Την 14η Σεπτεμβρίου κάθε έτους η Αγία μας Εκκλησία θυμάται το ιστορικό γεγονός της υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και καλεί όλους μας να τιμήσουμε το «τρισμακάριστον ξύλον», το οποίον έγινε όργανο της σωτηρίας μας. Αφού επ’ αυτού ο σταυρωθείς Κύριός μας επετέλεσε τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη θυσία – αυτοθυσία στην ιστορία της ανθρωπότητος.
Το κίνητρο αυτής της σταυρικής θυσίας του Κυρίου μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η φανέρωση εν κόσμω και εμπράκτως της αγάπης του Θεού για το πλάσμα Του, τον άνθρωπο, ο οποίος Τον πρόδωσε και Τον εγκατέλειψε, υποπίπτοντας στο αμάρτημα των Προπατόρων, του Αδάμ δηλαδή και της Εύας. Και που όμως για τον Άγιο Θεό δεν έπαψε ποτέ να είναι το αγαπημένο Του δημιούργημα, ο βασιλεύς της κτίσεως, ο πλασμένος κατ’ εικόνα Του και προωρισμένος νά γίνει καθ’ ομοίωσίν Του. «Εν τούτω εφανερώθη η αγάπη του Θεού εν ημίν, ότι τον Υιόν αυτού τον Μονογενή απέσταλκεν ο Θεός εις τον κόσμον, ίνα ζήσωμεν δι’ Αυτού» διακηρύττει ο Ευαγγελιστής αυτής της αγάπης και συμπυκνώνει στα λόγια του αυτά όλο το γιατί και το πώς της θείας οικονομίας.
Στη συνομιλία Του με το νυκτερινό μαθητή Του Νικόδημο αυτήν ακριβώς την αλήθεια θέλει να του φανερώσει ο Κύριος, πως δηλαδή για να σωθεί ο άνθρωπος πρέπει πρώτα να αναγεννηθεί πνευματικά, να γίνει καινούργιος άνθρωπος, και αυτό βεβαίως δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με την πιστή εφαρμογή των διατάξεων του Νόμου του Μωυσέως, όπως πίστευαν και δίδασκαν οι Φαρισαίοι, αλλά με το Άγιο Πνεύμα. Και ακόμη πως αυτή η έμπρακτη αγάπη του Θεού για το πλάσμα Του αποκαλύπτεται μέσα από συγκεκριμένα πρόσωπα, γιατί αυτή η αγάπη δεν είναι απλώς μια ιδέα ή θεωρία, αλλά αυτός ακριβώς ο τρόπος που υπάρχει ο Τριαδικός Θεός. Και το πρόσωπο που φανερώνει αυτή την κοινωνία της αγάπης του Θεού είναι Αυτός ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος αποτελεί και την κλίμακα που ανεβάζει τον άνθρωπο στον ουρανό, στη σφαίρα της τριαδικής ζωής, δια της ταπεινώσεως και της σταυρικής θυσίας, και με την Ανάσταση και την Ανάληψή Του τον εγκαθιστά «εν δεξιά του Θεού και Πατρός».
Η αλήθεια λοιπόν αυτή, ότι «ο Θεός αγάπη εστί», και ότι, υπό της αγάπης και της αφάτου φιλανθρωπίας Του κινούμενος, σχεδιάζει «προ των αιώνων» και εκτελεί «εν χρόνω» την σωτηρία του ανθρώπου υπάρχει και υπογραμμίζεται τόσο στην Καινή Διαθήκη, το Ευαγγέλιο της Χάριτος, όσο και στην Παλαιά Διαθήκη, με προφητικούς τύπους φανερώσεως της σταυρικής θυσίας του Κυρίου, και δη του οργάνου αυτής, του Τιμίου Σταυρού. Ένας από αυτούς τούς τύπους είναι «ο χαλκούς όφις», το χάλκινο φίδι. Οι Ισραηλίτες βρίσκονται στην έρημο, μετά την έξοδό τους από την Αίγυπτο, όπου περιπλανώνται για σαράντα ολόκληρα χρόνια. Και κατά την προσφιλή τους συνήθεια, μπροστά σε κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζουν γογγύζουν και αγανακτούν και κατά του Θεού και κατά του Μωυσέως. Τότε ο Θεός για να τους συνετίσει επιτρέπει την εμφάνιση μέσα στην έρημο πλήθους φαρμακερών φιδιών, τα οποία όποιον δάγκωναν πέθαινε. Ο Θεός για μια ακόμη φορά κάμπτεται από τις δεήσεις του δούλου Του Μωυσή και αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά την ευσπλαχνία, την αγάπη και την φιλανθρωπία Του, έστω και απέναντι σε αχάριστο και αγνώμονα λαό, διατάζει τον Μωυσή να κατασκευάσει ένα χάλκινο φίδι, να το υψώσει πάνω σε ένα ξύλο, και να πει στον λαό, πως όποιος είχε δαγκωθεί από τα φαρμακερά φίδια και έστρεφε το βλέμμα του με πίστη και εμπιστοσύνη προς το σημάδι αυτό της αγάπης του Θεού θα θεραπευόταν. Πράγμα το οποίο και έγινε. Το ιστορικό αυτό γεγονός, που περιγράφεται στο βιβλίο των Αριθμών της Παλαιάς Διαθήκης λαμβάνει από τους ερμηνευτές δύο ερμηνείες.
