Λέγοντας Μετόχιο στὴν ἐκκλησιαστική – μοναστικὴ πραγματικότητα ἐννοοῦμε “κτῆμα μοναστηριακὸν ὑποκείμενον εἴς τινα μονὴν κειμένην μακρὰν τούτου. Μετόχιον ἐπίσης καλεῖται καὶ ὁ ἐντός τοῦ κτήματος ὑπάρχων ναός”. Χρησιμεύει δὲ, ὡς “τόπος ἀναπαύσεως τῶν ἐξερχομένων μοναχῶν μέ τίμια λέιψανα καί ἱερές θαυματουργές εἰκόνες καὶ προβολή τῶν μονῶν τους”. Παράλληλα τὸ μετόχιο λειτουργεῖ καὶ ὡς πηγὴ ἀπ᾿ ὅπου λαμβάνεται μέρος τοῦ ἀνθρωπίνου δυναμικοῦ, μὲ τὸ ὁποῖο ἐπανδρώνεται ἡ μονή. Τοῦ μετοχίου πάντοτε προΐσταται ὁ καλούμενος στὴ μοναστική γλώσσα «μετοχιάρης».

Στὰ νησιὰ τῶν Βορείων Σποράδων, τὰ ὁποῖα ὡς γνωστὸν γειτνιάζουν μὲ τὸ Ἅγιον Ὄρος δημιουργήθηκε ἕνας ἀριθμὸς, διόλου εὐκαταφρόνητος, μετοχίων, τὰ ὁποία συνέβαλαν στὴν ὀρθόδοξο πνευματικὴ πρόοδο τῶν νησιωτῶν.

Τὸ μεγαλύτερο προνόμιο ὅσον ἀφορᾶ τὸν ἀριθμὸ μετοχίων στὸν χῶρο του τὸν ἔχει ἡ νῆσος Σκόπελος, πρωτεύουσα παλαιότερα τῆς Ἐπαρχίας τῶν Βορείων Σποράδων, δηλ. τῶν νησιῶν Σκιάθος, Σκόπελος καὶ Ἁλόννησος ἤ Λιαδρόμια, ἀλλὰ καὶ μέχρι τὸ 1842 ἕδρα τῆς Ἐπισκοπῆς Σκιάθου καὶ Σκοπέλου.

Ἡ Σκόπελος, λοιπόν, εἶχε μέχρι τὶς ἀρχὲς τοῦ 20^ου αἰ. ἕξι Ἁγιορειτικὰ Μετόχια. Δηλαδή, τρία τῆς Μ. Λαύρας, κι ἀπὸ ἕνα τῶν Μονῶν Διονυσίου, Ξενοφῶντος καὶ Ξηροποτάμου. Σήμερα μόνο τρία Μετόχια ὑφίστανται στὸ νησί. Ἕνα τῆς Ξενοφῶντος καὶ δύο τῆς Μ. Λαύρας.

Στὴ Σκιάθο μὲχρι τὸ 1820 ὑφίστατο τὸ μετόχιο τῆς Μονῆς τοῦ Διονυσίου, ἐνῶ στὴν Ἁλόννησο ἡ Λαύρα φαίνεται νὰ κατεῖχε κάποιο μικρὸ μονύδριο. Τέλος,  στὰ ἐρημόννησα Κυρά-Παναγιὰ καὶ Σκάντζουρα ὑπάρχουν μέχρι σήμερα  μετόχια τῆς Μ. Λαύρας. Μάλιστα τὸ μετόχιο τοῦ Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου ποὺ ὑπάρχει ἀπὸ τὸν 10^ο  αἰ.  στὴν Κυρα-Παναγιά, εἶναι τὸ ἀρχαιότερο μετόχιο τῶν Βορείων Σποράδων

π. Κωνσταντῖνος Ν. Καλλιανός
Περίληψη εἰσηγήσεως στό Θ΄Διεθνές Συνέδριο: «Ἡ ἐξακτίνωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους στόν ὀρθόδοξο κόσμο: τά Μετόχια». Θεσσαλονίκη, 21-23 Νοεμβρίου 2014