Εις το τέλος· υπέρ των υιών Κορέ, υπέρ των κρυφίων ψαλμός
Toυ Μητροπολίτη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Ιερεμία
Ο Θεός 2 ημών καταφυγή και δύναμις, βοηθός εν θλίψεσι ταίς ευρούσαις ημάς σφόδρα. 3 Διά τούτο ου φοβηθησόμεθα εν τω ταράσσεσθαι την γην και μετατίθεσθαι όρη εν καρδίαις θαλασσών. 4 Ηχησαν και εταράχθησαν τα ύδατα αυτών, εταράχθησαν τα όρη εν τη κραταιότητι αυτού (διάψαλμα). 5 Του ποταμού τα ορμήματα ευφραίνουσι την πόλιν του Θεού· ηγίασε το σκήνωμα αυτού ο Υψιστος. 6 Ο Θεός εν μέσω αυτής και ου σαλευθήσεται· βοηθήσει αυτή ο Θεός το προς πρωί πρωί. 7 Εταράχθησαν έθνη, έκλιναν βασιλείαι· έδωκε φωνήν αυτού, εσαλεύθη η γη. 8 Κύριος των δυνάμεων μεθ’ ημών, αντιλήπτωρ ημών ο Θεός Ιακώβ (διάψαλμα). 9 Δεύτε και ίδετε τα έργα του Θεού, α έθετο τέρατα επί της γης. 10 Ανταναιρών πολέμους μέχρι των περάτων της γης τόξον συντρίψει και συνθλάσει όπλον και θυρεούς κατακαύσει εν πυρί. 11 Σχολάσατε και γνώτε ότι εγώ ειμι ο Θεός· υψωθήσομαι εν τοις έθνεσιν, υψωθήσομαι εν τη γη. 12 Κύριος των δυνάμεων μεθ’ ημών, αντιλήπτωρ ημών ο Θεός Ιακώβ.
1. Στον ψαλμό αυτό ο ποιητής του διατυπώνει με δυνατές εκφράσεις τη δυνατή του πίστη στον Θεό, τον Οποίο υμνεί ως «Κύριο των δυνάμεων» και «αντιλήπτορα» του έθνους του. Ο ψαλμός αυτός ομιλεί για «θλίψεις» (στιχ. 2), αλλά δεν φαίνεται οι θλίψεις αυτές να είναι προσωπικές του ποιητού μας, αλλά αφορούν το έθνος και ειδικότερα την πρωτεύουσα του έθνους, την Ιερουσαλήμ. Θέλοντας να μιλήσει για την παντοδυναμία του Θεού ο ποιητής μας παρουσιάζει από την αρχή του ψαλμού του την εσχατολογική περίοδο, κατά την οποία, όπως λέγουν και άλλα κείμενα της Π.Δ., θα συμβαίνουν ισχυροί σεισμοί και θα ταράσσεται η γη. Ο ποιητής μας παρουσιάζει τα βουνά να ξεριζώνονται από τον σεισμό και να μετατίθενται στα βάθη των θαλασσών (στιχ. 3).Και επειδή τώρα αναφέρθηκε ο ποιητής μας στις θάλασσες, παρουσιάζει και αυτές κατά την εσχατολογική περίοδο να ταράσσονται και να θέλουν τα νερά τους να επανέλθουν στην πρώτη θέση τους, σ’ αυτήν που είχαν πριν από τη δημιουργία του κόσμου. Τότε τα νερά σκέπαζαν όλη τη γη και ήταν ένα μεγάλο χάος της αβύσσου (Γεν. κ. 1). Σ’ αυτήν την κατάσταση θέλουν κατά την εσχατολογική περίοδο να επανέλθουν τα νερά, αλλά ο ποιητής μας πιστεύει στον παντοδύναμο Θεό του, στον «Κύριο των δυνάμεων», όπως τον λέγει στην επωδό του, ο Οποίος και θα επιφέρει την τάξη (στιχ. 4).
