Zambaco Paşa: Οι λεπροί στο Άγιο Όρος (1891)

Mε μια πολύ ελεύθερη μετάφραση, σας μεταφέρουμε τις ταξιδιωτικές εμπειρίες ενός Γάλλου περιηγητή, αλλά και γιατρού συνάμα το 19 αιωνα στο Άγιον Όρος…όπου μέσα από την ορθολογιστική προσέγγιση του θέματος ξεπηδά η “τρελή” για τα σημερινά δεδομένα αντιμετώπιση των ασθενών από τους υγιείς μοναχούς του Αγίου Όρους….μια αντιμετώπιση εντελώς Ορθόδοξη ,Αγιορείτικη, με γνώμονα την παρηγοριά του αδελφού και ασπίδα για την ασθένεια το ” έχει ο καλός Θεός”…και βλέπουμε ότι κανείς από τους υπηρετούντες δεν ασθένησε…

σας το παραθέτουμε ……

Ο δρ Zambaco Paşa ταξιδεύει μεταξύ των λεπρών, Παρίσι, 1891 

Πηγή: Εθνική βιβλιοθήκη της Γαλλίας 

Στις σελίδες 219-238 του εγγράφου αυτού, βρίσκουμε πληροφορίες του δέκατου ένατου αιώνα, από ένα Γάλλο γιατρό – δεν είχε απολύτως κανένα γιατρό ακόμη εκεί -στο νοσοκομείο λεπρών που ήταν κοντά στο μοναστήρι των Ιβήρων στο Άγιον Όρος. Θα δούμε ότι οι μοναχοί ενδιαφερόντουσαν και είχαν κοινή ζωή με αυτούς τους σοβαρά άρρωστους με μεγάλη πίστη – “χωρίς καμία επιφύλαξη…. τα τελευταία πενήντα χρόνια , Οι μοναχοί της μονής Ιβήρων κατασκεύασαν ένα άσυλο για τους λεπρούς , οι οποίοι προηγουμένως ζητούσαν καταφύγιο στα δάση του Αγίου Όρους, και αυτό οδηγούσε σε μια ζωή άγρια με σίτιση από βότανα και ρίζες!

Το λεπροκομείο είναι 10 λεπτά μακριά από το μοναστήρι. Βέβαια η κατάσταση του λεπροκομείου είναι μακριά από αυτά που υπήρχαν τότε στις πολιτισμένες χώρες, ωστόσο, το λεπροκομείο ήταν ένα πολύ καλό καταφύγιο για να βρουν μια στέγη και η παρεχόμενη τροφή στους ασθενείς, που λόγω της ασθένειας τους δεν μπορούσαν να ζήσουν μόνοι, και τους εμπόδιζε να πεθαίνουν από την πείνας και τέλος, είχαν μια ιατρική φροντίδα απαραίτητη για τη κατάσταση τους.

Το λεπροκομείο είναι υπό την προστασία των Αγίων Αναργύρων και το κόστος, λειτουργία του ήταν, έξι χιλιάδες φράγκα ετησίως. Βρίσκεται σε ένα γραφικό μικρό λόφο, περιτριγυρισμένο από αιωνόβια δέντρα τα οποία είναι ιδανικό καταφύγιο από τη υπερβολική ζέστη των ακτίνων του ήλιου το καλοκαίρι, με θέα στην εξοχή, όπου το θυμάρι δημιουργούσε ένα χαλί και υπήρχαν όλα τα είδη άγριων λουλουδιών με φωτεινά χρώματα και γλυκό άρωμα κατά τη διάρκεια της άνοιξης.

Το ακίνητο αποτελείται από ισόγειο και επτά δωμάτια. Κάθε δωμάτιο έχει ένα παράθυρο και ένα τζάκι για τη θέρμανση το χειμώνα. Ένα θερμοκήπιο εξυπηρετεί τους ασθενείς που θέλουν να περπατήσουν όταν βρέχει. Υπάρχει και ένα μικρό εκκλησάκι ίδιας κατασκευής όπως και το υπόλοιπο κτήριο. Ο κήπος χωρίζεται σε δύο μέρη, ένα για την καλλιέργεια των λαχανικών και ένα για τα λουλούδια, ώστε να έχουν ευχάριστη απασχόληση οι ασθενείς.

