλύτερο βουνό της Ελλάδος, και δεν ήξερε. Ποιος είναι το μεγαλύτερο ποτάμι,
τίποτε. Το πιο μικρό, ούτε αυτό. Φοιτητής και να μην ξέρη τίποτε για την Πατρίδα
του! Θα ‘ρθουν μετά οι … «φίλοι» μας, οι γείτονες, και θα του πουν: «Αυτή δεν είναι
πατρίδα σου• είναι πατρίδα δική μας», και θα τους απαντήσει: «Καλά λέτε, έτσι
είναι»! Καταλάβατε; Εκεί πάμε! Αν ρωτήσεις όμως τα σημερινά παιδιά για το
ποδόσφαιρο ή για την τηλεόραση, τα ξέρουν όλα και όλους απ’ έξω.
Και βλέπεις, ήρθαν παιδιά από την Αλβανία και ήξεραν γράμματα. «Που τα
μάθατε τα γράμματα;» ρωτάς τους Βορειοηπειρώτες. «Στις φυλακές», σου λένε.
Εκείνα τις φυλακές τις έκαναν σχολεία. Τα δικά μας τα παιδιά τα σχολεία τα
έκαναν φυλακές• κλείστηκαν μόνα τους μέσα με τις καταλήψεις… Τα παιδιά
σήμερα, ιδίως στην εφηβική ηλικία, είναι ζαλισμένα• πιο πολύ στο Γυμνάσιο και
στο Λύκειο. Στο Πανεπιστήμιο είναι πιο ώριμα. Εκεί άλλωστε, όποτε θέλουν
πηγαίνουν.
Και αντί να λάβουν ορισμένα μέτρα για την παιδεία, κάνουν χειρότερα. Και όλα,
βλέπω, τα πνευματικά πως τα αλλοιώνουν. Άκου τώρα προσευχή [iii] σε
αναγνωστικό του Δημοτικού Σχολείου: «Παναγιά μου, το μωρό σου είναι το πιο
όμορφο του κόσμου»! Βρε, τι πάθαμε! Παλιά τι μάθαιναν τα παιδιά στο σχολείο
και τώρα τι μαθαίνουν! «Γιδούλα τετραπέρατη, κατσικοστριφτοκέρατη, μάσε τα
διαβολάκια σου… να κάνουν κατσικόγαλο, να φάνε τα εγγονάκια σου, τα
τρελλοδιαβολάκια σου»[iv]. Άντε τώρα να μαθαίνουν τέτοια πράγματα μικρά
παιδιά! Αλλά το κάνουν για να προβάλουν τον διάβολο, οπότε από την άλλη οι
Σατανιστές κάνουν την δουλειά τους. Ο Θεός να βάλει το χέρι Του, γιατί τώρα δεν
βοηθιούνται να αλλοιώνονται τα παιδιά, με την καλή έννοια, αλλά να
δαιμονίζονται.
Και με τις γνώσεις που παίρνουν, δεν μαθαίνουν να δουλεύουν καθόλου το μυαλό,
γι’ αυτό δεν παίρνει στροφές. Αλλά μυαλό που δεν παίρνει στροφές έχει αντάρα
μέσα. Αυτοί που έκαναν εφευρέσεις, δούλευαν το μυαλό τους. Βρίσκονταν σε μια
ανάγκη, σκέφτονταν πως θα την ξεπεράσουν. Σήμερα οι περισσότεροι κοιτάζουν
τι γράφουν τα βιβλία, τι γράφουν οι σημειώσεις. Σ’ αυτά παραμένουν• τίποτε
παραπάνω και όλο νούμερα και αριθμούς έχουν• αυτή η βίδα στο νούμερο 1, η
άλλη στο νούμερο 2, και αν τύχη να πάθη τίποτε καμία βίδα και δεν δουλεύει το
μηχάνημα, αμέσως: «Να φωνάξουμε τον μηχανικό». Δεν τους κόβει να πάρουν μια
λίμα, να ανοίξουν λίγο την τρύπα, για να χωρέσει η βίδα, ή να πάρουν λίγο
πλαστικό, να τυλίξουν την βίδα, για να σφίξη, αλλά αμέσως: «Να φωνάξουμε τον
μηχανικό», λένε. Τι να πω; Και οι τηλεοράσεις και τα άλλα μέσα έχουν
αποβλακώσει σήμερα τον άνθρωπο. Και έξυπνοι άνθρωποι γίνονται τελικά
κασέτες. Θέλω να τονίσω δηλαδή πως ο άνθρωπος πρέπει να δουλεύει το μυαλό.
162
Όλη η βάση εκεί είναι. Γιατί, αν δεν δουλεύει το μυαλό, μαθαίνει, ας υποθέσουμε,
τώρα αυτό θα μπερδευτεί ύστερα στο άλλο. Γι’ αυτό σκοπός είναι να γεννάει το
μυαλό του, να βρίσκει λύσεις. Αν δεν γεννάει, τότε είναι υπανάπτυκτο.
Το έργο του δασκάλου είναι ιερό
– Γέροντα, μερικές φορές οι δυσκολίες των εκπαιδευτικών στο σχολείο
προέρχονται πιο πολύ από τους συναδέλφους;
– Θέλει πολλή διάκριση και φωτισμό στην εποχή μας, για να κινηθεί σωστά ο
καθένας ανάμεσα στους συναδέλφους του. Για την κάθε περίπτωση χρειάζεται
πολλή σύνεση και θείος φωτισμός. Ακόμη και να μη δείχνει μερικές φορές ότι
πιστεύει. Να κινείται αθόρυβα και πιο πολύ να τους μιλάει με την σωστή ορθόδοξη
ζωή του. Έτσι θα βοηθήσει, χωρίς να ερεθίσει. Ιδίως στην εκπαίδευση μερικά
πράγματα είναι σαν ένας όγκος, που άλλοτε είναι καλοήθης και άλλοτε κακοήθης.
Αν πάρουμε μια θέση με μια λογική, θα κάνουμε πολύ κακό αντί για καλό. Αν
γίνει επέμβαση και ο όγκος είναι κακοήθης, θα κάνη μετάσταση. Θέλει λίγη
καυτηρίαση προσεκτικά.
– Πάντως, Γέροντα, και οι εκπαιδευτικοί που θέλουν να κάνουν δουλειά
δυσκολεύονται, γιατί είναι δεσμευμένοι.
– Άμα θέλει κανείς, μπορεί να βρει τρόπο να κάνη δουλειά. Μπόρεσαν και βρήκαν
τρόπο στα άθεα καθεστώτα και δεν μπορούν να βρουν εδώ; Στην Βουλγαρία πήγε
κάποιος από ‘δώ και μοίρασε σταυρουδάκια στα παιδιά ενός σχολείου. Ένας όμως
του κόμματος που στεκόταν εκεί κοντά τον είδε. Η δασκάλα, μόλις τον
αντιλήφθηκε, πήγε και πήρε τα σταυρουδάκια από τα χέρια των παιδιών και τα
μάλωσε που τα πήραν. Αλλά όταν έφυγε εκείνος ο άθεος, η δασκάλα τα μοίρασε
μόνη της στα παιδάκια. Είδες πως η δασκάλα ήταν εντάξει και με τον νόμο και με
τον Θεό; Βλέπεις και οι δάσκαλοι στην Μικρά Ασία, μέσα σ’ εκείνα τα δύσκολα
χρόνια, πόσα πρόσφεραν! Γιατί δούλευαν με την καρδιά τους. Πονούσαν, είχαν
ευλάβεια, θυσιάζονταν. Να, και ο Άγιος Αρσένιος[v] ο Καππαδόκης πόσο σοφά
φερόταν στα Φάρασα! Είχε ετοιμάσει αίθουσα για σχολείο και αντί για θρανία είχε
βάλει δέρματα από κατσίκες ή από πρόβατα με το τρίχωμά τους. Πάνω σ’ αυτά
γονατισμένα τα παιδιά παρακολουθούσαν τα μαθήματα. Με αυτόν τον σοφό
τρόπο δεν ερέθιζε τους Τούρκους, ακόμη και όταν τύχαινε να τα δουν, γιατί
νόμιζαν ότι προσεύχονταν. Όταν πάλι ο Άγιος Αρσένιος ήθελε να βγάλει εκδρομή
τα παιδιά, τα πήγαινε σε ένα δικό του χωράφι που ήταν σαν κήπος, δήθεν για να
κάνουν δουλειά, και τους έλεγε: «Αν τυχόν δείτε Τούρκο, να κάνετε κανένα
κουτσοδούλι. Κόψτε κανένα κλαρί, για να νομίζει ότι καθαρίζετε τον κήπο». Και
έτσι έκαναν τα καημένα. Γιατί, αν καταλάβαιναν οι Τούρκοι ότι τα πήγε εκδρομή,
θα είχε ιστορίες. Κρυφό σχολειό βλέπεις! Όταν έφευγε ο Τούρκος, έπαιζαν πάλι τα
παιδιά. Και το καλοκαίρι, στις διακοπές, τα συγκέντρωνε πάλι τα παιδιά με τον
ίδιο τρόπο, για να τα βοηθάει, για να μην ξεκόβονται και ξεχνούν όσα τους
δίδασκε.
– Γέροντα, γιατί ο Άγιος Αρσένιος έγραφε τα μαθήματα στα τουρκικά με
ελληνικά γράμματα;
163
– Για να ξέρουν και τουρκικά τα παιδιά, ώστε να μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Και
αν τυχόν τον έπιαναν οι Τούρκοι που μάθαινε γράμματα στα παιδιά, και να
έβλεπαν ελληνικά γράμματα, άκουγαν ότι τα διάβαζε τουρκικά και δεν
εξαγριώνονταν. Οπότε τα παιδιά μάθαιναν και τα τουρκικά, αλλά και οι Τούρκοι
δεν ερεθίζονταν. Όλα όσα ζούσε ο Άγιος[vi], την ακρίβεια της Ορθοδοξίας, την
ευλάβεια, τα μετέδιδε στους μαθητές του.
Γι’ αυτό λέω, άμα θέλει κανείς, μπορεί να κάνη δουλειά στα παιδιά, όπου και αν
βρεθεί. Έπεσε στα χέρια μου ένα ωραίο βιβλίο που έγραψε μια δασκάλα για την
Βόρειο Ήπειρο. Αυτή για πεντακόσιους άνδρες κάνει. Πως μιλούσε στους
ξεναγούς! Σβούρα τους έφερνε. Μπράβο της!
Είναι μεγάλη υπόθεση ο σωστός δάσκαλος, ιδίως στις μέρες μας! Τα παιδιά είναι
άγραφες κασέτες ή θα γεμίσουν βρώμικα τραγούδια ή βυζαντινή μουσική. Το έργο
του δασκάλου είναι ιερό. Έχει μεγάλη ευθύνη και, αν προσέξει, μπορεί να πάρει
μεγάλο μισθό από τον Θεό. Να φροντίζει να διδάσκει στα παιδιά τον φόβο του
Θεού. Πρέπει να βρουν τρόπο οι εκπαιδευτικοί να περνάνε κάποια μηνύματα στα
παιδιά για τον Θεό και για την Πατρίδα. Ας σπείρουν αυτοί τον σπόρο, και ας μην
τον δουν να βλαστάνει. Τίποτε δεν πάει χαμένο• κάποια στιγμή θα πιάσει τόπο.
Και πάντα με το καλό, με επιείκεια, με αγάπη να φέρονται στα παιδιά. Να
προσπαθούν να ξυπνάνε το φιλότιμό τους. Το παιδί θέλει αγάπη, ζεστασιά. Πολλά
παιδιά την στερούνται τελείως στο σπίτι. Αν οι δάσκαλοι αγαπήσουν τα παιδιά, θα
τους αγαπήσουν και εκείνα, και τότε θα κάνουν πιο εύκολα το έργο τους. Εμάς ο
δάσκαλος με την βέργα μας χτυπούσε, όταν έβλεπε αταξία, αλλά αγαπούσε τα
παιδιά και τα παιδιά τον αγαπούσαν. Δεν είχε δικά του παιδιά και τα αγαπούσε τα
παιδιά πολύ.
Γι’ αυτό λέω ότι καλοί είναι οι γονείς που γεννούν πολλά παιδιά και γίνονται
πολύτεκνοι, αλλά καλύτεροι είναι οι σωστοί εκπαιδευτικοί που αναγεννούν του
κόσμου τα παιδιά και γίνονται υπέρ-υπέρ-πολύτεκνοι! Δίνουν αναγεννημένους
ανθρώπους στην κοινωνία, και έτσι γίνεται καλύτερη.
————————————————————————————
[i] Βλ. Ματθ. 2, 15.
[ii] Ιώβ 38, 14: «Η συ λαβών γην πηλόν έπλασας ζώον και λαλητόν αυτόν έθου επί
γης;».
[iii] Ανθολόγιο για τα παιδιά του Δημοτικού, Ο.Ε.Δ.Β., μέρος Β’, σ. 156.
[iv] Η γλώσσα μου, για τη Β’ Δημοτικού, Ο.Ε.Δ.Β., μέρος Γ’, σ. 11.
[v] Βλ. Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης, Σουρωτή
Θεσσαλονίκης 1991, σ. 36.
[vi] Βλ. ό.π. σ. 41.
164
ΜΕΡΟΣ 9
Πνευματική Αφύπνιση
Ο Κόσμος και η ανασφάλεια των ανθρώπων
Ο κόσμος μοιάζει σήμερα , σαν μια κοχλάζουσα χύτρα ταχύτητος , με πολλές
βαλβίδες ! Θα σκάσει εδώ , θα σκάσει εκεί . Προσεύχεσθε μη γίνει μ΄ εμάς η αρχή.
