Η περισυλλογή είναι ένα ιδιαίτερο και σημαντικό μέρος της προσευχής, Είναι η προσπάθειά μας να συγκεντρώσουμε το νου μας στην παρουσία του Θεού. Συνήθως, όταν προσευχώμεθα, δεν προσπαθούμε να ακούσουμε τον θεό αλλά Του μιλάμε και ή επαναλαμβάνουμε τυποποιημένες προσευχές ή έχουμε εμείς καθορίσει στο νου μας πλήρως τί πρέπει να γίνει και πώς πρέπει να γίνει και ζητάμε από τον Θεό να πραγματοποιήσει τα σχέδιά μας χωρίς καμιά παραλλαγή. Στην ουσία δεν επιθυμούμε να γνωρίσουμε τον πραγματικό Θεό, αλλά έχουμε δημιουργήσει εμείς ένα Θεό παραγγελιοδόχο, από τον οποίο περιμένουμε να εκτελέσει με απόλυτη ακρίβεια τις εντολές μας. Δεν επιζητούμε το πνεύμα του Θεού και ό,τι εκείνο θα μας υπεδείκνυε ότι χρειαζόμεθα για τον εαυτό μας, τις οικογένειες μας, τις σχέσεις μας και τη ζωή μας. Επομένως στην ουσία είμεθα μια άθεη κοινωνία παρά τις θρησκευτικές μας παραστάσεις, τις φιέστες, τα κουδούνια των δεσποτάδων – κυρίως αυτά.
Αν θέλουμε πραγματικά το πνεύμα του Θεού και αυτά που εκείνο θα μας υποδείξει για τη ζωή μας και τα αδιέξοδά μας, θα προσπαθήσουμε να είμεθα χαλαροί, ήρεμοι και ήσυχοι, για να είμεθα δεκτικοί του πνεύματος του Θεού. Η προσευχή αρχίζει όταν ακούμε το πνεύμα του Θεού. «Ίσθι πεποιθώς εν όλη καρδία επί Θεώ, επί δε ση σοφία μη επαίρου. Πάσαις οδοίς σου γνώριζε αυτήν, ίνα ορθοτομή τας οδούς σου» (Παρ. 3, 5-6). Καθώς ακούς αυτές τις λέξεις, προσπάθησε να εμπιστευθείς τον Θεό σε σχέση με το γάμο σου, την οικογένειά σου, τις σχέσεις σου, και μη βασίζεσαι στις δικές σου απόψεις και ερμηνείες. Προσπάθησε να αισθανθείς την παρουσία Του στις πιο απίθανες στιγμές, όπως στις στιγμές της ενόχλησης, της απογοήτευσης με τον εαυτό σου ή την/ τον σύζυγό σου ή τα παιδιά σου. Δες τη διαφορά που αυτό μπορεί να κάνει στη συμπεριφορά σου και τότε η σύγχυσή σου απομακρύνεται και αφήνεις το πνεύμα του Θεού να κατευθύνει τους συζυγικούς, τους οικογενειακούς, τους επαγγελματικούς και τους κοινωνικούς σου προβληματισμούς.
Για να ενισχύσεις τον προσανατολισμό της ζωής σου που προτείνει το χωρίο των Παροιμιών, που αναφέρθηκε παραπάνω, διάλεξε μία από τις κασέτες που οδηγούν σε αδιέξοδο και σε μια στιγμή ενόχλησης, παρά την επιθυμία σου, μην την επαναλάβεις. Δες τον εαυτό σου σ’ αυτή τη στιγμή αλλά ανταποκρίσου διαφορετικά. Φαντάσου ακόμη ότι κλείνεις το κασετόφωνο και λες αυτό που θα ’θελες να πεις. Μ’ αυτό τον τρόπο ανοίγεις ένα καινούργιο δρόμο στη σκέψη σου, αφήνοντας το πνεύμα του Θεού να σε κατευθύνει. Την ίδια στιγμή η νοητική εικόνα ότι θα συμπεριφερθείς κάτω από αυτές τις συνθήκες με αυτό τον διαφορετικό τρόπο είναι μια προσευχή στον Θεό. Εσωτερικά πες «αμήν».
