Χάρις

Όταν η Θεία Χάρις επισκέπτεται την ψυχή, την τέρπει και την θερμαίνει. Όταν απομακρύνεται, την γεμίζει ανησυχία και αδημονία. Συνήθως απομακρύνεται για να την δοκιμάση ή για να την τιμωρήση για κάτι κακό που δέχθηκε και μολύνθηκε. Στην πρώτη περίπτωσι επιστρέφει σύντομα, μόλις η ψυχή την αναζητήση θερμά. Στην δεύτερη όμως δεν επιστρέφει, αν δεν προηγηθή ειλικρινής μετάνοια και καθαρή εξομολόγησις».

Η χάρις του Αγ. Πνεύματος είναι φωτιά. Η φωτιά διατηρείται με ξύλα. Ξύλα πνευματικά είναι η προσευχή…

Μόλις η χάρις εγγίζη την καρδιά, αμέσως ο νους και η καρδιά στρέφονται προς τον Θεό. Ο νους δεν μένει ποτέ ανενέργητος. Εφ’ όσον λοιπόν θα είναι στραμμένος προς τον Θεό, για τον Θεό κα θα σκέπτεται. Από αυτό απορρέει η μνήμη του Θεού, που είναι ο παντοτινός συνοδοιπόρος μιας ευλογημένης καταστάσεως. Η μνήμη του Θεού δεν μένει ποτέ άκαρπη, αλλά μας οδηγεί να βλέπουμε τα έργα της θείας τελειότητος, της χάριτος, της αληθείας , της δημιουργίας, της προνοίας, της κρίσεως και της αντιμισθίας. Όλα αυτά μαζί αποτελούν τον κόσμο του Θεού ή την περιοχή του πνεύματος. Η ζηλωτής χριστιανός αναπόφευκτα παραμένει σ’ αυτήν την περιοχή.

Θέλετε να διατηρήσετε τον ζήλο αυτόν; Μόλις διαπιστώνετε ότι η φλόγα της χάριτος αδυνατίζει, πάρτε προσάναμμα από την πνευματική σας καύσιμη ύλη και αναζωπυρώνετέ την. Και όλα θα πάνε καλά.

Από το σύνολο αυτών των πνευματικών κινήσεων προέρχεται ο φόβος του Θεού, η ευλαβής στάσις της καρδιάς μας μπροστά στον Θεό».
«Ο φιλάνθρωπος Χριστός σας κάλεσε και σας ωδήγησε στον δρόμο της σωτηρίας. Ευχαριστήστε Τον. Ξεφύγατε από τον ευρύχωρο δρόμο της απώλειας. Έχετε όμως τα μάτια σας άγρυπνα, γιατί ο εχθρός δεν κοιμάται. Δεν απομακρύνεται από κοντά σας και σας παρακολουθεί αναζητώντας ευκαιρία να σας παρασύρη πάλι στο κακό.
Έχετε σύμμαχο την θ. Χάρι. Όσο σας παραστέκει, ο εχθρός δεν τολμά να σας επιτεθή. Προσέχετε λοιπόν, μη σκεφθήτε ποτέ υπερήφανα για τον εαυτό σας, γιατί τότε η θ. Χάρις θα σας εγκαταλείψη».

Σωτηρία

Παντού μπορείτε να σωθείτε. Η σωτηρία δεν εξαρτάται τόσο από τον τόπο και τις εξωτερικές συνθήκες, όσο από την εσωτερική διάθεση. Εάν υπάρχη πίστις ζωντανή, εάν δεν υπάρχουν αμαρτίες που μας χωρίζουν από τον Θεό και σβήνουν τον θείο ζήλο, όπως το νερό σβήνει την φωτιά, εάν η σχέσις σας με την αγία μας Εκκλησία είναι σταθερή και βαθειά, εάν εκπληρώνετε τα θρησκευτικά σας καθήκοντα, τότε βρίσκεσθε στο δρόμο της σωτηρίας. Σας μένει μόνο να προσέχετε και να διατηρήτε τον εαυτό σας στη θέσι που βρίσκεσθε με την διαρκή ενθύμησι του Θεού, την μνήμη του θανάτου, την «συντετριμμένην και τεταπεινωμένην καρδίαν».
Έχοντας μια τέτοια εσωτερική διάθεσι μπορείτε να σωθήτε εντός της μονής είτε εκτός αυτής. Γενικά οι προϋποθέσεις της σωτηρίας είναι καλύτερες εντός της μονής. Αλλά εάν είναι καλύτερες ειδικά για σας, αυτό κάποιος άλλος μπορεί να σας το πη, όχι εγώ. Ο Κύριος είναι κοντά μας. Όλους μας αγαπά και θέλει όλοι να σωθούν. Δεν θα παραθεωρήση και την δική σας προσευχή. Μόνο να προσεύχεσθε ταπεινά και προσεκτικά».

«Γνωρίζετε ασφαλώς πώς σώζεται μια ψυχή. Σας περιγράφω κι εγώ τον τρόπο:

Προηγείται ο φόβος του Θεού. Όταν κυριαρχή μέσα στην ψυχή σας καλός οικοδεσπότης όλα τα τακτοποιεί. Υπάρχει μέσα σας; Ευχαριστήστε θερμά τον Θεό και διατηρήστε τον. Δεν υπάρχει; Εξετάστε το γιατί. Φροντίστε σύντομα να τον εγκαταστήσετε μέσα σας, κυρίαρχο και δεσπότη.

Από τον φόβο του Θεού, γεννιέται σαν πρώτο τέκνο το «το συντετριμμένον πνεύμα και η συντετριμμένη και τεταπεινωμένη καρδία» ( πρβλ. Ψαλμ. 50,19 ).

Για να ενισχυθή ο φόβος του Θεού, πρέπει να διατηρούμε αδιάλειπτα την μνήμη του θανάτου και της μελλούσης κρίσεως. Μόλις ξυπνήσετε το πρωί , επικαλεσθήτε την μνήμη αυτή όλη την ημέρα. Συνεργασθήτε μαζί της σαν να είναι ο πρώτος σύμβουλός σας . Προσθέστε σ’ αυτά την συναίσθησι της παρουσίας του Κυρίου , που βρίσκεται διαρκώς κοντά σας και γνωρίζει τις πιο μυστικές σκέψεις και πράξεις σας.

