1. Τρεις ομιλίες για τη ζωή του Αγίου Σάββα
Η Εκκλησία μας εορτάζει σήμερα τη μνήμη μιας πολύ μεγάλης μορφής της Ορθοδοξίας μας, ενός μεγίστου ασκητού και διδασκάλου, Σάββα του Ηγιασμένου. Έχουμε μάλιστα την ευτυχή συγκυρία τιμώντας σήμερα τον Άγιο Σάββα, τον καθηγούμενο των αναχωρητών, να έχουμε εδώ συνεκκλησιαζομένους και συλλειτουργούντες αναχωρητάς από την έρημο του Αγίου Όρους, από την αδελφότητα των Δανιηλαίων τον πατέρα Δανιήλ, ο οποίος ψάλλει στο ψαλτήρι, και από την αδελφότητα των Θωμάδων τον πατέρα Παύλο και τον πατέρα Φίλιππο, από τα Κατουνάκια, από την έρημο του Αγίου Όρους, παρευρίσκονται σήμερα εδώ για να τιμήσουν τον ερημίτη και αναχωρητή Άγιο Σάββα.
Ο Άγιος Σάββας έζησε ενενήντα τρία (93) έτη. Γεννήθηκε το 439 στην Μουταλάσκη της Καππαδοκίας, την οποία είχαμε τη σπουδαία ευκαιρία να την επισκεφθούμε πριν από δύο χρόνια, μια ομάδα από εδώ, από τους Αγιαντωνίτες, και εκοιμήθη το 532 στην Μεγίστη Λαύρα της Παλαιστίνης, που ο ίδιος ίδρυσε και που εξακολουθεί αδιάκοπα από τότε, εδώ και χίλια πεντακόσια χρόνια, να υφίσταται μέχρι σήμερα.
Τη ζωή του μπορούμε να τη διαιρέσουμε σε τρεις ή περισσότερες περιόδους. Εδώ όμως θα την διαιρέσουμε σε τρεις, για να οικονομήσουμε τρεις ομιλίες, όπως εξαγγείλαμε και πέρυσι, που κάναμε την πρώτη ομιλία, γιατί είναι αδύνατον σε μία ομιλία, έστω και περιληπτικά, να διηγηθεί κανείς τον θαυμαστό του βίο.
Πέρυσι, την ίδια ημέρα της εορτής του Αγίου Σάββα, παρουσιάσαμε το πρώτο μέρος της ζωής του: τα παιδικά, τα εφηβικά, τα πρώτα μοναστικά του χρόνια, μέχρι της ηλικίας των 35 ετών, από το 439 που γεννήθηκε μέχρι το 473 που εκοιμήθη ο Μέγας Ευθύμιος, τον οποίο είχε γέροντα και πνευματικό οδηγό. Για το λόγο άλλωστε αυτό και στην καινούργια αγιογραφία του ναού μας εκεί στον τοίχο, το νότιο τοίχο, βάλαμε τον δικό μας Άγιο, τον Άγιο Αντώνιο, στη συνέχεια στη μέση τον Μέγα Ευθύμιο και δίπλα του τον Άγιο Σάββα. Ο Άγιος Σάββας, όπως και ο Άγιος Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης, ήσαν μαθητές και πνευματικά παιδιά του Μεγάλου Ευθυμίου.
Σήμερα θα παρουσιάσουμε τα έτη της απομόνωσής του στην έρημο, τη θαυμαστή ίδρυση της Λαύρας του, τους ασκητικούς του αγώνες, τους πειρασμούς και τη δόξα του, το δεύτερο δηλαδή μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, σαράντα ετών περίπου, από το 473 που εκοιμήθη ο Μέγας Ευθύμιος μέχρι το 512. Και του χρόνου, αν ο Θεός θελήσει και μας έχει καλά, θα παρουσιάσουμε τα τελευταία 20 έτη της ζωής του, από το 512 έως το 532, τα οποία έτη, εκτός από τους πνευματικούς και ασκητικούς του αγώνες, χαρακτηρίζονται και από τους ομολογητικούς του αγώνες για τη διάσωση της Ορθοδοξίας από την αίρεση του Μονοφυσιτισμού.

