Πρωτοπρεσβύτερος π. Θεολόγος Παντελής, Εφημέριος Ιερού Μητροπολιτικού ναού Εσταυρωμένου Χριστού
Ἀγαπητέ μου κ. Παναγιώτη Τελεβάντο,
Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων καί Ποιμενάρχης μου κ. Σεραφείμ, ἀφοῦ ἔλαβε γνῶσιν προσφάτων σχολίων σας, πού ἀφοροῦν στίς θέσεις του ἐπί κανονικῶν-ἐκκλησιολογικῶν ζητημάτων (μέ κορυφαῖο τό φλέγον Οὐκρανικόν ζήτημα), δηλώνει σαφῶς καί ἀπεριφράστως τά ἀκόλουθα εἰς ἀποκατάστασιν τῆς ἀληθείας καί πρός ἀποφυγήν παρερμηνειῶν καί παρανοήσεων.
(Παραθέτω τό κείμενο τοῦ Σεβασμιωτάτου):
«1. Ὁμολογουμένως, τό Οὐκρανικόν πρόβλημα εἶναι τό μεῖζον καί ἀκανθῶδες κανονικόν ζήτημα, τό ὁποῖο συγκλονίζει καί συνταράσσει σήμερα τάς κατά τόπους Αὐτοκεφάλους Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας καί ὅλον τόν Ὀρθόδοξον Χριστιανικόν κόσμον. Εὐτόνως τό ἐπεσήμανα πολλάκις εἰς τάς Συνεδριάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τῆς ὁποίας τυγχάνω μέλος κατά τήν ἐνεστῶσαν περίοδον, ἀλλά καί διά τῶν ἑορτίων Ποιμαντορικῶν μου Ἐγκυκλίων, καί ὄχι μόνο, ὅτι τό Οὐκρανικό ζήτημα εἶναι περίπλοκον καί πολυδαίδαλον, ὑπερβαῖνον ἴσως πᾶν προηγούμενον, ἀφοῦ ἡ Αὐτοκεφαλία ἐδόθη, καθ’ ὅν γνωστόν τρόπον ἐδόθη, καί εἰς οὕς ἐδόθη.
(Δέν θά ἀναπτύξω ἐδῶ τάς κανονικάς παραβάσεις καί τά κανονικά ἐπιχειρήματα, τά ὁποῖα ἀναπτύσσονται εἰς τό πρόσφατο ἑόρτιο κείμενό μου πρός τούς σεπτούς Προκαθημένους τῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί ὅλους τούς Σεβασμιωτάτους καί Πανιερωτάτους Μητροπολίτας ὑπό τόν τίτλον «Πασχάλιος ἱκεσία»).
Ἡ καθ’ ὅν τρόπον ἐλύθη ἀκοινωνησία τῶν ἐν Οὐκρανίᾳ ὑφισταμένων δύο σχισματικῶν παρατάξεων καί τά παρεπόμενα αὐτῆς (ἀναθεματισμοί, καθαιρέσεις καί χειροτονίαι ὑπό καθῃρημένων) δέν παράγει κανονικά ἀποτελέσματα, ἐφ’ ὅσον ἄνευ συναινέσεως καί ἐν διαφωνίᾳ ἁπασῶν τῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἐλύθη, καί μέχρι στιγμῆς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἀπορρίπτει τό αἴτημα συγκλήσεως Πανορθοδόξου Συνόδου διά τήν ἐξέτασιν τοῦ ἀνακύψαντος ὀξυτάτου Οὐκρανικοῦ προβλήματος, οὐδεμία δέ Αὐτοκέφαλος Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἔχει ἐκκλησιαστικήν καί λειτουργικήν κοινωνίαν μετά τῆς «νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», ἐνῷ ὁ προσφάτως δοθείς Πατριαρχικός Τόμος Αὐτοκεφαλίας «τῆς νέας Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας» οὐδέ τόν «ἐπίτιμον Πατριάρχην Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας Φιλάρετον» καί τούς συν αὐτῷ «ἀποκατασταθέντας» σχισματικούς ἀνέπαυσε.
