Συνεχίζουμε την αναφορά μας στον διάλογο που είχαμε με τον γέροντα Δανιήλ Κατουνακιώτη.

Μανώλης Μελινός: Πείτε μας, σας παρακαλώ, για τη θαυμαστή περίπτωση του ιερού λειψάνου του αγίου Μαξίμου του Καυσοκαλύβη, το οποίον ωσαύτως δεν έχει φανερωθεί.
– Γέρων Δανιήλ Κατουνακιώτης: Μας εδιηγούντο οι Γεροντάδες μας ότι ο άγιος Μάξιμος ησκείτο στη Μεγίστη Λαύρα. Παρακαλούσε συνεχώς την Παναγία να του δώσει την «καρδιακή προσευχή». Να τον φωτίσει, δηλαδή, να προσεύχεται με την καρδιακή, τη νοερά προσευχήν. Η Παναγία εισήκουσε τις προσευχές του και του έδωσε την εντολή να πάει στην κορυφή του Αθωνος, λέγοντάς του συγχρόνως: «Ελα κι εκεί θα σου αποκαλύψω το αιτούμενον»! Ο πατήρ Μάξιμος μια και δυο πήρε το μπαστουνάκι του και ξεκίνησε. Βάδιζε, βάδιζε ώρες ολόκληρες, έξι, επτά, οκτώ, 10 ώρες! Με το ένα χέρι κρατούσε το ραβδάκι και με το άλλο τραβούσε το κομποσχοίνι του. Κάποτε έφθασε στην κορυφή. Γονάτισε αμέσως κι άρχισε να προσεύχεται θερμά στην Παναγία μας. Εμεινε γονατιστός, προσευχόμενος τρία μερόνυκτα! Κάποια στιγμήν ο Γέροντας αισθάνθηκε μίαν άρρητη ευωδία και συγχρόνως είδε άπλετο φως να τον κατακλύζει! Τον περιέλουσε το άκτιστο φως… Μέσα σ’ αυτές τις συγκλονιστικές συνθήκες εμφανίσθηκε η Παναγία! Ο πατήρ Μάξιμος εκάλυψε με τις παλάμες το πρόσωπό του λέγοντας: «Υπεραγία Θεοτόκε, δεν είμαι άξιος να δω το υπεράγιο Πρόσωπό Σου». Η Παρθένος τού μίλησε για λίγο. Ο άγιος του Θεού ένιωσε την καρδιά του να σκιρτά από αγαλλίασιν. Εκείνη, βλέποντας την ταπείνωσή του, του έδωσε το χάρισμα της νοεράς προσευχής κι εξαφανίσθηκε μέσα στη λάμψη στην οποία και είχεν εμφανισθεί! Η Παναγία -εκτός από τη νοερά προσευχή- του έδωσε και άλλη μίαν ιδιαίτερη χάρη, να ίπταται! Μάλιστα, γι’ αυτό τον ονομάζουν το «πτηνόν του Αθω»! Συγκεκριμένα, στους Χαιρετισμούς των Αγιορειτών Αγίων διαβάζουμε: «Χαίροις, Μάξιμε πάτερ, αετέ υψιβάμον»!

Να μην παραλείψω σ’ αυτό το σημείο να τονίσω, κ. Μελινέ, ότι εδώ στο Αγιον Ορος εκ παραδόσεως τα διάφορα οράματα, τις εμφανίσεις αγίων κ.λπ., δεν τ’ αποδέχονται οι πατέρες αμέσως και χωρίς βάσανο, διότι ενεδρεύει ο λεγόμενος εκ δεξιών πειρασμός, η δεξιά πλάνη. Θέλει μεγάλη προσοχή αυτό…

– Μ.Μ.: Τι σημαίνει δεξιά πλάνη, Γέροντα;
– Γέρων Δ.Κ.: Εχει διαφόρους τρόπους εκδηλώσεως. Εν προκειμένω μπορεί να προσεύχεται κάποιος και να καταληφθεί από εγωισμόν, ότι τάχα κάνει θερμή προσευχή που εισακούεται από τον Θεό. Σ’ αυτή την περίπτωση προσεύχεσαι και αμαρτάνεις! «Η προσευχή μου γενέσθω εις αμαρτίαν» όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται. Εγωισμός και προσευχή είναι δύο άκρα αντίθετα. Ετσι και ο σώφρων άγιος Μάξιμος αναρωτήθηκε κάποια στιγμή μήπως το όραμά του ήταν καμία πλεκτάνη του διαβόλου για να τον παρασύρει στον φοβερό κατήφορο του εγωισμού, ώστε να χάσει εκ του ασφαλούς την ψυχή του… Σκέφθηκε να συμβουλευθεί έμπειρο Γέροντα -αλήθεια, τι μεγαλείο ταπεινοφροσύνης- αν αυτό που του συνέβη ήτο εκ του Θεού ή εκ του πονηρού.