2. Η μεγάλη προσφορά του Αγίου Σάββα και της Μονής του

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Ορθοδοξία διασώθηκε την περίοδο αυτή στην Παλαιστίνη από τους αγώνες των μοναχών, υπό την ηγεσία κυρίως του Αγίου Σάββα και του Αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου. Τότε στην Ανατολή τα τρία από τα τέσσερα Πατριαρχεία, Κωνσταντινουπόλεως, Αντιοχείας, Αλεξανδρείας, είχαν υποκύψει στην αίρεση του Μονοφυσιτισμού ολοκληρωτικά, σχεδόν με το σύνολο των επισκόπων τους. Και μόνο το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ορθοτομούσε το λόγο της αληθείας, παρά την πολιτική και εκκλησιαστική πίεση την οποία υφίστατο.
Η Ρώμη τότε, ευτυχώς, ήταν Ορθόδοξη. Σήμερα βρισκόμαστε σε χειρότερη κατάσταση. Η παναίρεση του Οικουμενισμού έχει εξαπλωθεί και έχει καταλάβει όλες σχεδόν τις αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Η Δύση με τον Παπισμό και τον Προτεσταντισμό βρίσκονται στην αίρεση καθ’ όλη τη διάρκεια της δεύτερης χιλιετίας. Ήδη έχουν αρχίσει κρυφοί και φανεροί διωγμοί εναντίον των Ορθοδόξων, όπως συμβαίνει στη γειτονική μας Σερβία, όπου αγρίως διώκεται και συκοφαντείται με ψευδείς κατηγορίες ο ομολογητής επίσκοπος Ράσκας και Πριζρένης και εθνάρχης του Κοσσυφοπεδίου κ. Αρτέμιος, ακολουθώντας τα ίχνη των μεγάλων Αγίων Πατέρων, όπως του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Παρά την πικρία και τη λύπη, που αισθανόμαστε για το διωγμό, νιώθουμε μέσα μας πνευματική χαρά και αγαλλίαση: ευχαριστούμε το Θεό, γιατί και στις ημέρες μας αναδεικνύει στύλους και ομολογητάς της Ορθοδοξίας εναντίον της παναιρέσεως του Οικουμενισμού, όπως ανέδειξε τότε τον Άγιο Σάββα εναντίον του Μονοφυσιτισμού.
Στο μεγάλο αυτό και ιστορικό μοναστήρι του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, του Αγίου Σάββα, οφείλει η Εκκλησία πάρα πολλά. Όχι μόνο γιατί συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση της Θείας Λατρείας (είναι γνωστό το τυπικό του Αγίου Σάββα) και ανέδειξε μεγάλους υμνογράφους και ποιητάς (Άγιο Ιωάννη Δαμασκηνό, Κοσμά του Μαϊουμά, Στέφανο τον Μελωδό, Θεόδωρο και Θεοφάνη κ. ά.), αλλά και διότι με τον Άγιο Σάββα εν πρώτοις εναντίον του Μονοφυσιτισμού, και με τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό εναντίον της Εικονομαχίας, διέσωσε δύο φορές την Ορθοδοξία από την αίρεση.