Να ζείτε όσο μπορείτε πιο απλά . Μη δυσκολεύετε από μόνοι σας τη ζωή σας. Οι
πολλές ευκολίες κάνουν δέσμιους τους ανθρώπους σήμερα
– Γέροντα, γιατί οι άνθρωποι νοιώθουνε σήμερα ανασφάλεια ;
Γιατί όλοι είμαστε ασφαλισμένοι ! Ασφαλίζουμε το αυτοκίνητό μας, το σπίτι μας,
τη ζωή μας . Κάνοντας λοιπόν την κοσμική ασφάλεια, παραμερίζουμε την
προστασία και Πρόνοια του Θεού!
Αρμαγεδών και Γ Παγκόσμιος Πόλεμος
Η θέση του Γέροντα για το πιο πάνω θέμα ήταν η εξής:
-Όταν ακούσετε ότι τα νερά τού Ευφράτη τα κόβουν από ψηλά οι Τούρκοι με
φράγματα, και τα χρησιμοποιούν για αρδευτικά έργα, τότε να ξέρετε ότι ήδη
έχουμε μπει στην ετοιμασία τού μεγάλου εκείνου πολέμου και ότι προετοιμάζετε ο
δρόμος για τις » μύριες μυριάδων στρατού των από ανατολών ηλίου » , πού
αναφέρει ή Αποκάλυψη…
Μέσα σε όλη αυτή την προετοιμασία, συνεχίζει ο π. Παΐσιος, είναι και ή
αποξήρανση τού ποταμού Ευφράτη πού αναφέρει ή Αποκάλυψη, για να
μπορέσουν έτσι να περάσουν τα 200.000.000 στρατού πού σημειώνονται, και πού
σήμερα μόνο οι Κινέζοι διαθέτουν…
Μάλιστα οι Κινέζοι, έλεγε ο Γέροντας, κατασκευάζουν ένα δρόμο, πού σήμερα τον
έχουν φθάσει κοντά στην Ινδία, τον λεγόμενο » θαύμα τής Εποχής » και πού το
πλάτος του είναι ικανό για να περνούν χίλιοι στρατιώτες παρατεταγμένοι δίπλα-
δίπλα.
Αν περιμένουμε να σχιστεί ο Ευφράτης και να εξαφανιστεί το νερό, τότε σίγουρα
θα πλανηθούμε. Γιατί αλλιώς τα εννοεί ή Γραφή, και αλλιώς οι περισσότεροι τα
καταλαβαίνουν…
Πρέπει ο άνθρωπος να έχει Θεϊκή καθαρότητα σήμερα, για να μην ξεγελασθεί
από τα σημεία των καιρών.
Κάτι ανάλογο συνέβη και με το Τσερνομπίλ…
Εκεί, στην Αποκάλυψη, ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος αναφέρει, ότι είδε αστέρα
μέγα καιόμενον να πέφτει από τον ουρανό μολύνοντας, πικραίνοντας, και
δηλητηριάζοντας θανάσιμα, τα νερά και τις πηγές των υδάτων…
Και το όνομα τού αστέρος Αψινθος!…( Ουκρανικά Τσερνομπίλ !…)
165
Όσοι περιμένουν ακόμη να πέσει κάποιο αστέρι από τον ουρανό έχουν πλανηθεί.
Ποτέ δεν πρόκειται να καταλάβουν ότι αυτό έχει ήδη γίνει…
Γιατί Τσερνομπίλ στα Ρωσικά σημαίνει «πικράδα» και είναι ή ίδια λέξη «Άψινθος»
πού αναφέρεται στην Αποκάλυψη, πού θα μολύνει με πικρότητα τα ύδατα
κάνοντάς τα ακατάλληλα…
-Γέροντα, για ποιο λόγο βάζουν με τον γραμμωτό κώδικα το 6 6 6 , πού
αναφέρει η Αγία Γραφή , και παρά τις διαμαρτυρίες δεν θέλουν την αλλαγή
του ;
Στην Παλαιά Διαθήκη , επί Σολομώντος , η Εθνική Εβραϊκή φορολογία για τα
υποτελή έθνη ήταν 666 τάλαντα χρυσού ( Β΄ Παραλειπομένων ,κεφ. Θ΄ 13 και Γ ΄
Βασιλ. Ι ΄ 14 , γραμμένα εδώ και 3.000 χρόνια ) . Ο αριθμός λοιπόν δεν είναι τυχαίος
,είναι ιερός για τους Εβραίους και τον επαναφέρουν σήμερα πλαγίως , για να
υποτάξουν οικονομικά τα άλλα έθνη …
Πόλεμος με Τουρκία και «Τα Εξαμίλια» της προφητείας Αγίου Κοσμά του
Αιτωλού
Ήλθαν κάποιοι εδώ και άρχισαν να μου λένε ότι θα γίνει πόλεμος κι΄ ότι οι
Τούρκοι θα φθάσουν μέχρι τα Εξαμίλια στην Κόρινθο ! Με ανάγκασαν να τους
εξηγήσω ότι τα Εξαμίλια που γράφει ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός στις προφητείες
του, είναι τα 6 ναυτικά μίλια της υφαλοκρηπίδας και ότι γι΄ αυτά θα «πιαστούμε»!
Όμως δεν θα μπουν στην Ελλάδα, μέχρι εκεί θα προχωρήσουνε στα έξη μίλια και
τότε θα τους βρει η μεγάλη συμφορά από τον Βορρά, που λένε τα γραφόμενα και
τίποτα δεν θα μείνει όρθιο …
Ένα μεσημέρι έφθασε στο κελί τού Γέροντα μια παρέα προσκυνητών. Αφού πήραν
την ευχή του, κάθισαν στο υπαίθριο αρχονταρίκι. Με πολύ καλοσύνη τούς
πρόσφερε δροσερό νερό, λουκούμι, και φρέσκα κορόμηλα. Σε λίγο ή συζήτηση
άρχισε…
— Πώς πάει ο κόσμος έξω; ρώτησε ο Γέροντας.
– Γενικώς πάτερ μου, τα μέσα ενημερώσεως προβάλλουν το κακό. Φθάσαμε
στο σημείο να αισχρολογούν ακόμη και τα μικρά παιδιά…Πώς πρέπει άραγε
να φερόμαστε μέσα στην κακία αυτού τού κόσμου;
— Χρειάζεται διάκριση. Να συμβουλευόσαστε τον πνευματικό σας σε τέτοιες
καταστάσεις.
Εδώ, ο Γέροντας σηκώθηκε, τούς άφησε για λίγο μόνους, κι΄ εκείνοι βρήκαν την
ευκαιρία να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Σκέφθηκαν να τον ρωτήσουν » τι θα γίνει
με την Πόλη; »
Σε λίγο επέστρεψε ο π. Παΐσιος, και προς γενική έκπληξη, τούς πρόλαβε όλους.
Είχε διαβάσει την σκέψη τους!…
— Τι λέτε, θα την πάρουμε την Πόλη;
Η παρέα έμεινε άναυδη και αμίλητη…
— Σάς ρωτάω πάλι, είπε ό Γέροντας. Θα την πάρουμε την Πόλη;
Και σε λίγο αστειευόμενος προσθέτει,
166
— Παλικάρια τής φακής…
– Ναι Γέροντα, αν είναι από τον Θεό ευλογημένο, θα την πάρουμε την Πόλη…
— Θα την πάρουμε παιδιά μου. Όχι δηλαδή πώς θα την πάρουμε εμείς, άλλοι θα
μάς την δώσουν. Θα την πάρουν αυτοί από τούς Τούρκους και θα την δώσουν σ΄
εμάς, όχι γιατί μάς αγαπούν αλλά γιατί αυτό θα είναι τότε, το συμφέρον τους!…
– Θα διαρκέσει πολύ αυτό το κακό, Γέροντα;
Μπόρες, μπόρες θα ΄ναι. Θα δώσουμε όμως εξετάσεις…
Σ΄ αυτόν τον πόλεμο όλοι θα γυρίσουν νικημένοι. Ο Ελληνικός στρατός θα
παραμείνει θεατής. Γήπεδο θα είναι ή Παλαιστίνη, τάφος τους ή Νεκρά Θάλασσα.
Αυτό θα είναι και το πρώτο ημίχρονο…
Θα υπάρξει μετά και συνέχεια…. το δεύτερο ημίχρονο…
Ο κόσμος θα φθάσει σε αδιέξοδο, και τότε όλοι θα ζητούν να μάθουν για το
Ευαγγέλιο και τις Γραφές. Θα λυπηθεί ο Χριστός τον κόσμο, και με ένα ξεχωριστό
σημείο πού θα δείξει, πολλοί θα πιστέψουν.
Τότε, θα ψάχνει κανείς να βρει άπιστο!
– Γέροντα, στο απολυτίκιο τού προφήτου Ηλιού λέει, ότι είναι ο δεύτερος
πρόδρομος τής Παρουσίας Χριστού. Είναι γνωστό, ότι ο προφήτης Ηλίας δεν
κοιμήθηκε, όπως και ο Ενώχ. Θα έλθει πάλι ο προφήτης Ηλίας στην Γη;
Ο Γέροντας χαμογέλασε.
– Ο προφήτης Ηλίας τροχάει και ετοιμάζει την μαχαίρα του! Και μάλιστα πρώτα θ΄
αρχίσει από τούς Πατριάρχες, δεσποτάδες, παπάδες, και μοναχούς!
— Και από τούς λαϊκούς πάτερ Παΐσιε…
– Τα δικά σας είναι αγνοήματα, ενώ τα δικά μας είναι αμαρτήματα.
Ο προφήτης Ηλίας τροχάει το μαχαίρι του, όμως χρειάζεται προσοχή, γιατί μερικά
πράγματα αλλιώς τα λένε οι Πατέρες τής Εκκλησίας κι΄ αλλιώς τα ερμηνεύει ο
κόσμος.
Παράδειγμα τα «Εξαμίλια» πού αναφέρει ο Άγιος Κοσμάς ό Αιτωλός.
«Οι Τούρκοι», λέει, «θα φύγουν, αλλά θα ξανάρθουν πάλι φθάνοντας στα
Εξαμίλια. Στο τέλος θα τούς διώξουν μέχρι την Κόκκινη Μηλιά. Από τούς
Τούρκους το 1/3 θα σκοτωθεί, το άλλο 1/3 θα βαπτισθεί, και μόνο το υπόλοιπο 1/3
θα πάει στην Κόκκινη Μηλιά»
Κανένας δεν μπόρεσε να το εξηγήσει, όλοι το ερμηνεύουν λανθασμένα.
Εξαμίλια υπάρχουν στον Λαγκαδά, στο Κιλκίς, στην Θράκη, στην Κόρινθο, μα
κανένας δεν καταλάβαινε ότι τα «Εξαμίλια» τού Αγίου Κοσμά είναι τα εξαμίλια
τής υφαλοκρηπίδας και ή αιτία πολέμου με την Τουρκία…
Να διαβάσετε τούς προφήτες τι λένε…Τον Ιωήλ, τον Ζαχαρία, τον Ιεζεκιήλ, τον
Δανιήλ…Τα λένε όλα πώς θα γίνουν!
Για 7 χρόνια στην Παλαιστίνη δεν θα καίνε ξύλα, αλλά μπαστούνια, αλλά πού να
ξέρετε εσείς από μπαστούνια και ξύλα! Εσείς έχετε στα σπίτια σας καλοριφέρ
( χαμογελώντας), ενώ εγώ, καίω ακόμη ξύλα στο τζάκι κι΄ έτσι ξέρω απ΄ αυτά…(
προφ. Ιεζεκ. 39,9-10)
167
– Καί οί Εβραίοι Γέροντα;
-Ένας ευσεβής Ιορδανός μου έλεγε ότι οι Εβραίοι έχουν σκάψει ένα τούνελ κάτω
από το τέμενος τού Ομάρ ( τέμενος Αλ Ακτσά ) θέλοντας να το καταστρέψουν.
Εκεί βρίσκονται και τα θεμέλια τού αρχαίου Ναού τού Σολομώντος.
Εκεί, όταν έλθει ο Αντίχριστος, θα κτίσει πάλι και τον Ναό τού Σολομώντος…
(Μαρτυρία του Στέφανου Παπαβασιλείου – Κουβουκλιώτη από τη
Θεσσαλονίκη)
Γνώρισα τον πατέρα Παΐσιο στην Παναγούδα, μετά από πληροφορίες πού είχα για
την αγιοσύνη και για τη χάρη πού έφερε.
Επηρεασμένος από σχετική προφητεία τού Αγίου Κοσμά τού Αιτωλού για τα
Εξαμίλια, χωριό πού βρίσκεται 28 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη στον δρόμο προς τις
Σέρρες, τον ρώτησα αν είναι ποτέ δυνατόν να φθάσουν οι Τούρκοι έξω από τη
Θεσσαλονίκη…
Με κοίταξε χαμογελώντας και μου είπε:
– Μην ανησυχείς καθόλου. Άκου να σου πω τι συμβαίνει. » Εξαμίλι » είναι κάθε
σημείο πού απέχει από τις ακτές τής Τουρκίας έξη ναυτικά μίλια. Όταν ο
Τουρκικός στόλος ξεκινήσει κατά τής Ελλάδος και φθάσει στα 6 μίλια, πράγματι
θα καταστραφεί. Οι Τούρκοι έχουν τα κόλλυβα στο ζωνάρι τους…
Τον ρώτησα, τι θα γινόταν από εκεί και πέρα;
– Έχω την εντύπωση, μου είπε, ότι έφθασε πια ή ώρα, για να πάρουμε την Πόλη…
– Πώς θα την πάρουμε την Πόλη; Θα έχουμε πάλι πόλεμο;
– Την Πόλη θα μάς την δώσουν…
– Ποιοι; Οι Τούρκοι; Είναι ποτέ δυνατόν;
– Όχι. Την Πόλη θα μάς τη δώσουν οι Ρώσοι σε πόλεμό τους με την Τουρκία… Θα
μάς τη δώσουν, όχι γιατί μάς αγαπούν αλλά γιατί αυτό θα είναι το συμφέρον
τους…
– Και οι Τούρκοι Γέροντα τι θα γίνουν;
– Αυτοί θα καταστραφούν! Θα σβήσουν από τον χάρτη, γιατί είναι ένα έθνος πού
δεν προέκυψε από την ευλογία τού Θεού. ( Χρησιμοποιήθηκε προφανώς για να
τιμωρήσει παιδαγωγικά την ασέβεια των χριστιανικών λαών, αλλά έχει κι΄ αυτό
την ημερομηνία λήξεώς του… )
Θα σβήσουν ως έθνος, και ή έκταση ολόκληρης τής Τουρκίας θα καταντήσει
αχανής έρημος. Επτά ώρες θα περπατάς για να συναντήσεις εκεί άνθρωπο…
Για την Κύπρο
(Μαρτυρία του Δημητρίου Λάμαρη από την Πάφο)
Για την Κύπρο μάς είπε:
– Θα έλθει ή ώρα πού το θέμα τής Κύπρου θα λυθεί. Θα περάσει πολλές δυσκολίες,
αλλά θα λυθεί και θα είναι Ορθόδοξη και Ελληνική !
