«Αν την προσευχή μας δεν την καταστολίζουν η ταπεινοφροσύνη, η αγάπη, η απλότητα και η αγαθότητα, τότε η προσευχή μας αυτή, μάλλον το πρόσχημα αυτό της προσευχής, πολύ λίγο μπορεί να μας ωφελήσει. Και δεν το λέμε αυτό μόνο για την προσευχή, αλλά και για κάθε κόπο και μόχθο, παρθενία ή νηστεία ή αγρυπνία ή ψαλμωδία ή διακονία, ή οποιαδήποτε εργασία που κάνομε για χάρη της αρετής.
Αν δεν δούμε ότι έχομε μέσα μας τους καρπούς της αγάπης, της ειρήνης, της χαράς, της απλότητας, της ταπεινοφροσύνης, της πραότητας, της απουσίας προσποιήσεως, της ορθής πίστεως, της μακροθυμίας, της ευπροσηγορίας, δεν ωφεληθήκαμε διόλου από τους κόπους. Γιατί τους κόπους τους υπομένομε για την ωφέλεια των καρπών. Αν δεν βρίσκονται μέσα μας οι καρποί της αγάπης, είναι περιττή κάθε εργασία.
Ώστε αυτοί που δεν έχουν μέσα τους αυτούς τους καρπούς, δεν διαφέρουν διόλου από τις πέντε μωρές παρθένες, οι οποίες, επειδή δεν είχαν από αυτόν τον κόσμο μέσα στις καρδιές τους το πνευματικό λάδι, δηλαδή την ενέργεια των παραπάνω αρετών με τη δύναμη του Πνεύματος, ονομάστηκαν μωρές και αποκλείσθηκαν με αξιοθρήνητο τρόπο από τον βασιλικό νυμφώνα(Ματθ. 25, 2 και 12), χωρίς να ωφεληθούν διόλου από τον κόπο της παρθενίας.
Όπως όταν καλλιεργείται το αμπέλι, όλη η επιμέλεια και ο κόπος γίνονται με την ελπίδα των καρπών, και αν δεν παραχθούν καρποί, αποδεικνύεται μάταιη όλη η εργασία, έτσι αν με την ενέργεια του Πνεύματος δε δούμε μέσα μας καρπούς αγάπης, ειρήνης, χαράς και των λοιπών που απαριθμεί ο Απόστολος (Γαλ. 5, 22), και αν αυτό δεν το ομολογούμε με κάθε εσωτερική βεβαιότητα και πνευματική αίσθηση, τότε αποδεικνύεται περιττός ο κόπος της παρθενίας, της προσευχής, της ψαλμωδίας, της νηστείας και της αγρυπνίας.
Γιατί όπως είπαμε, οι κόποι αυτοί και οι προσπάθειες της ψυχής και του σώματος πρέπει να γίνονται με την ελπίδα πνευματικών καρπών, ενώ η καρποφορία των αρετών είναι απόλαυση πνευματική με άφθαρτη ηδονή, που ενεργείται από το πνεύμα με τρόπο ανέκφραστο μέσα σε πιστές και ταπεινές καρδιές. Ώστε οι κόποι και οι προσπάθειες ας θεωρούνται αυτό που είναι, δηλαδή κόποι και προσπάθειες, ενώ οι καρποί, καρποί.
Αν τώρα κανείς από έλλειψη γνώσεως, την εργασία και τον κόπο του, τα νομίζει καρπούς του Πνεύματος, ας μην αγνοεί ότι εξαπατά και παραπλανά τον εαυτό του, και έτσι τον στερεί από τους μεγάλους πράγματι καρπούς του Πνεύματος»[1].
Σχόλιο: Ἡ εὐχή ὅπως καί κάθε ἄλλη πνευματική ἐργασία δέν εἶναι αὐτοσκοπός, ἀλλά μέσο γιά νά ἔχουμε τήν ἀγάπη καί ὅλους τούς ἄλλους καρπούς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δέν πρέπει νά συγχέουμε τούς πνευματικούς κόπους μέ τούς καρπούς. Ἡ πνευματική προσπάθεια δέν εἶναι τό τέρμα, ἀλλά τό μέσο γιά νά φθάσουμε στό τέρμα.