3. Η απομόνωση στην έρημο, η ίδρυση της Λαύρας, οι πειρασμοί του
Ας επανέλθουμε όμως να δούμε σύντομα, το δεύτερο μέρος της ζωής του Αγίου Σάββα, συνδέοντάς το σύντομα με το πρώτο. Ο Άγιος Σάββας λοιπόν γεννήθηκε στη Μουταλάσκη το 439, πολύ νωρίς, σε ηλικία 8 ετών έφυγε από τους κηδεμόνες θείους του, στους οποίους τον είχαν αφήσει οι γονείς του, και εγκαταβίωσε σ’ ένα μοναστήρι της περιοχής στην Καππαδοκία, στις Φλαβιανές. Μετά από δέκα χρόνια παραμονής γεμάτα θαυμαστά γεγονότα και παραδειγματική ασκητική ζωή, σε ηλικία 18 ετών φεύγει από την Καππαδοκία και μεταβαίνει κάτω στην Παλαιστίνη. Συναντά το Μέγα Θεοδόσιο, ο οποίος όμως δεν τον εκράτησε κοντά του, παρά την επιθυμία του Αγίου Σάββα, διότι ακόμη ήτο αγένειος, ήτο μικρός, δεν ήταν ακόμη ώριμος να ακολουθήσει τον ερημιτικό βίο, του συνέστησε να πάει και να εγκαταβιώσει στην κοινοβιακή μονή του Οσίου Θεοκτίστου. Εκεί ο Άγιος Σάββας έμεινε πολλά χρόνια κοντά στον Όσιο Θεόκτιστο, τα τελευταία χρόνια της εκεί παραμονής του, τα πέντε χρόνια, τα έζησε ερημιτικά, ακολουθώντας και πάλι τον Μέγα Ευθύμιο, και τελικώς όπως προηγουμένως είπαμε, όταν εκοιμήθη ο Μέγας Ευθύμιος το 473, αποχώρησε και αυτός από το κοινόβιο του Οσίου Θεοκτίστου κι άρχισε μόνος του να ζει την ερημιτική ζωή σε ηλικία 35 ετών.
Στην έρημο, κοντά στον Ιορδάνη, είχε τη μεγάλη ευλογία να συναντήσει επίσης τον Όσιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη, όπως επίσης και τον Όσιο Θεοδόσιο, με τους οποίους ανέπτυξε πολύ μεγάλη και σπουδαία φιλία. Εδώ λοιπόν ζώντας μόνος του ο Άγιος Σάββας, μέσα στην έρημο, εκέρδισε πολλούς αγώνες εναντίον των δαιμόνων, απέκτησε την αφοβία εναντίον των δαιμόνων και εναντίον των θηρίων, όπως επίσης απέκτησε και το σεβασμό των βαρβάρων, οι οποίοι ζούσαν στη γύρω περιοχή. Αν μας μείνει καιρός θα αναφερθούμε σε ένα δύο σχετικά γεγονότα. Ας διατρέξουμε όμως σύντομα αυτήν την περίοδο της ζωής του: ζώντας λοιπόν εκεί στην έρημο του Ρουβά και του Κουτυλά, κάποια στιγμή δέχθηκε επίσκεψη της Παναγίας μας, της Θεοτόκου, ένα βράδυ, η οποία του είπε να εγκατασταθεί στην ανατολική πλευρά του χειμάρρου των Κέδρων, όπου υπάρχει ένα σπήλαιο. Και εκεί όντως εγκαταστάθηκε ο Άγιος Σάββας με υπόδειξη της Υπεραγίας Θεοτόκου. Το σπήλαιο αυτό σώζεται μέχρι σήμερα και το δεικνύουν οι μοναχοί, απέναντι από το μοναστήρι του Αγίου Σάββα. Εκεί λοιπόν, ζώντας πολύ αυστηρή ασκητική ζωή, με την αρετή του προσείλκυσε γύρω πολλούς μοναχούς, σε πολύ λίγα χρόνια σχηματίστηκε η πρώτη συνοδεία του από ερημίτες, από εβδομήντα περίπου μοναχούς. Δεν υπήρχε όμως νερό στην περιοχή, το νερό ήταν πάρα πολύ μακριά κι έπρεπε να το κουβαλούν με πολύ κόπο. Δεν υπήρχε επίσης ναός την περίοδο εκείνη για τις λατρευτικές ανάγκες των μοναχών. Με δύο θαυμαστά γεγονότα λύθηκαν και τα δύο προβλήματα. Εν πρώτοις υπήρξε θαυματουργική ανάβλυση ύδατος, προσευχήθηκε ο Άγιος Σάββας και παρακάλεσε το Θεό, για να οικονομηθούν οι πατέρες, να τους δώσει νερό, ένα βράδυ λοιπόν, μια βραδιά φεγγαρόφωτη, είδε ένα γάιδαρο κάτω στο χείμαρρο να σκάβει με το πόδι του και να πίνει από το νερό που τότε ανέβλυσε. Θεώρησε ο Άγιος Σάββας πως ήταν αυτό απάντηση στην προσευχή του, και όντως πήγε εκεί στο σημείο που είχε σκάψει το ζώο και είδε να αναβλύζει πόσιμο, πολύ ωραίο νερό, το οποίο διατηρείται μέχρι σήμερα, είναι το Αγίασμα του Αγίου Σάββα, από το οποίο πολλές φορές έχουμε όλοι μας αγιασθεί, και το οποίο ούτε αυξάνει ούτε μειώνεται, υπάρχει πάντοτε, όλο το έτος και το χειμώνα και το καλοκαίρι.