2. Στη συνέχεια ο ποιητής του ψαλμού μας έρχεται πιο συγκεκριμένα στο θέμα του και ομιλεί για επιθέσεις εχθρού ή εχθρών εναντίον της Ιερουσαλήμ, «της πόλεως του Θεού». Ο ποιητής μας βέβαια πιστεύει την Ιερουσαλήμ ως ιεράν πόλιν και την παρουσιάζει να διαποτίζεται από παραποτάμους («του
ποταμού τα ορμήματα»), όπως η Γένεση παρουσιάζει τον Παράδεισο να διαποτίζεται από ένα μεγάλο ποταμό, ο οποίος διαχωριζόταν σε τέσσερις παραποτάμους (Γεν. 2,8-14). «Τα ορμήματα του ποταμού» ίσως, κατά την ερμηνεία του διδασκάλου Βέλλα, να λέγονται εδώ διότι αυτά θα αποτελέσουν υδάτινον τείχος κατά των εχθρών που εισέβαλαν στην Ιερουσαλήμ. Ο ψαλμωδός μας θέλει να ενισχύσει τους πατριώτες του ότι δεν πρόκειται να πάθουν τίποτε από την εισβολή του εχθρού, γιατί, «ο Θεός εν μέσω αυτής», της Ιερουσαλήμ, και θα την προστατεύσει. Θα την απαλλάξει σύντομα από την επίθεση του εχθρού, θα την απαλλάξει «το προς πρωί» (στιχ. 6). Η έκφραση αυτή προέρχεται από την ιουδαϊκή αντίληψη ότι το σκοτάδι είναι ο χρόνος που έρχονται διάφορες συμφορές, αλλά η ημέρα, το φως είναι εικόνα της διαλύσεως των συμφορών αυτών.Στη συνέχεια ο ποιητής μας σε ένα μόνο στίχο εικονίζει την έφοδο των εθνών και των βασιλείων εναντίον της Ιερουσαλήμ κατά την εσχατολογική περίοδο, αλλά η κίνηση αυτή των εθνών στρέφεται εναντίον του Θεού, του παντοδυνάμου Θεού, ο Οποίος όπως λέγει άλλος ψαλμός (68,34· βλ. και Ιερ. 12,8) βροντά από τον ουρανό και σείεται ολόκληρη η γη (στιχ. 7). Και πάλι ο ποιητής μας εδώ αισθάνεται την ανάγκη να απαγγείλει τον θριαμβευτικό του παιάνα για τον παντοδύναμο Θεό του, λέγοντας «Κύριος των δυνάμεων μεθ’ ημών, αντιλήπτωρ ημών ο Θεός Ιακώβ» (στιχ. 8).
3. Θα περιμένουμε στη συνέχεια ο ποιητής να παρουσιάσει τις φάσεις της μάχης των εχθρών κατά της Ιερουσαλήμ. Τα παραλείπει όμως αυτά και έρχεται γοργά να δώσει μόνο την εικόνα του πολεμικού πεδίου μετά τη μάχη. Ολες όμως οι φάσεις της μάχης ήταν φοβερές και τρομερές, γι’ αυτό και ο ποιητής τις λέγει «τέρατα επί της γης», θαυμαστά δηλαδή κατορθώματα του Γιαχβέ Θεού. «Εργα Κυρίου», όπως τα είπε λίγο προηγουμένως ο ποιητής μας (στιχ. 9). Το πεδίον της μάχης παρουσιάζει τόξα σπασμένα, λόγχες σπασμένες και αυτές, και ασπίδες, οι οποίες συγκεντρώνονται για να καούν από τον Ιδιο τον Θεό (στιχ. 10). Δεν χρειάζονται πιά γιατί ο ποιητής μας φαίνεται ως πολύ καλός μαθητής των προφητικών κειμένων και παρουσιάζει τον Θεό να καταργεί τους πολέμους σε όλη τη γη. Λέγει: «Ανταναιρών (ο Θεός) πολέμους μέχρι των περάτων της γης». Είναι το ιδανικόν μιάς παγκοσμίας ειρήνης, που είναι ένα γνήσιο στοιχείο της εσχατολογικής περίοδου. Ο ποιητής μας στο πεδίο της μάχης δεν παρουσιάζει νεκρούς και τραυματίες, γιατί αυτό δεν θα ήταν και πολύ αρμόζον για τον Θεό Γιαχβέ, τον Οποίο υμνεί ο όλος ψαλμός του. Τέλος, ο ποιητής μας γεμάτος χαρά αυτός στρέφεται σε όλους τους ολιγοπίστους και απίστους, οι οποίοι δεν πιστεύουν στη δύναμη του Θεού και βάζει τον Θεό να τους πεί αυτό που ήθελε αυτός να πεί. Λέγει λοιπόν ο Θεός στο τέλος του ψαλμού: «Σχολάσατε και γνώτε ότι Εγώ ειμι ο Θεός, υψωθήσομαι εν τοις έθνεσιν, υψωθήσομαι εν τη γη» (στιχ. 11).«Σχολάσατε», δηλαδή «κλείστε το στόμα σας» και πάψτε να μην αναγνωρίζετε τον Θεό ως παντοδύναμο και ισχυρό και αναγνωρίστε ότι Αυτός είναι ο ισχυρότερος όλων των εθνών και όλης της γης. Και κλείνει το ωραίο του ποίημα ο ψαλμωδός μας πάλι με την επωδό του με πλέον ζωηρό τόνο αυτή τη φορά: «Κύριος των δυνάμεων μεθ’ ημών, αντιλήπτωρ ημών ο Θεός Ιακώβ».
