Εισαγωγή
Μετά τη δημιουργία του ανθρώπου, ο Θεός δίνει την εξουσία στον Αδάμ να κυριαρχεί πάνω στα ζώα: «και άρχετε των ιχθύων της θαλάσσης και των πετεινών του ου-ρανού και πάντων και πάσης της γης και πάντων των ερπετών επί της γης.» (Γεν,1-28).
Η εξουσία αυτή επί των ζώων επιτείνεται με την επακόλουθη ονοματοθεσία όταν ο Θεός φέρνει όλα τα ζώα μπροστά του, για να τους δώσει το όνομά τους. Έτσι ο άνθρωπος εξουσιάζει τα ζώα, όπως και όλη την κτίση, ως δημιούργημα «κατ’ εικόνα Θεού». Τα ζώα έβλεπαν τον άνθρωπο ως κορωνίδα της δημιουργίας, γι’ αυτό όχι μόνο υποτάσσονταν σ’ αυτόν, αλλά ζούσαν και αρμονικά μεταξύ τους. Η πτώση όμως των πρωτοπλάστων επέφερε ριζική αλλαγή όχι μόνο στη σχέση ανθρώπου και Θεού, αλλά και μεταξύ ανθρώπου και δημιουργίας. Έχοντας αμαυρώσει το κατ’ εικόνα και στερημένος πλέον της θειας Χάριτος, ο άνθρωπος τώρα αντιμετωπίζεται από τα άλογα ζώα εχθρικά. Γράφει ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος: «τα θηρία και πάντα τα ζώα της γης γυμνωθέντα τούτον της πρώτης θεασάμενα δόξης καταφρονήσαντα αυτού, ετραχύνθησαν άπαντα ευθύς κατ’ αυτού.» Αποτέλεσμα ήταν άλλα να τα φοβάται και άλλα ζώα να τον φοβούνται. Μετά από την πτώση όλη η κτίση, όπως και ο άνθρωπος, αναμένει την απελευθέρωσή της από τα δεσμά της αμαρτίας. Γράφει ο Απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους 8, 22: «οίδαμεν γάρ ότι πάσα ή κτίσις συστενάζει καί συνωδίνει άχρι του νύν.» Υποφέρει λοιπόν όλη η δημιουργία – άρα και τα ζώα – μετά του πάσχοντος ανθρώπου. «Η συμφιλίωση του ανθρώπου με την άλογη κτίση, μας λέγει ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, επανακτάται μόνο με την εν Χριστώ ανακαίνιση του ανθρώπου και την αποκατάσταση της προς τον Θεό κοινωνίας του. Ο Χριστός έγινε άνθρωπος για να γλιτώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της αμαρτίας και να τον αποκαταστήσει στην αρχέγονη προπτωτική κατάσταση».
2. Αγία Γραφή και ζώα
Μέσα στην Αγια Γραφή υπάρχει μια σωρεία χωρίων όπου τα ζώα παίζουν καθοριστικό ή και πρωταγωνιστικό θα λέγαμε ρόλο στην επικοινωνία τους με τον άνθρωπο. Ο ρόλος αυτός διαδραματίζεται κατόπιν θεϊκής ή ακόμη και διαβολικής επιταγής. Έτσι, ξεκινώντας συνοπτικά από την Π. Διαθήκη, βλέπουμε στη Γένεση στα πρώτα κεφάλαια της Δημιουργίας του ανθρώπου, ο Διάβολος με τη μορφή του όφεως εξαπατά με πανουργία την Εύα και γίνεται η αιτία της εξώσεως των πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο. Αργότερα βλέπουμε την απόφαση του Θεού να καταστρέψει τους ανθρώπους «δια το είναι αυτούς σάρκας», αλλά όπως φείδεται του Δίκαιου Νώε και της οικογένειας του, έτσι μεριμνά και για τα ζώα. Στο Δευτερονόμιο υπογραμμίζεται ότι μία από τις κύριες αιτίες για την τήρηση της αργίας του Σαββάτου είναι και η ανάγκη αναπαύσεως των ζώων. Στον προοιμιακό ψαλμό (103) γίνεται λόγος για την μέριμνα υπέρ των ζώων «προσδέξονται όναγροι εις δίψαν αυτών». Στην περίπτωση του προφήτου Ηλιού δίνεται ρητά η υπόσχεση ότι θα του παρέχεται μέριμνα για την τροφή του. Έτσι, βλέπουμε τον κόρακα, ένα κατεξοχήν μισότεκνο πουλί – που δεν μέριμνα ούτε για τα ίδια του τα νεογνά – να μεταφέρει στον προφήτη κρέας και ψωμί. Ο Ιωνάς παραμένει έγκλειστος στην κοιλιά ενός κήτους για τρία μερόνυχτα, προτυπώνοντας την τριήμερον ταφή του Κυρίου και την Ανάστασή Του. Η όνος του Βαλαάμ, αφού ραβδίστηκε πρώτα από τον αναβάτη της, άνοιξε το στόμα της και μίλησε προς τον Βαλαάμ επιτιμώντας τον. Αργότερα, στην Βαβυλώνεια αιχμαλωσία, ο Δανιήλ μένει αβλαβής μέσα στον λάκκο των λεόντων.Και για να’ ρθούμε στα χρόνια του Χριστού, στην Καινή Διαθήκη, βλέπουμε τον Κύριό μας, ερχόμενο στο κόσμο να δέχεται την στοργή των αλόγων ζώων. Αργότερα, όταν ο Χριστός ετοιμάζεται για να κηρύξει στον κόσμο με την επί 40 μέρες νηστεία, βλέπουμε να ζει ανάμεσα στα θηρία της ερήμου:«Και ήν εκεί εν τη ερήμω ημέρας τεσσαράκοντα… καί ην μετά των θηρίων». Στο θαύμα της θεραπείας του δαιμονισμένου, ο Χριστός προστάζει τα δαιμόνια να εισχωρήσουν στους χοίρους, που πέφτουν στην λίμνη. Αυτό είναι μια ένδειξη ότι και τα ζώα προσβάλλονται από τους δαίμονες. Αργότερα η υπόσχεση που δίνεται από τον Ιησού προς τους μαθητές του είναι ότι θα τους διαφυλάξει από τους κινδύνους, θα τους δώσει εξουσία «πατείν επάνω όφεων και σκορ-πίων…»
3. Οι Άγιοι και τα ζώα
Από τα χρόνια του Χριστού έως και σήμερα, συναντούμε στα συναξάρια των αγίων πάμπολλα περιστατικά με ζώα. Σταχυολογήσαμε ορισμένα από αυτά, χωρίζοντάς τα σε κατηγορίες, ανάλογα με το ρόλο που δια-δραμάτισαν.
Α. Άγιοι που έμειναν αβλαβείς από τα ζώα.
Είναι άπειρες οι περιπτώσεις των μαρτύρων που ρίχνονταν ως βορά των αγρίων θηρίων και όχι μόνο δεν βλάπτονταν από αυτά, αλλά και τα ίδια τα ζώα με την στάση τους (σκύψιμο κεφαλής, γλείψιμο των πληγών) δείχνουν να υποτάσσονται στους μάρτυρες, δείχνοντας μ’ αυτό ότι ο Θεός «και θήρας αυτοίς υπείκειν παρασκευάζει, διατηρούσι το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν άσπιλον». (Μηναίον Μαρτίου σελ. 29-29) Από τα θαύματα αυτά αξίζει να σταχυολογήσουνε μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις από τα Συναξάρια των Αγίων.
– Οι Άγιοι Τρόφιμος και Δορυμέδων (19/9) δίδονται ως τροφή σε άγρια αρκούδα και, επειδή μένουν αβλαβείς, σε λεοπάρδαλη και μετά σε λιοντάρι. Επειδή και το λιοντάρι δεν τους πείραξε, παρακινημένο από το θηριοδαμαστή να τους επιτεθεί, όρμησε κατ’ εκείνου και τον κατεσπάραξε.
– Ο Άγιος Ελευθέριος (15/12) ρίχνεται στο Κολοσσαίο για τροφή αγρίων θηρίων. Μια λέαινα που αφήνεται ελεύθερη, όρμησε με μανία κατά του Αγίου. Μόλις όμως πλησίασε, σταμάτησε, έσκυψε το κεφάλι και έγλειψε τα αχνάρια από τα πόδια του Αγίου. Τότε ο άρχοντας διέταξε και απολύσανε ένα λιοντάρι αρσενικό. Αλλά και αυτό όταν πλησίασε τον Άγιο τον αγκάλιασε με τα δύο μπροστινά του πόδια και φιλούσε τα πόδια του Αγίου.
