Το νέο βιβλίο από τις εκδόσεις “Εν Πλω’ σε συνεργασία με την Ι. Μονή της Υπαπαντής (Σρέτενσκι) της Μόσχας
Από τον Πρόλογο του επιμελητή Βασίλη Αργυριάδη:
«Ο Αρχιμανδρίτης Ιωάννης (Ιβάν Μιχαήλοβιτς Κρεστιάνκιν) της Μονής των Σπηλαίων του Πσκώφ γεννήθηκε το 1910 στην πόλη Ορυόλ της Ρωσίας. Ήταν το όγδοο παιδί του Μιχαήλ και της Ελιζαβέτας Κρεστιάνκιν. Το όνομα Ιβάν (Ιωάννης) του δόθηκε προς τιμήν του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Εισήλθε από νωρίς στις τάξεις του κλήρου, αλλά το 1950 συνελήφθη
από τις σοβιετικές αρχές. Την καταγγελία την είχαν κάνει τρεις άνθρωποι: ο υπεύθυνος για την διοίκηση του μοσχοβίτικου ναού, όπου υπηρετούσε ο π. Ιωάννης, ο χοράρχης του ίδιου ναού και ο πρωτοδιάκονος. Συκοφάντησαν τον ιερέα ότι κάνει αντισοβιετική προπαγάνδα.
Στην εσωτερική φυλακή της Λουμπιάνκα, ο π. Ιωάννης πέρασε σχεδόν ένα χρόνο σε κελί προφυλάκισης. Στη διάρκεια των ανακρίσεων τον βασάνιζαν σκληρά. Ο ανακριτής ήταν συνομήλικός του — είχαν κλείσει και οι δύο τα σαράντα τους χρόνια. Τον έλεγαν κι εκείνον Ιωάννη. Ακόμα και το πατρώνυμό τους ήταν ίδιο: Μιχαήλοβιτς. Ο π. Ιωάννης έλεγε στο τέλος της ζωής του ότι κάθε μέρα τον μνημόνευε στις προσευχές του. Μα και δεν μπορούσε να τον ξεχάσει. «Μου έσπασε όλα μου τα δάχτυλα!», έλεγε με κάποια έκπληξη ο Γέροντας, φέρνοντας τα σακατεμένα του χέρια μπροστά στα σχεδόν τυφλά μάτια του.
Με σκοπό την πλήρη αποκάλυψη των εγκλημάτων του κατηγορουμένου, ο ανακριτής όρισε κατ’ αντιπαράσταση εξέταση με τον ίδιο τον υπεύθυνο του ναού. Ο π. Ιωάννης ήξερε ήδη ότι εκείνος ο άνθρωπος ήταν η αιτία της σύλληψης και των βασανιστηρίων του. Αλλά όταν ο υπεύθυνος μπήκε στο γραφείο, ο π. Ιωάννης τον σφιχταγκάλιασε — τόσο πολύ χάρηκε που είδε τον αδελφό-ιερέα, με τον οποίο είχε συλλειτουργήσει τόσες φορές στο ναό! Στην αγκαλιά του π. Ιωάννη, ο υπεύθυνος του ναού κατέρρευσε και έχασε τις αισθήσεις του. Η κατ’ αντιπαράσταση εξέταση δεν έγινε ποτέ, αλλά και χωρίς αυτή ο π. Ιωάννης καταδικάστηκε σε οκτώ χρόνια εγκλεισμού σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Ο Γέροντας θα παραμείνει τελικά στα στρατόπεδα για πέντε χρόνια. Στο τέλος της επίγειας διαδρομής του συνήθιζε να αναφέρει ότι εκείνα τα χρόνια ήταν τα πιο ευτυχισμένα της ζωής του! «Ο Θεός ήταν δίπλα μου», έλεγε, «Για κάποιο λόγο, δεν θυμάμαι κάτι άσχημο. Μόνο αυτό θυμάμαι: ο ουρανός ανοιχτός και οι Άγγελοι να ψέλνουν στους ουρανούς! Τώρα τέτοια προσευχή δεν έχω…».
Ο γέροντας Ιωάννης κοιμήθηκε εν Κυρίω το 2006, πλήρης ημερών (96 χρονών) και έχοντας σχεδόν χάσει το φως του.