2.) Τόν παρελθόντα Ἰανουάριον ἦλθον, συνεδριαζούσης τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς ἡμῶν Συνόδου, τά Πατριαρχικά Γράμματα διά νά προωθηθοῦν μέσῳ τῆς Δ.Ι.Σ. εἰς τούς Σεβ. Μητροπολίτας, τούς διαποιμαίνοντας Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Βορείου Ἑλλάδος, τῶν καλουμένων«Νέων Χωρῶν», διά τῶν ὁποίων ἐκαλοῦντο οἱ ἐν θέματι Σεβ. Μητροπολῖται νά ἀναγνωρίσουν τόν νέον «Προκαθήμενον τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», ἐνῷ ἡ Δ.Ι.Σ μέ Ἀπόφασίν της εἶχε παραπέμψει τό ὅλον συναχθέν ὑλικόν, τό ἀφορῶν εἰς τό προκῦψαν Οὐκρανικόν ζήτημα εἰς τάς ἁρμοδίας Συνοδικάς Ἐπιτροπάς (Δογματικῶν καί Νομοκανονικῶν ζητημάτων καί Διορθοδόξων καί Διεκκλησιαστικῶν Σχέσεων) διά νά εἰσηγηθοῦν ἁρμοδίως εἰς τήν Ἱεραρχίαν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος διά τήν λῆψιν Ἀποφάσεων.
Καί ἐπειδή ἡ κίνησις αὐτή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μέ ἀνησύχησε, διότι οἱ Ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς τῶν Βορείων Ἐπαρχιῶν, παρά τήν πνευματικήν καί μόνον ἐξάρτησίν των ἀπό τό Σεπτόν Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, συναποτελοῦν μετά τῶν ὑπολοίπων Ἱεραρχῶν τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί συγκροτοῦν τό Ἱερόν Σῶμα τῆς Σεπτῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, συνημμένοι μετ’ Αὐτῆς ἀρρήκτως πνευματικῶς (ὅθεν λαμβάνουν τήν ἐκλογήν, τήν χειροτονίαν καί τήν ἐνθρόνισιν εἰς τήν Μητροπολιτικήν ἕδραν αὐτῶν) καί διοικητικῶς, μή διεπομένων ὑπό μορφήν τινα δυαρχίας, καί (ἡ Πατριαρχική αὐτή κίνησις) προκαταλαμβάνει, οὕτως εἰπεῖν, τήν ἀναμενομένην Ἀπόφασιν τῆς ἑνιαίας Σεπτῆς ἡμῶν Ἱεραρχίας, ἐθεώρησα φρόνιμον νά μή ἀνταποκριθῶ εἰς τήν φιλόφρονα πρόσκλησιν Σεβ/του Ἀδελφοῦ Ἀνατολικῆς Μακεδονίας νά συμμετάσχω εἰς τήν Ἱεράν Πανήγυριν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ἐπί τῷ φόβῳ μήπως μνημονευθῇ εἰς τά Δίπτυχα «ὁ Προκαθήμενος τῆς Αὐτοκεφάλου Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας», ὅπως αὐτό ἐγένετο εἰς ἑτέραν ἀκριτικήν Ἱ. Μητρόπολιν τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας.
Διότι, ἐάν τοῦτο συνέβαινε, θά ἤμην ἐκτεθειμένος ἐνώπιον τῆς Ἀνωτάτης ἡμῶν Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς, ἡ ὁποία ἀνέβαλε τήν λῆψιν ἀποφάσεων διά τήν προσεχῆ τακτικήν Συνεδρίαν τοῦ Ὀκτωβρίου 2019.
Αὐτό τό γεγονός συζητήσαμε μέ τόν ἐκλεκτόν Πρωτοπρεσβύτερον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως μας π. Θεολόγον Παντελῆν, καί ἐνδεχομένως ἀπό αὐτήν τήν συνομιλίαν κατέληξε εἰς τό συμπέρασμα ὅτι διέκοψα ἤ θά διακόψω τήν ἐκκλησιαστικήν κοινωνίαν μέ τούς Ἀδελφούς Ἱεράρχας τῶν Νέων Χωρῶν, ὅπερ δέν εὐσταθεῖ καί δέν εἶναι εἰς τάς προθέσεις μου.