Όταν η τριάδα αυτή, ο φόβος δηλαδή του Θεού , η μνήμη του θανάτου και της κρίσεως, και η συναίσθησι της παρουσίας του Κυρίου , εγκατασταθή στην καρδιά σας, τότε το έργο της σωτηρίας σας βρίσκεται σε πρόοδο. Όταν όμως απουσιάζη, τότε πρέπει ν’ ανησυχήσετε και ν’ αναζητήσετε την αιτία. Γιατί τότε οι οποιεσδήποτε άλλες προσπάθειές σας είναι ασήμαντες και μάταιες».

«Είναι πολύ καλό να έχετε αγώνα. Εάν σταματήση θα είναι συμφορά. Εάν ο ζήλος χαλαρώση και δεν λαμβάνετε κανένα μέτρο για την ενίσχυσί του, τότε θα σβήση εντελώς, όπως το καντήλι που του λείπη το λάδι.

Εφ’ όσον λοιπόν πραγματικά ενδιαφέρεσθε για την σωτηρία σας, μην παραμένετε στην απραξία. Συγκεντρωθήτε στον εαυτό σας και σκεφθήτε όλες τις αφυπνιστικές χριστιανικές αλήθειες, αρχίζοντας από την δημιουργία του κόσμου και τελειώνοντας με την φοβερή ημέρα της Κρίσεως. Σκεφθήτε ότι η ζωή σας θα συνεχιστεί σε μια αμετάβλητη αιωνιότητα είτε μακαρία είτε ζοφερή. Προσευχηθήτε στον πανταχού παρόντα Κύριο να ξυπνήση την ψυχή σας απ’ τον επικίνδυνο ύπνο και λήθαργο.

Ο Κύριος να σας σώση. Ο Κύριος να σας σώση. Ο Κύριος να σας σώση. Δεν μπορούμε να κοιμόμαστε, όταν τριγύρω μας βρίσκωνται φθονεροί εχθροί που ζητούν να μας εξολοθρεύσουν».

Αγώνας
Ο δρόμος του χριστιανού είναι γεμάτος εμπόδια, που γίνονται ολοένα και πιο πολλά. Αγωνισθήτε λοιπόν με ανδρεία και ηρωισμό , ακολουθώντας τον απόστολο Παύλο. Όποιος παλεύει με τα πάθη του εκπληρώνει τις εντολές του Κυρίου. Ανάλογα με τον αγώνα του εξαγνίζεται. Και ανάλογα με τον εξαγνισμό του πλησιάζει τον Κύριο που υποσχέθηκε ότι: «ελευσόμεθα και μονήν ποιήσομεν» ( Ιωάν. 14, 23 ) στην καθαρή καρδιά.

«Όταν ψυχραίνεται ο ζήλος για την πνευματική ζωή, πρέπει με κάθε τρόπο να τον θερμαίνουμε καταφεύγοντας με φόβο και τρόμο στον Θεό. Η ραθυμία, η ακηδία, η κατάθλιψις του πνεύματος και του σώματος θα μας έρχωνται και καμιά φορά θα μας ταλαιπωρούν αρκετό καιρό. Δεν πρέπει να δειλιάζουμε . Θα παραμένουμε σταθεροί και ανδρείοι στις αρχές μας, εκτελώντας με υπομονή τα καθήκοντά μας.

Ας μην πιστεύουμε ότι θα έχουμε πάντοτε εσωτερική θέρμη ή ότι θ’ απολαμβάνουμε διαρκώς εσωτερική γλυκύτητα. Αυτό μην το ελπίζετε. Αντίθετα, να περιμένετε συχνά ξαφνικές μεταπτώσεις. Γι’ αυτό όταν σας πολεμή η ακηδία και η θλίψις, να τις αντιμετωπίζετε σαν κάτι συνηθισμένο στην πνευματική ζωή. Ενώ όταν σας ανακουφίζη η θέρμη και η γλυκύτητα, να τις αντιμετωπίζετε σαν εκδηλώσεις του θείου ελέους, για τις οποίες δεν είμαστε άξιοι».
«Εάν το πρωί προσευχηθήτε, όπως πρέπει, όλη η ημέρα σας θα ευλογηθή. Μην απελπίζεσθε για τις προσπάθειες που σας φαίνονται άκαρπες. Θυμηθήτε πώς μάθατε να πλέκετε ή να διαβάζετε ή να γράφετε. Πόσους κόπους καταβάλατε τότε… Τώρα όμως τα κάνετε όλα άνετα. Το ίδιο θα συμβή και με την ψυχική σας καλλιέργεια. Προς το παρόν φαίνεται δύσκολο να νικήση κανείς τους λογισμούς. Αργότερα όμως θα τους διώχνη ευκολώτερα. Μόνο που δεν πρέπει να σταματήση ποτέ τον αγώνα μ’ αυτούς, αλλά ν’ αγωνίζεται ολοένα και περισσότερο.

Να καταφεύγετε με όλη σας την καρδιά στον Κύριο. Είναι ο γιατρός όλων των ψυχών και των σωμάτων! Με μια Του κίνηση, όλα τα δυσάρεστα σκορπίζονται και όλα τα ευχάριστα πολλαπλασιάζονται».
«Είναι πολύ καλό το ότι μεριμνώντας για τα καθημερινά δεν αφήνετε την εσωτερική εργασία. Αγωνισθήτε και ο Θεός θα σας ενισχύση να νικήσετε όλους τους εφάμαρτους λογισμούς. Ο Μ. Αντώνιος έλεγε: «Τα χέρια στην δουλειά, ο νους στον ουρανό». Αυτό έκανε και δίδασκε».

