Ἐνῶ λοιπὸν ἔχουμε κληθεῖ γιὰ αὐτὸν τὸν μεγάλο σκοπό, νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὸν Θεὸ νὰ γίνουμε θεοὶ κατὰ Χάριν καὶ νὰ ἀπολαύσουμε αὐτὴ τὴν μεγάλη εὐλογία, γιὰ τὴν ὁποία μᾶς ἔπλασε ὁ Πλάστης καὶ Δημιουργός μας, ἐμεῖς πολλὲς φορὲς ζοῦμε σὰν νὰ μὴ ὑπάρχει αὐτὸ ὁ μεγάλος, ὁ ὑψηλὸς στόχος. Κι ἔτσι γεμίζει ἀποτυχία ἡ ζωή μας.

Ὁ ἅγιος Θεός μας ἔπλασε γιὰ τὴν θέωση. Ἂν λοιπὸν δὲν θεωθοῦμε, ὅλη ἡ ζωή μας εἶναι ἀποτυχία.

Ἂς ἀναφέρουμε μερικὲς αἰτίες γι᾿ αὐτό.

α) Ἡ προσήλωσις στὶς βιοτικὲς μέριμνες

Μπορεῖ νὰ κάνουμε καλὰ καὶ ὡραῖα πράγματα. Σπουδές, ἐπάγγελμα, οἰκογένεια, περιουσίες, φιλανθρωπίες. Ὅταν βλέπουμε καὶ χρησιμοποιοῦμε τὸν κόσμο εὐχαριστισιακὰ ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ, τότε ὅλα συνδέονται μαζί Του καὶ γίνονται δρόμοι ἑνώσεως μὲ τὸν ἅγιο Θεό. Ἂν δὲν ἑνωθοῦμε ὡστόσο μὲ τὸν Θεό, ἀποτύχαμε, ὅλα εἶναι ἄχρηστα.

Συνήθως οἱ ἄνθρωποι ἀποτυγχάνουν, διότι παρασύρονται ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς δευτερεύοντες σκοποὺς στὴ ζωή τους. Δὲν βάζουν ὡς πρῶτο καὶ κύριο στὴν ζωή τους τὴν θέωση. Ἀπορροφοῦνται ἀπὸ τὰ ὡραῖα τοῦ κόσμου τούτου καὶ χάνουν τὰ αἰώνια. Δίδονται ὁλοκληρωτικὰ στὰ δευτερεύοντα καὶ ξεχνοῦν τὸ «ἓν οὗ ἐστι χρεία» (βλ. Λουκ. ι´ 42).

Ὑπάρχει σήμερα ἰδίως μία διαρκῆς ἀπασχόλησις, συνεχεῖς δραστηριότητες, – ἴσως εἶναι καὶ τέχνασμα τοῦ διαβόλου γιὰ νὰ πλανᾶ καὶ τοὺς ἐκλεκτούς – ἕνεκα τῶν ὁποίων παραμελοῦμε τὴν σωτηρία μας. Π.χ. τώρα ἔχουμε σπουδές, μελέτες, διάβασμα, δὲν εὐκαιροῦμε νὰ προσευχόμαστε, νὰ ἐκκλησιαζόμαστε, νὰ ἐξομολογούμαστε, νὰ κοινωνοῦμε. Αὔριο θὰ ἔχουμε συνέδρια, συμβούλια, κοινωνικὲς καὶ προσωπικὲς εὐθύνες, πῶς νὰ βροῦμε χρόνο γιὰ τὸν Θεό! Μεθαύριο γάμο, οἰκογενειακὲς μέριμνες, ἀδύνατο νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὰ πνευματικά. Συνεχῶς ἐπαναλαμβάνουμε καὶ ἐμεῖς στὸν Χριστό: «οὐ δύναμαι ἐλθεῖν… Ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρητημένον» (βλ. Λουκ. ιδ´ 19-20).

Κι ἔτσι χάνουν καὶ τὴν ἀξία τους ὅλα αὐτὰ τὰ ὡραῖα καὶ νόμιμα. Ὅλα αὐτὰ ἔχουν πραγματική, οὐσιαστικὴ ἀξία, ὅταν γίνονται μὲ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ, ὅταν δηλαδὴ προσπαθοῦμε νὰ τὰ κάνουμε ὅλα πρὸς δόξαν Θεοῦ. Ἀλλὰ καὶ ὅταν δὲν παύουμε νὰ νοσταλγοῦμε, νὰ ἐπιδιώκουμε αὐτὸ ποὺ εἶναι πέρα ἀπὸ τὶς σπουδές, πέρα ἀπὸ τὸ ἐπάγγελμα, πέρα ἀπὸ τὴν οἰκογένεια, πέρα ἀπὸ τὶς ὅποιες καλὲς καὶ ἱερὲς εὐθύνες καὶ δραστηριότητες: νὰ ποθοῦμε τὴν θέωση. Τότε βρίσκουν κι ὅλα αὐτὰ τὸ πραγματικό τους νόημα καὶ τὴν αἰώνιο προοπτική τους καὶ μᾶς ὠφελοῦν.