Ὡς προελέχθη, μετά τήν σχετικήν ἐξονυχιστικήν βάσανον, καί λαμβανομένων ὑπ’ ὄψιν τῶν σχετικῶν Ἀποφάσεων τῶν λοιπῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, τό Ἱερόν Σῶμα τῆς Σεπτῆς ἡμῶν Ἱεραρχίας ἐμφρόνως καί μετά πολλῆς συννοίας καί φόβου Θεοῦ θά λάβῃ τήν ἱστορικήν καί κρίσιμον διά τήν ἁγίαν ἑνότητα καί τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι κοινωνίαν καί συμπόρευσιν πασῶν τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, καί
3.) Εἰς τήν ἐν θέματι ἱστοσελίδα ἀναφέρεται ὅτι ἡ ταπεινότης μου κατεφέρθη μέ σκληρόν καί αὐστηρόν τρόπον κατά τοῦ Αἰδεσιμολ. Πρωτοπρεσβυτέρου π. Θεοδώρου Ζήση, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ τοῦ Α. Π. Θεσσαλονίκης, διότι ἀπετειχίσθη ἐκ τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου αὐτοῦ. Ὁμολογῶ ὅτι μέ ἐξέπληξε ἡ εἴδησις αὐτή διότι οὐδέποτε συνέβη τοιοῦτόν τι παρ’ ἐμοῦ. Καί ἐξηγοῦμαι:
Ὁ Αἰδεσιμολ. Πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Ζήσης ὑπῆρξε ἕνας ἐκ τῶν πλέον σεβαστῶν μοι Καθηγητῶν τοῦ Α.Π.Θ, κατά τήν δεκαετίαν τοῦ 1970. Τιμῶν τό Ὀρθόδοξον αὐτοῦ φρόνημα καί τήν θεολογικήν αὐτοῦ συγκρότησιν ὑπέγραψα τήν συνταχθεῖσαν ὑπ’ αὐτοῦ καί τῆς Συνάξεως Ὀρθοδόξων Κληρικῶν, Μοναχῶν καί Λαϊκῶν ἐν ἔτει 2008 Ὁμολογίαν Πίστεως. Συμμετέσχον ἐν τῷ μεταξύ εἰς Ὀρθόδοξα Συνέδρια -Ἡμερίδας κατά τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί ἐν ὄψει τῆς συγκλήσεως τῆς Συνόδου τῆς Κρήτης. Πάντοτε ὑπῆρχε καί ὑπάρχει ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή μου πρός τό πρόσωπον τοῦ σεβαστοῦ μου Καθηγητοῦ καί ἀπό πλευρᾶς του ἡ ἐκτίμησις καί ἡ ἀγάπη πρός τόν ἄλλοτε φοιτητήν του καί νῦν Ἐπίσκοπον.
Ὁ π. Θεόδωρος, πρίν λάβῃ τήν ἀπόφασιν τῆς ἀποτειχίσεώς του ἔκαμε εἰδικό ταξίδι ἀπό τήν συμπρωτεύουσαν διά νά μέ συναντήσῃ εἰς τό ἐν Ἀθήναις κατάλυμά μου, ὅπερ καί ἐγένετο. Ἤκουσα ἐν βαθείᾳ συστολῇ καί μετά μεγάλης προσοχῆς τόν σεβάσμιο Γέροντα καί μετά ταῦτα μέ πολύ σεβασμό καί τήν προσήκουσα τιμή ἀπήντησα συνοπτικῶς ὡς ἑξῆς: Συμφώνησα μέ τήν ὕπαρξιν καί τήν καταλυτικήν δρᾶσιν τῆς δεινῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἡ ὁποία συνιστᾷ μίαν φοβεράν σύγχρονον μάστιγα.