Φόβος Θεού

Ο φόβος του Θεού είναι η ρίζα κάθε καλού έργου. Ούτε ένα λεπτό να μην απομακρύνεται από την καρδιά σας. Σαν το κερί ν’ ανάβη και να φωτίζη όλους τους λογισμούς, όλες τις εσωτερικές κινήσεις της καρδιάς σας.
Αυτός θα σας διδάξη να βαδίζετε σωστά, να εργάζεσθε το κάθε τι σαν έργο του Θεού. Αυτός θα σας διδάξη να στέκεσθε, όπως εκείνοι που βρίσκονται μπροστά στον βασιλέα. Αυτός θα σας δείξη να προχωρήτε , όπως προχωρούν εκείνοι που κρατούν ένα ποτήρι γεμάτο νερό, από το οποίο δεν πρέπει να στάξη ούτε μια σταγόνα.
Όταν η εσωτερική ζωή πάρη αυτά τα χαρακτηριστικά, τότε θα συνειδητοποιήται κάθε απρεπής κίνησις του νου και της καρδιάς. Αμέσως τότε θ’ ανακρίνεται ενώπιον του Θεού και θ’ απομακρύνεται με την μετάνοια και τον αποφασιστικό αγώνα για την κάθαρσι».
«Ποθείτε την σωτηρία σας, αλλά ξεσπάσματα του πάθους της κατακρίσεως ταράσσουν την εσωτερική σας ειρήνη. Το πρώτο είναι παρήγορο, το δεύτερο όμως φοβερό! Ο Κύριος πολύ αντιπαθεί την κατάκρισι. Η κατάκρισις γεννιέται από την αυταρέσκεια. Γι’ αυτό σε κάθε πτώσι σας, να εξετάζετε τις αιτίες που σας ωδήγησαν σ’ αυτή. Έτσι θ’ αποφύγετε να παίρνετε το ίδιο μονοπάτι. Όταν μάλιστα συγκρατηθήτε μερικές φορές και δεν κατακρίνετε, ο αγώνας σας μετά θα γίνη ευκολότερος. Συνήθως κατακρίνετε όταν παύετε να ελέγχετε τον εαυτό σας.

Μου γράφετε ότι δεν έχετε διαθέσιμο χρόνο. Δόξα τω Θεώ, αν συμβαίνη αυτό. Είναι σωτήριο να μην μένουμε ποτέ αργοί. Αλλά πραγματικά δεν έχετε ποτέ χρόνο; Αξιοποιείτε σωστά τις ώρες σας; Για τα γεύματα, τις δεξιώσεις, τους στολισμούς του σώματος, τις αργολογίες και τις φλυαρίες δεν έχετε χρόνο; Σκεφθήτε καλύτερα μια άλλη δικαιολογία για την αμέλειά σας στη μελέτη των πνευματικών βιβλίων, και να μην ισχυρίζεσθε ότι δεν έχετε χρόνο. Εάν εκμεταλλεύεσθε σωστά τις ώρες σας, θα βρίσκετε χρόνο να θερμαίνετε τον θείο ζήλο για την πνευματική καλλιέργεια. Δεν υπάρχει λόγος να διαβάζουμε πολλά, αρκεί να ζούμε αυτά που διαβάζουμε.

Μου υπενθυμίζετε πολλές φορές την απουσία του φόβου του Θεού! Αυτό αποτελεί την ρίζα κάθε κακού. Ενδιαφερθήτε ν’ αποκτήσετε σύντομα αυτή την βασική αρετή. Τότε η εσωτερική σας κατάστασις θα είναι καλή. Με τον φόβο Θεού σταθεροποιήται η απόφασις να μην επιτρέψουμε καμία πτώσι στον εαυτό μας. Ο φόβος του Θεού είναι ένα μαχαίρι που μας βοηθά να κόβουμε τις αδυναμίες και να προσφέρουμε τον εαυτό μας καθαρή και ευπρόσδεκτη θυσία ενώπιόν Του».

«Σας αξίωσαν να υπηρετήτε στο Ιερό! Σπουδαία και υψηλή διακονία! Χρειάζεται όμως ευλάβεια και σύνεσις! Γνωρίζετε ασφαλώς ότι όλα μπορεί κανείς να τα χρησιμοποιήση για την καταστροφή του. Ο Ιούδας και αυτό το αποστολικό αξίωμα το χρησιμοποίησε για την καταστροφή του. Να το θυμάστε αυτό. Το διακόνημα που σας ανέθεσαν είναι πολύ ιερό, είναι όμως και επίφοβο.
Ζητήστε σοφία από τον εύσπλαχνο Θεό. Να φοβάσθε την εξοικείωσι με τα άγια αντικείμενα και να μην τα χρησιμοποιήτε σαν τα συνηθισμένα πράγματα του κελιού σας. Να προσεύχεσθε στον θεό να μην επιτρέψη ν’ απομακρυνθή ο φόβος του Θεού από την ψυχή σας σ’ όλη τη διάρκεια της υπηρεσίας σας.
Να συναισθάνεσθε ό,τι κάνετε μέσα στον ναό. Να συγκεντρώνετε την προσοχή σας και να θερμαίνετε με θείο ζήλο την καρδιά σας. Κάθε φορά που αρχίζετε την διακονία να σκέπτεσθε ό,τι και την πρώτη φορά. Να υπηρετήτε με το ίδιο δέος και την ίδια ευλάβεια.
Πολλές αφορμές θα σας δοθούν για την διάσπασι των λογισμών, αλλά και αυτό δεν θα σας δικαιολογήση καμιά απροσεξία. Αγωνισθήτε και θα κατορθώσετε να διατηρήτε απερίσπαστο τον νου.
Οποιοδήποτε έργο κι αν κάνετε, να σκέπτεσθε ότι το κάνετε ενώπιον του ίδιου του Κυρίου, ο οποίος πραγματικά δέχεται την υπηρεσία σας. Να προσεύχεσθε και ο Θεός θα ευλογήση την διακονία σας».