Μέχρι το τέλος της ζωής του, στάθηκε πνευματικός πατέρας αναρίθμητων ψυχών, που αντλούσαν από το πρόσωπό του παραμυθία και δύναμη. «Έναν αληθινό πνευματικό πατέρα διαθέτουμε στη Ρωσία», είχε πει κάποτε ο Πατριάρχης Ποιμήν, «τον π. Ιωάννη Κρεστιάνκιν»!
Ένα από τα πολλά χαρίσματα του Γέροντα ήταν και η μεγάλη δύναμη της προσευχής του. Αυτή τη δύναμη εκζητούσαν άνθρωποι από κάθε γωνιά της Ρωσίας, με επιστολές τους. Και σ’ αυτές τις επιστολές, ο Γέροντας απαντούσε άοκνα μέχρι το τέλος του…
Οι εκδόσεις Εν πλω παραδίδουν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό τον πρώτο τόμο από τις επιστολές του π. Ιωάννη Κρεστιάνκιν. Θα ακολουθήσει σύντομα και ο δεύτερος.
Οι επιστολές αυτές δεν γράφτηκαν για να αποτελέσουν κάποτε το υλικό κάποιας ανθολογίας. Μέσα σ’ αυτές ο αναγνώστης θα συναντήσει ζέουσα την πάλη του ανθρώπου με το καθημερινό, το συγκεκριμένο, το χειροπιαστό — οδυνηρά τετριμμένο για όλους και πάντοτε οδυνηρά μοναδικό για τον καθένα ξεχωριστά, που ζει στις ιδιαίτερες συνθήκες του βίου του. Ο Γέροντας ασχολείται με αυτό το καθημερινό και συγκεκριμένο, «με λεπτότητα και αγάπη». Όχι για να παρεμβάλλει τον εαυτό του στις ζωές των άλλων, αλλά για να τους υπενθυμίσει ότι πρέπει οι ζωές τους να μπολιαστούν από την παρουσία του Κυρίου και να αφεθούν στο θέλημά Του.
Κάθε παραλήπτης των επιστολών του π. Ιωάννη είναι για τον Γέροντα ένα ξεχωριστό και ιδιαίτερο πρόσωπο. Του απευθύνεται με σεβασμό και μπαίνει στη θέση του σηκώνοντας ο ίδιος το πρόβλημα στις πλάτες του (πράγμα που καθρεφτίζεται και στο ότι χρησιμοποιεί πολύ συχνά πρώτο πληθυντικό πρόσωπο στις προτροπές του). Ταυτόχρονα όμως, δεν διστάζει να είναι όταν πρέπει αυστηρός. Δεν αφήνει τον αναγνώστη του έρμαιο της ανευθυνότητας, δεν τον παραπλανά προβάλλοντάς του μια πνευματική ζωή απορφανισμένη από την προσωπική ευθύνη και το κόστος της. Μέσα από το ύφος του συντάκτη των επιστολών, ο αναγνώστης θα συναντήσει την ευθύτητα της πνευματικής ζωής, την ανυπόκριτη ειλικρίνεια και τον συνδυασμό όλων αυτών με την αγάπη και τον σεβασμό προς τον άλλο. Θα συναντήσει επίσης μια δύσκολη και τίμια στάση απέναντι στην υπόθεση της χριστιανικής ζωής: ημίμετρα και υπεκφυγές δεν χωρούν.
Μέσα από τα λόγια του Γέροντα, φανερώνεται ένας άνθρωπος που ζει τη ζωή που προτείνει. Είναι συγκινητική η σχέση του με τους αγίους. «Να προσευχηθείς στον τάδε άγιο… να προσευχηθείς στη τάδε αγία», προτρέπει σε πολλές επιστολές. Και ο αναγνώστης νιώθει την οικειότητα του Γέροντα με τους αγίους: σαν να είναι αγαπημένα πρόσωπα της καθημερινότητάς του, σαν να είναι εξοικειωμένος με την «εξειδίκευση» του καθενός και άρα έχει κάθε λόγο να προτείνει στον κάθε πιστό (ανάλογα με το πρόβλημά του) τη μέριμνα της ξεχωριστής τους παρρησίας στον Θεό.