– Εντυπωσιακή είναι και η περίπτωση του Αγίου Υπατίου (31/3), ο οποίος σκότωσε με θεαματικό τρόπο ένα τεράστιο φίδι, που είχε μπει στα ανάκτορα του αυτοκράτορα Κώνστα: έβαλε το ραβδί του στο στόμα του θηρίου, και αυτό, υπάκουο, τον ακολούθησε στην αγορά όπου το έκαψε σε μεγάλη φωτιά.
– Την Αγία Θέκλα (24/9) την έριξαν σ’ ένα στάδιο γεμάτο από άγριους ταύρους. Η Αγία σήκωσε τα μάτια της στον ουρανό και προσευχόταν. Εν τω μεταξύ οι στρατιώτες κεντούσαν και εξωθούσαν τους ταύρους για να τους εξαγριώσουν εναντίον της. Αλλά οι ταύροι έμειναν ακίνητοι. Η προσευχή της μάρτυρος τους ημέρεψε. Γι’ αυτό λέγει το τροπάριό της: «του ταύρου τον θυμόν προσευχή σου ημέρωσας».
– Ο Άγιος Ανίκητος (7/11) αφού ρίχνεται στο στάδιο, με διαταγή του Διοκλητιανού, απολύουν ένα άγριο, μεγαλόσωμο και πεινασμένο λιοντάρι, για να τον εξοντώσει. Εκείνο ορμάει προς τον Άγιο, τον πλησιάζει και ανοίγει το στόμα του. Όλοι περιμένουν να τον κατασπαράξει. Συμβαίνει όμως κάτι θαυμαστό. Το άγριο πεινασμένο λιοντάρι περιποιείται με τη γλώσσα του τις πληγές του Μάρτυρα.
– Στο μαρτύριο του Αγίου Παντελεήμονα (27/7) συνέβη το εξής θαυμαστό: τα άγρια θηρία που απολύσανε για να κατασπαράξουνε τον Άγιο, αφού τα είχανε αφήσει για μέρες νηστικά, εκείνα, αντί να ορμήσουν για να τον φάνε, στέκονταν μπροστά του σαν ήμερα.. κουνούσαν χαρούμενα τις ουρές τους, του έγλειφαν με τη γλώσσα τους τα πόδια του και προσπαθούσαν ποιο να πρωτοπάει μπροστά του και σκύβοντας το κεφάλι να προσκυνήσει τον Μάρτυρα. Βλέποντας αυτό το θέαμα, τα μεν πλήθη ανέκραζαν: «Μεγάλος ο Θεός των χριστιανών», ο δε αυτοκράτορας έγινε έξω φρενών από το θυμό του. Διατάζει τότε να σκοτώσουν όλα τα θηρία, επειδή δεν φάγανε τον Άγιο. Και έτσι κάνανε. Αλλά πάλι νέο θαύμα έγινε. Ενώ τα ζώα νεκρά κείτονταν επί μέρες εκεί, δεν τόλμησε κανένα θηρίο ή όρνιο να τα αγγίξει. Αυτό το έκαμε ο Θεός για να τιμήσει τον Άγιο. Ύστερα από αυτό, ο Άγιος έστειλε ανθρώπους του και τα θάψανε.
– Ο δε Άγιος Ιωάννης ο εν φρέατι (13/7) φυλάχθηκε σώος μέσα σε ξεροπήγαδο, όπου ρίχτηκε με σκορπιούς και φίδια.
Β. Τα ζώα υπηρετούν τους Αγίους
Πέρα από τις περιπτώσεις διαφύλαξης των μαρτύρων αβλαβών από τα θηρία, τα συναξάρια μας διηγούνται πολ-λές περιπτώσεις όπου τα ζώα υπηρετούν τους Αγίους ποι-κιλοτρόπως.
– Ο νεαρός στην ηλικία Άγιος Μάμας είχε το χάρισμα να ημερώνει άγρια ζώα. Με την φυσική του απλότητα αλλά και με τη χάρη του Θεού, τα άρμεγε και έκανε το γάλα τυρί. Από αυτό βαστούσε λίγο για τον εαυτό του και το άλλο το έδινε στους φτωχούς. Συνήθως οι εικόνες τον παρουσιάζουν να έχει στην αγκαλιά του κι ένα μικρό ελαφάκι. Θεωρείται ένας από τους προστάτες των κτηνοτρόφων.
– Ο Άγιος Βλάσιος ( ) είχε προχωρήσει τόσο στην αγιότητα που τα άγρια θηρία ημέρευαν, του κρατούσαν συντροφιά και κανένα δεν έφευγε από κοντά του, αν πρώτα ο Άγιος δεν έβαζε επάνω τους το χέρι, για να πάρουν την ευχή του.
– Στον βίο του Αγίου Θεοδώρου του Συκεώτου (20/4) βλέπουμε μία άγρια αρκούδα, αφού πρώτα η χάρις του Θεού και η αγιότητα του Θεοδώρου την ημέρεψαν, να παίρνει από τα χέρια του Αγίου καθημερινά τροφή.
– Είναι συγκινητική η ιστορία του Αγίου Ονουφρίου (12/6). Οι γονείς του ήταν άτεκνοι. Όταν μετά από χρόνια ο Θεός τους χάρισε ένα αγοράκι, αυτοί το τάξανε σε μοναστήρι. Αμέσως λοιπόν μετά την γέννησή του, οι γονείς το παρέλαβαν και ξεκίνησαν το δρόμο για το μοναστήρι. Όταν έφτασαν, ο πατέρας πήρε το βρέφος και το παρέδωσε στον ηγούμενο. Αυτός δίστασε να το πάρει, λέγοντας ότι το μοναστήρι είναι ανδρικό και ότι ποτέ δεν πλησίασε γυναίκα εδώ. Πώς ήταν δυνατό να τραφεί το παιδί; Ο πατέρας άφησε τη λύση στην πρόνοια του Θεού και έτσι ο ηγούμενος υποχώρησε και κράτησαν το βρέφος. Αποτέλεσμα; Κάθε μέρα για τρία συνεχή χρόνια, κατέβαινε από το βουνό μία ελαφίνα και θήλαζε τον Άγιο.
– Παρόμοια ιστορία ανήκει και στον Άγιο Κόπριο (24/9), ο οποίος βρέθηκε πεταμένος πάνω σε κοπριές, και από κει πήρε και την ονομασία του. Σαν νήπιο λοιπόν, τρεφόταν από μία κατσίκα, η οποία όταν ερχόταν η ώρα να θηλάσει τον Άγιο, αποχωρίζονταν από το κοπάδι, κατέβαινε από το βουνό, θήλαζε τον Άγιο και ύστερα γυρνούσε πάλι στο κοπάδι της. Ο ίδιος Άγιος είχε έναν όνο με τον οποίο κουβαλούσε ξύλα στο καλύβι του. Όταν κάποτε μία αρκούδα τραυμάτισε τον όνο, τότε ο Άγιος πήρε τα ξύλα, τα φόρτωσε στην αρκούδα λέγοντας: «Θα κάνεις την υπηρεσία του όνου ον επλήγωσες, έως ου υγιαίνει εκείνος…»
– Πολύ γνωστή μάς είναι η περίπτωση του Αγίου Γερασίμου του Ιορδανίτου, ο οποίος είχε ένα λιοντάρι να του κουβαλάει νερό. Πολλές φορές το λιοντάρι έσερνε από το καπίστρι τον όνο, που επίσης είχε ο Άγιος, τον έφερνε μπροστά του, για να του αποδείξει ότι δεν τον είχε κατασπαράξει.
– Στην περίπτωση του Αγίου Μακαρίου του Ρωμαίου (23/9) δύο λιοντάρια έγιναν αιτία να συναισθανθεί την αμαρτωλότητά του. Πώς; Τα δύο λιοντάρια έρχονταν καθημερινά στο κελί του και του κρατούσαν συντροφιά. Κάποτε σταμάτησαν να έρχονται για 10 μέρες. Το διάστημα αυτό ο Άγιος έπεσε σε σαρκικό λογισμό, τον οποίο και θεώρησε μεγάλη αμαρτία.
– Στον βίο του Αγίου Μαρτίνου, επισκόπου Λουγδούνου, υπάρχει η εξής χαριτωμένη ιστορία που δείχνει την αγάπη των ζώων για τους Αγίους. Στην περιοχή της Νιτρίας ζούσε ένας ασκητής ο οποίος τρεφόταν με άγρια βότανα. Επειδή όμως δεν μπορούσε να διαλέξει τα καλά από τα δηλητηριώδη, τυραννιόταν από μία σπάνια αρρώστια με σπασμούς. Έτσι, αποφάσισε να σταματήσει να τρώει. Πέρασαν 7 μέρες και ήταν ετοι-μοθάνατος από την ασιτία. Τότε ήρθε ένα ζαρκάδι έξω από την καλύβα του. Αυτός του πέταξε ένα δεμάτι χόρτα. Το ζαρκάδι άρχισε να ξεχωρίζει με το στόμα του τα καλά από τα δηλητηριώδη. Έτσι ο ασκητής γλίτωσε από το θάνατο.