Μετάνοια
Τα αμαρτήματά σας είναι μεγάλα και φοβερά. Τίποτε όμως δεν υπερβαίνει την άπειρη ευσπλαχνία του Θεού. Η άφεσις των αμαρτιών δεν δίνεται σύμφωνα με την αξία μας, αλλά σύμφωνα με το έλεος του φιλανθρώπου Θεού. Ο Θεός είναι έτοιμος να συγχωρήση, όταν υπάρχη ειλικρινής μετάνοια. Αυτό που κάνει τον άνθρωπο ανάξιο να συγχωρηθή δεν είναι το μέγεθος των αμαρτιών, αλλά η αμετανοησία του.
Μόλις μετανοήσατε με συντριβή και εξωμολογηθήκατε σας δόθηκε η άφεσις στον ουρανό. Κατά την εκφώνησι της συγχωρητικής ευχής, αυτή η ουρανία απόφασις σας γνωστοποιήθηκε.
Το χειρόγραφο των αμαρτιών όλων των ανθρώπων το έφερε ο Κύριος πάνω στον Σταυρό και εκεί με την θυσία Του το έσχισε. Στο μυστήριο της εξομολογήσεως έχουμε την εφαρμογή στον κάθε εξομολογούμενο αυτής της θεϊκής ενεργείας. Μετά την εξομολόγησι ο πιστός στέκεται ενώπιον του Θεού ακατάκριτος.
Η αδυναμία της πίστεως σ’ αυτό και η έλλειψις εμπιστοσύνης στο έλεος του Θεού προέρχονται από τον εχθρό μας. Αυτός κτίζει φράκτη ανάμεσα σε μας και στον Θεό. Η μετάνοια και η εξομολόγησις καταστρέφουν αυτό τον φράκτη. Γνωρίζοντας λοιπόν ο διάβολος ότι το μυστήριο αυτό καταστρέφει τους κόπους του για την οριστική απώλεια των αμαρτωλών, προσπαθεί με κάθε τρόπο ν’ ανακόψη την καρποφορία του, είτε απομακρύνοντάς μας τελείως απ’ αυτό είτε σπείροντας αμφιβολίες για την δύναμί του και απελπισία για την άφεσι των αμαρτιών. Η ολιγοπιστία και η απελπισία είναι παγίδες του διαβόλου. Οπλισθήτε εναντίον του και αποκρούστε τα δόλια βέλη του.

Ο Κύριος θέλει την σωτηρία όλων, άρα και την δική σας. Ο Κύριος προσκαλεί όλους, άρα και σας . Το ενδιαφέρον που τώρα εκδηλώνετε για την σωτηρία της ψυχής σας τι σημαίνει; Σημαίνει την πρόσκλησι του Κυρίου: «Δεύτε προς με… καγώ αναπαύσω υμάς» ( Ματθ. 11, 28 ) . Το ενδιαφέρον αυτό είναι έργο δικό σας; Όχι! Ο Κύριος το έσπειρε. Και εφ’ όσον Αυτός το έσπειρε, υπάρχει περίπτωσις ν’ αμφιβάλουμε αν θα μας χαρίση και την σωτηρία; Αυτός που σας ενθαρρύνει να ζητάτε την συγχώρησι, ασφαλώς και θα σας την χαρίση. Πλησιάστε Τον λοιπόν με πίστι και μην επιτρέπετε στον εχθρό να σπέρνει ζιζάνια αμφιβολίας και απογνώσεως.

Ο διάβολος, λένε οι Πατέρες, μας διαβεβαιώνει πριν από την αμαρτία ότι ο Θεός είναι εύσπλαχνος και συγχωρητικός. Όμως μετά την αμαρτία μας πειράζει και μας συγχύζει λέγοντας: « Δεν υπάρχει για σένα σωτηρία».
Προσπαθήστε να στερεώνετε την πίστι σας και την ελπίδα της σωτηρίας . Συχνά να ενθυμήσθε την παραβολή του ασώτου υιού. Δεν περίμενε ο πατέρας να πλησιάση ο άσωτος κοντά του, αλλά έτρεξε ο ίδιος να τον συναντήση και να τον σφίξη στην αγκαλιά του.
Ο ουράνιος Πατήρ μας βεβαιώνει ότι δεν θέλει τον θάνατο του αμαρτωλού. Ο Υιός του Θεού που βρίσκεται στα δεξιά του Πατρός, τι κάνει; Διαρκώς πρεσβεύει για μας. Και το Πνεύμα το Άγιο; Και Αυτό επίσης πρεσβεύει για μας με στεναγμούς αλαλήτους. Να τι συμβαίνει στον ουρανό. Ενώ, αντίθετα, ο εχθρός θέλει να σας πείση ότι δεν υπάρχει για σας σωτηρία από τον Θεό που παρωργίσατε. Και σεις πιστεύετε σ’ αυτόν τον πλάνο και τον ψεύτη, ξεχνώντας ότι ο Θεός μια σκέψι και μια επιθυμία έχει: να ελεή, να ελεή, να ελεή…».
«Λέτε ότι ο Θεός αποτελεί για σας την μόνη ελπίδα. Σωστό είναι αυτό και έτσι πρέπει πάντοτε να σκέπτεσθε. Χωρίς το θέλημα του Θεού , χίλιες ανθρώπινες ευεργεσίες δεν θα σας βοηθήσουν. Όμως η σκέψη σας ότι εφ’ όσον είσθε αμαρτωλή δεν πρέπει να προσεύχεσθε, είναι ολότελα λανθασμένη. Ο Κύριος αποστρέφεται τους αμαρτωλούς όταν παραμένουν αμετανόητοι. Όταν όμως μετανοούν, τότε αφήνει όλους τους δικαίους, όπως ο καλός βοσκός τα ενενηνταεννέα πρόβατα, και στρέφεται προς αυτούς με αγάπη και ευσπλαχνία».
«Πέσατε σε παράπτωμα; Σηκωθήτε. Ο Κύριος εκδηλώνει πλούσιο το έλεός Του σε όποιον ειλικρινά μετανοεί. Αντίθετα ο εχθρός σας προτρέπει ύπουλα σε νέες πτώσεις υποβάλλοντας την σκέψι ότι και χωρίς μετάνοια συγχωρεί ο Θεός: Αυτό αποτελεί θανάσιμη πλάνη. Είναι φοβερό ν’ αμαρτάνη κανείς ελπίζοντας στο έλεος του Θεού. Βέβαια το έλεος του Θεού είναι απέραντο, εμείς όμως είμαστε περιωρισμένοι και όταν φθάσουμε στο σημείο να παύσουμε να μετανοούμε για τις συχνές πτώσεις μας, τότε δεν αποτελούμε δοχείο κατάλληλο για να δεχθή την χάρι και την ευσπλαχνία του Κυρίου. Να ενθυμήσθε αυτές τις σκέψεις και ν α αγωνίζεσθε για τη σωτηρία σας με φόβο και τρόμο.

Εφ’ όσον σας επισκέπτονται αρκετοί και αναγκάζεσθε να συζητάτε μαζί τους λέγοντας πολλά, αυτό έχω να σας πω: Όταν μένετε μόνος καθαρίστε την ψυχή σας, όπως σκουπίζουν ένα δωμάτιο. Ταπεινωθήτε και θυμηθήτε τις θλιβερές πτώσεις του παρελθόντος σας. Έτσι θ’ απαλλαγήτε από τον λογισμό ότι κάτι αξίζετε και ότι κάνετε καλή εντύπωσι στους άλλους.

