Σχόλιο: Δεν ξέρω τι δικαιολογία θα έχουμε ενώπιον του Κυρίου. Πόσο πιο λιανά να μας το κάνει; Ποιητικά εμπνευσμένο και συνάμα πολύ πρακτικό. Αξίζει να το διαβάσετε.

Απόσπασμα ομιλίας Γέροντος Εφραίμ Φιλοθεΐτη

… Ο μακαριστός Γέροντάς μου ο Ιωσήφ, διδάσκοντάς μας τα καθήκοντα της μοναχικής πολιτείας, επέμενε πολύ στην πρακτική μέθοδο της νοεράς προσευχής. Καθώς η δική του ζωή ήταν μία συνεχής βία στο θέμα της προσευχής, έτσι επέμενε και ημείς να βιάζουμε όσο ημπορούμε τον εαυτό μας για να στερεώσουμε βαθιά στο νου και στην καρδιά μας το όνομα του Κυρίου, που είναι ο Ακρογωνιαίος Λίθος της όλης πνευματικής οικοδομής.

Μετά τον ύπνο, μας έλεγε ο Γέροντας, ο νους του ανθρώπου είναι ξεκούραστος, καθαρός. Είναι ό,τι πρέπει για να του δώσουμε ωσάν πρώτη πνευματική ύλη το όνομα του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Τούτο όμως γνωρίζοντάς το ο διάβολος, σπεύδει και αυτός να σπείρει αστραπιαίως τα ζιζάνια των πονηρών λογισμών του, ούτως ώστε με αυτά να αρχίσει να αλέθει ο μύλος της μνήμης, και να ακούεται το γύρισμά του ωσάν ήχος δικής του προσευχής. …

Εκ της καρδίας είπε ο Κύριος ότι εξέρχονται οι πονηροί λογισμοί και ανεβαίνουν και περνούν ένας ένας και αλέθονται. Όσο πιο ακάθαρτη και γήινη η καρδία, τόσον πιο αισχροί και χαμερπείς οι λογισμοί.

Για να μην ανεβεί όλη η θολούρα των λογισμών στο νου, αλλά και για να καθαριστεί η καρδιά καθώς το επιθυμεί ο Πλαστουργός της, κατεβάζουμε δια της νοεράς προσευχής τον νουν μας εις τον καρδιακόν ουρανόν, και μετατρέπομε τον χώρον της εμπαθείας και της εμμέσου λατρείας του σατανά σε ναόν του Θεού άγιον, σε κατοικητήριον της Αγίας Τριάδος.

Με τα λόγια αυτό το σχήμα που διαγράψαμε είναι απλό και στην εφαρμογή του απαιτεί όλες τις δυνάμεις του ανθρώπου και αμέριστον συνέργειαν της Θείας Χάριτος. Και επειδή ο Θεός πάντοτε προσφέρεται και μάλιστα παρακαλώντας δός μοι, υἱέ, σὴν καρδίαν, απαραίτητον είναι να προσφέρομε και ημείς τον εαυτό μας ολόκληρον και πειθήνιον εις τους ασκητικούς κανόνας των νηπτικών Πατέρων μας.

Λοιπόν, προσοχή στους πρώτους λογισμούς μετά τον ύπνο. Όνειρα, φαντασίες, καλά, άσχημα, ό,τι μας κληροδότησε ο ύπνος, τα σβήνουμε αμέσως. Και ευθύς αμέσως φέρνουμε το όνομα του Χριστού σαν αναπνοή της ψυχής μας.

Εν τω μεταξύ, αφού ρίξουμε λίγο νερό στο πρόσωπο για να ξυπνήσουμε και αφού πάρουμε έναν καφέ ή κάτι άλλο για τόνωση, εφόσον η αγρυπνία μας αρχίζει πολύ πριν από τα μεσάνυχτα, λέγομε το Τρισάγιο, απαγγέλουμε το Σύμβολο της Πίστεως και το Άξιον Εστί της Υπεραγίας Θεοτόκου και καθήμεθα στον τόπο της προσευχής μας με το όπλο κατά του διαβόλου στο χέρι, το κομποσχοίνι.