Με την προσευχή ζητούμε επίσης να μας αποκαλυφθεί τι θα ήθελε ο Θεός να κάνει μέσα από εμάς για τους άλλους, αντί να προσπαθούμε να βάλουμε τους άλλους να κάνουν αυτό που θέλουμε εμείς γι’ αυτούς. Το παιδί σου μπορεί να έχει προβλήματα στο σχολείο ή με τους συνομηλίκους του ή με τη σχέση του με την Εκκλησία. Μέσα από την προσευχή σου προσπάθησε να δεις τι ο Θεός θα ήθελε από σένα να κάνεις για να βοηθήσεις το παιδί σου να υπερβεί τα προβλήματά του. Προσευχήσου για το γάμο σου, για να δεις τον τρόπο που σου προτείνει ο Θεός για να αναπτυχθεί η κοινωνία, η εμπιστοσύνη, η αγάπη, η συντροφικότητα, το μοίρασμα των βαθέων συναισθημάτων και των ανησυχιών μεταξύ σας. Με την προσευχή και την περισυλλογή θα αισθανθείς στοργή και τρυφερότητα για την ή τον σύζυγό σου και για κάθε ένα από τα παιδιά σου.
Θα χρειασθεί ένα άλμα πίστης για να δεις τι μπορεί να κάνει ο Θεός στη ζωή σου και στη ζωή της οικογενείας σου, γιατί αυτά που συμβαίνουν καθημερινά μπορεί να μη σε βοηθούν να τα δεις.
Η περισυλλογή ως προσευχή είναι ταυτόχρονα και μια άσκηση αλλαγής. Επαναλαμβάνοντας στη σκέψη μας τακτικά την κλήση του Θεού να αλλάξουμε και να αναπτυχθούμε, προπαρασκευάζουμε τους εαυτούς μας γι’ αυτές τις αλλαγές στη συμπεριφορά μας. Αυτό που βλέπουμε να κάνουμε στις στιγμές της περισυλλογής μας μπορεί τελικά να το κάνουμε πραγματικά. Αυτό θα πρέπει να γίνεται και με τη συμμετοχή μας στην εκκλησιαστική λατρεία. Με την επανάληψη των προτύπων της εκκλησιαστικής λατρείας συνηθίζουμε να αναπτύσσωμεθα όλο και περισσότερο ως εικόνα του Θεού. Επομένως η τακτικότητα στην προσευχή και στη συμμετοχή μας στην εκκλησιαστική λατρεία δεν είναι απαραίτητη μόνο για τη σχέση μας με τον Θεό, αλλά είναι απαραίτητη για μας τους ίδιους.
Στην προσπάθειά μας να βελτιώσουμε την οικογενειακή μας ζωή υπάρχει ο κίνδυνος να καλλιεργήσουμε τελειομανιακές φαντασιώσεις που μπορεί να την βλάψουν επικίνδυνα. Οι «νίκες» μπορεί να συμβαίνουν πότε-πότε. Όχι όμως μια για πάντα. Όντας μέτοχοι μιας πεπτωκυίας ανθρωπότητας, θα συνεχίσουμε να ζούμε τη σύγκρουση ανάμεσα στη σάρκα και το πνεύμα, ελπίζοντας στη θεραπευτική δύναμη της αγάπης του Θεού. Αλλά θα υπάρξουν νίκες που θα είναι το αποτέλεσμα της από μέρους μας αποδοχής της αγάπης του Θεού, που όλα «τα ασθενή θεραπεύει και όλα τα ελλείποντα αναπληροί».
(π. Φιλόθεος Φάρος, «Στου δρόμου τα μισά», εκδ. Αρμός, σ. 78-81)