Εκεί λοιπόν, στην κορυφή του Αθωνος, ασκήτευε ένας αγιασμένος Γέροντας – νομίζω Εφραίμ λεγόταν. Πήγε ο άγιος Μάξιμος κι εξομολογήθηκε τα γεγονότα και τους λογισμούς του. Εμπειρος ο ασκητής κι έχοντας θεία φώτιση, κατάλαβε ότι στην περίπτωση του Μαξίμου συνέβη «μυστήριο»! Για να τον βοηθήσει και να τον στηρίξει όμως -μη τυχόν από έπαρση πλανηθεί- του είπε: «Πάτερ Μάξιμε, αδελφέ μου, μετά λύπης σου λέγω ότι πλανήθηκες! Πρόσεξε καλά, γιατί η δεξιά πλάνη οδηγεί ίσια στην πνευματική καταστροφή». Ο άγιος Μάξιμος δέχθηκε με ταπείνωση την ετυμηγορία του Γέροντα και κατέβηκε στη Σκήτη των Καυσοκαλυβίων, η οποία πήρε την ονομασία της από τον άγιο Μάξιμο. Πήγε κι άρχισε να φτιάχνει καλύβες. Μόλις έφτιαχνε την καλύβα, έμενε μία δύο μέρες κι ύστερα την έκαιγε! Ετσι η Σκήτη ονομάστηκε των Καυσοκαλυβίων. Ο άγιος Μάξιμος ησκείτο εκεί με δύο μαθητάς του.

Εκείνη την εποχήν η Παναγία πληροφόρησε τον άγιο Γρηγόριο τον Σιναΐτη -που και αυτός Της ζητούσε να του δώσει το χάρισμα της νοεράς προσευχής- να έλθει στα Καυσοκαλύβια στο Αγιον Ορος να συναντήσει τον Γέροντα Μάξιμο και να διδαχθεί απ’ αυτόν τη νοερά προσευχή! Ξεκίνησε ο άγιος Γρηγόριος κι έφθασε στη Σκήτη των Καυσοκαλυβίων, όπως του υπέδειξε η Κυρία Θεοτόκος. Ρώτησε τους πατέρας:

– Πού είναι ο πατήρ Μάξιμος;
– Ποιος; Αυτός ο σαλός, αυτός ο πλανεμένος; Αυτός φτιάχνει καλύβες και τις καίει· του είπαν αποδοκιμαστικά, μη γνωρίζοντας την αγιότητά του που επιμελώς έκρυβε…
Ο άγιος Μάξιμος έκανε τον σαλό από ταπείνωση. Εσωτερικώς, όμως, ήταν όλος μια θεία φλόγα!
– Ναι, αυτόν θέλω· επέμεινε ο άγιος Γρηγόριος.

Με τα πολλά τον βρήκε. Του ζήτησε να μείνουν οι δυο τους να συζητήσουν. Αρχισε στη συνέχεια να τον ρωτά διάφορα περί νοεράς προσευχής κ.λπ. Ο άγιος Μάξιμος έδινε ασυνάρτητες απαντήσεις, δείχνοντας ότι δεν πάει καλά στο μυαλόν! Ο άγιος Γρηγόριος, γνωρίζοντας όμως από την Παναγία την πραγματικότητα, του είπε:
– Πάτερ Μάξιμε, άφησέ τα αυτά και δίδαξέ μου τη νοερά προσευχή, γιατί αυτό είναι το θέλημα της Κυρίας Θεοτόκου. Εκείνη μου είπε να έλθω να σε βρω!