Τον ρώτησα για τη συνεχή αδιαλλαξία και τις προκλήσεις των Τούρκων. Με
έπιασε από τον ώμο και με πολλή σοβαρότητα μου είπε:
– Μην ανησυχείς παιδί μου, εγώ ετοιμάζομαι να κοιμηθώ πια και δεν θα είμαι στη
ζωή, αλλά θα τα βλέπω όλα από επάνω. Εδώ είμαστε όλοι προσωρινοί.
168
Η Τουρκία θα διαλυθεί σε τρία-τέσσερα κομμάτια. Έχει αρχίσει ήδη ή αντίστροφη
μέτρησή της.
Πολύ σύντομα οι προσευχές πού γίνονται τώρα κάτω από την επιφάνεια τής γης,
θα γίνονται επάνω, και τα κεράκια πού ανάβονται κάτω, θα ανάβονται επάνω…
( εννοούσε τούς Έλληνες κρυπτοχριστιανούς τής Τουρκίας )
Εμείς θα πάρουμε τα δικά μας εδάφη, οι Αρμένιοι τα δικά τους, και οι Κούρδοι πάλι
τα δικά τους. Το Κουρδικό θέμα έχει πια δρομολογηθεί.
Αυτά θα γίνουν όχι τώρα, το 1992, αλλά σύντομα…
Θα γίνουν όλα αυτά όταν θα πάψουν να κυβερνάνε την Τουρκία οι πολιτικοί πού
είναι σήμερα, και όταν μία νέα γενιά πολιτικών εμφανισθεί για να κυβερνήσει.
Τότε θα γίνει και ο διαμελισμός τής Τουρκίας ….
Θα τα δεις παιδί μου, θα τα δεις. Πίστη και ελπίδα στο Θεό να υπάρχει και θα
χαρούν πολλοί. Όλα αυτά θα γίνουν μέσα στα χρόνια αυτά. Έφτασε πια ο καιρός!
Τον ρώτησα αν ή Ελλάδα υποστεί συμφορές από ότι επακολουθήσει, και μου είπε.
– Θα υπάρξουν ασήμαντα προβλήματα. Αρκετός κόσμος πού σήμερα είναι
Χριστιανικά αδιάφορος, θα επιστρέψει στον Ορθόδοξο χώρο. Να μην ανησυχείτε
για την Ελλάδα !…
Το νέο οικονομικό σύστημα
Βάλθηκαν, με πολύ πονηρό τρόπο να «περάσουν» , το Νέο Οικονομικό Σύστημα,
στους Χριστιανούς και να τους παγιδεύσουν. Στην Αμερική το 1982 , χαράχθηκαν
με ακτίνες Λέϊζερ , 3.000 άνθρωποι στο μέτωπο ή στο χέρι .
Ο γέροντας δείχνοντας το βιβλίο της Αμερικανίδας Mary Relf “ The New Money
System 666 ” έλεγε στενοχωρημένος :
Ενώ τόσο ολοκάθαρα ενεργείται το μυστήριο αυτό , για το οποίο μας έχει
ενημερώσει ( εδώ και 2.000 χρόνια ) ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στο βιβλίο της
Αποκαλύψεως, στενοχωριέμαι γιατί πολλοί ακόμη ιερείς και επίσκοποι, δεν
βλέπουν το θέμα πνευματικά, αλλά καθαρά κοσμικά. Λένε στον κόσμο πώς δεν
συμβαίνει τίποτα κι΄ ούτε πειράζει να πάρουμε ταυτότητες και κάρτες…
Απαντήσεις Γέροντα Παϊσίου σε απορίες για Ταυτότητες
– Πως το πεντοχίλιαρο έχει το 666 και το χρησιμοποιούμε; το ίδιο θα είναι και η
ταυτότητα;
Το πεντοχίλιαρο είναι νόμισμα- και η λύρα της Αγγλίας έχει επάνω την Βικτώρια,
αυτό δεν με πειράζει. «Τα Καίσαρος Καίσαρι». Εδώ όμως είναι η ταυτότητα μου,
είναι κάτι προσωπικό, δεν είναι νόμισμα. Ταυτότητα σημαίνει ότι και η λέξη,
ταυτίζεται δηλαδή κανείς μ αυτά που δηλώνει. Βάζουν το διάβολο και υπογράφω
ότι τον αποδέχομαι. Πως να το κάνω αυτό;
– Γέροντα τι σχέση έχει αυτή η ταυτότητα με το σφράγισμα;
Η ταυτότητα δεν είναι σφράγισμα, είναι η εισαγωγή του σφραγίσματος.
– Ο κόσμος Γέροντα, ρωτάει τι να κάνει σχετικά με τις νέες ταυτότητες.
169
Εσείς καλύτερα, όταν σας ρωτούν, να τους λέτε να συμβουλεύονται τους
πνευματικούς τους και να κάνουν υπομονή να δουν πως θα ενεργήσει η Εκκλησία,
γιατί πολλοί κάνουν ερωτήσεις, αλλά λίγοι καταλαβαίνουν τις απαντήσεις. Αφού
ξεκάθαρα το γράφω στο φυλλάδιο «Σημεία των καιρών», ας ενεργήσει ο καθένας
ανάλογα με την συνείδηση του. Βέβαια μερικοί είπαν: «Ε, αυτά είναι μια γνώμη
ενός καλογήρου, δεν είναι η θέση της Εκκλησίας». Εγώ όμως δεν είπα δική μου
γνώμη, αλλά διατύπωσα απλά τα λόγια του Χριστού, του Ευαγγελίου, γιατί την
δική μας γνώμη πρέπει να την υποτάσσουμε στο θέλημα του Θεού, που
εκφράζεται μέσα στο Ευαγγέλιο. Άλλοι, αντίθετα από όσα λέω, λένε ότι τα είπε ο
π. Παΐσιος. Μερικοί πάλι που τα ακούν, αφού είναι τόσο σοβαρά θέματα, δεν
ρωτούν αν είναι έτσι, αν πράγματι τα είπα, αλλά τα πιστεύουν. Εγώ δεν φοβάμαι,
τα λέω έξω απ τα δόντια. Έρχονται στο Καλύβι, πετάν εξάρια στο κουτί. Καλά
αυτά, τέλος πάντων! Μια μέρα πέταξαν μια πινακίδα έξω από την πόρτα…..
Νόμιζα ότι ήρθε κάποιος, δεν με βρήκε και έγραψε «απουσιάζει», για να το δει και
κανείς άλλος. Κοιτάω μετά, τι να δω! Είχε μια βρισιά! Τέτοια βρισιά δεν είχα
ακούσει ούτε κοσμικός. Θα φάει ένα σκούπισμα όλη αυτή η κατάσταση, αλλά θα
περάσουμε μια μπόρα. Ο κόσμος έχει ξεσηκωθεί, και εμείς πρέπει να
ξεσηκωθούμε με πολλή προσευχή. Άλλοι ενδιαφέρονται για το θέμα των
ταυτοτήτων, άλλοι το εκμεταλλεύονται και δημιουργούν προβλήματα. Η Εκκλησία
πρέπει να πάρει μια θέση σωστή. Να μιλήσει, να εξηγήσει στους πιστούς, για να
καταλάβουν ότι, αν πάρουν την ταυτότητα, αυτό θα είναι πτώση. Συγχρόνως να
ζητήσει από το κράτος τουλάχιστον να μην είναι υποχρεωτική η νέα ταυτότητα.
Αν η Εκκλησία λάβει μια θέση σοβαρή και σεβασθούν την ελευθερία των πιστών,
και όποιος θέλει θα βγάλει νέα ταυτότητα, όποιος θέλει θα έχει την παλιά, τότε θα
την πληρώσουν μόνο μερικά γερά καρύδια, γιατί οι άλλοι θα τους πηγαίνουν
κόντρα. Ο πολύς κόσμος θα κάνη την δουλειά του. Όσοι θα θέλουν να
εξυπηρετηθούν θα έχουν την νέα και οι άλλοι οι καημένοι, οι ευλαβείς θα έχουν
την παλιά ταυτότητα και θα τους ταλαιπωρούν.
Τώρα αφού ο υπουργός τους υποσχέθηκε να μη βάλει το 666 στις ταυτότητες ούτε
ορατώς, ούτε αοράτως, και αυτό κάτι είναι. Θα κάνουμε υπομονή, θα δείξουν τα
πράγματα. Και μόνον που λένε ότι δεν βάζουν το 666, είναι κάτι. Αρνούνται και οι
ίδιοι. Ας δούμε τελικά τι θα βάλουν. Μέχρι που να κυκλοφορήσουν οι νέες
ταυτότητες, μπορεί να ‘ρθη και η οργή του Θεού. Ύστερα, δεν είναι ότι σε είκοσι
τέσσερις ώρες θα πρέπει να βγάλουν όλοι ταυτότητες. Αν βγουν οι πρώτες θα
εξετασθούν και, αν βγει ψεύτης ο υπουργός, θα είναι δίκαιος ο αγώνας. Αν τώρα
συνεχίσουμε τις διαμαρτυρίες, εκείνοι θα πουν: «Να αυτοί δημιουργούν ταραχές.
Ενώ δεν τίθεται θέμα φωνάζουν και διαμαρτύρονται». Το σκυλί, αν είναι καλός
φύλακας, γαβγίζει, όταν έρχεται ο κλέφτης. Όταν φύγει ο κλέφτης σταματάει. Αν
συνεχίσει να γαβγίζει, τότε δεν είναι καλός φύλακας.
– Γέροντα, είπαν ακόμη, επειδή έχουμε ανεξιθρησκία, να μην αναγράφεται το
θρήσκευμα στις νέες ταυτότητες.
Ναι, αυτούς δεν τους ενδιαφέρει, εμένα όμως με ενδιαφέρει, γιατί είναι η
ταυτότητά μου. Γράφει από που είμαι και τι είμαι. Αν δεν μπει το θρήσκευμα, θα
δημιουργηθούν προβλήματα. Θα πάει λ.χ. ένας στο γραφείο γάμων. Αν λέει η
170
ταυτότητα «Ορθόδοξος» – άσχετα πόσων καρατίων είναι- εντάξει. Αν όμως δεν
γράφει το θρήσκευμα, πως θα του δώσουν άδεια γάμου; Για την Εκκλησία αυτό
είναι μπέρδεμα. Αν πάλι μπει το θρήσκευμα προαιρετικά, θα είναι και σαν
ομολογία. Η Ευρώπη είναι Ευρώπη. Εδώ είναι διαφορετικά. Ύπουλος τρόπος
εισαγωγής του σφραγίσματος Σιγά- σιγά, μετά την κάρτα και την ταυτότητα,
δηλαδή το «φακέλωμα», θα προχωρήσουν πονηρά στο σφράγισμα. Με διάφορα
πονηρά μέσα θα κάνουν εκβιασμούς, για να δέχονται οι άνθρωποι το σφράγισμα
στο μέτωπο ή στο χέρι. Θα στριμώξουν τα πράγματα και θα πουν: «Μόνο με τις
κάρτες θα κινείσθε, τα χρήσιμα θα καταργηθούν». Θα δίνη κανείς την κάρτα στο
κατάστημα και θα ψωνίζει, και ο καταστηματάρχης θα παίρνει τα χρήματα από
την Τράπεζα. Όποιος δεν θα έχει κάρτα, δεν θα μπορεί ούτε να πουλάει ούτε να
αγοράζει. Από το άλλο μέρος θα αρχίζουν να διαφημίζουν «το τέλειο σύστημα», το
σφράγισμα με ακτίνες λέιζερ με το 666 στο χέρι ή στο μέτωπο, που δεν θα
διακρίνεται εξωτερικά. Συγχρόνως στην τηλεόραση θα δείχνουν ότι ο τάδε πήρε
την κάρτα του τάδε και του πήρε τα χρήματα από την Τράπεζα και θα λένε
συνέχεια: «Πιο σίγουρο είναι το σφράγισμα είναι το τελειότερο σύστημα. Ούτε το
κεφάλι μπορεί να πάρει ο άλλος ούτε το χέρι, ούτε το σφράγισμα βλέπει». Γι’ αυτό
τώρα αφήνουν τους ληστές, τους κακοποιούς να οργώνουν. Δεκαπέντε Κελιά
λήστεψαν εκεί γύρω στις Καρυές. Έναν τον σκότωσαν, για να τον ληστέψουν. Έτσι
θα βρει τότε ευκαιρία ο καθένας να καταπατήσει και να πάρει ότι θέλει. Ας πούμε,
αν θέλει να καταπατήσει ένα χωράφι, θα πει ότι ήταν δήθεν του παππού του ή ότι
το είχε νοικιάσει κάποτε για βοσκοτόπι, οπότε άντε να βρεις άκρη. Θα πουν μετά
οι αρμόδιοι: «Δυστυχώς δεν μπορούμε να τους ελέγξουμε ο έλεγχος μόνο με το
κομπιούτερ μπορεί να γίνει», και θα προχωρήσουν στο σφράγισμα. Θα χτυπάει
μετά το κομπιούτερ, θα βλέπει αν είσαι σφραγισμένος, για να σε εξυπηρετήσει ή
όχι. Τα τριάμισι χρόνια θα είναι δύσκολα και θα την πληρώσουν μερικοί που δε θα
συμφωνήσουν με αυτό το σύστημα. Γι αυτούς όλο και κάποια αιτία θα βρίσκουν
και θα τους κλείνουν στη φυλακή. Μετά έναν χρόνο θα τους πηγαίνουν σε άλλη
πόλη για ανακρίσεις, για να περάσουν από άλλο δικαστήριο, από την μία πόλη
στην άλλη. Ύστερα θα πουν: «Μας συγχωρείς, είσαι αθώος. Αν ήσουν
σφραγισμένος, θα το ελέγχαμε σε ένα λεπτό. Τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε τον
έλεγχο».
