Στη βορειοανατολική πλευρά της αθωνικής χερσονήσου, επάνω σε έναν μικρό όρμο, υψώνεται επιβλητικό ένα μεγάλο μοναστηριακό συγκρότημα. Πρόκειται για τη Μονή Ιβήρων, που, σύμφωνα με την παράδοση, την επισκέφθηκε η Υπεραγία Θεοτόκος συνοδευόμενη από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη. Πολλοί οι θησαυροί της, ωστόσο ένα είναι το μεγαλύτερο κειμήλιό της. Ας το ανακαλύψουμε…
Η Μονή Ιβήρων ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα ως Μονή του Κλήμεντος. Το 980 ένας επιφανής μοναχός εξ Ιβηρίας (σημερινής Γεωργίας), ονόματι Ιωάννης Τουρνίκιος, με μια ομάδα Ιβήρων μοναχών από τη Μεγίστη Λαύρα, την επέκτειναν και τη διαμόρφωσαν σε λαύρα. Μετά το 1010 η μονή έλαβε τη σημερινή της ονομασία προς τιμήν των κτητόρων της.
Καταστράφηκε πολλές φορές από πειρατές, κυρίως από τους Φράγκους το 1259. Μάλιστα κατά τις αρχές του 15ου αιώνα η μονή βρέθηκε σε πλήρες οικονομικό αδιέξοδο. Ανέκαμψε ωστόσο πολύ γρήγορα και στο τέλος του ίδιου αιώνα βρέθηκε με πολύ περισσότερους Έλληνες μοναχούς κι έτσι κατέστη και αυτή ελληνική.
Η Μονή Ιβήρων προσέφερε πολλά στον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα του 1821, ενώ σ’ αυτήν μόνασε – κατά τις περιόδους που ήταν εξόριστος – ο Πατριάρχης της Επανάστασης εθνομάρτυρας Γρηγόριος ο Ε’.
Η μονή έχει 16 παρεκκλήσια. Στο καθολικό της βρίσκονται δύο παρεκκλήσια με τοιχογραφίες, του Αγίου Νικολάου και των Αγίων Αρχαγγέλων. Εκεί φυλάσσονται τα λείψανα 165 αγίων και τμήματα από τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη Σταύρωση του Xριστού.
Tα κτίρια της αυλής περιβάλλονται από τις πτέρυγες που σχηματίζουν τετράπλευρο, όπου υπάρχουν κατά ζώνες τα κελιά των μοναχών, οι χώροι διοικήσεως της μονής, o πύργος, το αρχονταρίκι, το νέο σκευοφυλάκιο και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Στην αυλή είναι και το παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου, κτισμένο πάνω στο παλιό καθολικό της Μονής του Κλήμεντος – η σημερινή μορφή του χρονολογείται το 1710.
Η Βιβλιοθήκη περιέχει περισσότερα από 20.000 έντυπα, περίπου 2.300 χειρόγραφους κώδικες, καθώς και 14 λειτουργικά ειλητάρια.
Η Μονή Ιβήρων εορτάζει στην Κοίμηση της Παναγίας.
Στο Σκευοφυλάκιο της μονής φυλάσσονται ανεκτίμητοι θησαυροί, μεταξύ των οποίων χρυσοκέντητα άμφια, σταυροί, δισκοπότηρα, ο μανδύας του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, αυτοκρατορικός σάκος του 15ου αιώνα, τα χρυσόβουλα των αυτοκρατόρων Μιχάλ Η’ Παλαιολόγου και Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνού και πολλά άλλα ιερά κειμήλια, καθώς και πατριαρχικά και αυτοκρατορικά έγγραφα.
Το πιο πολύτιμο ωστόσο κειμήλιο της Μονής Ιβήρων δεν είναι άλλο από τη θαυματουργή και πολυθρύλητη εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας, που συγκεντρώνει όλο το χρόνο πλήθος προσκυνητών.
Το παρεκκλήσι της Παναγίας της 
Πορταΐτισσας βρίσκεται δίπλα στην παλιά είσοδο της μονής. Εδώ φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου, η οποία μεταφέρεται στο Καθολικό μόνο στις πανηγύρεις και λιτανεύεται την τρίτη ημέρα του Πάσχα.
Oι τοιχογραφίες του νάρθηκα είναι του 1774 και απεικονίζουν σοφούς και βασιλείς της αρχαιότητας.
Λίγα μέτρα έξω από τη μονή, δίπλα στη θάλασσα, βρίσκεται το Κάθισμα και το Αγίασμα της Πορταΐτισσας, όπου παρουσιάστηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, η πιο σημαντική εικόνα του Αγίου Όρους, μαζί με το Άξιον Εστί.
