Γράφει ὁ Ἱερομόναχος  Σάββας Ἁγιορείτης Κατά τόν 19ο αἰῶνα τό νεοσύστατο Ἑλληνικό κράτος, ὑποτασσόμενο στά δυτικά  ἀλλοτριωμένα καί ἀλλοτριωτικά πρότυπα τοῦ Διαφωτισμοῦ καί τῆς Γαλλικῆς  ἐπανάστασης, ἐπεδίωξε νά ἐξευρωπαϊστεῖ μέ σκοπό τήν δῆθεν πρόοδο καί τόν ἐκσυγχρονισμό του. Αὐτή ἡ τακτική βέβαια ἐπηρέασε καταλυτικά τήν πορεία τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας καί εἰδικότερα τοῦ μοναχισμοῦ. «Ὁ κρατικός  ἐκδυτικισμός πού ἐπιδιώχθηκε, ὅπως ἔχει ὑπογραμμιστεῖ, δέν θά μποροῦσε  νά ἐπιτευχθεῖ σε καμμία περίπτωση χωρίς ἐπιβολή δυτικῶν προτύπων στήν  Ἐκκλησία, ἡ ὁποία διαφοροποιοῦσε ριζικά τίς ὀρθόδοξες ἐθνότητες τῆς  Ἐθναρχίας ἀπό τήν πολιτισμική Παράδοση τῆς Εὐρώπης (πρᾶγμα ποὺ δὲν  ἐξυπηρετοῦσε τὸν πονηρὸ αὐτὸν σκοπό). Ἡ δέ κατά τῆς Ὀρθοδοξίας  “ἐπιβουλή” –γιά νά χρησιμοποιήσω τόν δικαιωμένο ἀπό τά πράγματα ὅρο τοῦ  Κοσμᾶ Φλαμιάτου– ἐπικεντρώθηκε στόν μοναχισμό, τὸν χῶρο ποὺ συνεχίζει μέ αὐθεντικότητα τήν δομή καί τόν τρόπο λειτουργίας τῆς πρωτοχριστιανικῆς  Ἐκκλησίας. Τήν ἔκταση δέ τῆς προοδευτικῆς διάβρωσης φανερώνει ἡ  συνοδική “ἐπίσημη ἐκκλησιαστική” συμμετοχή στήν διάλυση τῶν Ἱερῶν Μονῶν,  δηλώνοντας ξεκάθαρα τό πνεῦμα αὐτοκαταστροφῆς πού εἶχε κυριεύσει ἀπό τό  1833 καί…. τήν ἐκκλησιαστική Ἱεραρχία. Ὁ ἀρχιμ.  Θεόκλητος Φαρμακίδης, γραμματέας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ὡς ἐνεργό μέλος  Ἑπταμελοῦς Ἐπιτροπῆς, καταθέτει “Ἔκθεση” (Μάρτιος 1833) περί τῶν  ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων, ὅπου κατά τόν σημαντικότερο θεολόγο τοῦ 19ου  αἰῶνα, πρωτοπρεσβύτερο Κωνσταντῖνο Οἰκονόμο, “οἱ μοναχοί ὑπῆρξαν τά  τελευταῖα θύματα τῆς Ἐκθέσεως”. Ἡ “Ἔκθεση” τῆς Ἐπιτροπῆς θά ὑλοποιηθεῖ  ἀπό τήν Ἀντιβασιλεία (Μάουρερ), ἔστω καί ἄν πολλά ἄρθρα τῆς Ἐκθέσεως  ἀθετοῦσαν τήν ὀρθόδοξη κανονική τάξη, τήν παραδεδομένη ἀπό τίς  Οἰκουμενικές Συνόδους. Ὁ παραδοσιακός πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντῖνος  Οἰκονόμος, χαρακτηρίζει ὡς ἑξῆς τίς σχετικές ἀποφάσεις: τήν μετατροπή  ξαφνικά ὅλων τῶν Mοναστηριῶν σέ κοινόβια τήν χαρακτηρίζει ὡς “πρῶτον  τρόπον ἐνεργότατον εἰς διάλυσιν τῶν Mοναστηρίων”. Τήν ἀπαγόρευση  συστάσεως κοινοβίου μέ λιγότερους ἀπό 30 μοναχούς, ὡς “δεύτερον τρόπον  τῆς τῶν μοναστηρίων καταστροφῆς”. Καί τέλος, τόν ἀποκλεισμό ἀπό τόν  μοναχισμό τῶν κάτω τῶν 30 ἐτῶν (τόν χαρακτηρίζει) ὡς “τρίτον τρόπον  γενναιότερον πρός ἐξολόθρευσιν τῆς μοναχικῆς πολιτείας”. Ἡ στάση τῆς  ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας στίς πνευματικές ἐπιδιώξεις τοῦ Ἁγίου  Νεκταρίου, μεγάλου ἀσκητοῦ τοῦ 19ου αἰῶνα, δείχνει μιά συνεχιζόμενη  συμπεριφορά, ἀπορρέουσα ἀπό τήν φαρμακίδεια νοοτροπία».
Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού σύν Θεῶ θά ἐκδοθεῖ σύντομα