Η εγκράτεια από τα πάθη είναι το καλύτερο φάρμακο και συντελεί στην μακροημέρευσι».

Κόσμος
Η γνώμη ότι μέσα στον κόσμο δεν μπορεί κανείς να σωθή, είναι σωστή μόνο όταν ζη κατά τρόπο κοσμικό. Όταν όμως ζη κανείς μέσα στον κόσμο όχι για τον κόσμο, αλλά για τη σωτηρία, δεν υπάρχει καμιά συμφορά. Τόσοι δεν σώθηκαν και δεν σώζονται ζώντας μέσα στον κόσμο; Γιατί να μην ανήκετε και σεις στην παράταξί τους;
Κόσμος είναι τα πάθη, είναι οι άνθρωποι που ζουν αποκλειστικά σύμφωνα με τα πάθη, είναι το σύνολο των συνηθειών και των μέσων που σοφίσθηκαν για την ικανοποίηση των παθών. Η απάρνησις όλων αυτών σημαίνει εγκατάλειψι του κόσμου, έστω κι αν όλοι γύρω ζουν κοσμικά.
Η οικογενειακή ζωή και γενικώτερα η κοινωνική κοσμικοποιείται, όταν εισχωρούν σ’ αυτή τα πάθη και οι ικανοποιήσεις των παθών. Για την οικογενειακή και κοινωνική ζωή υπάρχουν οι εντολές του Θεού και οι κανόνες της Εκκλησίας . Εάν κανείς αφήνη αυτά να ρυθμίζουν την ζωή του, τότε δεν θα ‘ ναι κοσμική, αλλά αγία και ευλογημένη».
«Πρέπει να ξεχωρίζουμε τις διαφορετικές έννοιες της λέξεως κόσμος. Η Αγία Γραφή παραγγέλει: «Μη αγαπάτε τον κόσμον». Η ίδια αλλού αναφέρει: « Ο Θεός ηγάπησε τον κόσμον». Και είναι φυσικό ό,τι αγάπησε ο Θεός να οφείλη ν’ αγαπά και ο άνθρωπος. Τι συμβαίνη λοιπόν;
Στα λόγια «μη αγαπάτε τον κόσμον», η λέξις κόσμος, δεν έχει την ίδια σημασία που έχει στα λόγια «ο Θεός ηγάπησε τον κόσμον». Στην δεύτερη αυτή φράσι «κόσμος» σημαίνει το εξόριστο από τον παράδεισο ανθρώπινο γένος, που ποτέ δεν έπαυσε ν’ αγαπά ο Θεός και γι’ αυτό ακριβώς πρόσφερε θυσία τον Μονογενή του Υιό. Ενώ στην πρώτη φράσι «κόσμος» σημαίνει το σύνολο εκείνο των ανθρώπων, που δεν θέλει ν’ αναγνωρίση τον Θεό και δεν ενδιαφέρεται να ζήση σύμφωνα με τις εντολές Του. Ενδιαφέρεται μόνο να ευχαριστή τον εαυτό του με την ικανοποίηση των διαφόρων παθών. Δεν ενθυμείται τον θάνατο και δεν σκέπτεται την μέλλουσα ζωή».

Προσευχή
Επιθυμείτε να μάθετε κάτι σχετικό με την προσευχή. Τι θα μπορούσα να σας πω που να μην το ξέρετε;
Πλησιάζοντας κανείς τον Κύριο αμέσως νοιώθει την ανάγκη να προσευχηθή. Σ’ αυτό βοηθούν οι εκκλησιαστικοί ύμνοι και τα προσευχητάρια. Καθώς όμως προσεύχεται κανείς, διαπιστώνει ότι η προσευχή του διασπάται και διάφοροι λογισμοί απασχολούν την ψυχή. Τότε χρειάζεται αγώνας. Όσο περισσότερο αγωνίζεται κανείς να συγκρατήση το νου , τόσο και η προσευχή γίνεται περισσότερο καθαρή. Η ψυχική ατμόσφαιρα δεν καθαρίζεται τελείως αν δεν ανάψη η πνευματική φλόγα. Αυτή είναι δώρο τη; θείας Χάριτος. Όταν ανάψη, η ακατάσχετη φλυαρία των λογισμών σταματά. Συμβαίνει στην ψυχή ό,τι συμβαίνει και στην αιμορροούσα, μόλις άγγιξε το ένδυμα του Κυρίου: «Έστη η ρύσις του αίματος αυτής» ( Λουκ. 8,44 ).

Στην κατάστασι αυτή η προσευχή τείνη να γίνη αδιάκοπη, αδιάλειπτη. Εδώ εξασκείται συστηματικά η προσευχή του Ιησού, η συνεχής επανάληψις του «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με».

Έως εδώ φθάνει κανείς με την δική του προσπάθεια. Απ’ εδώ και πέρα η θεία Χάρις επεμβαίνει περισσότερο δραστικά.
Η προσευχή δίνεται από τον Θεό και δεν απορρέει από την ψυχική διάθεσι του ανθρώπου. Εισέρχεται μέσα του το πνεύμα της προσευχής και γεμίζει το εσωτερικό της καρδιάς του. Η ψυχή τότε αναβλύζει μόνη της την προσευχή. Βρίσκεται στην επήρεια του πνεύματος της προσευχής.
Εδώ υπάρχουν δύο στάδια: Στο πρώτο η ψυχή να αισθάνεται τα αισθάνεται και τα διακρίνει όλα. Βλέπει γύρω της, νοιώθει την κατάστασί της, κυβερνά τον εαυτό της, μπορεί ακόμη και να διακόψη την επίσκεψι της χάριτος του πνεύματος της προσευχής.
Στο δεύτερο στάδιο, καθώς διδάσκουν οι άγιοι Πατέρες και ιδιαίτερα ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος, έχουμε μια εντελώς διαφορετική κατάστασι. Χαρακτηρίζεται σαν έκστασις ή σαν αρπαγή. Η ψυχή, μεθυσμένη από την Θεία Χάρη, παύει να αισθάνεται τα γήινα και τα αισθητά. Αδυνατεί να ελέγχη τον εαυτό της και να επηρεάζη την κατάστασι στην οποία βρίσκεται.