– Γέροντα, θα μπορούν να επιβάλλουν με την βία το σφράγισμα;
Μέχρι εκεί η … ευγένεια τους δεν θα φτάσει! Θα είναι ευγενείς, γιατί θα είναι
Ευρωπαίοι. Θα δείξουν ανωτερότητα. Δεν θα βασανίζουν τους ανθρώπους, αλλά
δεν θα μπορεί να ζήση ο άνθρωπος αν δεν έχει το σφράγισμα. Θα λένε: «Χωρίς το
σφράγισμα ταλαιπωρείσθε! Αν το δεχόσασταν, δεν θα δυσκολευόσασταν». Ούτε
χρυσά νομίσματα ούτε δολάρια, αν έχει, θα μπορεί να τα χρησιμοποιεί. Γι αυτό, αν
φροντίσει κανείς να ζει από τώρα απλά, λιτά, θα μπορεί να καλλιεργήσει λίγο
σιτάρι, πατάτες. Να βάλει λίγα ελαιόδεντρα, και τότε με κανένα ζώο, καμία
κατσίκα, λίγες κότες θα μπορεί να αντιμετωπίσει τις ανάγκες της οικογένειας του.
Γιατί και προμήθειες να κάνεις, δεν ωφελεί πολύ, αφού και τρόφιμα δεν κρατούν
χαλούν γρήγορα. Φυσικά, το στρίμωγμα θα διαρκέσει λίγο, τρία- τριάμισι χρόνια.
171
Θα συντομευτούν οι ημέρες για τους εκλεκτούς. Δεν καταλάβουν πότε θα
περάσουν. Ο Θεός δεν θα αφήσει αβοήθητο τον άνθρωπο.
= Γέροντα, σ’ αυτά τα δύσκολα χρόνια θα επέμβει ο Χριστός;
Ναι. Εδώ βλέπεις, σε έναν αδικημένο που έχει καλή διάθεση, επειδή δικαιούται την
θεία βοήθεια, παρουσιάζονται πολλές φορές οι Άγιοι, η Παναγία, ο Χριστός, για να
τον σώσουν πόσο μάλλον τώρα που θα βρίσκεται σε τόσο δύσκολη κατάσταση ο
καημένος ο κόσμος. Τώρα μια μπόρα θα είναι, μια μικρή κατοχή του αντίχριστου
σατανά. Θα φάει μετά μια σφαλιάρα από τον Χριστό, θα συγκλονισθούν όλα τα
έθνη και θα έρθει η γαλήνη στον κόσμο για πολλά χρόνια. Αυτήν την φορά θα
δώσει ο Χριστός μια ευκαιρία, για να σωθεί το πλάσμα Του, θα αφήσει το πλάσμα
του ο Χριστός; Θα παρουσιασθεί στο αδιέξοδο των ανθρώπων, για να τους σώσει
από τα χέρια του Αντίχριστου. Θα επιστρέψουν στο Χριστό και θα έρθει μια
πνευματική γαλήνη σε όλην την οικουμένη για πολλά χρόνια. Μερικοί
συνδυάζουν με αυτήν την επέμβαση του Χριστού την Δευτέρα Παρουσία. Εγώ δεν
μπορώ να το πω. Ο λογισμός μου λέει ότι δεν θα είναι η Δευτέρα Παρουσία του
Χριστού, όταν έρθει ως Κριτής, αλλά μια επέμβαση του Χριστού, γιατί είναι τόσα
γεγονότα που δεν έχουν γίνει ακόμη. Θα επέμβει ο Χριστός, θα δώσει μια
σφαλιάρα σε όλο αυτό το σύστημα, θα πατάξει όλο το κακό και θα το βγάλει σε
καλό τελικά. Θα γεμίσουν οι δρόμοι προσκυνητάρια. Έξω τα λεωφορεία θα έχουν
εικόνες. Θα πιστέψουν όλοι οι άνθρωποι. Θα σε τραβάν, για να τους πεις για το
Χριστό! Έτσι θα κηρυχθεί το Ευαγγέλιο σε ολόκληρη την οικουμένη και τότε ο
Χριστός θα έρθει ως Κριτής να κρίνοι τον κόσμο. Άλλο Κρίση, άλλο μια επέμβαση
του Χριστού, για να βοηθήσει το πλάσμα Του. Σφράγισμα ίσον άρνηση
Ενώ ξεκάθαρα ο Ευαγγελιστής Ιωάννης αναφέρει στην Αποκάλυψη για το
χάραγμα, μερικοί δεν καταλαβαίνουν. Τι να τους πεις; Ακούει δυστυχώς κανείς
ένα σωρό ανοησίες του μυαλού από ορισμένους σημερινούς «Γνωστικούς». Ένας
λέει: «Εγώ θα δεχθώ τη ταυτότητα με το 666 και θα βάλω και έναν σταυρό». Άλλος:
«Εγώ θα δεχθώ το σφράγισμα στο μέτωπο και θα κάνω και έναν σταυρό στο
μέτωπο..» και ένα σωρό παρόμοιες ανοησίες. Νομίζουν ότι θα αγιαστούν με αυτόν
τον τρόπο, ενώ αυτά είναι πλάνες. Ένας δεσπότης μου είπε: «Εγώ εκεί που θα
υπογράψω θα βάλω δίπλα έναν σταυρό. Δεν τον αρνούμαι τον Χριστό, απλώς
εξυπηρετούμαι». «Εντάξει, του λέω, εσύ είσαι Δεσπότης και βάζεις στο όνομα σου
λόγω ιδιότητος έναν σταυρό. Ο κόσμος τι θα κάνη;» το βρώμικο δεν αγιάζεται. Το
καθαρό νερό δέχεται την Χάρη και γίνεται αγιασμός. Η πέτρα με θαύμα γίνεται
ψωμί. Η ακαθαρσία δεν δέχεται αγιασμό. Επομένως, ο διάβολος, ο Αντίχριστος,
όταν είναι στην ταυτότητα μας ή στο χέρι ή στο μέτωπό μας, με το σύμβολο του,
δεν αγιάζεται, αν βάλουμε και έναν σταυρό. Έχουμε την δύναμη του τιμίου
Σταυρού, του Αγίου Συμβόλου, την θεία Χάρη του Χριστού, μόνο όταν διατηρούμε
την Χάρη του Αγίου Βαπτίσματος, με το οποίο απαρνούμαστε το σατανά,
συντασσόμαστε με το Χριστό και δεχόμαστε το άγιο Σφράγισμα, «Σφραγίς δωρεάς
Πνεύματος Αγίου». Βλέπεις, προχωράνε με μια λογική… Θα βάλουν δίπλα ένα
σταυρό, και εντάξει! Και ενώ βλέπουμε ότι ο Απόστολος Πέτρος εξωτερικά
αρνήθηκε τον Χριστό, αλλά και αυτό ήταν άρνηση, αυτοί αρνούνται το Άγιο
172
Σφράγισμα του Χριστού που τους δόθηκε στο Άγιο Βάπτισμα, με το να δέχονται
την σφραγίδα του Αντίχριστου, και να λένε ότι έχουν μέσα τους το Χριστό!!!-
– Γέροντα αν κάποιος δεχθεί το σφράγισμα από άγνοια;
Από αδιαφορία θα είναι. Τι άγνοια, όταν είναι ξεκάθαρα τα πράγματα; Και να μην
ξέρει κανείς, πρέπει να ενδιαφερθεί, να μάθη. Αν πούμε ότι δεν ξέραμε, γι αυτό
δεχθήκαμε το σφράγισμα, θα μας πει ο Χριστός: «Υποκριταί, το μεν πρόσωπον του
ουρανού γινώσκετε διακρίνειν, τα δε σημεία των καιρών ου δύνασθε γνώναι;».
Έστω και αγνοία του να σφραγισθεί κάποιος, χάνει την θεία Χάρη και δέχεται την
δαιμονική ενέργεια. Βλέπεις, το παιδάκι στο Άγιο Βάπτισμα, όταν ο ιερεύς το
βουτάει στο νερό, λαμβάνει το Άγιο Πνεύμα, χωρίς εκείνο να το ξέρει και μετά
κατοικεί μέσα του η θεία Χάρις.
Ερμηνείες των προφητειών
= Γέροντα, μερικοί λένε: «Ότι είναι γραμμένο από τον Θεό, αυτό θα γίνει. Τι να
μας απασχολεί;»
Ναι, το λένε, αλλά δεν είναι έτσι, βρε παιδάκι μου! Και εγώ ακούω μερικούς να
λένε: » Οι Εβραίοι δεν είναι τόσο κουτοί να προδοθούν με το 666, αφού το λέει ο
Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψη. Αν ήταν θα το έκαναν με πιο έξυπνο
τρόπο, πιο κρυφά». Ε, καλά οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι δεν ήξεραν την Παλιά
Διαθήκη; Ο Άννας και ο Καϊάφας δεν ήξεραν καλύτερα από όλους ότι έγραφε πως
για «τριάκοντα αργύρια» θα προδώσουν τον Χριστό; Γιατί δεν ζητούσαν τριάντα
ένα ή είκοσι εννέα αργύρια και ζήτησαν «τριάκοντα»; Αλλά ήταν τυφλωμένοι.
Ήξερε ο Θεός ότι μόνον έτσι θα γίνουν. Ο Θεός προγνωρίζει, δεν προορίζει- μόνον
οι Τούρκοι πιστεύουν στο γραμμένο, στο κισμέτ. Ο Θεός γνωρίζει ότι αυτό θα γίνει
έτσι, και ο άνθρωπος το κάνει από χαζομάρα. Δεν είναι ότι ο Θεός έβγαλε μία
διαταγή, αλλά βλέπει την κακία των ανθρώπων που θα φθάσει και ότι η γνώμη
τους δεν θα αλλάξει. Όχι ότι τα κανόνισε έτσι ο Θεός.
Άλλοι ασχολούνται με προφητείες και κάνουν δικές τους ερμηνείες! Δεν λένε
τουλάχιστον «έτσι μου λέει ο λογισμός», αλλά «έτσι είναι», και λένε ένα σωρό δικές
τους θεωρίες. Μερικοί πάλι τα ερμηνεύουν όπως θέλουν, για να δικαιολογήσουνε
τα πάθη τους. Όπως αυτό που αναφέρει ο Άγιος Κύριλλος, «καλύτερα να μη
συμβούν τα σημεία του Αντίχριστου στην εποχή μας», ο άλλος που θέλει να
δικαιολογήσει τον εαυτό του, την Δειλία του, λέει: «Ε, βλέπεις; Ο Άγιος Κύριλλος
φοβήθηκε μήπως αρνηθεί, εγώ είμαι ανώτερος από τον Άγιο Κύριλλο; Επομένως,
και αν αρνηθώ τον Χριστό, δεν είναι τίποτε…»! Ενώ ο Άγιος λέει να μη συμβούν,
για να μη δουν τα μάτια του τον Αντίχριστο, όχι ότι φοβόταν. Βλέπεις ο διάβολος τι
κάνει;
Δυστυχώς, και πάλι ορισμένοι «Γνωστικοί» φασκιώνουν τα πνευματικά τους τέκνα
σαν τα μωρά, δήθεν για να μη στενοχωριούνται. «Δεν πειράζει αυτό, δεν είναι
τίποτε. Αρκεί εσωτερικά να πιστεύετε»! Ε, λένε: «Μη μιλάτε γι’ αυτό το θέμα – για
τις ταυτότητες, το σφράγισμα-, για να μη στενοχωριούνται οι άνθρωποι». Ενώ, αν
τους πουν » να προσπαθήσουμε να ζούμε πιο πνευματικά, να είμαστε κοντά στον
Χριστό, και μη φοβάστε τίποτε, στο κάτω – κάτω θα πάμε και μάρτυρες», θα τους
173
προετοιμάσουν κάπως. Αν κανείς γνωρίσει την αλήθεια, προβληματίζεται και
ταρακουνιέται. Πονάει για την σημερινή κατάσταση, προσεύχεται και προσέχει να
μην πέσει σε παγίδα. Τώρα όμως τι γίνεται; Εκτός που δίνουν μερικοί δικές τους
ερμηνείες, φοβούνται και αυτοί σαν κοσμικοί, ενώ έπρεπε να ανησυχούν
πνευματικά και να βοηθούν τους Χριστιανούς, βάζοντάς τους την καλή ανησυχία,
και να τους τονώνουν στην πίστη, για να νιώθουν θεϊκή παρηγοριά. Απορώ , δεν
τους προβληματίζουν όλα αυτά τα γεγονότα που συμβαίνουν; Γιατί δεν βάζουν
έστω ένα ερωτηματικό για τις ερμηνείες του μυαλού τους; Και αν επιβοηθούν τον
Αντίχριστο για το σφράγισμα, πως παρασύρουν και άλλες ψυχές στην απώλεια; Η
Γραφή, όταν λέει «… αποπλανάν, ει δυνατόν, και τους εκλεκτούς», εννοεί ότι θα
πλανηθούν αυτοί που τα ερμηνεύουν με το μυαλό.