Κάθισες στο σκαμνάκι σου; .. έλεγε ο Γέροντας .. μια στιγμή, μην αρχίσεις να προσεύχεσαι κατά τον ευδιάτακτον τρόπον πριν συγκεντρώσεις την διάνοιάν σου και πριν αδολεσχήσεις ολίγον με τον θάνατον και τα επακόλουθα. Συλλογίσου ότι αυτή είναι η τελευταία νύχτα της ζωής σου. Για όλες τις άλλες μέρες και νύχτες είσαι σίγουρος ότι πέρασαν και διαδοχικά σε παρέπεμψαν μέχρις σ’ αυτό το χρονικό όριο του βίου σου. Για τούτη όμως τη νύχτα που έχεις μπροστά, δεν είσαι σίγουρος αν θα σε παραδώσει στην ημέρα που θα έρθει ή στον θάνατο που έρχεται.

Πόσοι θα αποθάνουν αυτήν την νύχτα; Πώς το ξέρεις ότι δεν θα είσαι ανάμεσα σε αυτούς; Συλλογίσου λοιπόν πως φεύγοντας σε λίγο, θα έρθουν να διεκδικήσουν την ψυχή σου οι Άγγελοι ή οι δαίμονες κατά τα πεπραγμένα σου. Πικροί κατήγοροι οι δαίμονες την ώρα του θανάτου, παρουσιάζουν στην μνήμη όλα τα έργα της ζωής και ωθούν στην απόγνωση. Οι Άγγελοι αντιπροβάλλουν τα κατά Θεόν ηργασμένα και από εκείνο το πρόχειρο Πρωτοδικείο προσδιορίζεται η πορεία της ψυχής. Έπειτα τα εναέρια τελώνια, έπειτα το φοβερό βήμα του Κριτού και έπειτα η απόφασις. Και αν το αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας θα είναι κόλασις, τότε τι θα κάμεις ψυχή ταλαίπωρη; Τι θα έδινες την ώρα εκείνη για να λυτρωθείς;

Ελθέ εις σ’ εαυτόν καθώς ο άσωτος εκείνος υιός και μετανόησε και ζήτησε το έλεος του πολυελέου Θεού. Ό,τι θα ήθελες τότε να κάμεις κάμε το τώρα. Ήμαρτες; Μετανόησον. Ιδού νυν καιρός ευπρόσδεκτος. Εάν με αυτές τις σκέψεις, χωρίς εικόνες και φαντασίες, αδολεσχήσεις έστω και για λίγη ώρα, ο άνθρωπος κατανύσσεται, μαλακώνει η καρδιά του σαν το κερί και η διάνοιά του παύει να μετεωρίζεται.

Η μνήμη του θανάτου έχει αυτό το προνόμιο, να νικά όλα τα απατηλά της ζωής και να γεννά στην καρδιά το κατά Θεόν πένθος. Μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα της κατανύξεως μπορείς να αρχίσεις την μονολόγιστη αδιάλειπτη νοερά προσευχή σου.

Καθώς είναι συναγμένη η διάνοιά σου, καθώς είναι συντετριμμένο και τεταπεινωμένο το πνεύμα σου, κλίνε ελαφρά την κεφαλή σου και στρέψε την προσοχή προς το μέρος της καρδιάς. Είναι και αυτή συντετριμμένη και τεταπεινωμένη και περιμένει τον νου να κατεβεί δια να προσφέρουν ικεσία στον Πολυεύσπλαχνο με την ελπίδα ότι δεν θα την εξουδενώσει.

Από την εισπνοή των μυκτήρων αρχίζει η διαδικασία της αναπνοής του σώματος· εκεί σύναψε δια της προσευχής και την αναπνοήν της ψυχής σου. Εισπνέοντας, λέγε μια φορά την προσευχή παρακολουθώντας την μέχρι την καρδιά και εκπνέοντας επαναλάμβανέ την άλλη μια φορά. Εκεί που σταματά η εισπνοή στον χώρο της καρδιάς, εκεί στερέωσε και το νου σου και αμετεωρίστως παρακολούθει δια της εισπνοής και εκπνοής συν-εισπνεουμένην και συν-εκπνεουμένην την προσευχήν· Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με.