Ἀναφερθείς δέ εἰς τόν 15ονΚανόνα τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου ἐτόνισα τάς ἀκριβεῖς προϋποθέσεις ἐφαρμογῆς τοῦ Κανόνος αὐτοῦ. Προϋποθέτει ὀ Ἐπίσκοπος ἤ Μητροπολίτης τοῦ συγκεκριμένου Πρεσβυτέρου ἤ Διακόνου (δέν ἀφορᾶ ὁ ἱερός αὐτός Κανών τόν Ἀρχιεπίσκοπον ἄλλης Τοπικῆς Ἐκκλησίας, τόν Οἰκουμ. Πατριάρχην ἤ ἄλλον τινα Πατριάρχην, παρά μόνον τόν οἰκεῖον Ἐπίσκοπον, εἰς τόν ὁποῖον ἀνήκει κανονικῶς ὁ Κληρικός), προϋποθέτει, λοιπόν, «ὁ Ἐπίσκοπος ἤ Μητροπολίτης νά κηρύσσῃ αἵρεσιν κατεγνωσμένην ὑπό Πατέρων καί Συνόδων ἐπ’ Ἐκκλησίαις, δημοσίᾳ καί γυμνῇ τῇ κεφαλῇ».
Ἄν, δηλαδή μία αἵρεσις καταδικασμένη ὑπό Ἁγίων Πατέρων καί Ἱερῶν Συνόδων (καί μάλιστα Οἰκουμενικῶν), ὅπως π.χ. εἶναι αἱ αἱρέσεις τοῦ Ἀρείου, τοῦ Μακεδονίου καί τοῦ Νεστορίου, τάς ὁποίας κατεδίκασαν ἀντιστοίχως ἡ Α΄, Β΄ καί Γ΄ Οἰκουμ. Σύνοδος, κηρύσσεται «ἐπ’ Ἐκκλησίαις, δημοσίᾳ καί γυμνῇ τῇ κεφαλῇ»ἀπό τόν Ἐπίσκοπον ἤ Μητροπολίτην αὐτοῦ, Κληρικός, Πρεσβύτερος ἤ Διάκονος δύναται ὑπ’ αὐτούς τούς αὐστηρούς ὅρους νά διακόψῃ τήν μνημόνευσιν τοῦ Ἐπισκόπου ἤ Μητροπολίτου αὐτοῦ ἄχρι καιροῦ (χωρίς νά μνημονεύση ἄλλον ἀντ’ αὐτοῦ) ἀναμένων τήν διά τόν ἐκτραπέντα Συνοδικήν Διαγνώμην.
Ὁ διακεκριμένος ἄριστος Κανονολόγος τοῦ 20οῦ αἰῶνος καί πολύ σέβαστός εἰς ἐμέ ἀείμνηστος Ἀρχιμ. π. Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος (†1989) ὑποστηρίζει ὅτι ὁ ἐν θέματι 15ος Κανών τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου ἔχει δυνητικόν καί ὄχι ὑποχρεωτικόν χαρακτῆρα. Δύναται, δηλαδή, ὁ Πρεσβύτερος, ἤ ὁ Διάκονος νά διακόψῃ τό μνημόσυνον τοῦ κατά τά ὡς ἄνω ἐκτραπέντος οἰκείου Ἐπισκόπου ἤ Μητροπολίτου, χωρίς νά εἶναι ἀπολύτως ὑποχρεωμένος νά τό πράξῃ.
Ὁ ὑποδειγματικός οὗτος καί ἀκέραιος Κληρικός, ὁ σύγχρονος αὐτός Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ π. Ἐπιφάνιος, παρ’ ὅτι ἐβίωσε καί ἐκεῖνος τούς ἰσχυρούς κλυδωνισμούς τοῦ Ἱεροῦ Σκάφους τῆς Ἁγιωτάτης ἡμῶν Ἐκκλησίας ὑπό τοῦ φοβεροῦ θηρίου τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, κατά τόν πολύκροτον 20όν αἰῶνα, διό καί κατά τήν 10ετίαν τοῦ 1960 ἀπηύθυνε τήν πεπαρρησιασμένην καί μνημειώδη ἐκείνην ἐπιστολήν αὐτοῦ πρός τόν Πατριάρχην Ἀθηναγόραν, ὅπως τό αὐτό ἔπραξε καί ὁ σήμερον ἐν ἁγίοις συναριθμούμενος Ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ ἀλησμόνητος π. Ἐπιφάνιος, οὐδέποτε ἐπέλεξε τήν λύσιν τῆς«ἀποτειχίσεως» ἀλλ’ ἐντετειχισμένος στερρῶς ἐντός τοῦ ἀπορθήτου τείχους τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, ἐμάχετο κραταιῶς μέχρις ἐσχάτης ἀναπνοῆς εἰς τούς ἐκκλησιαστικούς προμαχῶνας, διό καί «λίαν εὔφρανε τούς Ὀρθοδόξους καί κατῂσχυνε τούς κακοδόξους».