Διαβάζοντας τα λόγια του π. Ιωάννη, βλέπεις μέσα σου να σκιρτά μια ζέση για την υπόθεση που λέγεται χριστιανική ζωή — ξανανάβει ό,τι έχει σβήσει, ξαναρχίζει ό,τι έχει διακοπεί. Και κάτι μέσα σου μαλακώνει. Είναι σαν να επισκέπτεσαι το κελάκι όπου έζησε ένας άγιος: αξιώνεσαι να χαϊδέψεις με το βλέμμα σου ό,τι άγγιξαν τα χέρια του αγίου, και κάτι μέσα σου ησυχάζει. Περιστέλλεται η ανεμοζάλη του βίου, υποχωρεί η χυδαία σου φιλαυτία. Νιώθεις πως κάποτε σε τούτο το μέρος συναντήθηκε ο άνθρωπος με τη χάρη του Θεού, κι απ’ αυτή τη συνάντηση κάτι ξεχείλισε και νότισε τα πάντα˙ κι εσύ αυτό το κάτι δεν το αξίζεις…
Μα αν συμβαίνει αυτό στους τόπους, στα ντουβάρια και τα αντικείμενα της σκληρής καθημερινότητας, τότε συμβαίνει και στα λόγια, αυτά που δεν τα πήραν μαζί τους τα αγιασμένα χείλη με την τελευτή τους, αλλά μας τα άφησαν εδώ κάτω, για να τα ‘χουμε φυλαχτό για το δρόμο.
Αυτά τα λόγια θα κερδίσει ο αναγνώστης. Αυτά τα λόγια κι ό,τι δώσει ο Θεός να γεννηθεί μέσα του απ’ αυτά. Διότι, όπως λέει και ο π. Ιωάννης, «ο Κύριος είναι αγάπη, κι η αγάπη όλα τα αισθάνεται και τα νιώθει πιο ζωντανά…».
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ π. ΙΩΑΝΝΗ ΚΡΕΣΤΙΑΝΚΙΝ
• Εργαστείτε πάνω στον εαυτό σας, σηκώστε το βάρος της μη πνευματικής σας καταστάσεως ως επιτίμιο και μην ξεχνάτε ότι πίσω από τα μαύρα σύννεφα του εχθρού κρύβεται ο γλυκός μας ήλιος.
• Πόσο λυπάμαι τους πάντες, πόσο τραυματισμένοι είναι όλοι, πόσο σακατεμένοι!
• Ο Θεός δεν θα μας προδώσει, μα εμείς σε κάθε βήμα Τον προδίδουμε. Έχουμε άλλο στη γλώσσα, άλλο στον νου, άλλο στην πράξη.
• Η συντριβή μας στο γουδί της ζωής είναι η καλύτερη ακαδημία, όπου δάσκαλος είναι ο ίδιος ο Κύριος.
• Λυπήσου τον εαυτό σου συ ο ίδιος πρώτα. Χωρίς τη δική σου συμμετοχή ο Κύριος δεν θα μπορέσει να σε σώσει.
• Αν κάθε μέρα ζεις με τον Θεό και την προσευχή, ο Κύριος θα οδηγήσει τη βαρκούλα σου μέσα στη ζωή και θα την κυβερνήσει προς τη σωτηρία.
• Η αγάπη προς την ανθρωπότητα είναι ρητορική απάτη, η αγάπη προς τον άνθρωπο τον συγκεκριμένο, που έχει δοθεί από τον Θεό στον δρόμο της ζωής μας, είναι έργο πρακτικό, που απαιτεί κόπο, προσπάθειες, πάλη με τον εαυτό μας, με την οκνηρία μας.
• Αμαρτήματα μικρά και μεγάλα ποιος δεν έχει, ποιος είναι ελεύθερος από την ανθρώπινη αδυναμία κι από τις επιθέσεις του εχθρού, όταν θολώνει η συνείδηση; Όμως οι θύελλες περνάνε και πάλι θερμαίνεται ο άνθρωπος στη θέρμη της θεϊκής αγάπης. Έτσι, μπορούμε να πούμε, γίνεται σε όλη τη ζωή: πτώσεις και ανορθώσεις, προσκόμματα και ομαλοποίηση. Γιατί επέτρεψε έτσι ο Θεός; Μα γιατί ήρθε να σώσει όχι τους δικαίους, αλλά τους αμαρτωλούς, ων πρώτος ειμί εγώ.
