«Το Άγιον Όρος είναι γνωστό ως το «περιβόλι της Παναγίας»” ως ο κατ’ εξοχήν τόπος που τιμάται, που εμφανίζεται, που ενεργεί και αναπαύεται το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, ως «ο νοητός της Θεοτόκου και ωραίος Παράδεισος». Σύμφωνα με την παράδοση, το Άγιον Όρος δόθηκε ως κλήρος στην Παναγία από τον ίδιο τον Κύριο.
Δεν υπάρχει ίσως αγιορείτης μοναχός που να μη ζει την Παναγία ως Παναγία του, ως κύρια και πρώτη προσφυγή του, ως αμετάθετο ελπίδα, ασφάλεια και προστασία του, ως πρέσβειρα και μητέρα του, ως πλησίον και μόνιμο σύντροφό του, ως εναγκαλιστή των πληγών και ανάδοχο των δοκιμασιών του.
Κάθε ψάλτης από το «Άξιον Εστί» θα αρχίσει τα μαθήματά του και με αυτό θα αποδώσει την καλύτερη τέχνη του. Κάθε αγιογράφος ή ξυλογλύπτης, τα πρώτα και καλύτερα έργα που θα φιλοτεχνήσει θα απεικονίζουν το θεομητορικό πρόσωπο. Κάθε ησυχαστής σε αυτή θα καταθέσει τη θερμότερη προσευχή του. Κάθε μοναστήρι μία δική της εικόνα θα περιβάλλει με το απαύγασμα της ευλάβειάς του. …
Όλο το κενό της γυναικείας παρουσίας το καλύπτει η Θεομητορική παρουσία. Γι’ αυτό και έργα μοναδικής αξίας και θεολογικής και πνευματικής βαρύτητος που είδαν το φως ως καρποί μεγάλων αγιορειτών αγίων αναφέρονται στο δικό της πρόσωπο. …

Το δεύτερο στοιχείο που χαρακτηρίζει την αγιορείτικη πνευματικότητα είναι η αναγκαιότητα της εμπειρίας και του «σημείου». Το Άγιον Όρος είναι βουτηγμένο στο θαύμα. Λείψανα που ευωδιάζουν, θρύλοι και ιστορίες που συνδέονται με εικόνες, υπερφυσικά γεγονότα, χαρίσματα αγίων μοναχών, εμφανίσεις αγίων, θαυματουργικές λύσεις προβλημάτων, νεκρά σώματα που διατηρούν την ευκαμψία τους και δεν αναδίδουν σηπτική οσμή, υποταγή των δυνάμεων της φύσεως συνθέτουν μία εικόνα που εκτυλίσσεται με τρόπο φυσικό για να περιγράψει, να παρουσιάσει τον Θεό όχι ως ένα απόμακρο, παράξενο θαύμα, αλλά ως μία υπερβατική αλήθεια και πραγματικότητα που εύκολα επιβεβαιώνεται σε όσους έχουν μάτια να βλέπουν. …
Η πνευματικότητα του Αγίου Όρους δε στηρίζεται σε ορθές διδασκαλίες, σε διανοητικές θεολογίες, σε σοφές συμβουλές, σε ανθρώπινες εντολές, σε μηχανικές υπακοές, σε στοιχεία που συνήθως οδηγούν σε αυτοδικαίωση, αλλά στο βίωμα της παρουσίας του Θεού που, αν δεν είναι πλάνη, ζωογονεί την πίστη.
Η σωτηρία δεν είναι επίτευγμα ούτε κατόρθωμα αλλά χάρις και δώρο του Θεού….

Η αγιορείτικη πνευματικότητα δεν προσπαθεί να σε πείσει. Μπαίνεις στο Όρος και πείθεσαι. Δεν επιδιώκει να σε περιορίσει σε κανόνες, διατάξεις, οδηγίες. Δεν σου λέει τι πρέπει να κάνεις. Ο μοναχός σου δείχνει πώς αυτός ζει. Για τη δική του ζωή σου μιλάει και για την εμπειρία του Θεού. Δεν σε κεραυνοβολεί με «πρέπει» που … πρέπει να κάνεις. Δεν σου παρουσιάζει στόχους που πρέπει να καταφέρεις. Δεν ελέγχεσαι με τη σκληρότητα του λόγου. Οδηγείσαι σε μετάνοια από την επιβλητικότητα του παραδείγματος και της εμπειρίας. …
Σου λέγεται η αλήθεια, αλλά με τέτοιο τρόπο που κινείσαι προς μετάνοια, χωρίς να σου διεγείρεται η εγωιστική αντίδραση. Το Όρος δεν σε καλεί σε απολογία, αλλά σε προτρέπει σε μετάνοια.
Επίσης, δεν σε πιέζει να μιμηθείς κάτι καλό που ήδη υπάρχει, αλλά σε προκαλεί να γεννήσεις το δικό σου αληθινό δώρο που προσδοκά την εκδήλωσή του. Κάθε μοναχός είναι διαφορετικός. Διατηρεί το δικό του ιδίωμα, παρουσιάζει το δικό του πρόσωπο. Στο Όρος υπάρχουν πολλές ομοιότητες του καλού. Αυτά όμως που υπογραμμίζουν την αυθεντικότητα του αληθινού είναι οι ποικιλίες των εκφράσεων, οι διαφορές των χαρακτήρων ή ακόμη και οι αντιθέσεις των αντιλήψεων…»

«Φωνή αύρας λεπτής…»

π.Νικόλαος, Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής,
Εκδόσεις Εν πλω,
(Στη φωτογραφία το κελλί όπου έζησε ο γέρων Σιλουανός ο ρώσος).