Αὐτό τό δυνητικόν καί ὄχι τό ἀπαραιτήτως ὑποχρεωτικόν τοῦ χαρακτῆρος τοῦ 15ουΚανόνος τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου προέβαλα ταπεινῶς εἰς τόν σεβαστόν μοι Καθηγητήν π. Θεόδωρον, μέ σεμνότητα καί εὐλάβειαν πρός τό προσωπόν του, καί οὐδέποτε κατέκρινα τόν πολυταλαντοῦχον αὐτόν Κληρικόν τῆς Ἐκκλησίας μας διά τήν γενομένην ἐπιλογήν του.
Δέν πρόκειται περί ἀλαζόνος, ὑπερφιάλου καί ἀποστάτου Κληρικοῦ, ἀλλά περί ἑνός κατηρτισμένου Θεολογικῶς καί Ἁγιοπατερικῶς Κληρικοῦ, τόν ὁποῖον πιστεύω ὅτι ἡ χάρις τοῦ Παναγίου Κυρίου καί Θεοῦ ἡμῶν θά ἐπισκιάζῃ διαψιλῶς «ἐν παντί καιρῷ καί πάσῃ ὥρᾳ» «ὡς φωτίζουσα αὐτόν καί ὑετίζουσα φλόξ».
Καί διά νά ἐπανέλθω εἰς τήν ἁγίαν μορφήν τοῦ π. Ἐπιφανίου θεωρῶ ἐπωφελές νά προθέσω καί τά ἑξῆς εἰς τιμήν καί μνήμην τοῦ ἐνθέου αὐτοῦ Λειτουργοῦ.
Παρ’ ὅτι οὐδέποτε «ἀπετειχίσθη», ἐν τούτοις ἡ ἁγία βιοτή καί πολιτεία του τόν περιεθρίγκωνε καί τόν διεφύλασσε ἀλώβητον ἀπό παντός μολυσμοῦ, προερχομένου ἐξ αἱρετικῆς κοινωνίας καί ἐκ τῆς λύμης τῶν σχισμάτων καί τῶν αἱρέσεων. Ἡ Θεία Χάρις εἶχε κατασκευάσει ἕνα ἀόρατον τεῖχος ἱεροκανονικῆς αὐτοπροστασίας καί αὐτοαμύνης περί αὐτόν.
Θά ἀναφέρω ἕνα ὀξύτατο ἐκκλησιαστικό κανονικό πρόβλημα, τό ὁποῖο ἐπί 40 περίπου ἔτη ἐταλάνισε τήν Ἑλλαδικήν μας Ἐκκλησία καί τό ὁποῖο ἐκεῖνος ἀντιμετώπισε σοφῶς καί ἐμφρόνως ἐπί 15ετίαν. Πρόκειται διά τό σοβαρό ἐκκλησιαστικό ζήτημα τῆς ἄνευ δίκης καί καταδίκης, ἄνευ ἀκροάσεως καί ἀπολογίας ἐκπτώσεως καί ἀπομακρύνσεως ἐκ τῶν Μητροπολιτικῶν θρόνων αὐτῶν, ἐν καιρῷ δικτατορίας, 12 τιμίων καί ἀκατηγορήτων Μητροπολιτῶν, κατά τό β΄ ἥμισυ τοῦ 20οῦ αἰῶνος.
Ὁ π. Ἐπιφάνιος ἀπό πρώτης στιγμῆς ἐπεσήμανε καί ἐστηλίτευσε τήν ἀντικανονικότητα τοῦ ἐγχειρήματος καί τήν ἀντικανονικήν ἐκλογήν, χειροτονίαν καί ἐνθρόνισιν τῶν ἀντικανονικῶς καταλαβόντων τούς θρόνους τῶν καταφώρως ἀδικηθέντων Μητροπολιτῶν αὐτῶν. Τούς ἐθεώρει, καί δικαίως, ὡς τούς κανονικούς Μητροπολίτας καί τούς ἀντικαταστάτας αὐτῶν ὡς μοιχεπιβάτας, κατά τούς Ἱερούς Κανόνας.