Ο αριθμός των λεπρών που ζουν σε αυτό το λεπροκομείο ποικίλλει από 8 έως 20. Αυτά είναι όλα ωραία, αλλά αυτό που κάνει άσχημη εντύπωση, είναι η έλλειψη καθαριότητας του σώματος, τα είδη ένδυσης και διατροφής των εν λόγω δυστυχών ανθρώπων, η βρωμιά τους σε όλα τα πράγματα είναι φοβερή και η τροφή τους αποτελείται από παστά ψάρια και αποξηραμένα λαχανικά ή πρασινάδα – πάντα με ελαιόλαδο – οστρακοειδή, χταπόδι, κλπ.. Αυτή είναι πράγματι η διαιτητική διατροφή τους και ούτε αυγό ούτε γάλα διαθέτουν λόγω της απόλυτης απουσίας των ζώων που μπορούν να γεννήσουν τα αυγά ή να γεννήσουν τα ζώα.

Καταλαβαίνουμε ότι σε αυτές τις αξιοθρήνητες συνθήκες υγιεινής οποιαδήποτε προσπάθεια, για τη θεραπεία αυτών των ασθενών, είναι αδύνατη.

Αυτοί όμως οι λεπροί, δεν είναι απομονωμένοι, μολονότι παραμένουν σε ειδικό κτίριο. Μοναχοί και ασκητές τους επισκέπτονται συνεχώς. Συχνά για να περάσουν αρκετές ημέρες ανάμεσά τους, μοιράζονται τα γεύματα τους, τη στέγαση κ.α. Συχνά φορούν ρούχα των λεπρών, σεντόνια και φανέλες των τελευταίων, γεμάτα ξερό πύον από τις πληγές και έλκη. Μεταξύ αυτών υπάρχουν ασκητές που επιδίδονται σε αυτές τις πρακτικές εδώ και πολλά χρόνια χωρίς καμία επιφύλαξη. Κανείς τους όμως δεν κόλλησε τη ασθένεια της λέπρας, παρά την επιθυμία τους να ταπεινώσουν τη σάρκα με την απόκτηση μιας σκληρής και ανίατης ασθένειας, ως θυσία προς τον Κύριο που πονάει όποιον αγαπά.

Ιερείς που συνδέονται με το άσυλο έχουν παραμείνει μεταξύ των λεπρών για δεκαπέντε ή και τριάντα χρόνια, συνεχώς τρώνε μαζί και διάγουν τη ζωή κοινά, όλοι όμως είναι σώοι και αβλαβείς. Άξια παρατήρησης που περιγράφονται στο τέλος αυτού του κεφαλαίου και παρατηρήθηκαν από το Δρ Phanouriadi πχ ο ασθενής αριθ. 8 είχε στη δική του υπηρεσία για εννέα χρόνια, έναν νεαρό υπάλληλο, ο οποίος διέμενε και κοιμόταν στο ίδιο δωμάτιο, χρησιμοποιούσε τα ίδια σκεύη έπινε από το ίδιο κύπελλο. Ένας δεύτερος νεαρός συνδεόταν με άλλο ασθενή για δεκατρία χρόνια έχοντας κοινή ζωή. Αλλά οι νέοι άνδρες όμως αυτοί ήταν σώοι και σε μια υγιέστατη κατάσταση.

Εν ολίγοις, είπε ο συνάδελφός μας ο Δρ Phanouriadi, παρατηρήθηκε ότι τα τελευταία πέντε χρόνια σ΄αυτή την ομάδα λεπρών , κανένας από τους πολλούς ανθρώπους που παρακολούθησαν τους λεπρούς που ζούσαν εκεί, όπως αποδείχθηκε ανωτέρω, δεν είχει κολλήσει λέπρα.

Πριν από μερικά χρόνια αναφέρεται , ένας λεπρός πρόσφερε δείπνο σε ένα εφημέριο και τον διάκονο του. Ο ασθενής λεπρός είχε έλκη στα χέρια του, αλλά έκανε αυτός όλες τις εργασίες του νοικοκυριού, όπως το σερβίρισμα στο τραπέζι κ.λ.π…. Κατά το σερβίρισμα λοιπόν μερικές σταγόνες πύον έσταξαν από τις πληγές αυτές μέσα στη σούπα. Ο εφημέριος επέπληξε τον απρόσεκτο λεπρό, αλλά δεν αρνήθηκε να φάει τη σούπα με τα καρυκεύματα.!!!!!