Πίσω λοιπόν από το τέλειο σύστημα «κάρτας εξυπηρετήσεως», ασφαλείας
κομπιούτερ, κρύβεται η παγκόσμια δικτατορία, η σκλαβιά του Αντίχριστου. «…
‘Ινα δώσωσιν αυτοίς χάραγμα επί της χειρός αυτών της δεξιάς ή επί των μετώπων
αυτών και ίνα μή τις δύνηται αγοράσαι ή πωλήσαι, ει μή ο έχων το χάραγμα, το
όνομα του θηρίου ή τον αριθμόν του ονόματος αυτού. Ώδε η σοφία εστίν, ο έχων
νούν ψηφισάτω τον αριθμόν του θηρίου, αριθμός γαρ ανθρώπου εστί και ο
αριθμός αυτού χξς».
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση
(Μαρτυρία του κ. Σταύρου Βαλίδη, πρώην διοικητή Αστυνομικού τμήματος
τού Αγίου Όρους).
Μου έλεγε, ότι οι ξένες δυνάμεις στην Ευρώπη με τα τεράστια κεφάλαια πού
διαθέτουν, έχουν σαν στόχο να αλλοιώσουν τις αρχές, τις παραδόσεις, και τούς
θεσμούς τού Αγίου Όρους. Το πολύ χρήμα, οι ανέσεις, τα περιουσιακά στοιχεία, ή
διάνοιξη δρόμων, τα μηχανήματα, και οι ευκολίες, ήτανε θέματα πού τον
προβλημάτιζαν.
Θυμάμαι κάποια φορά, πού είχα συνοδεύσει ως διοικητής τής Αστυνομίας τρεις
ξένους επισήμους, πού ήθελαν να γνωρίσουν τον » μεγάλο ασκητή Παΐσιο «, μέσα
από όσα είχαν ακούσει γι΄ αυτόν στην πατρίδα τους.
Ένας από αυτούς τον ρώτησε για την Ενωμένη Ευρώπη, και πήρε την εξής
απάντηση.
– Είναι πολύ ζεστό ακόμη το αίμα…
Οι επίσημοι απόρησαν μη μπορώντας να καταλάβουν την κρυπτογραφημένη
απάντησή του. Αργότερα πού τον ρώτησα τι σημαίνει , ότι είναι ακόμη ζεστό το
αίμα, μου είπε.
— Είναι αδύνατο, και θα φανεί αυτό αργότερα, να υπάρξει ποτέ συνεργασία των
Άγγλων, των Γάλλων, των Γερμανών, των Ιταλών, των Αυστριακών, κλπ. όταν
υπάρχουν ακόμη άνθρωποι πού χάσανε στον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο τούς
πατεράδες και τούς θείους τους.
Είναι ποτέ δυνατόν να ονομάζει ό ένας τον άλλο «σύμμαχε» και να το εννοεί;
Μη βλέπουμε τα πράγματα κοντόφθαλμα και μόνο χάριν τής Οικονομίας. Θα βγει
ο Εθνικισμός στην επιφάνεια και τότε…
174
Μια άλλη φορά πού βρέθηκα στο κελί του συνοδεύοντας Έλληνες επισήμους, μάς
είπε.
— Η Κωνσταντινούπολη θα γίνει Ελληνική, και η Αγία Σοφία πάλι θα
λειτουργήσει. Η Τουρκία θα διαλυθεί. Έτσι θα απελευθερωθούν τα χωριά μας και
οι αλύτρωτες πατρίδες μας…
175
ΜΕΡΟΣ 10
Χαριτωμένες διδαχές
(Σωτήριος Λυσίκατος)
Επίκαιρες παρατηρήσεις
Η φαγωμάρα των Ελλήνων
Οι Τούρκοι μόνοι τους δεν μπορούσαν να φάνε τους Έλληνες, αν οι Έλληνες δεν
ήταν φαγωμένοι μεταξύ τους
Άμυνα κατά του Διαβόλου
Να κλείνετε τις πόρτες και τα παράθυρα να μην μπαίνει απ’ εκεί ο Διάβολος. Εκεί
είναι τα αδύνατα σημεία. Εάν αφήσεις μια σχισμή, μπορεί να μπει και να σου
κάνει ζημιά. Εγώ αγωνίζομαι όλο το εικοσιτετράωρο, για να κλείσω όλες τις
πόρτες του Σατανά («πόρτες και παράθυρα» είναι οι αισθήσεις).
Η ευχή αγιάζει
Όταν η νοικοκυρά λέει την ευχή, κάνοντας τις δουλειές του σπιτιού, όλα
αγιάζονται. Και το φαγητό της και αυτοί που τρώνε το φαγητό της.
Πρόσκληση από τον πάπα
Αμερικανίδα καθηγήτρια διαβίβασε σε Ορθόδοξο κληρικό την επιθυμία του πάπα
να προσκαλέσει τον Γέροντα Παΐσιο και Γέροντα Πορφύριο να πάνε στο Βατικανό.
Η απάντηση και των δύο ήταν η εξής:
Όχι δεν μπορούμε να πάμε. Διότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και ό Πάπας δεν
είναι έτοιμοι. Έχουν πολύ εγωισμό. Όχι μόνο θέλουν να μας υποτάξουν, αλλά και
δεν πιστεύουν ότι έχουμε την αλήθεια εμείς. Δεν χρειάζεται να πάμε. Καλύτερα θα
βοηθήσουμε την υπόθεση με την προσευχή μας.
Δεν αγιάζονται όλα
Μόνον αυτά που δέχονται αγιασμό, αυτά μόνο αγιάζονται. Όπως το νερό, δέχεται
αγιασμό και γίνεται Αγιασμός τα ούρα δεν δέχονται αγιασμό. Η πέτρα με θαύμα
γίνεται ψωμί. Η ακαθαρσία δεν δέχεται αγιασμό.
Η μάχαιρα τον Προφήτη Ηλία
Γέροντα, το απολυτίκιο του Προφ. Ηλία λέει ότι είναι ο «δεύτερος Πρόδρομος της
παρουσίας Χριστού». Θα έρθει ο Προφήτης Ηλίας στη γη;
Ο Προφήτης Ηλίας τροχάει τώρα τη μάχαιρα. Πρώτα θα αρχίσει από τους
Πατριάρχες, Δεσποτάδες, παπάδες, μοναχούς.
Οι μιναρέδες της Πόλης
176
– Γέροντα, είπατε ότι θα πάρουμε την Πόλη. Τι θα γίνουν οι μιναρέδες της; Θα τους
γκρεμίσουμε; Θα γίνουν καμπαναριά;
– Γέροντας (χαμογελώντας):Όχι! θα γίνουν στύλοι για τους Στυλίτες και θα
κρέμονται τα κομποσχοίνια μέχρι κάτω!
Οι πονηριές της Τουρκίας
Η Τουρκία είναι σαν την αλεπού. Όλο πονηριές κάνει. Όταν καταλάβει ότι έχουν
στήσει δόκανα για να την πιάσουν, αρχίζει να πηδάει και με τα τέσσερα πόδια κι
έτσι πιάνεται και με τα τέσσερα. Αυτό θα πάθει και η Τουρκία.
Οι ενοχλήσεις από τους Αλβανούς
-Γέροντα, οι Αλβανοί μας ενοχλούν.
-Όταν μια γίδα θέλει να φάει ξύλο, πάει και ξύνεται στη γκλίτσα του τσοπάνου.
Έτσι κάνουν και οι Αλβανοί τώρα. Ας τους. Μην τους λογαριάζεις. Μη τους
φοβάσαι.
Η Αμερική μοιάζει με κουρελού
Στην Αμερική πήγαν άνθρωποι από διάφορα μέρη. Κουβάλησε ο καθένας το
κουρέλι του και έτσι έγινε εκεί μια κουρελού. Η Αμερική είναι σαν τον αργαλειό
που αφομοιώνει όλα τα κουρέλια.
Η ΕΟΚ είναι φτιαγμένη από χαλιά
Στην ΕΟΚ οι χώρες που μπαίνουν είναι έτοιμα χαλιά. Τα χαλιά, όσο και να τα
ενώσεις, το ένα πάει από δω και το άλλο από κει. «Έτσι μη φοβάσθε για δυσμενείς
συνέπειες από την ΕΟΚ. Δεν πρόκειται ποτέ οι χώρες της Ευρώπης να ενωθούν
πλήρως ώστε να μας βλάψουν. Στην ΕΟΚ υπάρχουν διαπλεκόμενα συμφέροντα.
ΟΙ Τούρκοι έχουν τα κόλλυβα στο ζωνάρι
– Γέροντα, φοβόμαστε τη Μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης.
– Μη φοβάσαι τίποτα. Οι Τούρκοι έχουν τα κόλλυβα στο ζωνάρι τους!
– Τι εννοείτε, Γέροντα;
Όταν κάποιος είναι ετοιμοθάνατος, λέμε στην πατρίδα μου ότι έχει τα κόλλυβα
στο ζωνάρι του.
Ο πόλεμος με την Τουρκία
Το 1987 ένας προσκυνητής ρώτησε το Γέροντα, προβληματισμένος, αν θα γινόταν
πόλεμος με την Τουρκία.
– Όταν θα δείτε η Ελλάδα να παίρνει την πρεσβεία της από την Τουρκία και η
Τουρκία την πρεσβεία της από την Ελλάδα, τότε θα πρέπει να που με: «Ταίς
πρεσβείαις της Θεοτόκου, Σώτερ σώσον ημάς».
Η διάλυση της Τουρκίας
– Εγώ δε θα είμαι εδώ, αλλά θα βλέπω από πάνω. Η Τουρκία θα διαμελιστεί σε 3-4
κομμάτια. Ήδη έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση. Εμείς θα πάρουμε τα δικά μας
εδάφη, οι Αρμένιοι τα δικά τους και οι Κούρδοι τα δικά τους. Το Κουρδικό έχει ήδη
δρομολογηθεί. Αυτά θα γίνουν όχι τώρα, αλλά σύντομα, όταν θα πάψει αυτή η
177
γενιά που κυβερνάει την Τουρκία και θα αναλάβει νέα γενιά πολιτικών. Τότε θα
γίνει ό διαμελισμός της Τουρκίας. Πολύ σύντομα, οι προσευχές που γίνονται κάτω
από την επιφάνεια της γης (δηλ. των κρυπτοχριστιανών Ελλήνων της Τουρκίας)
θα ανάβονται πάνω στη γη και τα κεράκια που ανάβονται κάτω, θα ανάβονται
επάνω.
Επίσκοποι και όχι Δεσποτάδες
Συμβουλή του γέροντα σε ιεροσπουδαστές:
-Να φροντίσετε να γίνετε ιερείς και όχι παπάδες. Να γίνετε επίσκοποι και όχι
δεσποτάδες. Γιατί άλλο πράγμα είναι ό παπάς και άλλο ό ιερέας, όπως άλλο
δεσπότης και άλλο επίσκοπος.
Όχι καλογερομάχο πνευματικό
Το βασικότερο θέμα του αρχαρίου είναι να βρει ένα φιλομόναχο πνευματικό, ενώ
βρίσκεται ακόμα στον κόσμο, διότι οι περισσότεροι πνευματικοί της εποχής μας
είναι καλογερομάχοι και ποικιλοτρόπως βάλλουν κατά του Μοναχισμού).
Τα φάρμακα μπαλώνουν τρύπες
Δεν παίρνω φάρμακα, όχι γιατί τα περιφρονώ, αλλά γιατί έχω καταλάβει καλά ότι
με ένα φάρμακο μπαλώνεις μια τρύπα, αυτό όμως σου ανοίγει μία άλλη. Έτσι
έχεις συνέχεια δουλειά χωρίς τελειωμό.
Για τους ετερόδοξους
Διαφορά Ορθόδοξων, Καθολικών και Προτεσταντών
(Πατήρ Πλακίδας): Γέροντα, ποια είναι η διαφορά μεταξύ Ορθόδοξων και
Καθολικών;
( Ο Γέροντας έδειξε το κελί του): Το βλέπεις αυτό το κτίριο;
-Το βλέπω.
-Αν βγάλουμε τη λάσπη που υπάρχει, δεν θα στηρίζονται οι πέτρες μεταξύ τους.
Αυτό κάνουν οι Καθολικοί. Έβγαλαν το στήριγμα και αποσταθεροποίησαν το
οικοδόμημα της Εκκλησίας.
-Τι γίνεται, Γέροντα, με τους Προτεστάντες;
-Α! Αυτοί είναι πιο έξυπνοι. Έβγαλαν και τα πετραδάκια που υπάρχουν και
προσπαθούν να σταθεροποιήσουν τις μεγάλες πέτρες μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει
ότι δεν υπάρχει κανένα οικοδόμημα.
Διάλογος με τους Ιεχωβάδες
– Γέροντα, κυνηγάω τους Ιεχωβάδες και τσακώνομαι μαζί τους.
-Ε, να έχεις κουράγιο και να αλλάζεις φανέλες, γιατί μ’ αυτούς κανείς δε μπορεί να
συνεννοηθεί.
Οι Προτεστάντες είναι ορφανοί
Σε Προτεστάντη πάστορα που αμφέβαλε για την αξία των αγίων:
178
– Θα σου πω κάτι, δε θέλω όμως να με παρεξηγήσεις, επειδή δεν το λέω από
υπερηφάνεια, αλλά από ταπείνωση και αγάπη. Εμείς έχουμε την Παναγία ως
μητέρα μας, ενώ εσείς είστε σαν ορφανά δίχως μητέρα, γιατί δεν τη δέχεστε.