Αναφέρεται στα πατερικά κείμενα ότι κάποιος άρχισε την προσευχή το βράδυ, περιήλθε σ’ αυτή την κατάστασι και συνήλθε το πρωί. Σ’ άλλους με η κατάστασις αυτή συνωδευόταν με λάμψι στο πρόσωπο ή μια ακτινοβολία γύρω του . Σ’ άλλους με αιώρησι πάνω από το έδαφος. Ο Απόστολος Παύλος σ’ αυτή την κατάσταση «ανήλθε μέχρι τρίτου ουρανού». Και οι άγιοι προφήτες με τον τρόπο αυτό μετέφεραν τις βουλές του Θεού.

Θαυμάστε το έλεος του Κυρίου. Λίγο κοπιάζει κανείς και σε τι ύψη αξιώνεται ν’ ανεβή! Γι’ αυτό πρέπει να ενθαρρύνουμε κάθε αδελφό: Αγωνίζου, αξίζει τον κόπο!».

«Ποτέ να μην προσεύχεσθε βιαστικά. Να προσεύχεσθε με έντονη συμμετοχή του νου και της καρδιάς στα νοήματα της προσευχής.

Να προετοιμάζεσθε πριν από την προσευχή μαζεύοντας τις σκέψεις και προσπαθώντας με συγκεντρωμένη προσοχή να σταθήτε ενώπιον του Κυρίου. Βασική προϋπόθεσις μια καλής προσευχής είναι η μετάνοια. Όλοι είμαστε αμαρτωλοί και ο Θεός «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ουκ εξουδενώσει». Σε κάθε προσευχή θυμηθήτε τις αμαρτίες ,στις οποίες πέσατε.
Τι προσπαθώ να κατορθώσω με την προσευχή; Να θερμανθή η καρδιά από αγάπη προς τον Θεό και να διατηρήται έντονη η αίσθησις της παρουσίας του Θεού. Σ’ αυτό βοηθεί πολύ η προσευχή του Ιησού: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Συχνά να λέτε αυτή την προσευχή , μέχρις ότου η γλώσσα συνηθίση να την επαναλαμβάνη μόνη της.

Για να προοδεύση κανείς στην προσευχή πρέπει να προσπαθή να στολίση την καρδιά του με όλες τις αρετές . Προπαντός με την ταπείνωσι, την μετάνοια και την αυταπάρνησι. Ο Θεός όλα τα βλέπει και όλα τα ακούει. Γνωρίζει όλα τα μυστικά μας. Γι’ αυτό ας καθαρίσουμε κάθε κηλίδα του εαυτού μας. Και όποτε μας έλθη στο νου ή στην καρδιά μας κάτι το ακάθαρτο, αμέσως ας το απομακρύνουμε και αμέσως ας καταφεύγουμε στην προσευχή».

Κάθε αναφορά του νου και της καρδιάς προς τον Θεό είναι πραγματική προσευχή. Εάν, καθώς εργάζεσθε, ενθυμήσθε τον Θεό, αυτό αποτελεί προσευχή.
Ο Μ. Βασίλειος θέτει το ερώτημα: «Πώς οι απόστολοι μπορούσαν να προσεύχωνται αδιάλειπτα;» Και δίνει την απάντηση: «Σ’ όλες τις εκδηλώσεις τους είχαν την σκέψι τους στον Θεό και ζούσαν διαρκώς αφωσιωμένοι σ’ Αυτόν. Αυτή η εσωτερική τους διάθεσις αποτελούσε αδιάλειπτη προσευχή».

Εσείς που ζείτε μέσα στον κόσμο, πρέπει αφ’ ενός ν’ απομακρύνετε από την καρδιά σας κάθε αμαρτωλό λογισμό και αφ’ ετέρου ν’ αφιερώνετε στον Θεό όλες σας τις δραστηριότητες. Αυτή η αναφορά στον Θεό μετατρέπει κάθε πράξι σε προσευχή.

Αναφέρει η Αγ. Γραφή ότι το αίμα του Άβελ βοά προς τον Θεό. Κατά παρόμοιο τρόπο και τα έργα που αφιερώνονται στον Θεό, βοούν προς Αυτόν.

Κάποτε πρόσφεραν σ’ ένα στάρετς εκλεκτό φαγητό . Μόλις το πήρε, είπε: «Τί άσχημα που μυρίζει…». Τον ρώτησαν: «Πώς συμβαίνει αυτό;». Και αυτός τους εξήγησε ότι το έστειλε άνθρωπος χωρίς καλή διάθεσι και ζωή.

Κάθε έργο εμποτίζεται μ’ εκείνα τα αισθήματα με τα οποία πραγματοποιείται. Όσοι έχουν καθαρή καρδιά το αισθάνονται αυτό. Όπως ευωδιάζουν τ’ άνθη , έτσι ευωδιάζουν τα έργα που γίνονται με καλή προαίρεσι. Η ευωδία των καλών έργων υψώνεται προς τον ουρανό, όπως το θυμίαμα.

Οι δοκιμασίες σας δεν σταμάτησαν. Νομίζετε ότι μάταια το επιτρέπει αυτό ο Θεός; Το επιτρέπει επειδή σας αγαπά. Με την δοκιμασία σας καθαρίζει, σας κάνει αστραφτερή σαν διαμάντι στον ήλιο. Σας εξομαλύνει ακόμη τον δρόμο για την βασιλεία των ουρανών. Η άμαξα με την οποία φθάνει κανείς εκεί είναι η υπομονή. Και την υπομονή μόνο με τις δοκιμασίες μπορεί κανείς να την αποκτήση. Γι’ αυτό ακριβώς και στέλνονται».

«Είθε ο Κύριος να ευλογή την προσπάθειά σας για την αδιάλειπτη προσευχή. Είναι απαράβατος πνευματικός νόμος να μας χαρίζη ο Θεός ό,τι ωφέλιμο Του ζητάμε. Η θεία βοήθεια πάντοτε είναι έτοιμη να μας δοθή και πάντοτε βρίσκεται κοντά μας. Πρέπει όμως να την ζητήσουμε. Πλούσια μας χαρίζεται όταν δεν υπάρχη από πουθενά αλλού συμπαράστασι και με όλη μας την καρδιά απευθυνώμαστε στον Κύριο.