Τότε ο άγιος Μάξιμος, σαν άκουσε την εντολή της Παναγίας, άνοιξε το βιβλίο της ψυχής του και δίδαξε παραστατικά στον άγιο Γρηγόριο τη νοερά προσευχή. Τον ασπάσθηκε στη συνέχεια εκείνος και κίνησε να φύγει. Κατεβαίνοντας προς τον αρσανά, τον ρώτησαν πατέρες:

– Πώς είδες τον π. Μάξιμο; Ετσι όπως σου τα είπαμε δεν είναι;
– Τι λέτε, πατέρες;! Αυτός είναι όντως επίγειος άγγελος! Δεν ξέρετε ποιον έχετε κοντά σας… Εύχομαι να υπάρχει στο Αγιον Ορος άλλος ένας «τρελός» σαν αυτόν! Ενας μεγάλος άγιος, «τρελός»!

Αυτά τους είπε ο άγιος Γρηγόριος κι έφυγε. Οι πατέρες τότε «ξύπνησαν» και μετενόησαν γιατί παραθεωρούσαν τον π. Μάξιμο και τον λοιδορούσαν. Εσπευσαν πολλοί απ’ αυτούς να τον εκμεταλλευθούν με την καλή σημασία· Να παρακολουθήσουν διδασκαλία από τον φωτισμένον αυτόν άγιον, όπως και ο άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης. Εκείνος, όταν κατάλαβε ότι ο κλοιός συνεχώς στένευε, πήρε τους μαθητάς του κι εξηφανίσθη. Ελθών σε βαθύ γήρας, τους μάζεψε κάποια μέρα γύρω του και τους είπε: «Πατέρες και αδελφοί, εγώ θα κοιμηθώ εν Κυρίω κι εσείς να με θάψετε στο τάδε σπήλαιο. Θα κτίσετε την είσοδο, ούτως ώστε να μην το εντοπίσει κανείς. Το λείψανό μου θα βρίσκεται σε σημείο μέχρι το οποίο θ’ ακούγονται οι καμπάνες της Μεγίστης Λαύρας! Εγώ κατά τη Δευτέρα Παρουσία θα έλθω να το παραλάβω για να κριθώ»! Ετσι κι έγινε. Η περιοχή αυτή λοιπόν εκτείνεται μεταξύ της Μεγίστης Λαύρας και της ρουμανικής Σκήτης του Τιμίου Προδρόμου, μέσα σ’ αυτή την κοιλάδα. Κάπου εκεί, σε άγνωστο σπήλαιο, βρίσκεται μέχρι σήμερα στην αφάνεια το άγιο λείψανό του. Μπροστά έχουν φυτρώσει βάτα, κάνοντας το σημείο αδιαπέραστο. Πολλοί με προσευχή ψάχνουν μέχρι σήμερα, αλλά τίποτε… Μάλιστα ο π. Μάξιμος ο Κερασιώτης, που τον ευλαβείται πολύ, και ο π. Μάξιμος ο Ιβηρίτης, ο οποίος επίσης πολύ τον ευλαβείται, έψαξαν και ψάχνουν μέρες και βδομάδες και μήνες και χρόνια, αλλά τίποτε· Απλώς αισθάνονται μίαν άρρητη ευωδία εκεί μέσα στις πυκνές συστάδες των θάμνων!

Μια φορά, όπως μας έλεγαν οι Γεροντάδες μας, ένας ασκητής έψαχνε με πολλή ευλάβεια να βρει το τίμιο λείψανο κι έλεγε και ξανάλεγε: «Αγιε Μάξιμε, αν είν’ ευλογημένο, να φανερωθείς να πάρουμε ευλογία από το ιερό λείψανό σου»! Κάποια μέρα, καθώς περπατούσε σ’ ένα μονοπάτι, αισθάνθηκε άρρητη ευωδία να βγαίνει μέσ’ από θάμνους. Κατάλαβε ότι εκεί θα βρίσκεται το άγιο λείψανο κι αμέσως έτρεξε στη Μεγίστη Λαύρα, ειδοποιώντας τους πατέρας να σπεύσουν μαζί του στο σημείο αυτό για τη μεγάλη στιγμή της Ανακομιδής. Καθώς επέστρεψε μαζί με τους Λαυριώτες, εστάθη αδύνατο να βρουν το σημείο που πριν είχεν εντοπίσει!.. Ο Θεός, συγκαταβαίνοντας στην παράκληση του αγίου Του, απέκρυψε το τίμιο λείψανό του για να το φανερώσει στη Δευτέρα Παρουσία! Πόσα και πόσα ανάλογα θαύματα έχουμε μάθει από τους Γεροντάδες μας…

Κείμενο – φωτογραφίες Μανώλης Μελινός
Θεολόγος συγγραφέας,
διευθυντής Βιβλιοθήκης της Ι. Συνόδου