Οι Ευαγγελικοί δεν έχουν πνεύμα αλλά οινόπνευμα
Κάποια παρέα πιστών σύχναζε σε καφενείο, όπου επίσης σύχναζε και κάποιος
ευαγγελικός που τους ενοχλούσε με τις θεωρίες του. Είπαν στο Γέροντα:
-Γέροντα, στο καφενείο που πάμε έχουμε πρόβλημα.
-Τι; Έρχεται ένας ευαγγελικός και μας λέει διάφορα.
-Πίνει αυτός;
-Πίνει Γέροντα. Μπύρες και άλλα ποτά.
-Να του μεταφέρετε ότι ένας Γέροντας είπε πως εσείς οι Ευαγγελικοί δεν έχετε
μέσα σας πνεύμα, αλλά οινόπνευμα…
Διάφορες χρήσιμες συμβουλές
Κώλυμα ιεροσύνης
– Γέροντα, αφού η εξομολόγηση τα σβήνει όλα, τότε γιατί αυτός που κάνει μεγάλη
σαρκική αμαρτία δε μπορεί να γίνει ιερέας;
– (Εκείνη τη στιγμή ο γέροντας έτυχε να κρατάει δύο ανοξείδωτα κύπελλα που
κερνούσε νερό στους προσκυνητές). Δε μου λες, αν το κύπελλο σπάσει και το
ηλεκτροκολλήσω τότε δε θα γίνει γερό;
– Ναι, και μάλιστα πιο γερό από ότι ήταν πριν.
Τότε, να που το ένα με την κόλληση έγινε πολύ γερό, ενώ το άλλο, που δεν έχει
κόλληση, δεν είναι μεν τόσο γερό, αλλά είναι απείραχτο. Όταν έλθει ό Βασιλιάς,
με ποιο ποτήρι θα του δώσουμε να πιει νερό;
– Με το δεύτερο, το απείραχτο, που δεν έχει κολληθεί.
– Ε, για αυτό κάνουμε ιερείς εκείνους, που δεν έκαναν αμαρτία ασχέτως εάν δεν
είναι τόσο θερμοί, όσο εκείνοι που έκαναν αμαρτία.
Η μαύρη γραμμή της πιστωτικής κάρτας
-Γέροντα, είναι κακό να έχει κανείς πιστωτικές κάρτες; (Ό Γέροντας, αφού εξέτασε
την κάρτα, απάντησε):
-Όχι ευλογημένε, δεν είναι σφράγισμα αυτό. Άλλα βλέπεις αυτή τη μαύρη γραμμή
κάτω από το όνομα; Σου αρέσει να φοράς πένθος χωρίς να έχεις κηδεία;
Τα ονόματα αυτών που δεν γιορτάζουν
-Γέροντα, πότε γιορτάζουμε; Όταν γεννηθήκαμε ή όταν βαφτισθήκαμε;
-Γιορτάζουμε, όταν γιορτάζει ό άγιος μας, το όνομα του οποίου πήραμε στο
βάπτισμα.
-Τότε, τι γίνεται με όσους έχουν ονόματα, που δεν είναι ονόματα αγίων;
-Όσων ανθρώπων τα ονόματα δεν εορτάζουν, αυτοί είναι υποχρεωμένοι να
αγιάσουν!
Να μη βιαζόμαστε στα πνευματικά
179
-Γέροντα, τι θα γίνει με εμένα, δε βλέπω προκοπή.
-Εσύ σήμερα φύτεψες την κληματαριά και θέλεις αμέσως να πιεις κρασί. Πρέπει
να περιμένεις, να βγει το σταφύλι, να ωριμάσει, να το ραντίσεις, να το κόψεις, να
το πατήσεις, να το βάλεις στο βαρέλι, να γίνει καλό κρασί και μετά να πιεις. Μη
βιάζεσαι λοιπόν. Ακόμα είσαι αρχάριος. Βρε παιδί μου, ζαλίζεσαι έτσι και, ενώ το
στομάχι σου δεν μπορεί να χωνέψει το γάλα, πάς να φας μπριζόλα!
Το «φουστάνι» της Παναγίας
-Παππούλη, πως να σωθώ;
-Να πιαστείς από το φουστάνι της Παναγίας. Δηλαδή, με απόλυτη εμπιστοσύνη,
όπως αυτή που έχει ένα παιδάκι στη μάνα του.
Η εγκράτεια των νέων
Τη γενετήσια ορμή πρέπει να τη βάζουμε στο ψυγείο μέχρι το γάμο και να
κάνουμε τίμιο αγώνα ενώπιον του Θεού, για την αγάπη του Θεού. Και μόνο έτσι
θα βρούμε λύση στο πρόβλημα αυτό.
Η πραγματική αγάπη δεν κρίνει από την εμφάνιση
Αν έχεις κοπέλα και λες ότι την αγαπάς, για να δεις αν πραγματικά την αγαπάς,
φαντάσου το πρόσωπο της καμένο και παραμορφωμένο σε μια άμορφη και
άσχημη μάζα. Αν βλέποντας το άσχημο πρόσωπο συνεχίζεις να την αγαπάς το
ίδιο, όπως πριν, τότε να είσαι σίγουρος ότι την αγαπάς αληθινά.
Να μην τρέχουμε στο Θεό οριζόντια αλλά κάθετα
(Παρατήρηση του Γέροντα σε γνωστό του που ασχολιόταν πολύ με το τρέξιμο).
Να μην τρέχουμε οριζόντια, αλλά κάθετα προς το Θεό!
Να προσέχουμε τους φίλους μας
Μια μέρα δύο φίλοι πήγαιναν βόλτα. Ό ένας είχε κουστούμι και ήταν καθαρός. Ό
άλλος φορούσε παλιόρουχα και ήταν λερωμένος.
Σε κάποιο σημείο συνάντησαν λάσπη. Τότε ό λερωμένος πήρε λάσπη και λέρωσε
τον άλλο που ήταν καθαρός.
Ό κακός άνθρωπος θέλει και οι ενάρετοι να γίνουν σαν κι αυτόν, δηλαδή κακοί. Γι’
αυτό να προσέχετε στη ζωή σας και να διαλέγετε ως φίλους σας τους ενάρετους.
Ενόχληση από λογισμούς.
– Γέροντα, με ενοχλούν οί λογισμοί!
– Άσε το σκύλο να γαβγίζει!
Το κόψιμο του τσιγάρου με στραγάλια
Για να κόψεις το τσιγάρο πρέπει να κάνεις πολλή προσευχή. Επίσης να γεμίσεις
στραγάλια ένα άδειο πακέτο και κάθε φορά που θα αισθάνεσαι την ανάγκη να
καπνίσεις, να βάζεις ένα στραγάλι στο στόμα σου.
Όποιος προλάβει
Γέροντα, ποιος πρέπει να κάνει τις δουλειές του σπιτιού; Η γυναίκα ή ό άντρας;
180
Όποιος προλάβει πρώτος…Αυτός θα έχει και το μεγαλύτερο μισθό.
Προσευχή πριν το φαγητό
(Ο Γέροντας θυμάται τα παιδικά του χρόνια).
Στο τραπέζι καθόμασταν όλοι μαζί. Κάναμε πρώτα προσευχή και υστέρα
αρχίζαμε να τρώμε. Αν άρχιζε κανείς να τρώει, πριν ευλογηθεί το τραπέζι, λέγαμε:
«αυτός πόρνευσε». Την έλλειψη εγκράτειας την θεωρούσαμε πορνεία. Είναι
διάλυση της οικογενείας να έρχεται ο καθένας στο σπίτι, οποία ώρα θέλει, και να
τρώει μόνος του χωρίς να υπάρχει λόγος.
Το ξεπέρασμα του πόνου
-Γέροντα, τι χρειάζεται για να ξεπεράσεις τον πόνο;
-Παλικαριά, βία χρειάζεται.
-Και τον ανυπόφορο πόνο πως τον αντιμετωπίζει κανείς;
-Αν είναι κοσμικός, με το τραγούδι, αν είναι πνευματικός άνθρωπος με την
ψαλμωδία..
Διάφορα χαριτωμένα στιγμιότυπα
Η «πολυγλωσσία» τον Γέροντα
Μια παρέα αλλοδαπών, ένας Άγγλος, ένας Ιταλός και ένας Γάλλος, επισκέφθηκε
το Γέροντα. Κάποιος Έλληνας γλωσσομαθής προσφέρθηκε να κάνει το διερμηνέα.
Ό Γέροντας του είπε ότι δε χρειάζεται.
– Τους πήρε σε μια γωνιά έξω από την αυλή του και άρχισε να συνομιλεί μαζί τους.
Μίλησε αρκετή ώρα. Επιστρέφοντας είπε στο «διερμηνέα».
Τα είπαμε, τα είπαμε μ’ αυτούς! Εγώ τους μιλούσα στα Ελληνικά. Αυτοί
καταλάβαιναν στη γλώσσα τους και έτσι συνεννοηθήκαμε!
Τι τον θέλεις τον Παΐσιο;
-Ένας νεαρός ρώτησε το Γέροντα ποιος ήταν ό Γέρων Παΐσιος και πήρε την εξής
απάντηση:
-Τι τον θέλεις τον Παΐσιο; Σαν πολλή αξία του δώσατε. Τον Παΐσιο ό ένας, τον
Παΐσιο ό άλλος… Παρατάτε τον, μην του δίνετε καμία σημασία…
Το τηλέφωνο του Γέροντα
Ό Γέροντας έδωσε δώρο ένα κομποσχοίνι σε κάποιον προσκυνητή λέγοντας:
Είναι το τηλέφωνο σου. Όταν είναι ανάγκη θα παίρνεις τηλέφωνο με αυτό!
Ό νέος που ήθελε να βρει γυναίκα
Γέροντα, θέλω να με βοηθήσετε. Θέλω να βρω γυναίκα να παντρευτώ.
Τι θέλεις να κάνω δηλαδή; Εσείς από μοναχό θα με καταντήσετε προξενητή…
Ό Γέροντας και το αγριογούρουνο
Μια φορά ένα αγριογούρουνο πήγε κοντά του. Ό Γέροντας το χάιδεψε κι αυτό
έφυγε. Κάποιος τον ρώτησε:
-Γέροντα, τι κάνεις εκεί;
181
-Ήρθε το καημένο να με ευχαριστήσει. Δε θα ζούσε από τις σφαίρες των κυνηγών,
αλλά προσευχήθηκα να αστοχήσουν και έτσι ζει.
Το «ψυγείο» του Γέροντα
Κοντά στην καλύβα του Γέροντα κάτι κοκκίνιζε κάτω από ένα θάμνο. Ένας
προσκυνητής ρώτησε με περιέργεια τι είναι αυτό γέροντα; Αυτό; Είναι το «ψυγείο»
μου! (Ήταν καλοκαίρι και είχε βάλει εκεί τις ντομάτες για να είναι δροσερές!).
Η πάλη του Γέροντα με το διαβολάκι
Ό Γέροντας φιλοξένησε κάποιο γνωστό του στην καλύβα. Όταν αυτός σηκώθηκε
το πρωί περίμενε το Γέροντα να βγει. Όταν εμφανίσθηκε, τον είδε
αναμαλλιασμένο, με το ζωστικό του σακατεμένο, τα μουστάκια του επάνω, τα
γένια του ανακατωμένα. Νόμισε πως ήταν έτσι επειδή είχε ταλαιπωρηθεί από την
αγρυπνία. Τότε ό Γέροντας στάθηκε στην πόρτα και άρχισε να του μιλάει για έναν
αγώνα που είχε όλη τη νύχτα, για έναν πόλεμο με κάποιο ταγκαλάκι.
-Ήταν ένα μικρό διαβολάκι δεν ήταν τίποτα σοβαρό. Το έπιασα και του έδωσα και
κατάλαβε. Μη φοβάσαι όμως. Έχουμε το Χριστό μαζί μας.
Πολλαπλασιασμός κερασμάτων!
Κάποιος επισκέπτης του Γέροντα πίστευε ότι στην εποχή μας δε γίνονται
θαύματα. Ό Γέροντας διέγνωσε τη δυσπιστία του και
του είπε:
– Πάρε αυτό το κουτί και κέρασε τους επισκέπτες. (Οι επισκέπτες ήσαν περίπου 12
και το κουτί είχε τρία γλυκά).
– Μα, Γέροντα…
– Κάνε όπως σου λέω και πάρε και εσύ κέρασμα.
(Πράγματι αφού τους κέρασε όλους πήρε και ό ίδιος. Στο τέλος διαπίστωσε ότι στο
κουτί υπήρχαν ακόμη τρία γλυκά).
– Τίποτα δεν είναι αδύνατο για το Θεό.
Το «τηλέφωνο» του Γέροντα
Σε επισκέπτη, αφού τελείωσε η συζήτηση τους. Τώρα να πηγαίνεις. Θα πάω μέσα
να πάρω… τηλέφωνο…
(Ό Γέροντας δεν είχε τηλέφωνο. Ήθελε να προσευχηθεί).
Ο Γέροντας είχε τα «μέσα»
Στο στρατό ό Γέροντας πήρε την ειδικότητα του ασυρματιστή.
Μια ειδικότητα που κανονικά •έπρεπε να έχει κανείς δυνατά «μέσα» για να την
πάρει. Στην Τρίπόλη οι άλλοι στρατιώτες του έλεγαν:
-Ποιο συνταγματάρχη είχες στο επιτελείο και έγινες ασυρματιστής; Το Θεό!
Ο Γέροντας προτιμούσε τις «φθηνές» θέσεις
Στην Εκκλησία ό Γέροντας, καθόταν πάντοτε στο τελευταίο στασίδι. Κάποιος
μοναχός που τον ευλαβείτο του είπε:
-Γέροντα γιατί δεν έρχεστε μπροστά;
-Εδώ είναι πιο φθηνές οι θέσεις!!!
