Δύο σχόλια για τη λέξη Θεοφάνεια σας παραθέτω από νεοεκδοθέν  λεξικό ετυμολογίας του Γ. Μπαμπινιώτη, το πρώτο ιστορικό, το δεύτερο  ορθογραφικό:
α. (στο λ. Θεοφάνια)
ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ  ΛΕΞΗΣ Θεοφάνια Η λέξη Θεοφάνια / Θεοφάνεια δεν χρησιμοποιήθηκε εξ αρχής  στην εκκλησιαστική γλώσσα για τη Βάπτιση τού Χριστού. Η λέξη αρχικά αναφέρθηκε  συνολικά στο μυστήριο τής ενανθρωπήσεως τού Θεού, επειδή με αφετηρία χωρία τού  Αποστόλου Παύλου η ενανθρώπηση τού Θεού παρουσιάζεται ως φανέρωσή του στον κόσμο  (πβ. Α΄ Τιμόθ. 3.16: Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί͵ ἐδικαιώθη ἐν πνεύματι͵ ὤφθη  ἀγγέλοις͵ ἐκηρύχθη ἐν ἔθνεσιν͵ ἐπιστεύθη ἐν κόσμῳ͵ ἀνελήφθη ἐν δόξῃ). Με  αυτή την έννοια εξειδικεύτηκε στη δήλωση τής Γεννήσεως τού Χριστού (πβ. τον  τίτλο ομιλίας τού Γρηγορίου Θεολόγου στα Χριστούγεννα: Εἰς τὰ Θεοφάνια͵ εἴτουν  Γενέθλια τοῦ Σωτῆρος, όπου σε ένα σημείο μάλιστα (36.313.) εξηγεί ως εξής το  γιατί δόθηκαν δύο ονόματα στην εορτή των Χριστουγέννων: Ὄνομα δὲ͵ τῷ φανῆναι  μὲν͵ Θεοφάνια· τῷ δὲ γεννᾶσθαι͵ Γενέθλια). Αυτή η συνολική αναφορά ευνοήθηκε και  από το γεγονός ότι στην αρχαία Εκκλησία και οι δύο γιορτές εορτάζονταν την ίδια  μέρα (6 Ιανουαρίου). Tον 4ο αι. όμως οι δύο γιορτές χωρίστηκαν και η Γέννηση  μεταφέρθηκε στις 25 Δεκεμβρίου, ημέρα που οι εθνικοί γιόρταζαν τον θεό Ήλιο. Από  τότε αρχίζει να χρησιμοποιείται η λέξη Θεοφάνια / Θεοφάνεια για τη Βάπτιση  παράλληλα με τη λ. Ἐπιφάνια (πβ. Ιωάνν. Χρυσοστ. Φιλογ. 48.752: Εἰ γὰρ μὴ ἐτέχθη  κατὰ σάρκα ὁ Χριστὸς͵ οὐκ ἂν ἐβαπτίσθη͵ ὅπερ ἐστὶ τὰ Θεοφάνια· οὐκ ἂν ἐσταυρώθη͵  ὅπερ ἐστὶ τὸ Πάσχα).