Διδάσκαλοι και μαθητές της Αθωνιάδος. Η ίδρυση της Αθωνιάδος έφερε στο Άγιον Όρος εξαιρετικούς θεολόγους, μελετητές της παραδόσεως και του μοναχισμού, κήρυκες του «ό,τι οι πατέρες έθεντο». Αυτοί διακρίνονταν για την αγιότητα του βίου και για την κατά των Λατίνων πολεμική τους.
Κορυφαίος όλων υπήρξε ο Ευγένιος Βούλγαρης (1716-1806). Το 1737 εκάρη μοναχός και έλαβε το όνομα Ευγένιος. Μετά 5 έτη, το 1742, διορίσθηκε σχολάρχης στην Μαρουτσέα Σχολή των Ιωαννίνων. Ήταν η μεγαλύτερη επιστημονική φυσιογνωμία του Ελληνισμού κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας, από τους σπουδαιότερους αναγεννητές της Ελλάδος και εκπροσώπους του Ελληνικού Διαφωτισμού. Φυσικός, χημικός – εισήγαγε το πείραμα και το εργαστήριο στην Ελληνική Εκπαίδευση – μαθηματικός, θεολόγος, φιλόσοφος, διακρινόταν για την πολυμάθεια και γλωσσομάθειά του αλλά προπάντων για τον ενάρετο βίο του. Διορίσθηκε σχολάρχης της Αθωνιάδος το 1753 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Μαθητές του μεταξύ των άλλων υπήρξαν ο Αθανάσιος Πάριος, τον οποίο ο Βούλγαρης τοποθέτησε και βοηθό του διδάσκαλο, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άνθιμος Ολυμπιώτης, ο Διονύσιος Πλαταμώνος, ο Δαμασκηνός Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ.α.
Πριν από τον Ευγένιο, σχολάρχης υπήρξε ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης ο εξ Εβραίων. Γεννήθηκε στην Πάτρα από εβραϊκής καταγωγής γονείς και σε ηλικία 38 ετών προσήλθε στην Ορθοδοξία. Υπήρξε μαθητής του αγίου Γερασίμου Βυζαντίου στην Πατμιάδα και του Ευγενίου στα Ιωάννινα. Διακρινόταν για τον ασκητικό και αυστηρό του χαρακτήρα. Σπουδαίος απολογητής και φιλόλογος. Υπήρξε από τα ηγετικά στελέχη της φιλοκαλικής κινήσεως της ονομαζομένης των «Κολυβάδων». Καθηγητής και Σχολάρχης διετέλεσε και ο Αθανάσιος ο Πάριος. Ο Αθανάσιος προηγουμένως μαθήτευσε στη Σχολή της Σμύρνης και κατόπιν ήλθε στην Αθωνιάδα όπου μαθήτευσε «παρά τους πόδας» του Βουλγαρέως και του Νεοφύτου. Υπήρξε άκρως συντηρητικός και πατερικός. Μαθητές του υπήρξαν ο άγιος Αθανάσιος ο Νεομάρτυρας από την Κολιακιά (Πύργο ή Χαλάστρα) της Θεσσαλονίκης και ο όσιος Κύριλλος Παπαδόπουλος από την Πάρο. Υπήξρξε επίσης καθηγητής του πρώτου Σχολάρχη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, Κωνσταντίνου Τυπάλδου, Μητροπολίτου Σταυρουπόλεως. Ο όσιος Αθανάσιος ήταν σφοδρός πολέμιος των Λατίνων. Πολέμησε κάθε ξενόφερτη ιδεολογία και ό,τι ερχόταν σε αντίθεση με τους Πατέρες και τα ελληνικά ήθη. Μαθητής του Ευγενίου και συνδιδάσκαλός του στην Αθωνιάδα υπήρξε ο ιεροδιάκονος Κυπριανός, ο μετέπειτα Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Αυτός διετέλεσε και Σχολάρχης της Αθωνιάδος. Σπουδαίοι επίσης σχολάρχες υπήρξαν ο Νικόλαος Ζουρζούλης, ο Χριστόφορος Προδρομίτης και άλλοι.