182
Η απλή ζωή του Γέροντα
-Η ζωή σας πρέπει να είναι απλή. Να μην έχει απαιτήσεις. Να μη ζητάτε όλο
ευκολίες.
Κάποτε μου είχε φέρει εδώ ένας Γερμανός κάποιο μηχάνημα που έκοβε το ψωμί
φέτες. Μου το δώρισε για ευκολία μου. Του είπα: Μα τι είναι αυτό; Εγώ δεν το
χρειάζομαι. Ύστερα δεν έχω και πάν τα ψωμί.
Το ιατρείο του Γέροντα
Σε γιατρό που τον επισκέπτεται συχνά:
-Πάλι εδώ είσαι, ρε γιατρέ; Γιατί ήρθες, αφού δε σε κάλεσα; Καλά, αφού ήρθες
τώρα, θα αρρωστήσω για να μη φύγεις χωρίς δουλειά! (Έδειξε το κουτί με τα
λουκούμια): Αυτό είναι το εξωτερικό ιατρείο το δικό μου! Έχει φάρμακα μέσα.
Πάρε ένα. Έχεις εσύ τόσο γλυκά φάρμακα.
Μπορεί να δει κανείς την Παναγία;
-Γέροντα, υπάρχουν σήμερα άγιοι που να έχουν δει την Πανάγια;
(Κοίταξε την αδελφή και είπε χαμογελώντας). -Γιατί, είναι δύσκολο;
Ο Γέροντας έκρυβε τις αρετές του
Ο παπα-Τύχων ήταν πολύ λιτοδίαιτος και ολιγαρκής, αφού ένα Αποστολιάτικο
σύκο το έκοβε στα δύο και το έτρωγε δύο φορές. Μου έλεγε:
-Πά-πά-πά, παιδί μου! Αυτό είναι πολύ μεγάλο!
Ενώ εγώ για να χορτάσω έπρεπε να φάω ένα κιλό!
Η υγεία του Γέροντα
Πως πάτε με την υγεία σας Γέροντα;
Ε, καλά… Τώρα μου παρουσιάσθηκαν και κάτι άλλα. Όλα χρειάζονται. Πως να
πάω πάνω με άδεια χέρια;
Πως πάς με τα μάτια σου, Γέροντα; Φοράς γυαλιά;
Ε, όλα εδώ θα μείνουν. Και τα μάτια και τα γυαλιά και τα συκώτια και τα
πνευμόνια…
Ο γιατρός του Γέροντα
-Ο δικός μου ο γιατρός είναι στη Δράμα και είναι κτηνίατρος.
Η κοίμηση του Γέροντα
Στις 12 Ιουλίου (νέο ημερολόγιο) του 1994, Στις 11.30 τη νύχτα, την ησυχία τάραξε
μια δυνατή βροντή! Κατόπιν με συνεχείς αστραπές φωτιζόταν όλο το Άγιο Όρος.
Το απόγευμα έγινε γνωστό ότι ο Γέροντας είχε περάσει στην αιωνιότητα
Ο Γέροντας διορθώνει τα ορθογραφικά λάθη
Όταν γινόταν η εκτύπωση του βιβλίου του ιερομόναχου Χριστοδούλου Αγιορείτου
με τον τίτλο «Ό Γέρων Παΐσιος» έγινε το έξης: Ενώ είχε τελειώσει η εκτύπωση και
ετοιμαζόταν το εξώφυλλο, σταμάτησε το εκτυπωτικό μηχάνημα. Έγιναν
προσπάθειες, σχεδόν τρεις μέρες, για να διορθωθεί το μηχάνημα, αλλά ήταν
183
αδύνατο. Τότε ό υπεύθυνος ήλεγξε πάλι τον τίτλο του προς εκτύπωση εξωφύλλου
και διαπίστωσε ότι από τη λέξη «Παΐσιος» έλειπαν τα δύο διαλυτικά, και έτσι ο
τίτλος παρουσιαζόταν «Ό Γέρων Παίσιος». Όταν διορθώθηκε το λάθος, το
μηχάνημα άρχισε να λειτουργεί κανονικά.
Χαριτωμένες παρομοιώσεις
Η αγάπη δεν πουλιέται στα σούπερ μάρκετ
Η γυναίκα έχει λιγότερη λογική και περισσότερη καρδιά. Ό άντρας έχει
περισσότερη λογική και λιγότερη καρδιά. Το ευαγγέλιο μόνο τη γυναίκα λέει
«πόρνη» και όχι τον άντρα, διότι η γυναίκα στον έρωτα δίνει και την καρδιά της,
ενώ ό άντρας δίνει μόνο το σώμα του, συνήθως για να ικανοποιήσει τις ορμές του.
Η γυναίκα θέλει αγάπη και πρέπει να της δίνουμε αγάπη. Ό άντρας πρέπει να
δίνει αγάπη στη γυναίκα του, γιατί τα σούπερ-μάρκετ δεν πουλάνε αγάπη.
Πουλιά του κλούβιου και πουλιά του κλαδιού
Υπάρχουν πουλιά του κλούβιου και πουλιά του κλαδιού. Κάποιοι μοναχοί
μοιάζουν με τα πουλιά του κλούβιου και επιζητούν τα μοναστήρια (κοινόβια), ενώ
άλλοι μοιάζουν με τα πουλιά του κλαδιού και επιζητούν μια ελεύθερη ζωή στην
έρημο. Εκεί, βέβαια, υπόκεινται σε περισσότερους πειρασμούς.
Χωρίς το τούβλο σωριάζεται ό τρούλος
-Εσύ εξομολογείσαι, εκκλησιάζεσαι;
-Εγώ, πάτερ, αυτά τα θεωρώ τυπικά πράγματα.
-Α, όχι! Αυτά είναι όπως το κεντρικό τούβλο του τρούλου, το κλειδί! Έτσι και το
αφαιρέσεις, όλος ό τρούλος σωριάζεται.
Η δύναμη τον Διαβόλου
Με το μικρότερο ταγκαλάκι (=διαβολάκι) δεν μπορούν να τα βγάλουν διακόσιοι
δικηγόροι.
Ο εγωισμός είναι σαν το στενό ρούχο
Η ταπείνωση είναι η βάση όλων των αρετών. Θαύμα είναι η υπέρβαση των νόμων
της φύσεως. Ό εγωισμός είναι πάθος που δύσκολα αποβάλλει ο άνθρωπος. Είναι
σαν ένα στενό ρούχο που φοράει ο άνθρωπος και το βγάζει με μεγάλη δυσκολία,
γιατί του είναι πολύ στενό.
Ο πνευματικός τουρισμός
-Γέροντα, πείτε μας για τις πνευματικές σας εμπειρίες
-Γιατί, βρε παιδί μου, να σας πω; Για να αυξήσουμε τον πνευματικό τουρισμό του
τόπου;
Σε διαφορετική συχνότητα
Σε επισκέπτη που είχε μαλώσει με τους γονείς του.
-Οι γονείς σου σε αγαπάνε πολύ, αλλά που να συνεννοηθείτε! Εσύ έχεις το
ραδιόφωνο στα ξένα, ό μπαμπάς σου στα λαϊκά, η μαμά σου στην κλασσική, η
184
αδελφή σου άλλου… Ό καθένας είχε τη δική του «συχνότητα». «Αν δε γυρίσετε όλοι
σας το κουμπί στην Εκκλησία, δεν πρόκειται να συνεννοηθείτε…
Το λίπασμα της ψυχής
Ένα δέντρο, αν δεν το περιποιούμαστε στη ρίζα του δεν το σκαλίζουμε, δεν το
ποτίζουμε, δε μπορεί να καρπίσει και να προοδεύσει. Έτσι και ο άνθρωπος, αν δεν
καθαρισθεί και σκαλιστεί μέσα του, να φύγουν οί αμαρτίες και τα πάθη μέσω του
πνευματικού, αν δεν θρέψει την ψυχή του με το λίπασμα του λόγου του Θεού και
τη χάρη των Μυστηρίων, δεν θα καρπίσει αρετές.
Τα «κεράσματα» της αγρυπνίας
Πριν από κάθε αγρυπνία ό Γέροντας ένιωθε μεγάλη χαρά: Πάμε για πνευματικά
εδέσματα!
Η πνευματική βάση
=Παιδιά μου, αύτη η ζωή είναι σαν το Γυμνάσιο των παιδιών. Να αγωνιστούμε να
πιάσουμε τη βάση.
=Γέροντα, η βάση στο Γυμνάσιο είναι 10. Αν πιάσουμε 8,5 τι θα γίνει;
-Ε, ευλογημένε! Πιάσε εσύ 8,5 και θα σου ρίξει ό Θεός μια κλωτσιά και θα σε βάλει
στον Παράδεισο!!!
Η πνευματική γύρη
Όταν είχα έρθει στο Άγιο Όρος, γύριζα στο περιβόλι της Παναγίας, όπως συνήθως
όλοι οι αρχάριοι, για να βρω τα αρωματισμένα λουλούδια της Παναγίας-αγίους
Γεροντάδες- και να πάρω πνευματική γύρη.
Οι ασυρματιστές του Θεού
Υπάρχουν μοναχοί που έχουν πνευματική τηλεόραση και είναι ασυρματιστές του
Θεού.
Η αρετή δεν κρύβεται
Η αρετή δεν κρύβεται, όσο και να θέλει κανείς. Όπως ό ήλιος δεν κρύβεται με το
κόσκινο, διότι από τις τρυπούλες θα περάσουν αρκετές ακτίνες.
Το διαβατήριο των δοκιμασιών
Τις δοκιμασίες να τις δεχόμαστε με υπομονή, χωρίς στενοχώρια, σαν ευλογία του
Θεού. Όταν κάποιος μας αδικεί, πρέπει να χαιρόμαστε και να θεωρούμε αυτόν που
μας αδικεί μεγάλο ευεργέτη. Διότι γίνεται αιτία αποταμιεύσεως μας στην άλλη
ζωή. Με τις δοκιμασίες που επιτρέπει ό Θεός μας κάνει να ετοιμαζόμαστε για την
ουράνια βασιλεία Του, έχοντας στο χέρι του το διαβατήριο των δοκιμασιών.
Η υπερηφάνεια μουρνταρεύει τις αρετές
Εκείνοι που εργάζονται με τον Χριστό αλλά με υπερηφάνεια μουρνταρεύουν
(βρωμίζουν) τις αρετές τους, όπως μουρνταρεύονται τα τηγανητά αυγά, όταν πέσει
λίγη κουτσουλιά, που είναι για πέταμα μαζί με το τηγάνι.
Η αξία της καλοσύνης
185
Η καλοσύνη μαλακώνει και ανοίγει την καρδιά, σαν το λάδι τη σκουριασμένη
κλειδαριά.
Με ευλάβεια στο Συναξάρι
Όταν ακούμε το Συναξάρι των αγίων «Τη αύτη ημέρα μνήμη του Άγιου…», να
στεκόμαστε όρθιοι με ευλάβεια, όπως οι στρατιώτες στέκονται προσοχή όταν
διαβάζονται τα ονόματα των ηρωικώς πεσόντων συναδέλφων τους.
Πόσα κομποσχοίνια;
-Γέροντα, πόσα κομποσχοίνια είναι καλά να κάνει κανείς;
-Άλλος γεωργός από δέκα στρέμματα που σπέρνει βγάζει πέντε χιλιάδες κιλά
σιτάρι και άλλος από πενήντα στρέμματα δεν βγάζει ούτε και το σπόρο που έριξε,
του μένει και η κούραση του χεριού από το αλέτρι…
Τα μαθηματικά του Θεού
Στο Θεό άριστα είναι όλα: και το δέκα των πέντε ταλάντων και το τέσσερα των δύο
και το δύο του ενός ταλάντου. Η θεία δικαιοσύνη έχει άλλους μαθηματικούς ορούς
και το ένα και ένα άλλοτε κάνουν δύο άλλοτε δύο εκατομμύρια…
Τα συναξάρια έχουν βιταμίνες
Για τη συγκέντρωση σου γενικά, και ιδίως στην προσευχή, καθώς και για την
τόνωση της ψυχής σου, είναι απαραίτητη η μελέτη της Κ. Διαθήκης και τα
βοηθητικά βιβλία των αγίων Πατέρων… Τα Συναξάρια πολύ βοηθούν, διότι βρίσκει
κανείς σ ` αυτά ότι είδους βιταμίνες έχει ανάγκη η ψυχή του. Καλό είναι το
συναξάρι της ημέρας.
Ο Χριστός θα βρίσκει οργωμένο χωράφι
-Γέροντα, σήμερα ό Διάβολος οργώνει όλη τη γη και τα φέρνει όλα άνω κάτω. τι θα
γίνει;
-Μην ανησυχείς, βρε λεβέντη. Ο Χριστός θα βρίσκει έτοιμο οργωμένο χωράφι και
θα σπέρνει χωρίς κόπο.
Οι άγιοι δεν είναι κορόιδα
-Γέροντα, με όλα αυτά που κάνουν οι άγιοι, όταν ζουν, δεν φοβούνται να μην
πέσουν σε υπερηφάνεια;
-Τι τους περάσατε τους αγίους, για κορόιδα; Να υπερηφανευτούν και να χάσουν τη
χάρη και να μείνουν μόνο με τις ανθρώπινες δικές τους δυνάμεις;
Η ψαλτική να είναι απλή
Η βυζαντινή μουσική δεν επιδέχεται στολίδια και επίδειξη. Όταν κάποιος ψέλνει
ανεπιτήδευτα, χωρίς επιδείξεις, έχει μια φυσική ομορφιά και μοιάζει σαν μια
γυναίκα που ο Θεός της έχει δώσει φυσική ομορφιά. Όταν, όμως, προσπαθεί να
προκαλέσει ακουστική εντύπωση με διάφορα τεχνάσματα, περίτεχνα
ισοκρατήματα, τότε μοιάζει σαν μια γυναίκα άσχημη, η οποία με κραγιόν,
δαχτυλίδια, σκουλαρίκια και ένα σωρό άλλα, προσπαθεί να δείξει ότι είναι
186
όμορφη. Όμως, μ’ αυτόν τον τρόπο, το μόνο που πετυχαίνει είναι να κάνει τον
άλλο να αηδιάζει.