Οὐδέποτε καί οὐδένα ἐξ αὐτῶν τῶν ἀντικανονικῶν Μητροπολιτῶν προσεφώνησε μέ τόν ἀλλότριον εἰς αὐτούς τίτλον. Οὐδένα ἐδέχθη εἰς τό Ἱερόν Ἡσυχαστήριόν του, τῆς Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζῆνος, μέ τόν μή ἀνήκοντα εἰς αὐτόν τίτλον καί φυσικῶς οὐδέποτε ἐψάλη ἡ φήμη μοιχεπιβάτου εἰς τήν Ἱ. Μονήν του.
Τελειώνω μέ τό περιστατικόν ἑνός ἐκ τῶν 12 ἀντικανονικῶν Μητροπολιτῶν, ἱκανοῦ καί ταλαντούχου κατά τά ἄλλα Κληρικοῦ, ὁ ὁποῖος τόν ἐπισκέφθη εἰς τήν ἐν Ἀθήναις (Μακεδονίας 24) κατοικίαν του, ὀλίγας ἡμέρας πρό τῆς πρός Κύριον ἐκδημίας του.
Κατετρύχετο ὑπό τῆς δεινῆς ἀσθενείας του ὁ σεπτός Γέρων π. Ἐπιφάνιος καί ἐμπόνως ἐπανελάμβανε τόν ψαλμικόν στίχον: «Πτωχός καί ἀλγῶν εἰμί ἐγώ˙ ἡ σωτηρία σου ὁ Θεός ἀντιλάβοιτό μοι».
Οὕτως ὀδυνώμενος, εἶπε πρός τόν ἐπισκέπτην του: «Τιμῶ τήν Ἀρχιερωσύνην σου, ἀλλά δέν εἶσαι ὁ Μητροπολίτης (τάδε). Βιάσθηκες. Μέ ὁποιαδήποτε κατάστασι θά γινόσουν Ἐπίσκοπος. Ἄφησες τήν πόρτα καί μπῆκες ἀπό τήν καμινάδα………». Ἔτσι περίπου τοῦ ὡμίλησε, ἀλλά τά ἰσχνά αὐτά λόγια ἦταν λόγια ἀγάπης καί συμπαθείας. Καί ἕνα ἔναυσμα ἀφυπνίσεως. Γι’ αὐτό καί ὁ Ἀρχιερεύς ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος βαθύτατα ηὐλαβεῖτο τόν π.Ἐπιφάνιον, συγκλονίσθηκε ἀπό αὐτά τά λόγια τοῦ Γέροντος.
Μέ τόν τρόπο αὐτό ὁ Ἅγιος Γέροντας δέν παρεβίασε ποτέ τήν συνείδησί του σέ θέματα τηρήσεως τῶν Ἱερῶν Κανόνων καί τῆς κανονικῆς τάξεως, ἀλλά ἡ Θεία Χάρις τόν περιφρουροῦσε καί ἐτηροῦσε μέ βαθυτάτην εὐλάβειαν τόν Θεῖο Εὐαγγελικό Νόμο, τήν Δογματική καί Ἠθική Διδασκαλία τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας, τούς Θείους καί Ἱερούς Κανόνας καί γενικῶς τήν Ἁγίαν καί Ἱεράν Ὀρθόδοξον Παράδοσιν τῆς ἀμωμήτου Ὀρθοδόξου Πίστεώς μας. Ποτέ, ὅμως, μά ποτέ δέν εἶχε ἐκκλησιαστικήν κοινωνίαν καί συμπροσευχήν μέ ἀκοινωνήτους καί αἱρετικούς.
Ἄς ἐμπνευσθοῦμε ἀπό τό φωτεινό παράδειγμά του καί ἄς τόν μιμηθοῦμε εἰς τάς χαλεπάς ἡμέρας μας. Ἀμήν.”
Μετά τιμῆς καί εὐχῶν,
Πρωτ. π. Θεολόγος Παντελῆς