Γ. Οι Άγιοι επιτιμούν ή διώχνουν τα ζώα.
Η απλότητα και η καθαρή καρδιά των αγίων προσελκύουν επάνω τους τη Θεία Χάρη. Έτσι βιώνουν προπτωτικές καταστάσεις όσον αφορά τις σχέσεις τους με τα ζώα. Συζητούν μαζί τους, τα επιτιμούν, τα επιτάσσουν ή ακόμα και τα διώχνουν με τρόπο σαν να απευθύνονται σε ανθρώπους.
– Το συναξάρι του Αγίου Ιακώβου του νεομάρτυρος ( ) έχει να μας δείξει κάτι το παράξενο. Σε ένα μοναστήρι είχαν ένα γάιδαρο για τις υπηρεσίες τους. Αυτός ο γάιδαρος έβγαζε τέτοιες φωνές που δεν άφηνε σε ησυχία τους μοναχούς. Οι μοναχοί τότε το είπαν στο Όσιο και αυτός πρόσταξε να φέρουν το γάιδαρο ενώπιόν του. Τότε του είπε χωρατεύοντας: «Γιατί συγχύζεις τους αδελφούς με τις φωνές σου; Πρόσεξε λοιπόν, από σήμερα δεν θα ξαναλαλήσεις μέχρι να πεθάνεις!» και ω! των θαυμασίων Σου, Κύριε!!! Από τότε έως της τελευτής του δεν φώναξε.
– Στον βίο του Αγίου Θεοδώρου του Συκεώτου αναφέρεται ότι μία μέρα ένας άγριος λύκος επιτέθηκε εναντίον του υποτακτικού του. Αμέσως μόλις άκουσε τις φωνές ο Άγιος, βγήκε από τη σπηλιά και πρόσταξε τον λύκο να ησυχάσει. Και πράγματι! Ο άγριος λύκος ξαφνικά ημέρεψε, χαμήλωσε το κεφάλι, έκλεισε το στόμα του και έφυγε σαν άκακο αρνάκι.
– Ένα όμορφο γεγονός, που προκαλεί και ιλαρότητα, συναντάμε στο βίο του Αγίου Αθανασίου Επισκόπου Χριστιανουπόλεως (17/5). Κάποτε ο Άγιος έκανε περιοδεία στην επαρχεία του. Επισκέφτηκε μία πόλη με το όνομα Μεγαλόπολη. Εκεί στο ναό της Μεταμορ-φώσεως, που καθώς φαίνεται ήταν έξω από τη Μεγαλόπολη, υπήρχε μία λίμνη που είχε πολλά βατράχια. Μετά τον εσπερινό ο Άγιος θέλησε να περάσει τη νύχτα με το διάκονό του εκεί, για να προσευχηθεί καλύτερα βλέποντας τον έναστρο ουρανό, πράγμα που πολλές φορές το έκανε τις καλοκαιρινές νύχτες. Δυστυχώς όμως τα βατράχια ήταν τόσα πολλά, που δεν τον άφησαν, όχι μόνο να προσευχηθεί αλλά ούτε και να κοιμηθεί. Μόνο τις πρωινές ώρες έκλεισε λίγο τα μάτια του. Μετά τη Θεία Λειτουργία οι Ιερείς και οι προύχοντες τον ρώτησαν αν πέρασε καλά τη νύχτα και ο Άγιος χαριεντιζόμενος είπε:
-Τι να σας πω, παιδιά μου. Αυτά τα βατράχια, που να βουβαθούν, καθόλου δε με άφησαν, όχι μονάχα να προσευχηθώ αλλά ούτε και να κοιμηθώ. Με τον λόγο αυτό του Αγίου τα βατράχια παύσανε να φωνάζουν. Κανείς όμως δεν το πρόσεξε. Έφυγε ο Άγιος. Αλλά από τότε ούτε τη νύχτα, ούτε την ημέρα ακούστηκε έστω και ένας βάτραχος να κοάζει.
Μετά από 2 χρόνια ξαναέρχεται ο Άγιος για το πανηγύρι. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, λέγει στους ιερείς και τους άλλους.
-Τί έγιναν τα βατράχια, που είχε άλλοτε η λίμνη; Κανένα δεν ακούστηκε τη νύχτα.
-Από τότε, του είπαν, που πριν από 2 χρόνια είπες να βουβαθούν, ποτέ δεν ξανακούστηκαν. Είπε ο Άγιος χαμογελώντας:
-Και με άκουσαν τα ευλογημένα;
Αλλά, ω! του θαύματος!!! Με το άκουσμα της λέξης «ευλογημένα» τα βατράχια όλα άρχισαν να φωνάζουν πράγμα που έκανε όλους να εκπλαγούν και να θαμάσουν τη θαυμαστή παρρησία και αγιότητα του Ιεράρχου.
– Μια από τις συνήθεις μάστιγες των φυτών κα των δέντρων είναι και οι ακρίδες. Τότε η εκκλησία μας διαβάζει ευχές του Αγίου Τρύφωνα που είχε κάνει σχετικό θαύμα με τις ακρίδες.
– Παρόμοια περίπτωση και θαυμαστή, με επιβλαβή ζώα είναι και η ακόλουθη: Κάποτε πήγε στη Θάσο ο Όσιος Ιωαννίκιος. Το νησί υπέφερε από δηλητηριώδη φίδια που προκαλούσαν θανάτους. Οι Θάσιοι παρακάλεσαν τον Όσιο να τους σώσει από τη μάστιγα αυτή. Εκείνος προσευχήθηκε και αμέσως τα φίδια άρχισαν να βγαίνουν από τις φωλιές τους και να πηγαίνουν στη θάλασσα όπου και πνίγηκαν.
Δ. Τα ζώα ευγνωμονούν τους Αγίους και μεταμελούνται.
Τα ευεργετούμενα, από έναν Άγιο, ζώα εκφράζουν με διάφορους τρόπους την ευγνωμοσύνη τους προς τον ευεργέτη, ώστε ο βιογράφος του Αγίου Μαρτίνου να γράφει: «…γι’ αυτό αναστενάζουμε, που τα θηρία αισθάνονται τη μεγαλωσύνη και οι άνθρωποι δεν την ευλαβούνται!»
– Όταν ο Άγιος Γεράσιμος παρέσχε βοήθεια στο πληγωμένο λιοντάρι το οποίο είχε κάποιο αγκάθι, αυτό από ευγνωμοσύνη έμεινε μαζί του και τον υπηρετούσε «εις το υδροφορείν».
– Από τον βίο του Αγίου Μαρτίνου μαθαίνουμε και το εξής θαυμαστό: ένας ερημίτης δεχόταν την επίσκεψη μίας λύκαινας που τη φίλευε ό,τι είχε. Κάποτε που ο ασκητής απουσίαζε, η λύκαινα μπήκε μέσα και έφαγε ένα ψωμί. Τις επόμενες μέρες το θηρίο δεν ήρθε. Αυτό στενοχώρησε τον ασκητή και το έκανε θέμα προσευχής. Την έβδομη ημέρα ήρθε και κάθησε μακριά κατά τρόπο που διέκρινες την αιδημοσύνη, με χαμηλωμένα τα μάτια στη γη, από βαθιά ντροπή, ζητώντας προφανώς συγνώμη. Ο ερημίτης τη χάιδεψε δίνοντάς την χάρη.
– Στο βίο του Αγίου Μάρκου του ασκητού υπάρχει το εξής γεγονός: όταν ο Άγιος προσέφερε ευεργεσία σε μία ύαινα, το θηρίο ανταπέδωσε την ευεργεσία αυτή με μία προβιά από ένα ζώο το οποίο εξολόθρευσε. Ο Άγιος δέχθηκε την προσφορά, αλλά επιτίμησε το ζώο λέγοντάς του να μην το ξανακάνει.
