Ένας ύμνος των ημερών αυτών αρχίζει με τη φράση «Μετανοίας ο καιρός και δεήσεως ώρα…» και δίνει κατά κάποιο τρόπο το στίγμα της όλης περιόδου του Τριωδίου. Είναι καιρός μετανοίας και δεήσεως, προσευχής.
Και πράγματι· από τον Όρθρο, από το πρωί της πρώτης Κυριακής του Τριωδίου ακούμε να ψάλλεται στους Ναούς μας ο συγκινητικός εκείνος ύμνος «Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας, Ζωοδότα…» και κατανύσσεται η καρδιά μας. Μας παρακινεί ο ύμνος να καταφεύγουμε εν μετανοία στη Χάρη του πολυελέου και ζωοδότου Θεού.
Μας εγγίζει όλους ο ιερός αυτός ύμνος, καθώς τον ακούμε να ψάλλεται μελωδικά. Γιατί όλοι μας, μηδενός εξαιρουμένου, έχουμε ανάγκη μετανοίας. Μόνο ο Θεός είναι αναμάρτητος. «Ουδείς αναμάρτητος, ει μή σύ ο δυνάμενος· Σύ γάρ μόνος εκτός αμαρτίας υπάρχεις», ακούμε να λέει απευθυνόμενος προς τον Θεό στις Νεκρώσιμες Ακολουθίες ο Λειτουργός και συμφωνούμε όλοι μας.
Ποιος μπορεί να καυχηθεί ότι έχει αγνή και καθαρή την καρδιά του από αμαρτίες; ρωτούσε ο θεόπνευστος Σοφός της Παλαιάς Διαθήκης. Ποιος έχει παρρησία, πρόσθετε, ότι είναι «καθαρός από αμαρτιών;» (Παροιμ. κ΄ 9).
Όλοι μας, εφόσον είμαστε στα λογικά μας, αισθανόμαστε αμαρτωλοί και παραβάτες του θελήματος του Θεού. Και νιώθουμε την ανάγκη να Του το ομολογήσουμε, να αναγνωρίσουμε τα σφάλματά μας, να εξαγορευτούμε. Και όχι μόνο την ώρα την ιερή του Μυστηρίου της Εξομολογήσεως ενώπιον του αντιπροσώπου του Θεού, όπου κατά τακτά χρονικά διαστήματα εξαγορευόμαστε τα κρίματά μας, αλλά και κάθε μέρα στην προσευχή μας. Να προσευχόμαστε συντετριμμένοι για τα λάθη και τις αμαρτίες της κάθε ημέρας μας και να ζητούμε το έλεος του Κυρίου, όπως το έκανε ο τελώνης, τον οποίο βάζει ως πρότυπο συναισθήσεως της αμαρτωλότητος και μετανοίας στην αρχή του Τριωδίου η Εκκλησία μας.
Και δεν είναι το μόνο παράδειγμα μετανοίας αυτό που μας προβάλλει τώρα στο Τριώδιο η Εκκλησία. Θα μας δείξει τον δρόμο της επιστροφής του ασώτου υιού, για να μας συγκινήσει με τη μετάνοιά του. Θα μας υποδείξει και τη μετάνοια της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας που χάρη στη μετάνοιά της έγινε επίγειος άγγελος. Θα μας παρουσιάσει και τη μετάνοια της αμαρτωλής γυναίκας και του ληστού, που είναι συγκλονιστικά παραδείγματα μετανοίας.
Και όλα αυτά για να μας βοηθήσει να πάρουμε κι εμείς τον δρόμο της μετανοίας που οδηγεί στον ουρανό. Μετάνοια άλλωστε δεν είναι μία απλώς πράξη του παρελθόντος, πήγα μια φορά και εξομολογήθηκα, αλλά ένα διαρκές παρόν, ένας τρόπος ζωής, μία συνεχής αποστροφή της αμαρτίας.
Και μαζί με τη μετάνοια και η προσευχή. «Καιρός δεήσεως», είπαμε, το Τριώδιο. Πυκνότερες τώρα οι ιερές Ακολουθίες της Εκκλησίας. Ακολουθίες «Χαιρετισμών», «Μεγάλου Αποδείπνου», Λειτουργίες Προηγιασμένων Θείων Δώρων, Κατανυκτικοί Εσπερινοί, που δεν τελούνται σε άλλες εποχές του έτους, μας βοηθούν να συνδεόμαστε συχνότερα με τον «Κύριον των Δυνάμεων». Να επικοινωνούμε με Εκείνον, που είναι «το φως» και «η ζωή» του κόσμου (Ιω. η΄ 12, ιδ΄ 6) και να ζωογονείται η ψυχή μας.
Πόσο γλυκαίνεται αλήθεια η καρδιά μας με τις ιερές αυτές Ακολουθίες του Τριωδίου! Πόσο ενισχύεται η ύπαρξή μας στις ώρες αυτές της κοινής προσευχής, όταν συναγμένοι στους Ναούς μας οι πιστοί λατρεύουμε τον Κύριο και Θεό μας και νιώθουμε τη θεϊκή παρουσία του ανάμεσά μας! Και επηρεασμένοι από την πνευματική ατμόσφαιρα της κοινής προσευχής συνεχίζουμε κατόπιν και στο σπίτι, στην ησυχία του δωματίου μας την προσευχή, ανοίγοντας την καρδιά μας στον Κύριο για τα προσωπικά και οικογενειακά μας θέματα.
Και ο μεν κόσμος, που αγνοεί το θέλημα του Θεού και δεν είχε ίσως τις ευκαιρίες που είχαμε εμείς να γνωρίσει τι σημαίνει προσευχή και σύνδεσμος με τον Κύριο, τρέχει τις ημέρες αυτές σε χορούς και ξεφαντώματα. Όσοι όμως με τη Χάρη του Θεού πιστεύουμε αληθινά σ’ Εκείνον, απολαμβάνουμε ουσιαστικά τις ημέρες αυτές του Τριωδίου.
Με την προσευχή. Με τις λατρευτικές Συνάξεις της Εκκλησίας. Με την υπέρβαση των αδυναμιών και ελαττωμάτων μας διά της μετανοίας. Με τον καλό αγώνα να ευαρεστούμε στον Κύριο και Θεό μας σε κάθε εκδήλωση της ζωής μας. Με τη σκέψη στον ουρανό, στους Αγίους και στην Παναγία μας, που μας περιμένουν για να βρεθούμε μαζί τους στον Παράδεισο και να δοξολογούμε τρισευτυχισμένοι αιωνίως τον Τρισάγιο Θεό μας.
