Η προσευχη βοηθα τον ανθρωπο  να ανασυρει από το εσωτερικο του κάθε σκια που στεκει εμποδιο στη σχεση του με το θεο & τον πλησιον & να την αποκαταστησει. Αυτό λεγεται, διοτι η γνωμη που επικρατει στους περισσοτερους από εμας για τον ιδιο μας τον εαυτο είναι ότι ειμαστε καλοι ανθρωποι & χριστιανοι, βλεποντας παντα αυτό που μας προτεινει, ο εγωισμος μας & η φιλαυτια μας. Ο Γεροντας  Σωφρονιος γραφει ότι το κατ εξοχην εργο για τον πνευματικο ανθρωπο είναι η προσευχη. (ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΡΧ. ΖΑΧΑΡΙΑ) στο οποιο αναφερεται η αληθεια της ΚΑΤ΄ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΚΑΘ΄ ΟΜΟΙΩΣΙΝ θεου δημιουργιας του. Στην προσευχη πραγματοποιειται η ενωση του ανθρωπου με τον θεον τοσο στενα ώστε ο ανθρωπος να αντικατοπτριζει στην εν σωματι ζωη του την θεια τελειοτητα και να την αντανακλα μιμουμενος τη ζωη του. Προσευχη δημιουργικη πνοη του θεου και επικαλουμενος το ονομα του ο ανθρωπος ελκυει την επισκοπη του θεου. Ο προσευχομενος γινεται ναος του θεου. Ο  θεος στρεφει σ΄ αυτόν διηνεκως τους οφθαλμους και την καρδιαν του και τον σφραγιζει με το ονομα του. Η αμοιβαια αυτή στροφη του ανθρωπου προς τον θεον και του θεου προς τον ανθρωπο δημιουργει την προσωπικη σχεση, η κοινωνια μεταξυ τους. Η σχεση αυτή είναι βαθια και ζωοποιος για τον ανθρωπο.

Ο Γεροντας οριζει την προσευχη ως ατελευτη δημιουργια γιατι με αυτην δινεται στον ανθρωπο το προνομοιο να γινει συνεργος  θεου για την ολοκληρωση  του, ως προσωπου. Δια μεσου της προσευχης η ενεργεια του αληθινου θεου εισδυει στον ανθρωπο και του παρεχει την δυναμη να αγωνιστει για την εκπληρωση του προορισμου του. Οσο εκτενεστερη είναι η  παραμονη του στην προσευχη, τοσο μεγαλυτερη είναι και η αντισταση του σε οτιδηποτε φθειρει η παρεμποδιζει το ρευμα της ενεργειας της. Το εργο του αγωνα αυτου είναι γεματο σοφια και εμπνευση, καλλος  και μεγαλειο, είναι υψηλο και δημιουργικο. Σ την καρδια του, που είναι ο τοπος  οπου καλλιεργειται η κοινωνια του θεου με τον ανθρωπο, αποκαλυπτεται, ενεργει και προσευχεται το Πνευμα του θεου.

Όπως η αμαρτια διαπραττεται στο βαθος της καρδιας, ετσι και η μετανοια επιτελειται στον πιο ενδομυχο χωρο του πνευματος του ανθρωπου. Η αμαρτια είναι διαρρηξη προσωπικης σχεσης και εγκλημα εναντιον της Πατρικης αγαπης. Η μετανοια αποσκοπει να φανερώσει την αμαρτια στο οντολογικό βαθος ώστε να θεραπεύσει τον όλο ανθρωπο και να αποκαταστησει αδιακοπη την αναφορα της ζωης του στο οντολογικο επιπεδο της ζωης στη Βασιλεια του θεου. Στην προοπτικη αυτή η ουσία της αμαρτιας εμφανιζεται ως αυτοκτονια επι του μεταφυσικου επιπεδου και ως αιωνια εκπτωση από τον θεον  (ΑΡΧΙΜ ΖΑΧΑΡΙΑ: Αναφορα στη Θεολογια του Γεροντος Σωφρονιου).

Στην ανακληση του κτιστου κοσμου από την πτωση, που πραγματοποιειται με την προσευχη, κεντρικη θεση εχει η μεταμορφωση του ανθρωπινου σωματος. Για να μετασχηματιστει το εξουθενωμενο από την αμαρτια σωμα και να καταστει συμμορφον το σωματι της δοξης του θεου, απαιτειται μακροχρονιος αγωνας νηστειας και μετανοιας.Το σωμα προερχομενο από την γην φερεται προς τα κατω και επιβαρυνει το πνευμα με την φθαρτοτητα και θνητοτητα του. Το πνευμα όμως του ανθρωπου στην προσευχη ορμα προς τον θεον. Θελει να μεταδωσει την ανοδικην φορα του και στο σωμα ώστε και να διψα τον Ζωντα θεον.

Απ οσα εχουν λεχθει, βλεπουμε ότι η μεγαλη αξια της προσευχης εγκειται στην καλλιεργεια της ταπεινωσεως και της αγαπης που ενωνουν με τον Χριστον. Στο σημειο  αυτό ο γεροντας διατυπωνει τον εξης πνευματικο νομο, οσον πλεον ταπεινουμεθα  εν τη οδυνηρα μετανοια  τοσουτον ταχυτερον η προσευχη ημων φτανει στον θεον.