Ε. Τα ζώα μιλούν για το Θεό
Ανάμεσα στα άλλα θαυμαστά σημεία που βρίσκονται στα συναξάρια, όντως εντυπωσιακά, είναι και αυτά στα ο-ποία εμφανίζονται τα ζώα να μιλούν για τον Θεό ή για τον Άγιο ή ακόμα και να προφητεύουν. Το εξαιρετικό αυτό φαινόμενο των ομιλούντων ζώων δεν είναι ξένο στην Π.Δ. όπου έχουμε τη συνομιλία της Εύας με το φίδι και της όνου του Βαλαάμ. Για τις δύο αυτές περιπτώσεις δόθηκαν διάφορες ερμηνείες. Άλλοι υποστήριξαν την Ιουδαϊκή παράδοση που έλεγε ότι τα ζώα είχαν το χάρισμα της ομιλίας μέχρις ότου εκδιώχθηκαν από κει οι Πρωτόπλαστοι. Άλλοι απορρίπτοντας την ιστορικότητα της Βίβλου θεωρούν τις δύο περιπτώσεις μύθους. Η σωστή ερμηνεία όμως είναι αυτή που δίνει ο ιερός Χρυσόστομος στην ΙΣΤ’ ομιλία στην Γένεση όπου ερμηνεύοντας την συνομιλία Εύας και φιδιού, λέγει: «Αλλ’ ίσως ενταύθα διαπορησείεν αν τις, και μάθειν ζητησείεν, ει και το θηρίο του λόγου μετείχεν. Ου τούτο μη γένοιτο αλλ’ αεί ακολουθούντες τη Γραφή τούτο λογίζεσθε χρη, ότι τα μεν ρήματα ην του Διαβόλου… τω δε θηρίο τούτο ώσπερ επιτηδείω οργάνω εχρήσατο…» Κατά την ερμηνεία, λοιπόν, του θείου Χρυσοστόμου δεν είναι αυτό το ίδιο το ζώο, αλλά ο ίδιος ο Θεός ή ο Διάβολος, όπως με την Εύα και το φίδι.
– Στο μαρτύριο του Αγίου μάρτυρος Ζωτικού του ορφανοτρόφου συναντούμε το εξής θαυμαστό: έδεσαν τον Άγιο πίσω από άγριους ημίονους, για να τον σύρουν στις πέτρες μπροστά στον αυτοκράτορα Κωνστάντιο. Κι ενώ οι δήμιοι μάστιζαν τα ζώα, για να ξεκινήσουν, αυτά με ανθρώπινη βοή διατυμπάνιζαν την ωμότητα και την αλογία του αυτοκράτορα αποκαλούμενοι αυτόν τυφλό και αναίσθητο.
– Παρόμοια περίπτωση έχουμε στο μαρτύριο της Αγίας Ξενίας (3/5). Βλέποντας ο έπαρχος Δομετιανός το θάρρος της Αγίας, σκέφτηκε τον εξής τρόπο για να την βασανίσει. Διέταξε και έφεραν ένα άλογο. Έδεσαν την Αγία στα πίσω πόδια του αλόγου για να τη σύρει σε μέρη με κο-φτερές πέτρες. Αλλά και τότε δεν την άφησε αβοήθητη ο Κύριος. Και να τί συνέβη. Όταν έδεσαν την Αγία και άφησαν ελεύθερο το άλογο, αυτό αντί να ορμήσει και να τρέξει, όπως σκέφτηκε ο τύραννος, δεν κινήθηκε καθόλου από την θέση του, παρά τα χτυπήματα των στρατιωτών. Βλέποντας αυτό ο Δομετιανός, πήρε ο ίδιος τα χαλινάρια του αλόγου και κεντούσε το άλογο να τρέξει. Αλλά τότε έγινε το μεγάλο θαύμα. Το άλογο, όπως η όνος του Βαλαάμ, έβγαλε ανθρώπινη φωνή και επέπληξε τον έπαρχο για την αγριότητα και τα βασανιστήρια που έκανε στην νεαρή κόρη.
– Συνταρακτικά και θαυμαστά γεγονότα έγιναν στον βίο του Αγίου Αρτέμονος, πρεσβυτέρου Λαοδικείας (24/3). Ο ειδωλολάτρης κόμης Πατρίκιος πήγαινε με το στρατό του στην Καισάρεια. Στον δρόμο συνάντησε τον πρεσβύτερο Αρτέμονα να τον ακολουθούν δύο ελάφια και έξι γαϊδούρια. Τότε του λέει:
-Πώς έπιασες αυτά τα ζώα;
-Με τον λόγο του Θεού. Του είπε ο κόμης:
-Χριστιανός είσαι; Ο Άγιος απάντησε:
-Ναι, από μικρό παιδί. Τότε τον έδεσε και τον παρέδωσε στους στρατιώτες να τον φυλακίσουν στην Καισάρεια. Ο Άγιος γύρισε και είπε στα ζώα:
-Πηγαίνετε στον Σισίνιο να του πείτε ότι αιχμαλωτίστηκα. Όταν έφτασαν τα ζώα στο επισκοπείο είπε ο Σισίνιος στον θυρωρό:
-Πού βρέθηκαν εδώ όλα αυτά τα ζώα; Τότε μία έλαφος είπε:
-Ο Αρτέμονας πιάστηκε και οδηγήθηκε στην Καισαρεία.
Όταν αργότερα ετοιμαζόταν η σχάρα για να βάλουν επάνω τον μάρτυρα, τότε πλησίασε η έλαφος μπροστά στον κόμη και του είπε:
-Τί είναι αδύνατο για το Θεό; Να ξέρεις ότι ο δούλος του Θεού γρήγορα θα εκδικηθεί. Δυο όρνια θα σε πιάσουν και θα σε ρίξουν μέσα σ’ ένα κοχλάζοντα λέβητα και οι σάρκες σου θα διαλυθούν. Κι όλα αυτά διότι ενώ είπες ότι πίστεψες στο Χριστό, τον αρνήθηκες.
Όταν άκουσε αυτόν τον έλεγχο από το ελάφι, οργίστηκε και διέταξε να το σκοτώσουν. Αυτό όμως με γρήγορα πηδήματα κατόρθωσε να ξεφύγει. Κάποιος τοξότης ετόξευσε το ελάφι, το βέλος όμως βρήκε έναν ειδωλολάτρη που καθόταν δίπλα στον Πατρίκιο και τον σκότωσε. Κατόπιν φυλάκισε ο κόμης τον Άγιο. Μετά διέταξε να βράσουν πίσσα μέσα σ’ ένα λέβητα. Όταν ετοιμάστηκε ο λέβητας, έφεραν τον Άγιο και κάλεσαν τον κόμη να έρθει. Καθώς πλησίαζε ο κόμης, καβάλα στο άλογο, κατέβηκαν από τον ουρανό 2 άγγελοι με την μορφή αετών, άρπαξαν τον Πατρίκιο και τον πέταξαν μέσα στον λέβητα. Το σώμα του χωνεύθηκε και δεν έμειναν ούτε τα οστά του.
ΣΤ. Οι Άγιοι θεραπεύουν τα ζώα
Όπως αναφέρει ο Ισαάκ ο Σύρος: «καρδία ελεήμων είναι καύσις υπέρ πάσης της κτίσεως… και των ορνέων και των ζώων… δια τούτο κα υπέρ των αλόγων… εύχεται και πάσαν ώραν μετά δακρύων» (Λογ.81) Για το λόγο αυτό, πλημμυρισμένοι από αγάπη για το Θεό και τον άνθρωπο, οι Άγιοι έχουν αποθέματα αγάπης ώστε να προσεύχονται και υπέρ των ζώων. Και μάλιστα να τα θεραπεύουν, είτε διότι αυτά πάσχουν και τα συμπαθούν, είτε διότι είναι χρήσιμα στους ανθρώπους.
– Στον βίο του Αγίου Μελετίου (1/9) διαβάζουμε ότι δύο επισκέπτες πήγαν στο κελί του Αγίου. Καθώς μπήκαν στη μονή αρρώστησε το άλογο του ενός από κάποια αρρώστια που λεγόταν οπισθότονος.(σύσπαση των αυχενικών μυών). Και αφού έπεσε στη γη κινδύνεψε να πεθάνει. Έτσι παρεκάλεσε το Όσιο να πάει στο στάβλο, για να το δει, όπου και βρήκε το ζώο κάτω στη γη ξαπλωμένο σαν νεκρό. Ο Όσιος το άγγιξε με τη ράβδο του και είπε: Σήκω! Και τότε, ω! του θαύματος!, σηκώθηκε το άλογο υγιέστατο.
– Άλλο θαυμαστό γεγονός αναφέρεται στο βίο του Αγίου Μαρτίνου και αφορά κάποιον αναχωρητή (δεν αναφέρεται το όνομά του). Δυο, λοιπόν, μοναχοί τον επισκέφτηκαν στο κελί του. Αφού τον είδαν, ο αναχωρητής τους ξεπροβόδισε για να φύγουν. Τότε αντικρίζουν να έρχεται προς αυτούς μία λέαινα μεγάλου μεγέθους. Το θηρίο, παρ’ όλο που είδε τρεις ανθρώπους, δεν ήταν καθόλου αβέβαιο για το ποιόν ζητούσε: προσκυλίεται στα πόδια του αναχωρητή και ξαπλώνοντας με κάτι σαν κλάμα και θρήνο δήλωνε κατάσταση θρηνούντος και παρακαλούντος. Τους συγκινεί όλους και κυρίως εκείνον, ο οποίος κατάλαβε πως αυτόν ζητούσε. Ξεκινά αυτό μπροστά και αυτοί ακολουθούν. Προπορευόμενο, κάθε τόσο κοντοστέκονταν και κοίταζε πίσω. Ήθελε όπου οδηγούσε αυτό, να ακολουθεί κι ο αναχωρητής. Φτάνουν στη σπηλιά του θηρίου, όπου ανάτρεφε πέντε ήδη μεγαλόσωμους σκύμνους, με συνεχιζόμενη τυφλότητα. Η μητέρα έβγαλε ένα – ένα τα μικρά από τη σπηλιά και τα εξέθεσε στα πόδια του αναχωρητή. Ο Άγιος κατάλαβε τί ήθελε το θηρίο. Επικαλέστηκε το όνομα του Θεού, ψηλαφώντας με το χέρι τα μάτια των σκύμνων. Αμέσως αποδιώχθηκε η τυφλότητα, άνοιξαν τα μάτια των σκύμνων και φάνηκε το από καιρό στερημένο φως.
