Στο συνέδριο “Εκκλησία και Αριστερά” στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσαλονίκης, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κουράκης παρουσίασε ορισμένες προσωπικές απόψεις για τη σχέση Εκκλησίας – Κράτους που είχαν προκαλέσει σάλο. Αναφερόμενος στην μισθοδοσία των κληρικών μίλησε για το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία που έχουν διαφορετικές μορφές προαιρετικού «εκκλησιαστικού φόρου». Σε γενικές γραμμές οι χώρες αυτές προσφέρουν τη δυνατότητα στους φορολογούμενους να επιλέξουν σε ποια εκκλησία θα δοθεί ένα μικρό ποσοστό των φόρων τους μέσω της ετήσιας δήλωσης (ή αν θέλουν απ’ ευθείας στο κράτος).
Οι δηλώσεις Κουράκη είχαν δημιουργήσει έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ της τότε κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος στήριξε μεν τον Κουράκη αλλά είπε ότι είναι και προσωπικές του απόψεις. Η ΝΔ κάλεσε μάλιστα τον Αλέξη Τσίπρα να απομακρύνει από τη θέση του τον τομεάρχη Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ Τάσο Κουράκη «ή να δηλώσει ευθέως ότι υιοθετεί πλήρως τα λεγόμενά του». Ακόμη, η ΝΔ υποστηρίζει ότι είναι «τουλάχιστον υποκριτικό αυτοί που μανιωδώς πολέμησαν την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες των Ελλήνων να ζητούν τώρα μετ» επιτάσεως το θρήσκευμα να προσδιορίζεται στη φορολογική δήλωση».
Το ΠΑΣΟΚ με ανακοίνωσή του έστειλε μήνυμα στην Εκκλησία ότι «ο εφημεριακός κλήρος δεν πρέπει να έχει καμία απολύτως ανησυχία για τη μισθοδοσία του» και πρόσθεσε: «Επειτα από μεγάλη προσπάθεια που έγινε να μη διαχωρίζονται και να μην καταχωρίζονται οι πολίτες με βάση τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, είναι μεγάλο θεσμικό λάθος συντηρητικού χαρακτήρα να ξαναγυρίζουμε σε πρακτικές καταγραφής και διλήμματα δήλωσης των θρησκευτικών πεποιθήσεων, ιδίως όταν αυτό συνοδεύεται από φορολογικό κόστος».
Η συζήτηση περί εκκλησιαστικού φόρου ή «χριστιανόσημου» όπως κάποιοι το χαρακτήρισαν, επανέρχεται στο προσκήνιο έπειτα από όσα συμφωνήθηκαν μεταξύ Τσίπρα και Ιερώνυμου. Παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός δεσμεύτηκε ότι η μισθοδοσία θα καλύπτεται από το κράτος με τη μορφή επιδότησης, εντούτοις δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν ότι έγινε το πρώτο βήμα για μια άλλου τύπου οικονομική σχέση, στο πλαίσιο του διαχωρισμού Εκκλησίας – Κράτους.
Αλλωστε, ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος τάχθηκε υπέρ του γερμανικού μοντέλου στις σχέσεις της Εκκλησίας με το Κράτος. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «Θρησκευτικά ουδέτερο είναι το γερμανικό κράτος. Θα ήθελα να ζήσω στη Γερμανία και να είμαι θρησκευτικά ουδέτερος. Είναι θρησκευτικά ουδέτερο κράτος, συνεργάζονται, βοηθάει την Εκκλησία άριστα».
Ενα τέτοιο ενδεχόμενο να πληρώνουν φόρο για τη θρησκεία οι Ελληνες πολίτες καθίσταται δύσκολο, ωστόσο, υπάρχει στις σκέψεις πολλών από τους κυβερνώντες.
Γερμανικό μοντέλο
Για να δούμε τι ισχύει στις άλλες χώρες που έχουν αυτό το σύστημα.
Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, με νόμο, που ισχύει εδώ και αρκετές δεκαετίες, έχει θεσπίσει την επιβολή φορολογίας σε όλους, όσοι δηλώνουν, πως είναι Χριστιανοί και μέλη της Ευαγγελικής ή της Καθολικής Εκκλησίας. Πρόκειται για τον λεγόμενο «εκκλησιαστικό φόρο» (Kirchensteuer), τον οποίο υποχρεούνται να πληρώνουν όλοι οι Γερμανοί πολίτες, που ανήκουν στην Ευαγγελική ή στην Καθολική Εκκλησία. Από τον φόρο αυτόν απαλλάσσονται τα μέλη των υπόλοιπων Χριστιανικών Εκκλησιών (Ορθόδοξοι κλπ.) ή οι οπαδοί των άλλων θρησκειών, όπως είναι π.χ. οι μουσουλμάνοι. Τα χρήματα από τον εκκλησιαστικό φόρο, που συλλέγονται από την γερμανική Κυβέρνηση, προορίζονται και δαπανώνται για την χρηματοδότηση των διαφόρων αναγκών και δραστηριοτήτων της Εκκλησίας, όπως επίσης για την εκπαίδευση και τις κοινωνικές υπηρεσίες, που λειτουργούν υπό την επίβλεψη της Ευαγγελικής ή της Καθολικής Εκκλησίας.
Οσοι δηλώσουν ότι είναι άθρησκοι ή άθεοι ή ανήκουν σε άλλο θρήσκευμα ή δόγμα απαλλάσσονται από το φόρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση στοιχεία του 2015 πάνω από μισό εκατομμύριο Γερμανοί δήλωσαν… άθεοι για να γλιτώσουν το «χαράτσι». Σύμφωνα με τα στοιχεία, περίπου 200.000 Γερμανοί Προτεστάντες και 178.000 Καθολικοί παραιτήθηκαν το 2013 από μέλη της Εκκλησίας τους, κυρίως για να μην πληρώνουν εκκλησιαστικό φόρο.
Ο φόρος αυτός χρεώνεται και πληρώνεται ως ποσοστό του εισοδήματος του κάθε δηλωμένου Καθολικού ή Προτεστάντη Γερμανού πολίτη, ανεξάρτητα από τις πραγματικές πεποιθήσεις του ή από το αν συμμετέχει ή όχι στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας του, εφ’ όσον, από την στιγμή της βάφτισής του, θεωρείται αυτόματα μέλος της Εκκλησίας του.
Στην Ιταλία
Στην Ιταλία το σύστημα για την φορολόγηση υπέρ της εκκλησίας ονομάζεται «οκτώ τις χιλίοις» (otto per mille). Είναι το ποσοστό επί του συνολικού φόρου εισοδήματος, όπου δίνεται η προαιρετική επιλογή στο φορολογούμενο για το που θέλει να αποδοθεί ο φόρος. Οι επιλογές είναι:
● Κρατικό ταμείο που πάει προς ανθρωπιστικούς σκοπούς
● Καθολική Εκκλησία
● Εκκλησία Αντβεντιστών της Εβδόμης Ημέρας
● Ένωση Βαλδένσιων και Μεθοδιστών Εκκλησιών
● Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία
● Ένωση Εβραϊκών Κοινοτήτων
Θα μπορούσε να σταθεί στην Ελλάδα ένα… «χριστιανόσημο» με το ποσοστό όσων δηλώνουν χριστιανοί να ξεπερνά το 95%; Ενδεχομένως αλλά είναι σίγουρο ότι εκατοντάδες χιλιάδες θα δήλωναν άθεοι ή άθρησκοι για να γλιτώσουν το φόρο.