Επιστράτευσε όσην αγαπητική διάθεση έχεις και αφαντάστως και ανεικονίστως μνημόνευε δια του ενδιαθέτου λόγου το όνομα του Κυρίου Ιησού. Απομάκρυνε κάθε σκέψη, ακόμα και την πιο όμορφη και την πιο αγνή και την πιο σωτήρια. Είναι του πονηρού, εκ δεξιών, για να σταματήσει την προσευχή. Καταφρόνησε όλους τους πονηρούς λογισμούς, όσο αισχροί και βέβηλοι και βλάσφημοι κι αν είναι. Δεν είναι οι δικοί σου, μην σε νοιάζει, δεν ευθύνεσαι. Βλέπει ο Θεός πόθεν προέρχονται, μόνον εσύ μην δελεαστείς, μην φοβηθείς, μην συναρπαστείς, μη συνδυάσεις μαζί τους.

Και αν προς ολίγον μετεωριστείς, ευθύς μόλις αντιληφθείς την φυγήν από τον τόπον και τον τρόπον της προσευχής σου, επίστρεψε. Και αν πάλι συναρπαστείς, πάλι επίστρεψε. Κι αν όσες φορές μετεωριστείς, τόσες και επιστρέψεις. Ο Θεός θα ιδεί τον κόπο σου και την προθυμία σου και δια της Χάριτός Του, ολίγον κατ’ ολίγον, θα στερεώσει την διάνοιά σου.

Επειδή συνήθεια έχει ο νους να τρέχει αλλά και να παραμένει εκεί που πονάμε, συγκράτησε ολίγον την αναπνοή σου, μην εκπνέεις αμέσως. Τούτο θα προξενήσει ένα μικρό αβλαβές άλγος στην καρδιά, εκεί όπου θέλουμε να στερεώσουμε τον νουν μας. Αυτός ο μικρός πόνος θα συντείνει τα μέγιστα, ωσάν μαγνήτης, για να τραβά και να κρατά εκεί την διάνοια, σαν θεραπαινίδα τρόπω τινά, για να τον θεραπεύσει.

Και όντως το γλυκύ όνομα του Κυρίου, το υπέρ παν-όνομα επικαλούμενον μετά πόνου και συντριβής, κάμει ολίγον κατ’ ολίγον, χρόνο συν τω χρόνω, την αλλοίωση της δεξιάς του Υψίστου εις τον χώρον όπου προλαβόντως είχε σκηνώσει η αμαρτία. Η ανακύκληση της προσευχής στον χώρο της καρδιάς, διευρύνει τόσο τα όριά της ώστε να γίνεται άλλος ουρανός καρδιακός, ικανός να χωρέσει τον Αχώρητον.

Πόλεμος, αγώνας κραταιός θα γίνει για τον θρόνο της καρδιάς. Ο διάβολος καταρχήν θα ενεργεί δια των παθών και των αναθυμιάσεών των, δηλαδή των ποικίλων αντιστρατευομένων εις την προσευχήν λογισμών. Και όσο δια νηστείας, αγρυπνίας, προσευχής και των άλλων ασκητικών προσπαθειών θα χάνει έδαφος, τόσο και θα ωρύεται και τόσο θα επιχειρεί, κατά παραχώρησιν Θεού, όλο και δυναμικότερα να εκδηλώνει την κακίαν του και την πανουργίαν του δια ποικίλων επηρειών και πειρασμών και θλίψεων.

Πλην, τα όρια της δικαιοδοσίας του θα τα διαγράψει πάντοτε η στοργική πρόνοια του ουρανίου Πατρός, ανάλογα με την δυνατότητα της αντικρούσεως των προσβολών. Πάντοτε πριν από τον πειρασμό χορηγεί κριτή χάρη στον αγωνιζόμενο ο αγωνοθέτης Χριστός, ούτως ώστε δι’ αυτής να συντρίβεται η μανία του εχθρού και να επιστρέφει νικημένος και κατισχυμένος.

Πρέπει να δώσουμε στον Κύριο τόση χαρά υπομένοντας τις θλίψεις, όση θλίψη Του προξενήσαμε δελεαζόμενοι από την αμαρτία. Τότε εχαίρετο ο διάβολος και ελυπείτο ο Θεός, τώρα σειρά να χαρεί ο Θεός και να λυπηθεί ο διάβολος. …

***

Απομαγνητοφώνηση Φαίη για το ΑΒΕΡΩΦ