– Παρόμοιο περιστατικό συνέβη στον Άγιο Μάρκο τον ασκητή, όταν ήρθε μία ύαινα και έφερε τον τυφλό σκύμνο της και έδειχνε σαν να παρακαλούσε τον Άγιο για θεραπεία. Ο Άγιος αφού προσευχήθηκε, έφτυσε στα μάτια του σκύμνου, που θεραπεύτηκε.
Ζ. Δαιμονισμένα ζώα
Πολλές φορές η θεραπεία του πάσχοντος ζώου δεν είναι από μία παθολογική ή οργανική νόσο, αλλά το ζώο μπορεί να τυραννιέται από τους δαίμονες. Αυτό είναι δυνατό αν λάβουνε υπ’ όψιν μας ότι οι δαίμονες ήταν αυτοί που παρεκάλεσαν τον Χριστό να εισχωρήσουν στους χοίρους. Είναι τόσος ο σαδισμός τους και η κακία τους που θέλουν ο,τιδήποτε είναι πλασμένο από τον αντικείμενό τους, δηλ τον Θεό να το τυραννούν.
– Κάποτε έφεραν στον Μέγα Ιλαρίων (21/10) μία καμήλα, τόσο μεγάλη στο σώμα, ώστε όσοι την έβλεπαν θαύμαζαν γιατί δεν είχαν δει μεγαλύτερη. Τη βασάνιζε όμως δαιμόνιο. Γύριζε τα μάτια της, έβγαζε αφρούς από το στόμα και έκανε όλα όσα κάνουν οι δαιμονισμένοι. Ο Όσιος θεράπευσε και αυτή με την ίδια ευκολία που θεράπευε τους ανθρώπους.
– Ο Άγιος Μαρτίνος συνάντησε στο δρόμο του κάποτε μία αγελάδα που τυραννιόταν από δαίμονα. Είχε ξεχωρίσει από το κοπάδι και ορμούσε στους ανθρώπους. Και ήδη σε πολλούς είχε κάνει ζημιά με τα κέρατά της. Μόλις την αντίκρισε ο Άγιος σήκωσε το χέρι του και διατάζει το ζώο να σταματήσει. Αυτή αμέσως ακούγοντας τον λόγο στάθηκε ακίνητη. Στο μεταξύ ο Άγιος βλέπει τον δαίμονα να κάθεται στη πλάτη της. Τον επιτιμά λέγοντας:
-Φύγε, μιαρέ, από το ζώο και παύσε να τυραννάς το αθώο κτήνος. Το πονηρό πνεύμα υπήκουσε και αποχώρησε. Κι ούτε έλειψε από την αγελάδα η αίσθηση, ώστε να αντιληφθεί πως ελευθερώθηκε. Ξαναβρίσκοντας την ημερότητά της προσπίπτει στα πόδια του Αγίου. Έπειτα, κατόπιν εντολής του Αγίου πηγαίνει στο κοπάδι της πιο ήσυχη και από πρόβατο.
Η. Τα ζώα χρησιμοποιούνται σαν τιμωρία για τους ανθρώπους από τον Θεό.
Η αμαρτία του ανθρώπου ενεργοποιεί πολλές φορές την δικαιοσύνη του Θεού που επεμβαίνει αμείλικτη. Όργανα της δικαιοσύνης μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το Θεό ακόμη και τα ζώα. Έχουμε και στην Αγία Γραφή αρκετά παραδείγματα.
– Κλασικό παράδειγμα οι δέκα πληγές του Φαραώ. Στις οχτώ από τις δέκα συμμετείχαν ζώα ή έντομα.
– Στον βίο του προφήτου Ελισσαίου έχουμε ένα μυστήριο γεγονός. Κάποτε, ενώ ο προφήτης βάδιζε στο δάσος μια ομάδα παιδιών τον ακολούθησε κοροϊδεύοντάς τον «φαλακρό». Η σκηνή συνεχίστηκε για αρκετή ώρα. Τόση, που προκάλεσε την οργή του πράου αυτού προφήτου, ώστε να γυρίσει και να τα καταραστεί. Αποτέλεσμα; Βγήκαν από το δάσος δύο αρκούδες και κατασπάραξαν σαράντα παιδιά.
– Στον βίο του Αγίου Αμβροσίου Μεδιολάνων συναντούμε το εξής συνταρακτικό περιστατικό. Κάποιος Κρεσκόβιος ονόματι είχε κάνει ένα μεγάλο κακό και κρυβόταν στην εκκλησία. Ο ηγεμόνας των Μεδιολάνων, που λεγόταν Στηλαχών, κάποια ημέρα που ο Αμβρόσιος βρισκόταν στην εκκλησία μόνος, έστειλε ανθρώπους και παρεβίασαν τον ναό. Έπιασαν τον Κρεσκόβιο που βρισκόταν στην εκκλησία και τον φυλάκισαν. Πήγαν έπειτα στην αγορά. Εκεί ήταν ο ηγεμόνας και όλη η πόλη μαζεμένη για κάποιο πανηγύρι. Του είπαν ότι έκαναν όπως τους είχε διατάξει. Ο Άγιος όμως στενοχωρήθηκε πολύ γιατί καταπάτησαν τον Ναό του Κυρίου. Έπεσε στην προσευχή και με δάκρυα παρακαλούσε τον Κύριο να τιμωρήσει τους ασεβείς δημίους. Ο Κύριος εισάκουσε τις δεήσεις του και μόλις οι δήμιοι έφτασαν στην αγορά, παρουσιάστηκαν κάτι θηρία που λέγονται λεοπαρδάλεις και προξενούσαν τότε μεγάλες ζημιές στα μέρη εκείνα της Ιταλίας. Αυτά καταξέσκισαν τους παραβάτες μπροστά στον έκπληκτο λαό και στον ηγεμόνα. Θα καταξέσκιζαν και τον ηγεμόνα αν δεν πρόφταινε να φύγει και να κρυφτεί. Φοβήθηκε δε τόσο πολύ ώστε πρόσταξε τον υπεύθυνο να πάει στον Άγιο και να ζητήσει συγχώρεση.
– Ένα ιλαρό περιστατικό συνέβη στα χρόνια του Αγίου Σπυρίδωνα. Μια μέρα τον επισκέφτηκε στο σπίτι του ένας έμπορος ζώων. Του ζήτησε ν’ αγοράσει μερικές γίδες. Ο Άγιος αφού συμφώνησαν την τιμή της κάθε γίδας, του είπε:
-Βάλε εκεί πάνω στο πεζούλι χρήματα, για όσα κεφάλια ζώα θέλεις και έλα να μπούμε στο μαντρί να τα πάρεις. Ο έμπορος όμως μόλις άκουσε αυτό σκέφτηκε πονηρά.
-Ευκαιρία είναι, είπε, να βγάλω και γω κάτι παραπάνω. Ας αφήσω λοιπόν λιγότερα χρήματα!
Και πράγματι άφησε στο πεζούλι λιγότερα. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα έπαιρνε και μία γίδα παραπάνω χωρίς να δώσει γι’ αυτήν χρήματα. Μετά μπήκαν στο μαντρί και οι δύο. Ο ζωέμπορας διάλεξε τα ζώα και πήρε και ένα παραπάνω. Η παραπανίσια όμως αυτή γίδα ξέφυγε από τον έμπορα και έτρεξε για την μάντρα. Εκείνος γύρισε και την πήρε αμέσως. Όταν όμως προχώρησε και πάλι λίγο, με όλες του τις γίδες, εκείνη ξεκόπηκε από το κοπάδι και γρήγορα έφυγε για το σπίτι του Αγίου. Μπήκε στην μάντρα του. Από πίσω της κυνηγώντας την, έφτασε ιδρωμένος και ο αγοραστής. Την ξαναπήρε και την έβαλε στον ώμο του. Αυτή όμως αντιδρούσε. Τον χτυπούσε με τα κέρατά της και χτυπούσε με ορμή τα πόδια της, για να ξεφύγει.