Σκοπός τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνα εἶναι ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός, ἡ μετοχή στή Θεία Χάρη καί ἡ ἕνωση διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ τόν Θεό καί τούς ἀδελφούς μας. Αὐτή ἡ ἕνωση γίνεται «ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης», τῆς ἀγάπης καί ὅλων τῶν ἄλλων στοιχείων «τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», ὅπως αὐτά ἀπαριθμοῦνται ἀπό τόν Ἀπ. Παῦλο στό Γαλ. ε΄, 22.
Oἱ Ἅγιοι Πατέρες δέν μᾶς ὠθοῦν σέ μία πνευματικότητα ἀτομική μέ ἠθικό χαρακτήρα, ἐρήμην τοῦ Θεοῦ καί τοῦ πλησίον, δηλαδή ἐρήμην τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά ἀντίθετα μᾶς ὁδηγοῦν στήν διά τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνος ἕνωση μέ τόν Χριστό καί τόν πλησίον.
Ἡ ἕνωση αὐτή γίνεται διά τῆς Θείας Χάριτος, ἡ Ὁποία σκηνώνει στόν ἄνθρωπο, πού θέλει καί ἐπιβεβαιώνει αὐτήν του τήν θέληση μέ τήν ἀδιάλειπτη ἐπίκληση τοῦ Θείου Ὀνόματος καί τήν ἐκζήτηση τῆς τοῦ Θεοῦ Βασιλείας. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός τηρεῖ κάθε στιγμή τήν ἐντολή τοῦ Κυρίου: «Ζητεῖτε πρῶτον τήν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ»[2]. Ζητεῖ νά βασιλεύσει ὁ Κύριος ἐντός Του διά τῆς Θείας Του Χάριτος σέ ὅλες τίς ψυχικές του δυνάμεις.
Ὁ ἄνθρωπος αὐτός καταθέτει τήν ἐλευθερία του στά πόδια τοῦ Χριστοῦ καί ὑποτάσσει κάθε στιγμή τό θέλημά του στό Θεῖο θέλημα. Μιμεῖται ἔτσι συνεχῶς τόν Θεάνθρωπο Κύριο, ὁ Ὁποῖος ὑπέτασσε πάντοτε τό ἀνθρώπινο φυσικό Του θέλημα στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἀκόμη ὁ ἄνθρωπος αὐτός ἀκολουθώντας τήν πατερική φιλοκαλική διδασκαλία καί παράδοση κατευθύνει ὅλη του τήν βούλησι καί ὅλη του τήν ἐπιθυμία πρός τόν Θεό τηρώντας τήν πρώτη ἐντολή: «ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου»[3].
Βούληση, ἐπιθυμία, αὐτεξούσιο, ἐλευθερία, νοῦς ὅλα κατευθύνονται πρός τόν Θεό. Ὁ ὀρθῶς ἀγωνιζόμενος πνευματικός ἄνθρωπος κατευθύνεται ἑκούσια καί ἀγαπητικά πρός τόν Θεόν, ἐπικαλούμενος Αὐτόν ἀδιαλείπτως. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἐπιτυγχάνει τήν ἔνταξη καί παραμονή του στό μυστηριακό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἁγία Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία καταξιούμενος πνευματικά τῶν δώρων τοῦ Πνεύματος, ὅλων ἐκείνων τῶν στοιχείων τοῦ ὑπέροχου «καρποῦ» Του: «ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πρᾳότης, ἐγκράτεια»[4].
Εἴθε συνεχῶς νά ἀπολαμβάνουμε πλήρη τόν καρπό τοῦ Πνεύματος ἀποφεύγοντας τίς ποικίλες δαιμονικές ἀπάτες-ἐκτροπές καθώς καί τίς συγχύσεις μεταξύ τῶν μέσων (ἀδιάλειπτη προσευχή, ἄσκηση, μυστηριακή ζωή) καί τοῦ σκοποῦ, πού δέν εἶναι ἄλλος παρά ἡ ἕνωση μέ τόν Πανάγιο Θεό μας διά τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, Ἀμήν.
ΤΩ ΔΕ ΤΡΙΑΔΙΚῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ ΠΑΝΤΟΤΕ ΝΥΝ ΚΑΙ ΑΕΙ ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΑΣ ΑΜΗΝ!
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