Μία άλλη νύχτα, ενώ προσευχόταν ο Άγιος Σάββας, είδε ένα πύρινο στύλο στην άλλη πλευρά του χειμάρρου των Κέδρων, να ανεβαίνει και να φθάνει μέχρι τον ουρανό. Του έκανε εντύπωση η εμφάνιση αυτού του πυρίνου στύλου και την άλλη μέρα πήγε προς την περιοχή εκείνη, και ενώ ήταν ήλιος εξακολουθούσε το φως αυτό να λάμπει περισσότερο από τον ήλιο. Πλησίασε εκεί στη βάση που ήταν αυτός ο πύρινος στύλος και βλέπει ξαφνικά ότι εκεί ανοιγόταν μπροστά του ένα ολόκληρο σπήλαιο, που ήταν σε σχέδιο και σε σχήμα ναού. Μπαίνει μέσα γεμάτος έκπληξη και βλέπει σχηματισμένη μία κόγχη και άλλους χώρους που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ναός για την αδελφότητα. Και όντως ο Άγιος Σάββας, πολύ γρήγορα, διαμόρφωσε το σπήλαιο σε ναό, που μέχρι σήμερα ονομάζεται Θεόκτιστος Ναός, Θεόκτιστος Εκκλησία, είναι αφιερωμένη αυτή η εκκλησία στον Άγιο Νικόλαο. Η θεόκτιστη αυτή εκκλησία υπήρξε το πρώτο λατρευτικό κέντρο της Ιεράς Μονής του Αγίου Σάββα.

4. Μοναχοί της Λαύρας στασιάζουν εναντίον του
Δεν έλειψαν όμως από τη ζωή του Αγίου Σάββα και οι ανθρώπινοι πειρασμοί. Έκτος από τους δαίμονες και από τα άγρια θηρία, είχε δυστυχώς πειρασμούς μέσα από τη συνοδεία του, μέσα από την ίδια την αδελφότητα των μοναχών. Υπήρξαν στασιαστές κακόγνωμοι μοναχοί, οι οποίοι εφθόνησαν την αρετή και το κλέος που είχε αρχίσει σιγά σιγά να αποκτά ο Άγιος Σάββας.
Επειδή μέχρι την ηλικία των πενήντα περίπου ετών δεν ήταν ιερεύς ο Άγιος Σάββας, και ενώ είχε γίνει ηγούμενος εξακολουθούσε να είναι μοναχός, πήγαν αυτοί οι μοναχοί οι στασιαστές στον Πατριάρχη και του είπαν ότι εμείς δεν μπορούμε να έχουμε ηγούμενο αυτόν ο οποίος δεν είναι κατάλληλος, δεν είναι ιερεύς, να μας κάνεις άλλον ηγούμενο. Ο Πατριάρχης, ο Σαλλούστιος, γνωρίζοντας τους κόπους τους ασκητικούς και την αγιότητα του Αγίου Σάββα, τον εκάλεσε στα Ιεροσόλυμα και χωρίς να του αναφέρει τίποτα για τις κατηγορίες τις οποίες διατύπωσαν εναντίον του, τον χειροτόνησε αμέσως ιερέα το 491 και εγκαινίασε συγχρόνως και την θεόκτιστη εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Επέστρεψε λοιπόν ο Άγιος Σάββας στο μοναστήρι ως ηγούμενος και σ’ ένα δύο χρόνια άρχισε τις εργασίες της ανοικοδομήσεως του μεγάλου ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, του μεγάλου ναού της Μονής του Αγίου Σάββα. Σε λίγα χρόνια, το 502, τελείωσε η οικοδόμηση του ναού του Ευαγγελισμού και το 502 έγιναν τα εγκαίνια αυτού του μεγάλου ναού. Θα ενθυμείστε ίσως ότι πριν από μερικά χρόνια, το 2002 γιορτάστηκαν τα 1500 χρόνια των εγκαινίων του Ναού και έγιναν στα Ιεροσόλυμα σχετικές τελετές. Δυστυχώς μετά πάλι νέος πειρασμός, εκ μέρους των ιδίων στασιαστών μοναχών της Ιεράς Μονής, ανάγκασε τον Άγιο Σάββα να αποχωρήσει από τη Λαύρα. Έφυγε μόνος του από το μοναστήρι, πήγε και εγκαταβίωσε σε άλλους τόπους. Οικονομία Θεού ήταν και στους άλλους τόπους όπου εγκαταβίωσε επί πέντε χρόνια, από το 503 που έφυγε από το μοναστήρι μέχρι το 508, να οικοδομήσει πολλά άλλα μοναστήρια και πολλές άλλες λαύρες.