• Οι ασθένειες είναι σταυρός, ο οποίος καίει αμαρτίες, τις οποίες εμείς δεν συνειδητοποιούμε καν ως αμαρτίες. Γι’ αυτό ευχαριστούμε την ευσπλαγχνία του Θεού, που μας έχει σταλεί μέσω των ασθενειών. Κάθε χριστιανός πρόκειται να περάσει από αυτό το χωνευτήρι, για τον απλό λόγο ότι δεν υπάρχει άνθρωπος, που να έζησε και να μην αμάρτησε. Εξού και οι ασθένειες. Προσεύχομαι όχι να περάσουν οι ασθένειες, αλλά εσύ να τις εκτιμήσεις σωστά και να τις αποδεχθείς.
• Σε κάθε θλίψη πρέπει να γονατίζουμε και να της φιλάμε το χέρι.
• Πόσο σύντομη είναι η ζωή μας και πόσο μεγάλη η αιωνιότητα, όπου μας περιμένει η χαρά του να είμαστε μαζί με τον Θεό!
• Ο χριστιανισμός είναι αγώνας ζωής, είναι να σηκώνεις τον σταυρό σου, είναι κόπος. Αλλά ο τωρινός χριστιανισμός για πολλούς είναι μόνο στα λόγια, όσο ο ουρανός δεν έχει σύννεφα.
• Χαλάρωσε οπωσδήποτε τον κανόνα της προσευχής σου. Διότι, όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να κάνουν την ευχή του Ιησού και συγχρόνως διατηρούν μέσα στην ψυχή και την καρδιά τα πάθη, μπορεί να συμβεί και ψυχολογική βλάβη. Επομένως, όλα να τα κάνεις κατόπιν συμβουλής και λαμβάνοντας υπόψη το πώς αισθάνεσαι την υγεία σου. Στόχος μας δεν είναι να σε εξαντλήσουμε και να σε στραγγίξουμε, στόχος της προσευχής είναι να μάθεις ταπεινά να παραδίνεις τον εαυτό σου στο θέλημα του Θεού και υπομονετικά να σηκώνεις όλα, όσα επιτρέπει ο Κύριος.
• Την προσευχή να την κάνεις κατά το μέτρο των δυνάμεών σου. Γιατί δεν είναι ο άνθρωπος για τον κανόνα, αλλά ο κανόνας για τον άνθρωπο.
• Θα έρθει καιρός, κατά τον οποίο η συνθήκη Σένγκεν θα κυριεύσει όλο τον κόσμο και δεν θα υπάρχει μέρος, όπου δεν θα έχει προελάσει με την τρομερή κατά το τελευταίο στάδιο δύναμή της. Αλλά αυτό κατά το τελευταίο στάδιο. Και ετοιμάζεται ήδη από τους αποστολικούς χρόνους. Τώρα όμως δεν είναι ιδιαιτέρως σοβαρό, ώστε να τρέξουμε μακριά της στην έρημο ή σε οποιοδήποτε μέρος μάς φαίνεται ότι δεν θα μας φτάσει. Όχι, όχι κι όχι. Η φυγή μας από αυτή τη συμφορά πρέπει να είναι προς την πνευματική ζωή εν Χριστώ.
• Ζήσε όχι όπως θες, αλλά όπως κελεύει ο Θεός. Βλέπεις πολύ καλά σε όλα αυτά την αδυναμία σου, πόσο εύκολα εμφανίζεται η αυτομεμψία και πίσω της ακολουθεί από κοντά η ταπείνωση. Κι η ελπίδα μένει μόνη στο έλεος του Θεού. Αυτό είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται.
• Εργαστείτε κατά το μέτρο των δυνάμεών σας και η Βασιλεία των Ουρανών θα σας βρει.
• Κάθε έργο, που πρόκειται να κάνετε, να το δέχεστε σαν να σας το έχει αναθέσει ο ίδιος ο Θεός και να το κάνετε ως έργο του Θεού.