Όσο όμως στηριζόμαστε αγέρωχα στις δικές μας ανθρώπινες δυνάμεις, ο Κύριος δεν επεμβαίνη. Είναι σαν να λέη: «Ελπίζεις να επιτύχης μόνος σου. Πιστεύεις στο είδωλο του εαυτού σου. Περίμενε λοιπόν…».

Είθε ο Κύριος να μας χαρίση «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην» ( Ψαλμ. 50, 19 ) , ώστε να καταφεύγουμε πάντοτε σ’ Αυτόν».

«Η ποιότης και η ποσότης της προσευχής φανερώνουν την κατάστασι των σχέσεών μας με τον Θεό και την στάθμη της πνευματικής μας ζωής. Γι’ αυτό βλέπουμε αγίους, ν’ αρχίζουν από την δύσι του ηλίου την προσευχή και να την συνεχίζουν όλη την νύχτα , μέχρι την ανατολή και ακόμη περισσότερο. Η προσευχή τους ανυψώνει προς τον ουράνιο Πατέρα και τους αγίους , που τους παρηγορούν και τους ευφραίνουν».
«Επιθυμείτε να γνωρίσετε την νοερά προσευχή. Καλό και υπέροχο έργο επιθυμείτε! Είναι όμως δύσκολο να προκόψη κανείς στην προσευχή του Ιησού, αν δεν συνηθίση να συγκεντρώνεται γενικά σε κάθε προσευχή. Ακολουθήστε γι’ αυτό τον εξής τρόπο:

Συγκεντρώνετε την προσοχή σας στα λόγια στα νοήματα ορισμένων ψαλμών ή άλλων μικρών προσευχών, που ταιριάζουν στην εσωτερική σας κατάστασι. Επαναλαμβάνετέ τους συχνά με βαθειά συναίσθησι και ανάμεσά τους παρεμβάλετε την προσευχή του Ιησού. Αργότερα προσθέστε την επίκλησι προς την Υπεραγία Θεοτόκο και τους αγίους, καθώς και δεήσεις για ζώντας και νεκρούς».
«Η ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», είναι όπλο ισχυρό και αποτελεσματικό. Και τούτο διότι το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού είναι φοβερό στους εχθρούς της σωτηρίας μας και ευλογητό στους αγίους».

«Η πραγματική προσευχή είναι θείο δώρο. Να παρακαλήτε θερμά τον Θεό να σας το χαρίση. Η ψυχρότητα στον προσευχή είναι αποτέλεσμα κατακρίσεων, οργής και θυμού, κοσμικών ενδιαφερόντων και απασχολήσεων, σαρκικών ικανοποιήσεων και απολαύσεων… Φυλαχθήτε απ’ όλα αυτά και θα υποχωρήση».

«Εάν μόνη σας επιδιώκετε την μοναχική κουρά, ίσως δεν πρέπει να επιμένετε. Εμπιστευθείτε το θέμα αυτό στην διάκρισι της ηγουμένης. Όταν εκείνη σας το προτείνη, τότε σεις ασφαλώς πρέπει να συμφωνήσετε. Υπήρξαν περιπτώσεις δοκίμων που αρνήθηκαν και αργότερα υπέμειναν θλίψεις και στενοχώριες. Καλύτερα ν’ αποφύγετε αυτό το ενδεχόμενο.
Ευγνωμονείτε τον Θεό για τον πόθο της προσευχής, που νοιώθετε. Αυτός είναι το θεμέλιο της μοναχικής ζωής. Προσεύχεσθε συχνά, πρόθυμα και υπομονετικά. Έτσι θα φθάσετε στην αδιάλειπτη προσευχή . Προσευχηθήτε ειδικά γι’ αυτό. Ο Κύριος είναι κοντά σας. Προσπαθήστε να Τον σκέπτεσθε διαρκώς και να κρατάτε τον εαυτό σας σε ευλαβική συναίσθησι της παρουσίας Του».

Εξομολόγησις- Θεία Κοινωνία
Μου αποκαλύπτετε μια όχι τόσο ευχάριστη κατάστασι του εαυτού σας., χωρίς όμως να καθορίζετε ακριβώς τι σας συμβαίνει. Η μεταβολή εσωτερικών καταστάσεων και διαθέσεων είναι συνηθισμένο φαινόμενο σε όλους, όπως ακριβώς και στην φύσι άλλοτε έχουμε μια ολόλαμπρη μέρα, άλλοτε μια συννεφιασμένη και άλλοτε καταιγίδες και κεραυνούς.
Αλλά να: Εξωμολογηθήκατε, κοινωνήσατε και η ψυχική ειρήνη βασίλεψε και πάλι μέσα σας. Αντιλαμβάνεσθε απ’ αυτό, πού πρέπει να καταφεύγετε για να λάμπη στον ορίζοντα της ψυχής σας ολόφωτος ο ήλιος.

Για μια περισσότεροι αποδοτική εξομολόγησι σημειώνετε όλα όσα συνειδητοποιήσατε σαν αμαρτίες και πλησιάζοντας τον πνευματικό σας πατέρα παρακαλέστε τον να του τα πήτε όλα από τις σημειώσεις. Μετά μπορεί είτε εκείνος μόνος του, είτε εσείς να του προτείνετε να σας ρωτήση.
Φεύγοντας από μια ειλικρινή και ταπεινή εξομολόγησι , νιώθετε ανάλαφρος, σαν ν’ απορρίψατε από πάνω σας ένα δυσβάστακτο φορτίο.

Ο φόβος του θανάτου είναι σωτήριος. Εσείς όμως τον στερείσθε, διότι δεν ελπίζετε στην σωτηρία. Η ελπίδα στον σωτήρα Χριστό δεν εξαφανίζει τον φόβο του θανάτου.

Να σκέπτεσθε συχνά τον θάνατο και όλα τα επακόλουθά του. Απ’ αυτά να βγάζετε χρήσιμα συμπεράσματα και να τρέφετε μέσα σας εγκάρδια αφοσίωσι στο θέλημα του Θεού».

«Εφ’ όσον εξωμολογηθήκατε και λάβατε την άφεσι ,ειρηνείτε και ευχαριστείτε τον Κύριο. Βέβαια, ο εχθρός σας δημιουργεί σύγχυσι και8 αμφιβολίες, εάν ήταν έγκυρη η συγχώρησις. Έχτε υπ’ όψιν σας ότι η συγχώρησις είναι πάντοτε έγκυρη, ανεξάρτητα από το πρόσωπο του πνευματικού που την έδωσε. Στο μυστήριο της εξομολογήσεως είναι παρών ο ίδιος ο Χριστός. Ακούει με την ακοή του πνευματικού και δίνει την συγχώρησι με τη δική του φωνή».