Συνετέλεσε όμως ο Θεός ώστε να επανέλθει ο Άγιος Σάββας και πάλι στο μοναστήρι του κατά τον εξής τρόπο: Οι στασιάσαντες μονα¬χοί ξαναπήγαν στον νέο Πατριάρχη, τον Ηλία, και του είπαν ότι πρέπει να τους δώσει νέο ηγούμενο, διότι δήθεν τον Σάββα τον έφαγαν τα θηρία μέσα στην έρημο. Ο Πατριάρχης Ηλίας απόρησε, πώς είναι δυνατόν να συνέβη αυτό σ έναν άγιο άνθρωπο, στον οποίον εγνώριζε ότι υποτάσσονται και τον σέβονται ακόμη και τα θηρία, γι’ αυτό τους είπε να περιμένουν, την άλλη μέρα, κατά θεία παρακίνηση, εμφανίστηκε στα Ιεροσόλυμα ο Άγιος Σάββας, τον ξαναέστειλε με αυστηρό γράμμα προς τους στασιαστάς ο Πατριάρχης, πίσω στη Λαύρα, στο μοναστήρι. Και τελικώς ήταν τόση η αντίδραση αυτών των φθονερών και στασιαστών μοναχών, ώστε όταν επέστρεψε ο Άγιος Σάββας και παρουσίασε το γράμμα του Πατριάρχου, το οποίο τους συνιστούσε υπακοή, τόσο πολύ εκείνοι εθύμωσαν, ώστε προέβησαν σε μεγάλες καταστροφές μέσα στο μοναστήρι και τελικώς ανεχώρησαν και έκτισαν νέο μοναστήρι, τη Νέα Λαύρα, όπου όμως και εκεί ο Άγιος Σάββας, δείχνοντας την μεγάλη ανεξικακία του πήγε ο ίδιος και τους βοήθησε να κτίσουν το μοναστήρι και τους εγκατέστησε ικανό και άξιο ηγούμενο για να τους καθοδηγεί.

5. Θαυμαστά και διδακτικά περιστατικά
Προηγουμένως σας είπα ότι, αν μας μείνει καιρός, θα αναφέρω μερικά περιστατικά από την θαυμαστή ζωή του Αγίου Σάββα. Κάποια φορά λοιπόν, σύμφωνα με το συναξάρι, ο Άγιος Σάββας μαζί μ’ έναν άλλο μοναχό βρισκόταν στην έρημο, τα πρώτα έτη της αναχώρησης. Εκεί λοιπόν πέρασαν κάποιοι βάρβαροι, κακόγνωμοι και δύστροποι άνθρωποι, που είχαν σχεδιάσει να τους θανατώσουν και τους δύο, τον Άγιο Σάββα και το συμμοναστή του, τον Άνθο. Για να βρουν κάποια πρόφαση έστειλαν κατ’ αρχήν έναν από τη συμμορία τους στο σπήλαιο να διαμαρτυρηθεί στους ασκητές, γιατί δήθεν τους αδίκησαν και σε κάποια υπόθεση τους εζημίωσαν.
