Σύμφωνα με τον Συμεών τον Νέο Θεολόγο, υπάρχουν τρείς τρόποι προσευχής με τους οποίους υψώνεται η ψυχή, ή πέφτει και σκοντάφτει. Στη παρούσα δημοσίευση θα γίνει αναφορά στο πρώτο τρόπο προσευχής και τα ιδιώματα που αυτή ακολουθούν.

«Του πρώτου τρόπου τα ιδιώματα είναι αυτά: Όταν τινάς στέκεται εις προσευχήν, σηκώνει εις τον ουρανόν τάς χείρας του και τα μάτια του και τον νούν του, και φαντάζεται με τον νούν του Θεία νοήματα, και τα αγαθά του ουρανού, και τα τάγματα των Αγίων Αγγέλων, και τας σκηνάς των Αγίων, και εν συντομία, όλα όσα ήκουσεν από τα Θείας γραφάς τα μαζώνει εις τον νούν του, και τα συλλογίζεται τότε εις τον καιρόν της προσευχής, και κοιτάζει εις τον ουρανόν, και παρακινεί με αυτά την ψυχήν του, τάχα εις έρωτα και αγάπην Θεού, και μερικές φορές χύνει και δάκρυα και κλαίει. Και με αυτόν τον τρόπον, από ολίγον-ολίγον, υπερηφανεύεται η καρδιά του, χωρίς να το καταλαμβάνη, και του φαίνεται πως αυτά όπου κάνει είναι από χάριν Θεού πρός παρηγορίαν του, και παρακαλεί τον Θεόν να τον αξιώνη πάντοτε να ευρίσκεται εις τέτοιαν εργασίαν · τα οποία είναι σημάδια της πλάνης· διότι το καλόν δεν είναι καλόν, όταν δεν γίνη με τρόπον καλόν, και καθώς πρέπει. Ώστε όπου ο τέτοιος άνθρωπος, ανίσως ησυχάση ησυχίαν άκραν, είναι των αδυνάτων να μή γένη έξω φρενών · ειδέ και τύχη να μην έβγη έξω από τας φρένας του, όμως δεν είναι δυνατόν να αποκτήση τας αρετάς, ή την απάθειαν.

Με τούτον τον τρόπον είναι πλανημένοι και εκείνοι όπου βλέπουν φως με τα μάτια του κορμιού τους, και αγροίκουν ευωδίας με την όσφρησιν τους, και ακούουν φωνάς με τα αυτιά τους, και άλλα παρόμοια · και μερικοί από αυτούς εδαιμονίσθησαν, και γυρίζουν έξω φρενών από τόπον εις τόπον. Άλλοι πάλι επλανήθησαν με το να εδέχθησαν τον διάβολον όπου εμετασχηματίσθη, και εφάνη εις αυτούς ωσάν Άγγελος Φωτός, και εκείνοι δεν τον εγνώρισαν και έμειναν εώς τέλους αδιόρθωτοι, χωρίς να θέλουν να ακούσουν συμβουλήν από κανέναν αδελφόν · και άλλοι από αυτούς επαρακινήθησαν από τον διάβολον και εφονεύθησαν μοναχοί τους · και άλλοι εκρημνίσθησαν · και άλλοι εφουρκίσθησαν.

Και ποιός ημπορεί να διηγήται τις διάφορες πλάνες του διαβόλου, με τις οποίες τους πλανά όπου είναι αδιήγητες. Πλήν από αυτά όπου είπαμεν κάθε φρόνιμος άνθρωπος ημπορεί να καταλάβη τι λογής ζημία προέρχεται από τούτον τον πρώτον τρόπον της προσοχής και προσευχής. Ειδέ και τύχη τινάς από εκείνους από εκείνους, όπου μεταχειρίζεται αυτόν τον τρόπον, και δεν πάθη κανένα κακόν από αυτά όπου είπαμεν, με το να ευρίσκεται με συνοδείαν αδελφών, (διατί αυτά τα κακά τα παθαίνουν εκείνοι όπου είναι μοναχοί τους) όμως απερνά όλην του την ζωήν απρόκοπος».

Μετάφρασις εκ του Ρωσικού-υπό Γέροντος Βλασίου μοναχού και της συνοδείας αυτού “Γέννησις Χριστού”, Κατουνάκια Αγίου Όρους