Σύμφωνα με την πρώτη το χάλκινο φίδι είναι τύπος και προτύπωση του Εσταυρωμένου Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Όπως δηλαδή εκείνο είχε μεν το σχήμα του φιδιού αλλά δεν είχε δηλητήριο, έτσι και ο Κύριός μας είχε μεν σώμα ανθρώπινο αλλά δεν είχε την αμαρτία της ανθρωπίνης φύσεως. Και όπως θεραπεύονταν οι Ισραηλίτες ατενίζοντας το χάλκινο φίδι, έτσι θεραπευόμαστε και εμείς ατενίζοντες τον εσταυρωμένο Κύριό μας, ο Οποίος μας χαρίζει ειρήνη, υγεία σωματική και πνευματική, κάθαρση ψυχική και αιώνιο ζωή.
Κατά τη δεύτερη ερμηνεία το χάλκινο φίδι δεν είναι τύπος του Χριστού αλλά αντίτυπός Του. Σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο σε ομιλία του στο Πάσχα, το χάλκινο φίδι είναι τύπος της νεκρώσεως του νοητού όφεως, δηλαδή του διαβόλου, που πραγματοποιήθηκε με τη σταυρική θυσία του Κυρίου. Δηλαδή, ο άνθρωπος που πιστεύει ότι ο διάβολος νεκρώθηκε και έχασε τη δύναμή του από την ακατανίκητη δύναμη του Χριστού, αυτός και σώζεται. Πάντως και οι δύο ερμηνείες κατατείνουν στο ίδιο συμπέρασμα, ότι δηλαδή η δύναμη του Τιμίου Σταυρού είναι μεγάλη, αφού δι’ αυτού, του Σταυρού, νεκρώθηκε το κράτος του διαβόλου, και εμείς αποκτήσαμε την δυνατότητα να νικάμε όλες τις δυνάμεις του πονηρού.
Έτσι λοιπόν η σωτηρία μας βρίσκεται στην αγάπη του Θεού, ο Οποίος θυσίασε τον Μονογενή Του Υιό με τον δια Σταυρού θάνατο «ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχη ζωήν αιώνιον».
Και κάτι τελευταίο για το κίνητρο της σταυρικής θυσίας του Κυρίου μας. Ο Χριστός δεν ήλθε στον κόσμο για να μας κρίνει αλλά για να μας σώσει από την αμαρτία, την φθορά και τον θάνατο. Βέβαια ο λόγος αυτός του Κυρίου εύκολα παρεξηγείται από πολλούς ηθελημένα ή από άγνοια. Ο Κύριος λέγει «εγώ ου κρίνω ουδένα» και αλλού «νυν κρίσις εστίν του κόσμου τούτου», και επίσης «αύτη εστίν η κρίσις, ότι το φως ελήλυθεν εις τον κόσμον και ηγάπησαν οι άνθρωποι μάλλον το σκότος ή το φως». Η κρίση του κόσμου για την οποία μιλάει ο Χριστός είναι ταυτόχρονα και η σωτηρία, αφού ο Χριστός ως Κριτής δεν τιμωρεί τον άνθρωπο για την παράβαση του Θείου Νόμου, την αμαρτία δηλαδή, αλλά η αγάπη του Θεού είναι αυτή που κρίνει τον άνθρωπο. Με άλλα λόγια, αν ο άνθρωπος αποδεχθεί την αγάπη του Θεού στη ζωή του, την έλευση της θείας Χάριτος διά της πνευματικής ζωής και ασκήσεως και των Ιερών Μυστηρίων, τότε «εις κρίσιν ουκ έρχεται, αλλά μεταβέβηκεν εκ του θανάτου εις την ζωήν». Αν όμως την απορρίψει τότε ο άνθρωπος αυτοτιμωρείται. Τούτο σημαίνει πολύ απλά, ότι το βάρος της κρίσεως πέφτει σε μας και στην ελεύθερη επιλογή μας και στάση μας απέναντι στο Σταυρό του Χριστού, διότι ο Θεός θέλει «πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν».
Επομένως και εν κατακλείδι ο Κύριός μας εξ αγάπης σταυρώθηκε για μας, μας προσέφερε άπαξ δια παντός την σωτηρία μας δια του σταυρικού Του θανάτου, σε μας απομένει ένα πράγμα, να αποδεχθούμε ή όχι την σωτηρία μας.
Αρχιμ. Σίμων Δημογέροντας
Ιεροκήρυξ της Ιεράς Μητροπόλεως