Συκοφάντησαν δηλαδή ψεύτικα τον Όσιο, για να τον εξαναγκάσουν να σκανδαλισθεί, να μιλήσει άγρια, εις τρόπον ώστε να βρουν αφορμή να τους φονεύσουν. Στεκόταν λοιπόν οι άλλοι λησταί μακριά και ο ένας απ’ αυτούς πλησίασε τους Οσίους, οι οποίοι βλέποντας τον κίνδυνο οπλίστηκαν με την Ιερά Προσευχή και είπαν προς τον Κύριο: Ούτοι εν άρμασι και ούτοι εν ίπποις, ημείς δε εν ονόματι Κυρίου Θεού ημών μεγαλυνθησόμεθα και τα λοιπά του ψαλμού. Και μόλις τελείωσαν αυτή την ευχή κατά θαυμαστό τρόπο άνοιξε η γη και κατέπιε εκείνο το ληστή, ο οποίος πήγε εκεί να τους σκοτώσει. Οι άλλοι λησταί, όταν είδαν αυτό το μεγάλο θαύμα, ετρόμαξαν και έφυγαν και δεν ξαναενόχλησαν τον Άγιο Σάββα.
Παρόμοιο περιστατικό προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στον Άγιο Σάββα και του εγέννησε σπουδαίες πνευματικές σκέψεις που ωφελούν και εμάς σήμερα, αλλά και τους πιστούς όλων των εποχών. Συνήντησαν τον Άγιο Σάββα στην έρημο τέσσερις Αγαρηνοί, οι οποίοι ήσαν πεινασμένοι και εξαντλημένοι, μέχρι σημείου να είναι επικίνδυνοι. Τον ερώτησαν μήπως έχει κάτι φαγώσιμο, ο φιλάνθρωπος και άφοβος ασκητής τους πήρε στο σπήλαιο του και τους εφίλευσε με όσα λιτά εδέσματα, κυρίως χόρτα, είχε οικονομήσει. Τόσο πολύ εντυπωσιάσθηκαν οι βάρβαροι από την καλοσύνη και την αρετή του, ώστε επέστρεψαν μετά από λίγες ημέρες και του έφεραν άφθονα αγαθά, τυριά, ψωμιά και χουρμάδες. Ο όσιος Σάββας διδάχθηκε πολύ από αυτήν την συμπεριφορά τους και έλεγε: Αλλοίμονό σου ταλαίπωρη ψυχή μου πόσο αχάριστη είσαι προς τον Ευεργέτη Θεό! Αυτοί οι βάρβαροι, για μια μικρή χάρη που τους έκανα, μου έφεραν τόσο πλούσια ανταμοιβή. Και εμείς που πήραμε από τον Θεό τόσες δωρεές και τόσα χαρίσματα ποια ανταμοιβή του δίνουμε; Ποια εντολή του τηρούμε; Ποια απολογία θα δώσουμε κατά την ώρα της Κρίσεως;.
Υπάρχει επίσης και ένα άλλο θαυμαστό γεγονός. Λέγει λοιπόν το συναξάρι ότι σ’ ένα σπήλαιο όπου βρέθηκε ο Άγιος Σάββας διωγμένος από τη Λαύρα του ένα βράδυ αποκοιμήθηκε και κατά το μεσονύκτιο ήρθε το λιοντάρι, που εσύχναζε εκεί και τον βρήκε να κοιμάται. Δάγκωσε το άκρο του ιματίου του και τον έσυρε με ημερότητα για να τον βγάλει έξω από το σπήλαιο. Ο Όσιος Σάββας ξύπνησε και όταν είδε μπροστά του το φοβερό λιοντάρι δεν εδειλίασε, αλλά άρχισε να διαβάζει την ακολουθία του Όρθρου, ο λέοντας, όταν είδε ότι προσευχόταν ήρεμα τον άφησε και περίμενε έως ότου τελειώσει την ακολουθία ο Άγιος, ο οποίος, αφού ετελείωσε, έπεσε πάλι να κοιμηθεί στον τόπο όπου συνήθιζε ο λέων να κοιμάται. Τότε το λιοντάρι, όταν είδε ότι έπεσε πάλι ο Όσιος να κοιμηθεί στη δική του θέση, τον άρπαξε με τα δόντια του από το ιμάτιο και τον έσυρε δυνατά για να τον βγάλει έξω από το σπήλαιο. Και ο Άγιος Σάββας του είπε: Τι κοπιάζεις θηρίο να με διώξεις; Το σπήλαιο είναι μεγάλο και φτάνει και για τους δυο μας. Αν λοιπόν θέλεις να κατοικούμε μαζί, να ησυχάσεις, να μείνουμε κι εγώ κι εσύ. Αν πάλι δεν σου αρέσει, να πας να βρεις άλλο σπήλαιο κι άφησε εμένα εδώ, γιατί εγώ είμαι ανώτερος από εσένα: εγώ πλάστηκα εκ χειρός Κυρίου και ετιμήθην κατ’ εικόνα και ομοίωσιν . Αυτά είπε ο Σάββας με ήρεμη λαλιά και υπάκουσε το θηρίο, ανεχώρησε από εκεί και άφησε τον Άγιο Σάββα ανενόχλητο.