Ο Άγιος Σπυρίδων δεν είχε ακόμη μετρήσει τα λεφτά, αλλά ήξερε τί είχε κάνει ο τσομπάνης, διότι είχε από τον Θεό το χάρισμα να γνωρίζει προτού δεί σκέψεις και πράξεις. Κοίταξε λοιπόν ο Άγιος κατάματα τον έμπορα και του είπε:
-Παιδί μου, μήπως ξέχασες να την πληρώσεις, γι’ αυτό δεν έρχεται;
Τα έχασε ο αγοραστής. Έμεινε για λίγο ξερός. Έπειτα ομολόγησε την αλήθεια και ζήτησε συγχώρεση! Έβγαλε τα χρήματα από το πορτοφόλι του και την πλήρωσε. Και τότε η γίδα τον ακολούθησε.
Θ. Τα ζώα χρησιμοποιούνται από τον Διάβολο για να πειράξουν τους ανθρώπους.
Πολλές φορές ο μισάνθρωπος και μισόκαλος Διάβολος, για να πειράξει τους ανθρώπους του Θεού μεταμορφωνόταν σε άγρια θηρία. Σκοπός του να αποκόψει τους Αγίους αυτούς ανθρώπους από την προσευχή και τον αγώνα εναντίον του. Η χάρις όμως του Θεού υπερίσχυε και οι δαίμονες κατατροπώνονταν.
– Στον βίο του Αγίου Λαζάρου του Γαλησιώτου συναντούμε το εξής: όταν θέλησε να πάει ο Άγιος σε κάποιο χωριό, για να πάρει λίγη τροφή, ο διάβολος μεταμορφωμένος σε άγριο σκυλί τον εμπόδιζε. Άλλοτε πήγαινε μπροστά και τον φοβέριζε και άλλοτε πήγαινε πίσω και γάβγιζε. Με τα πολλά γαυγίσματα μάζευε όλα τα σκυλιά του χωριού και τα εξαγρίωνε εναντίον του Αγίου. Έτσι βάδιζε νηστικός ημέρα και νύχτα ο Άγιος, χωρίς να μπορεί να προμηθευτεί τροφή. Με την βοήθεια του Θεού όμως ο Όσιος ελευθερώθηκε από αυτόν τον πειρασμό.
– Ο Άγιος Γρηγόριος ο Δεκαπολίτης (20/11) όταν αποσύρθηκε σε ένα σπήλαιο στην έρημο για να προσευχηθεί στο Θεό, βρήκε εκεί μεγάλη ενόχληση. Στο μέρος εκείνο είχαν λημέρι πλήθος σατανάδων. Όταν είδαν τον Άγιο αγρίεψαν. Ήθελαν να τον διώξουν. Πολλά τεχνάσματα μεταχειρίστηκαν. Πρώτα άρχισαν να του φωνάζουν:
-Φύγε από το σπίτι μας, γιατί πολλά έχεις να πάθεις.
Έπειτα έγιναν όλοι σκορπιοί και έτρεχαν καταπάνω του. Αυτός όμως έμενε ατάραχος και προσευχόταν. Ύστερα όταν γονάτιζε, τον τσιμπούσαν στα χέρια. Αλλά ο Άγιος, έχοντας την ελπίδα στον Θεό , δεν έπαιρνε υπ’ όψιν τις πληγές του. Βλέποντας λοιπόν οι δαίμονες ότι δεν έφερναν αποτέλεσμα έφυγαν μόνοι τους και τον άφησαν ήσυχο. Αντί να τον διώξουν, διώχθηκαν αυτοί.
– Στο γεροντικό συναντούμε το εξής περιστατικό: Κάποιος μοναχός έβαλε μία φορά όρο στον εαυτό του να μην βγει καθόλου από το κελί του, από την αρχή της Τεσσαρακοστής ως την νύχτα της Αναστάσεως. Ο Διάβολος όμως πήγε να δώσει το παρών. Από την πρώτη κιόλας εβδομάδα έκανε να γεμίσει το κελί από κοριούς. Πάτωμα, οροφή, τοίχοι σκεπάστηκαν από τα ενοχλητικά παράσιτα. Ο αδελφός έδειξε μεγάλη υπομονή στον πειρασμό:
-Αν πρόκειται και να φαγωθώ ακόμη από τους κοριούς, δεν θα βγω έξω ως την μεγάλη γιορτή.
Τρεις ολόκληρες εβδομάδες κράτησε το μαρτύριο. Ύστερα ένα πρωινό είδε να εισβάλει στο κελί του αμέτρητο πλήθος μυρμηγκιών και να πέφτει ακράτητο με λύσσα επάνω στους κοριούς. Έγινε τότε σωστός πόλεμος μεταξύ των. Σκότωσαν αλύπητα τους κοριούς και τους έσυραν έξω από το κελί. Έτσι αναπάντεχα, απαλλάχτηκε ο μοναχός από τον ενοχλητικό πειρασμό.
– Ο Άγιος Βενδιμιανός (1/2) ήταν ένας φωστήρας της οικουμένης, που με τις συμβουλές και τον βίο του οδήγησε πολλούς ανθρώπους από την απώλεια στον ίσιο δρόμο. Αυτό όμως ο πονηρός και μισόκαλος διάβολος δεν το άντεχε. Γι’ αυτό μια νύχτα μάζεψε όλους τους υπηρέτες του, δηλ. τους άλλους δαίμονες οι οποίοι μεταμορφώθηκαν σε αετούς, γύπες και κοράκια και όταν έκανε την προσευχή του ο Άγιος, φώναζαν αυτοί οι καταραμένοι, για να συγχύσουν την ησυχία του και δεν τον άφηναν να προσευχηθεί. Αλλά όσο ξέσκιζαν τους τοίχους και τις πόρτες με τα νύχια τους και φώναζαν δυνατά, άλλο τόσο πιο πολύ επέμενε ο Άγιος στην προσευχή, έως ότου τους έκανε και έφυγαν μακριά του.
– Ο Άγιος Ιάκωβος ο Νεομάρτυς είχε στον βίο του πολλούς πειρασμούς από τον Σατανά. Μια μέρα στεκόμενος ο Άγιος έξω από το κελί του, βλέπει έναν αγριόχοιρο που ερχόταν καταπάνω του με ορμή. Αυτός έκανε αμέσως τον σταυρό του, έπιασε μια μικρή σκάλα την πέταξε προς το θηρίο και ευθύς έγινε άφαντο. Άλλη φορά πάλι, καθώς βγήκε από το κελί του ο Άγιος άνθρωπος και κατέβαινε προς την μονή των Ιβήρων, για να μεταλάβει των Θείων Μυστήριων, βρίσκει μπροστά του μία αρκούδα να στέκεται στο μονοπάτι από όπου θα περνούσε. Στάθηκε αμέσως και προσευχήθηκε στον Κύριο να διώξει το θηρίο για να περάσει. «Εκεκραξεν ο δίκαιος και ο Κύριος εισήκουσεν αυτού» και ευθύς το θηρίο εξαφανίστηκε.
Μετά από λίγες μέρες ο Διάβολος και οι άγγελοί του μεταμορφωμένοι σε φίδια βρέθηκαν μπροστά του. Ο Άγιος όμως δεν τα φοβήθηκε. Είχε βοηθό του τον Θεό, Αυτόν που είπε να πατούμε «επάνω όφεων και σκορπίων». Γι’ αυτό του στέλνει ο Θεός ένα μεγάλο φίδι το οποίο έφαγε όλα τα άλλα φίδια.
Ι. Τα ζώα φροντίζουν για την ταφή των αγίων.
Πολλές φορές η φροντίδα των ζώων δεν σταματάει στο να υπηρετούν έναν Άγιο, αλλά προχωράει και στην μέριμνα για τα λείψανα τους αλλά και για την ταφή τους. Υπάρχουν μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα μέσα στα συναξάρια των Αγίων μας.
– Στην περίπτωση των Αγίων Φιλήμονος και Απολλωνίου, (14/12) τα λείψανα τους τοποθετήθηκαν σε σάκους και πετάχτηκαν στην θάλασσα. Ο Θεός όμως, που μεριμνά για τους ανθρώπους του, έστειλε ένα μεγάλο δελφίνι, «πήρε» τους σάκους στην πλάτη του και τους έφερε στην παραλία της Αλεξάνδρειας.
– Στον θαυμαστό βίο του Αγίου Μάρκου του Αθηναίου, ο Θεός έστειλε τον Άγιο Παφνούτιο για να θάψει τον ασκητή αλλά και για να μάθουμε κάτι για τον βίο του. Ο Άγιος σκεφτόταν πώς θα σκάψει λάκκο για το λείψανο του Οσίου, αφού δεν διέθετε σκαπτικό εργαλείο. Τότε εμφανίστηκαν δύο λιοντάρια και αφού πλησίασαν με πραότητα, έγλυφαν τα πόδια του, και έκαναν διάφορα σχήματα πένθους και θλίψεως, σαν να ήταν λογικά κτίσματα.