«Ο φόβος και η ανησυχία που σας έρχονται κατά την προετοιμασία σας για να μεταλάβετε, υποθέτω ότι προέρχονται από τον εχθρό της σωτηρίας μας. Φαίνεται ότι έχει κάποιο μερίδιο μέσα σας. Η εξομολόγησις και η Θ. Κοινωνία τον ζεματάνε και τον διώχνουν. Και αυτός προβλέποντάς το σηκώνει συναγερμό. Εσείς όμως μην απομακρύνεσθε από την μνήμη του Θεού και την ενθύμησι του θανάτου… Και αυτό όχι μόνο κατά την διάρκεια της ετοιμασίας για την θ. Κοινωνία, αλλά πάντοτε».
«Ο Κύριος να σας ευλογή. Απευθύνεσθε σε μένα, ενώ θα έπρεπε να συμβουλευθήτε τον πνευματικό σας. Δεν είναι σωστό να καταφεύγετε πότε στον ένα και πότε στον άλλο. Ο Θεός ώρισε υπεύθυνο σύμβουλο για τον καθένα τον πνευματικό του πατέρα, που συνήθως είναι ο ιερέας της ενορίας του. Ο Κύριος να σας ελεή και να σας σώζη».
«Να μεταλαμβάνετε συχνά τα Άχραντα Μυστήρια εφ’ όσον ο πνευματικός σας το επιτρέπει. Προσπαθήστε όμως να προσέρχεσθε πάντοτε με την ανάλογη προετοιμασία , με φόβο και τρόμο και όχι τυπικά και από συνήθεια.
Συνηθίσαμε και δεν σκεπτόμαστε καθόλου τις ζωογόνες ευεργεσίες του ηλίου. Έτσι υπάρχει κίνδυνος να συνηθίσουμε τα Άχραντα Μυστήρια και να κοινωνούμε αδιάφορα…

Σας ενοχλεί ο σαρκικός αδελφός σας; Να τον λυπάσθε και να προσεύχεσθε γι’ αυτόν. Να του πήτε: « Εάν θέλης να με επισκέπτεσαι, μην ανοίγης θρησκευτικές συζητήσεις, γιατί απ’ αυτές τίποτε δεν καταλαβαίνης. Κι αν τολμήσης να μιλήσης περιφρονητικά για τον Θεό και τα θεία πράγματα, θ’ αναγκασθώ να σε διώξω και να σου απαγορέψω να ξαναπατήσης εδώ».

Καλά κάνετε που δεν τον δέχεσθε πάντοτε. Αλλά κι αν τελείως του απαγορεύσετε να έρχεται, δεν θα ήταν ούτε συμφορά ούτε αμαρτία».
Οργή
Μαλώσατε με τον Ν.Ν. και δεν συμφιλιωθήκατε; Προσπαθήστε να διευθετήτε πάντοτε τα πράγματα με πνεύμα πραότητος και να διαγράψετε από το λεξιλόγιό σας την φιλονικία.
Στον κόσμο μας τίποτε δεν υπάρχει άξιο λόγου για να φιλονική κανείς παρά μόνο για τη σωτηρία της ψυχής του. Συχνά να επαναλαμβάνετε τα λόγια του Κυρίου: « Τι γαρ ωφελείται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή;». (Ματθ. 16, 26 )
«Πρέπει πολύ ν’ αγωνισθήτε κατά του πάθους της οργής. Να προσεύχεσθε θερμά στον Κύριο να σας ευσπλαχνισθή και να σας θεραπεύση. Για να εξαλειφθή μια τόσο εύφλεκτη ερεθιστικότητα δεν αρκούν οι ανθρώπινες δυνάμεις. Χρειάζεται να βοηθήση ο ίδιος ο Θεός. Αλλά για να επέμβη ο Θεός πρέπει να δη και την δική μας επίμονη αγωνιστική προσπάθεια. Αγωνισθήτε λοιπόν και ευχηθήτε και για μένα».

«Μου θέτετε δύο ερωτήματα πολύ λεπτά και ομολογώ ότι δυσκολεύομαι ν’ απαντήσω ικανοποιητικά.
Α’ . Η Εκκλησία προσεύχεται για την απαλλαγή από τις θλίψεις. Στο ψαλτήριο αφθονούν οι σχετικές ικασίες. Να προσεύχεσθε και σεις για ν’ απαλλαγήτε απ’ αυτές. Πρέπει όμως να ξέρετε ότι οι θλίψεις παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην υπόθεσι της σωτηρίας μας. «Με πολλές θλίψεις θα εισέλθουμε στην Βασιλεία των Ουρανών» ( Πραξ. 14, 22 ) . Όταν λοιπόν δοκιμάζεσθε απ’ αυτές, θυμηθήτε ότι σας προετοιμάζουν τον δρόμο για την σωτηρία. Έτσι δε θα ταράζεσθε, αλλά θα τις υπομένετε με θάρρος και με καρτερία.
Β’ . Η φιληδονία και η οργή δεν ανήκουν στην φύσι μας. Είναι αποτελέσματα του προπατορικού αμαρτήματος . Όποιος λοιπόν αγωνίζεται και υπερνικά τα πάθη αυτά, δεν καταπιέζει την φύσι, αλλ’ αναχαιτίζει την φθορά της και επαναφέρει τον άνθρωπο στην προπτωτική του κατάστασι.
Σε μερικούς η φιληδονία και η οργή εμφανίζονται ταπεινωμένες, σε άλλους μοιάζουν με άγρια θηρία. Οι πρώτοι που έχουν σχετική απάθεια, δεν θα έχουν και μεγάλο μισθό στον αγώνα τους. Ενώ οι δεύτεροι, εάν νικήσουν τα θηρία αυτά, θα κοσμηθούν με μαρτυρικό στεφάνι. Σ’ αυτό λοιπόν το στεφάνι αποβλέποντας αγωνισθήτε γενναία και σεις».
Από το βιβλίο : « Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου
ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ»
Μετάφρασις από τα ρωσικά
ΕΚΔΟΣΙΣ ΕΝΔΕΚΑΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