Μαθητές της σχολής αυτής υπήρξαν και ο Ιώσηπος Μοισιόδαξ, ο Σέργιος Μακραίος, ο Ιωάννης Πέζαρος και ο Ρήγας Φεραίος. Ο Ρήγας Φεραίος ήταν Εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επαναστάσεως. Το πραγματικό του όνομα ήταν Αντώνιος Κυριαζής. Στην Αθωνιάδα ήλθε με Βατοπαιδινό καράβι ντυμένος με καλογερικά ρούχα για να μην τον καταλάβουν οι Τούρκοι. Συνδέθηκε με τον Προηγούμενο Νικόδημο τον Βατοπαιδινό και γράφτηκε στην Αθωνιάδα όπου και παρακολούθησε μαθήματα. Η συμβολή του τέκνου της Αθωνιάδος Ρήγα Φεραίου στην αφύπνιση του έθνους μας είναι τεράστια.
Από τους μαθητές της Σχολής διακρίθηκαν για την αγιότητα του βίου τους ο Εθναπόστολος άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο νεομάρτυρας Αθανάσιος ο Κουλακιώτης και ο όσιος Κύριλλος Παπαδόπουλος.
Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είναι ένας από τους μεγάλους άγιους της Εκκλησίας μας στον οποίο οφείλει πολλά το Ορθόδοξο Γένος και τον μνημονεύει και σήμερα ευγνωμόνως ο ελληνικός λαός, ιδιαιτέρως της ενιαίας Ηπείρου. Πληροφορήθηκε για την ίδρυση της Αθωνιάδος και τον ερχομό σ’ αυτήν του Ευγενίου Βουλγαρέως. Ήλθε τότε στο Άγιον Όρος, γράφτηκε και φοίτησε σ’ αυτήν.
Μόνασε στη Μονή Φιλοθέου όπου και χειροτονήθηκε ιερεύς. Με θεία υπόδειξη και κατόπιν ευλογίας της Μονής και του Οικουμενικού Πατριαρχείου κήρυξε στην Κωνσταντινούπολη, στη Θεσσαλία, Μακεδονία, Ήπειρο, Επτάνησα.
Στις μέρες μας η Αθωνιάδα Σχολή εξακολουθεί να γαλουχεί σπουδαίους νέους που είτε μετέπειτα ως μοναχοί, είτε ως κοσμικοί αποτελούν λαμπρό παράδειγμα ήθους και άξιοι συνεχιστές της πνευματικής κληρονομιάς του Αγίου Όρους.
Ο Κωνσταντίνος Ξενόπουλος σπούδασε στην Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία όπου και διετέλεσε καθηγητής αγιογραφίας για τέσσερα χρόνια. Από το 1999 διδάσκει στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. τη βυζαντινή αγιογραφία, ενώ από το καλοκαίρι του 2000 έως και σήμερα διδάσκει βυζαντινή αγιογραφία στο Sommer Akademie στο Moosburg της Αυστρίας. Έχει αναλάβει την αγιογράφιση ναών στη Φιλανδία, Ουγγαρία και Πολωνία, ενώ από το 2008 η Α.Θ.Μ. Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρος του απένειμε το αφφίκιον του Άρχοντος Εικονογράφου.
Ο πατήρ Πεύκης είναι μοναχός αγιογράφος, απόφοιτος της Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας, όπου και φοίτησε κατά τα έτη 1972-1975. Διδάχθηκε την τέχνη της βυζαντινής αγιογραφίας από τον μοναχό και καθηγητή Ιωάννη Βράνο, έναν από τους πιο διακεκριμένους και άριστους γνώστες της βυζαντινής εικονογραφίας. Η αυθεντικότητα και η μοναδική ποιότητα της εργασίας του πατρός Πεύκη, τον έχουν καταστήσει ως έναν από τους καλύτερους αγιογράφους-εικονογράφους της Ελλάδας.
Ο Γεώργιος Σιδηρόπουλος υπήρξε μαθητής της Αθωνιάδας Σχολής του Αγίου Όρους όπου παρακολούθησε το γυμνάσιο και το λύκειο. Διδάχθηκε τη βυζαντινή τέχνη της αγιογραφίας από τον ιερομόναχο Δαμασκηνό Ροδάκη (1926-2010), τον πιο γνωστό αγιογράφο του Αγίου Όρους. Επίσης μαθήτευσε κοντά στον γέροντα Μελέτιο Συκιώτη (1907-2000) τον καλλιγράφο και αγιογράφο, που έζησε στο Διονυσιάτικο Κελλί του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και ήταν καθηγητής στην Αθωνιάδα Σχολή.
Ιερομονάχου Νικηφόρου Μικραγιαννανίτου
http://www.artionrate.com/index.php/artion-magazine/artion-kalesma/1348-afierwma-sthn-athwniada-meros-g