-Γνωρίζω, ότι ο Θεός σας έστειλε να ενταφιάσουμε το Άγιο λείψανο. Κατόπιν πήρε την ράβδο του, χάραξε στην γη το μήκος του τάφου. Τα λιοντάρια έκαψαν με τα νύχια τους την γη ώσπου άνοιξαν μία τάφρο. Εκεί ενταφίασαν το σκήνωμα του Αγίου.
– Παρόμοιο περιστατικό διαδραματίστηκε με το λείψανο της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Ο γέροντας Ζωσιμάς που στάλθηκε για να κοινωνήσει την αγία, βρήκε το λείψανό της επάνω στην άμμο, ανέγγιχτο και αυτούσιο. Επειδή δεν είχε σκαπτικό εργαλείο για να ανοίξει τάφο, ο Θεός έστειλε ένα λιοντάρι, το οποίο έσκαψε με τα νύχια του μία τάφρο όπου ο γέρων έθαψε το λείψανο της Αγίας.
ΙΑ. Αναστάσεις ζώων
Στους βίους των αγίων αναφέρονται αναστάσεις ζώων, που βέβαια ενεργούνται έχοντας συγκεκριμένο σκοπό πάντα υψηλό και ανώτερο. Οι Άγιοι παρεμβαίνουν φυσικά θανατώνοντας τα ζώα, όταν αυτά στρέφονται εναντίον του ανθρώπου και του προξενούν καταστροφές, ή ανασταίνοντάς τα όταν καθίστανται απαραίτητα προς ανακούφιση του πόνου και της ταλαιπωρίας των αφεντικών τους.
Οι πατέρες της Εκκλησίας μας διδάσκουν ότι μόνο οι άνθρωποι έρχονται σε κρίση και ανασταίνονται και όχι τα άλογα ζώα, επειδή δεν έχουν αθάνατη ψυχή. Δεν λείπουν βέβαια και περιπτώσεις ανθρώπων που υποστηρίζουν το αντίθετο, ότι δηλ. και τα ζώα έχουν ψυχή όπως π.χ. ο σημερινός Πάπας. Τότε ποιος ο σκοπός των αναστάσεων αυτών; Ενεργούνται λοιπόν με σκοπό να ωθήσουν ή να στηρίξουν στην προς τον Χριστό πίστη, στο όνομα του οποίου επιτελούνται φανερώνοντας την θεία Του δόξα, συγχρόνως δε να φανερώσουν την ιδιότητα και την αποστολή των αγίων.
– Στη φυλακή όπου βρισκόταν φυλακισμένος ο Άγιος Γεώργιος προσήλθε ο γεωργός Γλυκέριος παρακαλώντας τον Άγιο να αναστήσει το βόδι του, που του ήταν απαραίτητο στην εργασία του. Η ανάσταση του ζώου που ενήργησε ο Άγιος Γεώργιος οδήγησε τον ειδωλολάτρη Γλυκέριο σε άφοβη ομολογία πίστης στο Θεό των Χριστιανών, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη και το μαρτύριό του.
– Ο Άγιος Μαρτίνος επίσκοπος Φραγκίας, όδευε προς επίσκεψη χώρας που κατοικούσαν ειδωλολάτρες, για να διδάξει τον Χριστιανισμό. Στο δρόμο συνάντησε έναν από τους κατοίκους της χώρας, ο οποίος καθόταν πάνω στο νεκρό ονάριο του και συλλογιζόταν το πόσο μάταια ήταν η διδασκαλία των χριστιανών. Δεν μπορούσε να κατανοήσει το πώς του νεκρού ανθρώπου το σώμα, που θα φθαρεί στη γη, είναι δυνατό να αναστηθεί άφθαρτο. Ο Άγιος του μίλησε για την παντοδυναμία του Θεού και ο ειδωλολάτρης ζήτησε, για να πιστέψει, να αναστηθεί το ονάριό του. Παρόλο που ο Άγιος του δίδαξε ότι μόνο οι άνθρωποι ανασταίνονται και όχι τα ζώα, ο ειδωλολάτρης επέμενε να αναστηθεί το ονάριό του, για να πεισθεί. Τότε ο Άγιος έστρεψε το βλέμμα του προς τον ουρανό ύψωσε τα χέρια του και προσευχήθηκε: «Κύριε ο Θεός μου, ο αίτιος σωτηρίας γενόμενος πάσιν ανθρώποις, ανάστησον καί τούτο το ονάριον προς επιστροφήν καί επίγνωσιν του ανθρώπου τούτου, διότι δια τούτου του θαύματος θέλει γνωρίσει την παντοδυναμίας Σου και πιστέυσει εις Σε.» Το ονάριο αμέσως αναστήθηκε και περπάτησε. Το θαύμα αυτό είχε ως αποτέλεσμα να πιστέψουν και να βαπτισθούν Χριστιανοί όλοι οι κάτοικοι εκείνης της χώρας.
– Ο Άγιος Μόδεστος ενήργησε άπειρα θαύματα με ζώα. Γι’ αυτό και θεωρείται προστάτης των γεωργών και ιατρός των ζώων. Μια μέρα διερχόμενος το κέντρο της Ιερουσαλήμ συνάντησε έναν φτωχό να θρηνεί την δυστυχία του, επειδή ψόφησε το μοσχάρι του. Ο Μόδεστος τον λυπήθηκε και αφού προσευχήθηκε, ανέστησε το ζώο. Τα θαύματα ανάστασης που διέπραξε έγιναν αιτία, αφ’ ενός να οδηγήσουν στον Χριστιανισμό πλήθος Ιουδαίων, αφ’ ετέρου να συλληφθεί ως μάγος και να μαρτυρήσει.
– Αίσθηση προκαλεί το θαύμα ανάστασης ζώου που ενήργησε ο Άγιος Σύλβεστρος επίσκοπος Ρώμης. Όταν κάποτε ο Άγιος ήρθε σε αντιπαράθεση με μία ομάδα Εβραίων με αρχηγό τους τον Μάγο Ζαμβρή, ο Άγιος τους κατατρόπωσε. Η αντιπαράθεση έγινε ενώπιον του Μ. Κωνσταντίνου. Τότε ο Ζαμβρής ζήτησε από τον βασιλιά να αποδείξουν ο καθένας την δύναμή του Θεού του με έργα. Παρακάλεσε και έφεραν μπροστά του τον αγριότερο ταύρο. Ισχυρίστηκε μάλιστα ο μάγος ότι ο θεός τού φανέρωσε μαγικές λέξεις με τις οποίες μπορούσε να θανατώσει το ζώο και προκάλεσε τον Άγιο να φανερώσει την δύναμη του Θεού του κατά τον ίδιο τρόπο. Ο Ζαμβρής λοιπόν με έπαρση πλησίασε τον ταύρο, ψιθύρισε τις μαγικές λέξεις και αμέσως το ζώο έπεσε νεκρό. Οι Ιουδαίοι χάρηκαν και περιγελούσαν τον Άγιο. Ο Σύλβεστρος ανέβηκε σε τόπο υψηλό και αφού πρώτα κήρυξε ότι ο Ιησούς Χριστός γιατρεύει κάθε ασθένεια, εγείρει νεκρούς και δεν δίνει τον θάνατο, ζήτησε από τον Ζαμβρή να αναστήσει το ζώο για να πιστέψουν στον Θεό του. Ο μάγος όμως δήλωσε μπροστά στον βασιλιά την αδυναμία του να κάνει κάτι τέτοιο, ενώ ο Άγιος βεβαίωσε ότι, επικαλούμενος το όνομα του Ιησού Χριστού, θα το αναστήσει. Οι Ιουδαίοι υποσχέθηκαν να πιστέψουν στον Χριστό αν γίνει κάτι τέτοιο, νομίζοντάς αυτό ως αδύνατο να επιτευχθεί. Τότε ο Άγιος γονάτισε, ύψωσε προς τον ουρανό τα χέρια του και τα μάτια του και προσευχήθηκε κλαίγοντας. Έπειτα, μεγαλόφωνα παρακάλεσε τον Ιησού Χριστό να αναστήσει το ζώο, για να πιστέψουν όλοι οι παρευρισκόμενοι. Στην συνέχεια στράφηκε προς τον ταύρο και του φώναξε στο όνομα του Ιησού Χριστού να σηκωθεί και να ημερεύσει. Και ω του θαύματος!!! Ο ταύρος σηκώθηκε και ο Άγιος τον ελευθέρωσε. Οι Ιουδαίοι και οι άρχοντες, πέφτοντας στα πόδια του Αγίου, ζητούσαν να τους βαφτίσει.