6. Να επαναφέρουμε ως πρότυπα ζωής τους Αγίους
Ανέφερα αυτά ενδεικτικά, αγαπητοί μου, από το δεύτερο μεγάλο διάστημα ζωής του Αγίου Σάββα, των σαράντα ετών (473-512), γιατί είναι πολύ σημαντικά και διδακτικά για όλους μας. Βλέπουμε εν πρώτοις ότι, όταν στην συνεπή πνευματική μας πορεία συναντούμε εμπόδια και δυσκολίες επεμβαίνει ο ίδιος ο Θεός για να μας βοηθήσει, όπως επενέβη με την ανάβλυση του νερού και την υπόδειξη της θεόκτιστης εκκλησίας. Στο ίδιο μας το περιβάλλον βρίσκονται πολλές φορές κακόγνωμοι και δύστροποι άνθρωποι, οι οποίοι, ενώ τους ευεργετήσαμε από φθόνο στρέφονται εναντίον μας, η υποχωρητικότητα και η ανεξικακία είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των φθονερών και αγνωμόνων. Τον ενάρετο και άγιο άνθρωπο σέβονται όλοι, ακόμη και επικίνδυνοι άνθρωποι, ακόμη και τα άγρια θηρία.
Η Λαύρα του Αγίου Σάββα διασώζεται μέχρι σήμερα αλώβητη μέσα σε ένα εχθρικό και άγριο περιβάλλον, γιατί και ο Άγιος Σάββας και στη συνέχεια οι συμμονασταί και οι μαθηταί του όλων των εποχών προσπαθούν να τηρήσουν το κατ’ εικόνα αλώβητο και να φθάσουν στο καθ’ ομοίωσιν. Σήμερα δυστυχώς παραμορφώνουμε και εξαχρειώνουμε το κατ’ εικόνα, γινόμαστε χειρότεροι και των αλόγων θηρίων, δεν σεβόμαστε ούτε τους αγίους ανθρώπους, ούτε τα ιερά και τα όσια, σαν τους στασιαστάς μοναχούς φθονούμε και καταστρέφουμε ό,τι αγαθό υπάρχει στο Μεγάλο Μοναστήρι, στην Αγία μας Εκκλησία. Έλειψε η αγιότητα, έλειψε η άσκηση, έλειψε η αρετή, γι’ αυτό και ο Θεός θα μας αφήσει χωρίς τη Χάρη και την ευλογία Του.
Η μόνη αποτελεσματική και κατορθωτή λύση είναι να επαναφέρουμε στην παιδεία και στην κοινωνία ως πρότυπα ζωής τους Αγίους, να ακολουθήσουμε τις διδαχές των Αγίων Πατέρων, να τους μιμηθούμε στους κόπους, στις αρετές τις ποικίλες, για να δώσει και σε εμάς ο Θεός νίκες εναντίον των δαιμόνων και να μας καταστήσει κληρονόμους της αιωνίου ζωής και συγκληρονόμους των Αγίων.

* Κήρυγμα στον Ιερό Ναό Αγίου Αντωνίου Θεσσαλονίκης στις 5.12.2010.