Εἶπε ὁ Κύριος: «Ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. στ´ 33). Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ θέωσις, τὸ νὰ λάβουμε τὴν Χάρι τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Ὅταν ἔλθει ἡ θεία Χάρις καὶ βασιλεύσει μέσα στὸν ἄνθρωπο, ὁ ἄνθρωπος βασιλεύεται ἀπὸ τὸν Θεό. Καὶ διὰ τῶν θεωμένων ἀνθρώπων ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ στοὺς ἄλλους ἀνθρώπους καὶ στὴν κοινωνία. Ἀλλὰ κι ὅπως διδάσκουν οἱ Πατέρες, στὴν Κυριακὴ Προσευχὴ τὸ «ἐλθέτω ἡ βασιλεία» σημαίνει «ἐλθέτω ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», ποὺ ὅταν ἔλθει θεώνει τὸν ἄνθρωπο.

β) Ὁ ἠθικισμός

Τὸ πνεῦμα δυστυχῶς τοῦ ἠθικισμοῦ ποὺ προαναφέραμε, τὸ νὰ περιορίσουμε δηλαδὴ τὴν χριστιανικὴ ζωὴ στὴν ἠθικὴ βελτίωση, ἔχει ἐπηρεάσει ἀρνητικά, ἀρκετὰ καὶ στὸν τόπο μας, τὴν εὐσέβεια καὶ τὴν πνευματικότητα τῶν Χριστιανῶν. Λόγω δυτικῆς θεολογικῆς ἐπιδράσεως πολλὲς φορὲς παύουμε νὰ ἐπιδιώκουμε τὴν θέωση.

Ἡ ἀγωγὴ ὅμως τῆς ἠθικῆς βελτιώσεως εἶναι ἀγωγὴ ἀνθρωποκεντρική, μὲ κέντρο τὸν ἄνθρωπο. Σ᾿ αὐτὴν προέχει ἡ ἀνθρώπινη προσπάθεια κι ὄχι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Φαίνεται ὅτι μᾶς σώζει ἡ ἠθική μας κι ὄχι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτὸ καὶ σὲ μία τέτοια κατάσταση καὶ ζωὴ δὲν ἔχουμε ἀληθινὲς ἐμπειρίες τοῦ Θεοῦ, καὶ ἡ ψυχὴ δὲν ἀναπαύεται πραγματικά, δὲν ξεδιψᾶ. Αὐτὴ ἡ ἀγωγή, ποὺ ἔδωσε ἐξετάσεις καὶ ἀπέτυχε, μὴ ἐκπροσωπώντας τὸ γνήσιο πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἐν πολλοῖς ὑπεύθυνη καὶ γιὰ τὴν ἀθεΐα καὶ τὴν ἀδιαφορία πρὸς τὴν πνευματικὴ ζωὴ πολλῶν συνανθρώπων μας καὶ δὴ νέων.

Ἀντὶ νὰ μιλοῦμε οἱ γονεῖς, οἱ διδάσκαλοι, οἱ κληρικοί, καὶ ὅλοι οἱ ἐργάτες τῆς Ἐκκλησίας, στὰ Κατηχητικά μας, στὰ κηρύγματα καὶ ἀλλοῦ, γιὰ μία στείρα βελτίωση τοῦ ἀνθρώπου ἂς παιδαγωγοῦμε τοὺς Χριστιανούς μας πρὸς τὴν θέωση, ὅπως εἶναι τὸ γνήσιο πνεῦμα καὶ ἡ ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ἀρετὲς ἄλλωστε, ὅσο μεγάλες κι ἂν εἶναι, δὲν ἀποτελοῦν τὸν σκοπὸ τῆς χριστιανικῆς ζωῆς μας, ἀλλὰ μέσα καὶ τρόπους ποὺ μᾶς προετοιμάζουν νὰ δεχθοῦμε τὴν θέωση, τὴν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως ἐπιγραμματικὰ διδάσκει ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ.

γ) Ὁ ἀνθρωποκεντρικὸς οὐμανισμός

Ὁ αὐτόνομος οὐμανισμὸς πάλι ὡς φιλοσοφικοκοινωνικὸ σύστημα, χωρισμένο, αὐτονομημένο ἀπὸ τὸν Θεό, ὁδηγεῖ σὲ ἕνα πολιτισμὸ φιλαυτίας καὶ ἀδιεξόδου τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο. Θέλει νὰ μᾶς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξο Πίστη μας ἐν ὀνόματι τάχα τῆς ἀξιοποιήσεως καὶ ἀπελευθερώσεως τοῦ ἀνθρώπου. Ὑπάρχει ὅμως μεγαλύτερη ἀξιοποίησις γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν θέωση;