ΙΒ. Σύγχρονοι Άγιοι και ζώα.
Επειδή οι βίοι των παλαιών αγίων φαίνονται κάπως απόμακροι από το σύγχρονο κόσμο, θα ήταν ίσως παράλειψη να μην αναφέρουμε πιο κοντινούς μας Αγίους και Γέροντες των ημερών μας.
– Στον βίο του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ αναφέρεται ότι τον υπηρετούσε μία αρκούδα η οποία είχε ως διακονία να σερβίρει στους επισκέπτες του Αγίου. Μερικές φορές έστελνε την αρκούδα σε διάφορα θελήματα.
-Αντί να φοβίζεις τους ανθρώπους, Μίσα, πήγαινε καλύτερα και να μου φέρεις τίποτε καλό. Η αρκούδα γύριζε πίσω κρατώντας στα μπροστινά της πόδια μία κηρήθρα με μέλι.
– Κάποιος επισκέφτηκε τον Όσιο Παύλο της Ομπνόρας που ζούσε σε μία απρόσιτη περιοχή των Ρωσικών δασών. Όταν τον είδε, αντίκρισε το εξής θέαμα: ένα πλήθος από πουλιά περικύκλωνε τον Όσιο. Τα μικρότερα ανέβαιναν στους ώμους του και το κεφάλι του κι αυτός τα έτρεφε με τα χέρια του. Κοντά του ήταν μια αρκούδα που περίμενε την τροφή της. Αλεπούδες, κουνέλια και άλλα ζώα περιφέρονταν χωρίς έχθρα μεταξύ τους. Ήταν μια θαυμαστή εικόνα του πρωτόπλαστου Αδάμ στον Παράδεισο.
– Στο συναξάρι του γέροντος Χατζηγεώργη λέγεται ότι ο γέροντας σταύρωσε τον αγριόχοιρο που του χαλούσε τον κήπο και εκείνος έμεινε ακίνητος. Μετά τον έπιασε από το αυτί και τον έκλεισε «κανόνα» στο στάβλο. Μετά 3 ώρες τον άφησε λέγοντας να μην ξαναπατήσει, γιατί θα έχει διπλό κανόνα. Έτσι και έγινε. Δεν ξαναγύρισε.
– Δυο όμορφα περιστατικά με τον Γέροντα Παϊσιο. Το πρώτο είναι το εξής: «Την Κυριακή του Τυφλού ήταν άρρωστος, εξαντλημένος και νηστικός. Βγαίνει στην αυλή λίγο στενοχωρημένος γιατί δε είχε τί να φάει. Κοιτάζει προς την θάλασσα και είδε να υψώνεται στον ουρανό ένα μεγάλο πουλί, σαν γεράκι ή αετός, που κρατούσε στα νύχια του ένα μεγάλο ψάρι. Καθώς έφτασε πάνω στο κελί, άφησε το ψάρι κι εκείνο έπεσε μπροστά στα πόδια του γέροντα. Ο γέροντας προσευχήθηκε, το μαγείρεψε και το έφαγε.»
– Το δεύτερο είναι το εξής: Κάτι επισκέπτες πρωί του Τιμίου Σταυρού είμαστε έξω στο σκεπαστό, στο κελί του γέροντα. Εκείνος βράζει γάλα στο καμινέτο πάνω στο κούτσουρο. Σε λίγο πιάνει και κατεβάζει το κατσαρόλι, γιατί το γάλα έβρασε. Μετά πάει στο κελί, φέρνει 6 μικρά, παλιά, πορσελάνινα φλιτζανάκια, τα βάζει μερακλίδικα στη σειρά κι αδειάζει μέσα με προσοχή το γάλα. Περιμένει λίγο να κρυώσει, ενώ όλοι τον κοιτούν με απορία σιωπηλοί. Ο γέροντας παίρνει τα γεμάτα φλιτζανάκια ένα – ένα, τα βάζει σ’ ένα ξύλινο δίσκο, τα κουβαλάει και τα αφήνει σε απόσταση εφτά μέτρων στο χώμα, στην άκρη ενός θάμνου. Τα ακουμπάει όλα εκεί, στη σειρά, έπειτα έρχεται δίπλα μας και αρχίζει να κάνει με το στόμα του κάτι σιγανά, παράξενα σφυρίγματα, κοιτάζοντας προς τους θάμνους. Δεν περνούνε λίγα λεπτά και πιο κει, μέσα από τα τσαλιά, βγαίνει πολύ προσεκτικά μία οχιά και ύστερα πέντε μικρά φιδάκια – τα παιδιά της. Κρατάμε την αναπνοή μας. Τα φίδια έρχονται, πλησιάζουν όλα, ένα-ένα, σέρνοντας, περνούνε δίπλα μας, πάνε σιγά-σιγά στα φλιτζανάκια κι αρχίζουν ήρεμα να πίνουν, να ρουφούν το πρωινό τους γάλα!!!
4. Προστάτες των ζώων
Η Εκκλησία μας, προς εκδήλωση αγάπης για τα άλογα ζώα, πρόβαλε – λόγω σχετικών τους θαυμάτων – τους Αγίους Μόδεστο και Μάμα, ως προστάτες τους. Εξάλλου στο μαρτύριο του Αγίου Μάμαντος αναφέρεται ότι τον έριξαν στα θηρία, τα οποία όμως στάθηκαν και κουνούσαν χαρούμενα τις ουρές τους. Στην αγιογραφία ο Άγιος παρουσιάζεται άλλοτε πάνω σ’ ένα λιοντάρι, και άλλοτε να κρατάει προστατευτικά ένα μικρό ελαφάκι.
Οι δυο αυτοί Άγιοι έγραψαν και ευχές τις οποίες χρησιμοποιεί η Εκκλησία μας, για να ευλογήσει τα ζώα. Με τις ευχές αυτές η Εκκλησία, πρώτον, δέεται – μέσω των αγίων που τις συνέταξαν – για την καλή υγεία των ζώων και την αύξηση των καρπών της γης, για να είναι αυτάρκης ο άνθρωπος σε υλικά αγαθά και για να δοξάζεται το όνομα του Θεού. Δεύτερον, πολλές φορές, η αιτία που υποφέρουν τα ζώα – όπως ειπώθηκε ήδη – μπορεί να είναι κάποια δαιμονική ενέργεια. Και γι’ αυτές τις περιπτώσεις η Εκκλησία εύχεται: «διαφύλαξον από φθόνου Διαβόλου, από πάσης φαρμακείας και επαοιδίας» και «περιφρούρησον αυτά, Κύριε, δι’ αγίων αγγέλων».
5. Επίλογος
Από όσα σε συντομία εκτέθηκαν για την σχέση αγίων και ζώων, βλέπουμε ότι στην προ της πτώσεως των πρω-τοπλάστων περίοδο η αγιότητα και η χάρη που σκέπαζε τον άνθρωπο, απορρέουσα από την σχέση του με τον Δημιουργό, έκανε τα ζώα να συναισθάνονται αυτή την χάρη και να ζουν ειρηνικά με τον άνθρωπο. Μετά την πτώση, η σχέση του ανθρώπου με όλη την δημιουργία διαταράχθηκε και οι σχέσεις ανθρώπου και ζώων έγιναν εχθρικές. Διαπιστώθηκε όμως ότι η σχέση αυτή, αγίων και ζώων, δεν είναι κάτι το απόμακρο και παραμυθένιο, όπως θα νομίζαμε πολλοί στην εποχή μας, αλλά μία απτή πραγματικότητα που συνεχίζεται ως τις μέρες μας, όπως φαίνεται από τα βιώματα σύγχρονων Αγίων και Γερόντων. Αν και η απάντηση για την χαριτωμένη αυτή σχέση, που εν πολλοίς μπορεί να ηχεί περίεργα και απόκοσμα στα αυτιά μας, έχει εκτεθεί σε πολλά σημεία αυτής της εργασίας, εντούτοις κρίνεται σκόπιμο –σαν κατακλείδα– να επαναλάβουμε την απάντηση του Αββά Παύλου σε σχετικό ερώτημα:
«Ρώτησαν τον Aββά Παύλο που έπιανε με τα χέρια του ερπετά, σκορπιούς και φίδια:
-Πες μας, τί έχεις κάνει και έλαβες το χάρισμα αυτό;
-Συγχωρέστε με πατέρες. Αν κάποιος αποκτήσει καθαρότητα, όλα υποτάσσονται σ’ αυτόν, όπως στον Αδάμ όταν ήταν μέσα στον Παράδεισο, προτού να παραβεί την εντολή του Θεού.»
Τέλος και τω Θεώ Δόξα
Aπόστολου Γραίκου, Εκπαιδευτικού
πηγή : Ιερος Ναός της Αγίας Άννης Κατερίνης