Οι τρόφιμοι του ασύλου Ιβήρων προερχόταν από την Ιερισσό, τη Πελοπόννησο, τη Μυτιλήνη, το Βόλου, το νησί της Θάσου, τη Κάλυμνο, κλπ.. Ο Δρ Phanouriadi, γιατρός του Αγίου Όρους, μας είπε ότι η κληρονομικότητα είναι παραδεκτή από όλους εκεί.. Μερικές φορές αιτία ήταν ο πατέρας, τις περισσότερες φορές η μητέρα, ή γιαγιά, ή ο παππούς που ήταν λεπροί. Όμως, ο αγαπητός συνάδελφός μας, μας παραθέτει στοιχεία που δείχνουν ότι οι λεπροί γονείς έχουν ενίοτε παιδιά υγιή και ελεύθερα μέχρι την ηλικία που τα συνάντησε . Οι περιπτώσεις που ήταν πιο συχνές, είχαν τον πατέρα λεπρό, και τη μητέρα υγιή. Τα πρώτα συμπτώματα της νόσου εμφανίζονταν εδώ, σε ηλικίες από 8-20 ετών. Ο Δρ Phanouriadi δεν είχε γνωρίσει ποτέ μικρά παιδιά που έπασχαν από λέπρα. Η λέπρα phymatode είναι η πιο συνηθισμένη μορφή.

Με τη Λέπρα trophonévrosique μπορουν να ζήσουν και να γεράσουν. Υπήρχε σ ένα μοναστήρι ασθενής ηλικίας ογδόντα χρόνια και ήταν λεπρός από το τριακοστό έτος . Άλλοι που είχαν την ασθένεια αντιστάθηκαν για τριάντα πέντε, ακόμα και πενήντα πέντε χρόνια.

Όλοι οι ασθενείς με λέπρα, χωρίς εξαίρεση, ανήκαν σε οικογένειες ναυτικών και αγροτών, που υπέφεραν, όπως λέει ο συνάδελφός μας, από την παιδική τους ηλικία από όλα τα είδη των στερήσεων. Άσχημα ντυμένοι, χωρίς θέρμανση το χειμώνα, ήταν ευάλωτοι στις αντιξοότητες του καιρού και υπέφεραν την πιο άθλια φτώχεια.

Στους τόπους καταγωγής των ασθενών της μονής Ιβήρων, η λέπρα θεωρούνταν μεταδοτική. Ο φόβος του πληθυσμού είναι τόσο μεγάλος αντικρίζοντας έναν λεπρό, που τους εξόριζαν , πάντα μακριά από τόπους όπου σύχναζε ο κόσμος . Τέτοιου είδους δολοφονίες διαπράχθηκαν όταν λεπροί, που τους είχαν γίνει αυστηρές συστάσεις απομόνωσης, παραβίασαν την εντολή και εισήρθαν σε χώρους όπου ζούσαν υγιείς.

Ωστόσο αναφέρεται , υπάρχουν περιοχές που δεν είχαν απομονωθεί οι λεπροί και ζούσαν και λάμβαναν τα γεύματά τους με τους υγιείς ανθρώπους χωρίς καμία προφύλαξη. Αλλά καμία γυναίκα δεν ήθελε να παντρευτεί έναν λεπρό, Εάν, μετά το γάμο, ο ένας σύζυγος γινόταν λεπρός, ο υγιής σύζυγος μπορούσε να ζητήσει διαζύγιο. Αλλά πιο συχνά οικογένειες με λεπρούς εξακολουθούσαν να ζουν χωρίς καμία καταγγελία , και προσχωρούσαν και στην απόκτηση παιδιών.

Όλοι οι λεπροί του Αγίου Όρους ξέρανε ότι η κακή διατροφή , ειδικά με χοιρινό κρέας, λάδι, παστά ψάρια, χέλια, και με τα οποία έκαναν κατάχρηση, ήταν πολύ επιβλαβής για την υγεία τους. Φοβόντουσαν, επίσης, το κρύο και την υγρασία, αφού επιδεινώνονταν η κατάστασή τους πάντα.

+ + +

Ευχαριστούμε το ahdoni.blogspot.com για την δημοσίευση αυτού του εξαιρετικού άρθρου και μετάφρασή του.