Οι αντιλέγοντες έχουν γέροντα τον Διάβολο
-Γέροντα, πως γίνεται μερικοί σε κάθε λόγο να βρίσκουν αντίλογο;
-Ω, Είναι φοβερό να συζητάς με έναν άνθρωπο που συνήθισε να δικαιολογείται!
Είναι σαν να μιλάς με έναν δαιμονισμένο! «Όσοι δικαιολογούνται -ο Θεός να με
συγχωρέσει- έχουν γέροντα το Διάβολο. Είναι βασανισμένοι άνθρωποι. Δεν έχουν
μέσα τους ειρήνη. Το έχουν κάνει επιστήμη αυτό.
Να μη δίνουμε τον τουρβά μας σε άλλους
-Γέροντα, μερικές φορές, Όχι μόνο δυσκολεύομαι να δεχθώ την αδικία, αλλά
μετατοπίζω την ευθύνη της πτώσεως μου σε άλλον.
-Εσύ, όχι μόνο δεν σηκώνεις από αγάπη τον τουρβά του άλλου, αλλά θέλεις να
δώσεις και τον δικό σου βαρύ τουρβά, όχι μόνο στον υγιή, αλλά και στον
φιλάσθενο. Χρειάζεται να αποκτήσεις πνευματική παλικαριά, για να παίρνεις
επάνω σου όλη την ευθύνη της αμαρτίας σου.
Το ατέλειωτο εργόχειρο της μετάνοιας
Η μετάνοια για τον αγωνιζόμενο είναι ένα εργόχειρο που δεν τελειώνει ποτέ. Τους
πεθαμένους τους κλαίνε, τους θάβουν, τους ξεχνούν. Τις αμαρτίες θα τις κλαίμε
συνέχεια, μέχρι να πεθάνουμε.
Τα καυσαέρια της υπερηφάνειας
Όποιος έχει πολλή υπερηφάνεια είναι σκοτισμένος. Το μυαλό του είναι
ανταριασμένο, είναι σαν να έχει καυσαέρια.
Ο καλύτερος πολύτεκνος
Ο μεγαλύτερος και καλύτερος πολύτεκνος είναι ό άνθρωπος που αναγεννήθηκε
πνευματικά και βοηθάει για την πνευματική αναγέννηση των παιδιών όλου του
κόσμου, για να εξασφαλίσουν τις ψυχές τους στον Παράδεισο.
Για τα παιδιά και τους νέους
Η ανατροφή του παιδιού
Η ανατροφή του παιδιού αρχίζει από την εγκυμοσύνη. Αν η μητέρα που κυοφορεί
συγχύζεται και στενοχωριέται, το έμβρυο μέσα στην κοιλιά της ταράζεται. Ενώ
όταν η μάνα προσεύχεται και ζει πνευματικά, το παιδάκι στην κοιλιά της μάνας
αγιάζεται.
Όταν η μάνα δεν θέλει το παιδί
Όταν η γυναίκα που είναι έγκυος δε θέλει το παιδί, αυτό, πολλές φορές το
καταλαβαίνει, τυλίγεται με τον ομφάλιο λώρο και πεθαίνει.
Τα παιδιά που δε θηλάζουν
187
Τα παιδιά που δε θηλάζουν και δε μεγαλώνουν στην αγκαλιά της μάνας τους,
γίνονται βλαμμένα, δε στέκουν σταθερά στη ζωή τους και όταν μεγαλώσουν μετά
το μπουκάλι του γάλακτος, πιάνουν το μπουκάλι της μπύρας.
Τα αυθάδη παιδιά δέχονται δαιμονικές επιδράσει;
-Τα παιδιά πρέπει να προσέχουν πάρα πολύ το θέμα του σεβασμοί προς τους
γονείς. «Όταν τα παιδιά αντί μιλούν και ασεβούν, γίνονται πρώτον αιτία να φύγει
η χάρη από αυτά και δεύτερον γίνονται δεκτικά των δαιμονικών επιδράσεων και
ενεργειών.
Η αιτία των ψυχοσωματικών ανωμαλιών των νέων
-Η μαλθακότητα των σημερινών νέων είναι μία από τις κύριες αιτίες των
ψυχοσωματικών ανωμαλιών
Για όσους δεν θέλουν να πάνε στο στρατό
Για τους νέους που δε θέλουν να πάνε στο στρατό λόγω της καλοπέρασης:
-Ευλογημένοι, στον πόλεμο του 1940, στο μέτωπο, οι Έλληνες μάλωναν μεταξύ
τους για το ποιος θα πάει μπροστά στην πρώτη γραμμή. Οι νέοι τότε τραβούσαν
τους μεσήλικες πίσω και τους έλεγαν:Πηγαίνετε εσείς πίσω, γιατί έχετε οικογένεια
και παιδιά και αφήστε εμάς μπροστά. Εσείς λέτε πως δυσκολεύεστε και δεν θέλετε
να πάτε να υπηρετήσετε!
Στα γεράματα κρυώνουμε εύκολα
Όσο κανείς είναι νέος, πρέπει να αγωνίζεται, διότι, όσο γερνά, δε μπορεί να κάνει
τίποτα. Τότε, στα γεράματα, τον πειράζει ακόμα και το ρεύμα που δημιουργείται
από την κλειδαρότρυπα!
Το διαβατήριο του Παραδείσου
Για να πάει κανείς στον γλυκό Παράδεισο πρέπει να φάει πολλά πικρά εδώ, να
έχει το διαβατήριο των δοκιμασιών στο χέρι.
Κτήματα στον ουρανό
Ο Θεός μας έχει εξασφαλισμένα κτήματα εκεί στον ουρανό .Όταν όμως ζητούμε
να μας απαλλάξει από μία δοκιμασία, δίνει αυτά τα κτήματα σε άλλους και τα
χάνουμε. Ενώ, αν κάνουμε υπομονή, θα μας δώσει και τόκο.
Αμοιβαία σωτηρία
(Πρεσβυτέρου Διονυσίου Τάτση)
Όταν μόναζε ό Γέροντας στο Στόμιο, το μονοπάτι πού έφτανε ως εκεί ήταν πολύ
δύσκολο. Απότομες ανηφόρες και κατηφόρες, στενή διάβαση, επικίνδυνα σημεία
και συνεχείς καταπτώσεις. Ό Γέροντας κατέβαινε κατά αραιά διαστήματα στην
Κόνιτσα για ν’ αγοράζει τροφές και διάφορα υλικά και κανόνιζε πάντα το βράδυ
να είναι στο Μοναστήρι. Στην πόλη συνήθως ήταν βιαστικός, όπως κι όταν
ανηφόριζε για το Στόμιο. Πίστευε ότι ή πολύωρη παραμονή του στον κόσμο θα του
σκόρπιζε το νου σε πολλές ξένες υποθέσεις και θα έχανε το ησυχαστικό του
πρόγραμμα. Ήταν νέος μοναχός τότε και αντιμετώπιζε πολλούς πειρασμούς.
188
Μια φορά ό Γέροντας, φορτωμένος διάφορα πράγματα, ανηφόριζε προς το
Μοναστήρι. Ήταν απόγευμα και ήθελε να φτάσει προτού να δύσει ό ήλιος. Πέρασε
τα περισσότερα κλώσματα, χωρίς να σταματήσει. Στο δρόμο συνάντησε έναν
γνωστό του, πρόσφυγα απ’ την Καππαδοκία, ό όποιος κουβαλούσε με τα δυο του
μουλάρια ξύλα. Εκείνη τη μέρα όμως είχε μια περιπέτεια. Τα μουλάρια του σε μια
απότομη κατηφόρα είχαν χάσει την ισορροπία τους και είχαν πέσει, ενώ τα ξύλα
είχαν σκορπιστεί Ό Γέροντας τον είδε πού παιδευόταν να ξαναφορτώσει τα ζώα
του καί σταμάτησε να τον βοηθήσει. Το μονοπάτι ήταν πολύ στενό και δεν βόλευε.
Χρειάστηκε να κουβαλήσουν τα ξύλα με τα χέρια λίγο πιο κάτω και στη συνέχεια
να τα φορτώσουν. Όταν ολοκληρώθηκε ή προσπάθεια, ό αγωγιάτης είπε στο
Γέροντα:
– Μ’ έσωσες, μ’ έσωσες, π. Παΐσιε. Κινδύνεψα κι εγώ και τα ζώα.
– Να ‘σαι καλά, ευλογημένε, του είπε.
Μετά ξαναπήρε στους ώμους του τους τορβάδες και συνέχισε το δρόμο. Έφτασε σ’
ένα ψηλό σημείο, σε μια κορυφή, απ’ οπού έβλεπε τον αγωγιάτη πού βοήθησε, ενώ
ψηλά αγνάντευε το Μοναστήρι και δεξιά του την απότομη πλαγιά του Λάζαρου,
απ’ την οποία σχεδόν καθημερινά έπεφταν μικρές και μεγάλες πέτρες. Στάθηκε
λίγα λεπτά για να πάρει μια ανάσα και να βεβαιωθεί αν ο πατριώτης του συνέχιζε
κανονικά με τα φορτωμένα μουλάρια. Ξαφνικά όμως ένας ισχυρός θόρυβος
ακούστηκε και ο Γέροντας νόμιζε ότι όλο το βουνό μετακινιόταν. Από πολύ
μεγάλο ύψος άρχισαν να ξεκόβονται και να κατρακυλούν μεγάλοι βράχοι, πάνω
στους οποίους ήταν μέτριου μεγέθους πεύκα. Το θέαμα ήταν φοβερό. Οι βράχοι
παράσερναν κι άλλους βράχους πιο κάτω, προκαλώντας ήχους βιβλικής
καταστροφής, ενώ στο πέρασμα τους έσπαγαν δέντρα και θάμνους. Όλη αυτή ή
κατολίσθηση είχε πλάτος περί τα διακόσια μέτρα.
Ό Γέροντας παρακολουθούσε άφωνος. Σκέφτηκε ότι αν δεν καθυστερούσε με τον
αγωγιάτη, εκείνη την ώρα θα βρισκόταν στο φοβερό σημείο και ο θάνατος του θα
ήταν βέβαιος. Δοξολόγησε το Θεό και θέλησε να ευχαριστήσει τον αγωγιάτη.
Γύρισε προς το άνοιγμα της χαράδρας, οπού έβλεπε τον ευεργέτη του και
κάνοντας χωνί τα δυο του χέρια επανέλαβε τα λόγια του:
– Μ’ έσωσες, μ’ έσωσες. Σ’ ευχαριστώ.
Μέσα στην κοσμοχαλασιά ή φωνή του Γέροντα δεν μπόρεσε να φτάσει στον
αγωγιάτη, ήταν όμως μια έκφραση ευχαριστίας.
Ό Γέροντας περίμενε να σταματήσει το κακό. Πράγματι, μετά από μισή ώρα όλα
είχαν ησυχάσει. Συνέχισε τη διαδρομή με πολύ μεγάλη δυσκολία, αφού το
μονοπάτι είχε χαλάσει. Είδε και από κοντά τι είχε συμβεί και βεβαιώθηκε ότι για
μια ακόμα φορά ή πρόνοια του Θεού τον είχε προστατέψει.
Ή νύχτα βρήκε το Γέροντα στον Άσπρόλακκο. Με τη βοήθεια του φακού συνέχισε
το μονοπάτι κι έφτασε στο Μοναστήρι αρκετά κουρασμένος. Πήγε στην άκρη της
αυλής, στο Καταφίλι όπως λέγεται, και περίμενε να βγει το φεγγάρι απ’ την
κορυφή της Γκαμήλας. Ό αέρας άρχισε να δυναμώνει και το βουητό της χαράδρας
εντυπωσίαζε. Βέβαια, δεν συγκρινόταν το βουητό αυτό με τους ξερούς και
δυνατούς ήχους πού είχε ακούσει λίγες ώρες πριν. Μόλις το σεληνόφως διέλυσε το
πυκνό σκοτάδι, ό Γέροντας μπήκε στο ναό για να κάνει τον εσπερινό.
189
Έτσι πέρασε εκείνη ή μέρα. Την επόμενη ό Γέροντας ήταν ανήσυχος, γιατί είχε
χαλάσει το μονοπάτι και οι αγωγιάτες, πού καθημερινά κουβαλούσαν ξύλα με τα
ζώα τους, δεν θα μπορούσαν να περάσουν. Σκέφτηκε πώς θα μπορούσε να
βοηθήσει την κατάσταση. Καθισμένος στο νάρθηκα του ήρθε ή ιδέα να πάει να
καθαρίσει μόνος του το δρόμο. Πήρε την αξίνα κι ένα τσεκουράκι και κατηφόρισε.
Δεν ήταν βέβαια δυνατό να καθαρίσει όλο το δρόμο. Όμως κάτι ήθελε να κάνει.
Όταν έφτασε κάτω, στον τόπο της καταστροφής, έκοψε μερικά σπασμένα κλαδιά
και άρχισε να μετακινεί τις μεγάλες πέτρες. Δούλεψε μερικές ώρες και γύρισε στο
Μοναστήρι για να συνεχίσει την άλλη μέρα. Τον πρόλαβε όμως μια ομάδα ανδρών
απ’ την Κάτω Κόνιτσα, πού με προσωπική εργασία αποκατέστησαν την ομαλή
διάβαση. Όταν έφτασαν στο Μοναστήρι οι εθελοντές, ό Γέροντας τους
ευχαρίστησε και τους ετοίμασε πρόχειρο φαγητό.